Kết quả bước đầu điều trị trĩ bằng phẫu thuật longo

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008

Nghiên cứu Y học

KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU ĐIỀU TRỊ TRĨ BẰNG PHẪU THUẬT LONGO
Nguyễn Phúc Minh*, Dương Văn Hải*, Nguyễn Mạnh Dũng**, Lê Quang Nghĩa**

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Trĩ là bệnh phổ biến, các phẫu thuật cắt trĩ đều gây đau sau mổ. Phẫu thuật Longo là
phương pháp mới dùng dụng cụ cắt và khâu niêm mạc trực tràng bằng máy và ít gây đau sau mổ. Mục tiêu
nghiên cứu của đề tài nhằm đánh giá tính hiệu quả, an toàn của phẫu thuật Longo.
Phương pháp: Nghiên cứu 162 bệnh nhân trĩ được điều trị bằng phẫu thuật Longo. Nghiên cứu được
thiết kế theo nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng áp dụng kỹ thuật mới.
Kết quả: Từ 01/2007 đến 09/2007, phẫu thuật được 162 ca, nam:nữ 95:67, tuổi trung bình 46,08. Trĩ
độ II đến độ IV, nhiều nhất là độ III (68,5%), thời gian mổ trung bình 43 phút, nằm viện 3,8 ngày. Biến
chứng sau mổ: đau ít (71,6 %), chảy máu (3,7%), biến chứng muộn (3,1%) không có hẹp hậu môn sau mổ.
Kết luận: Phẫu thuật Longo là một phương pháp điều trị trĩ an toàn, hiệu quả nếu có sự chọn lọc bệnh
nhân kỹ.

ABSTRACT
INITIAL RESULTS OF LONGO TECHNIQUE FOR TREATMENT OF HEMORROIDS
Nguyen Phuc Minh, Duong Van Hai, Nguyen Manh Dung, Le Quang Nghia *
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 1 - 2008: 41 - 45
Introduction: Piles is a very common disease, all of conventional hemorrhoidectomies are painful.
Longo’s procedure is new technique in which the rectal mucosa was cut and stapled with a device, as a
result, it caused less post-operative pain. The aim of this study was to dertermine the efficacy and safety of
Longo’s procedure.
Methods: This study included 162 patients with internal hemorrhoid who underwent Longo’s
procedure.The study design was clinical trial applying new technique.
Results: From January 2007 to September 2007, 162 patients (95 males: 67 females) with average age of
46.08 and from second-degree to fourth-degree hemorrhoids, 68.5% in third-degree. Mean operation time

was 43 minutes. Mean hospital stay was 3.8 days. The complications after procedure: mild pain (71.6%),
bleeding (3.7%), no cases of anal stenosis.
Conclusions: Out short-term result show that Longo’s procedure is safe and effective for select patient.
được nhiều bệnh viện áp dụng. Phẫu thuật
ĐẶT VẤNĐỀ
Longo dùng dụng cụ cắt và khâu niêm mạc trực
Trĩ là một bệnh rất phổ biến, có nhiều
tràng bằng máy nhằm triệt mạch trĩ ở lớp dưới
phương pháp mổ trĩ chứng tỏ chưa có một
niêm mà không can thiệp vào vùng da hậu môn,
phương pháp nào thật sự hoàn hảo. Dù áp dụng
do đó có nhiều ưu điểm như thời gian mổ
phương pháp phẫu thuật nào hay bằng phương
nhanh, ít đau, hồi phục sớm, và ít gây hẹp hậu
tiện nào thì vấn đề thời sự vẫn là đau vết mổ,
môn, tuy nhiên phương pháp này vẫn có các
chảy máu, chít hẹp hậu môn sau mổ. Phẫu thuật
biến chứng tương tự các phẫu thuật kinh điển.
Longo là phương pháp mổ trĩ mới, gần đây đã

Chuyên đề HN KH KT BV Bình Dân

1


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này
nhằm đánh giá kết quả điều trị trĩ bằng phẫu
thuật Longo.

Nghiên cứu Y học

- Khâu vòng niêm mạc: dùng chỉ prolene 2-0
khâu vòng lấy lớp niêm mạc trên đường lược từ
2 đếm 4 cm.

* Đại học Y Dược TPHCM
** Bệnh viện Bình Dân Tp.HCM

Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát
Đánh giá kết quả điều trị trĩ bằng phẫu thuật
Longo.
Mục tiêu chuyên biệt
- Khảo sát các đặc điểm lâm sàng
- Nhận xét kết quả điều trị bệnh: tính an
toàn, hiệu quả, các ưu nhược điểm

ĐỐI TƯỢNG& PHƯƠNGPHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu tiền cứu thử nghiêm lâm sàng
áp dụng kỹ thuật mới trong thời gian từ tháng
01/2007 đến tháng 09/2007 tại khoa Ngoại 4,
Bệnh viện Bình Dân.

Đối tượng nghiên cứu
Các bệnh nhân có trĩ búi (độ II,III,IV) hay trĩ
vòng đơn thuần hay phối hợp với thương tổn
khác như sa niêm trực tràng, trĩ ngoại, da thừa
hậu môn, nứt hậu môn, dò hậu môn…

Chúng tôi loại trừ các trường hợp có thai, xơ
gan, suy tim, ung thư trực tràng hay vùng chậu
gây trĩ triệu chứng.

Phương pháp
Nguyên tắc của kỹ thuật là cắt bỏ một
khoanh niêm mạc hậu môn trực tràng trên
đường lược rồi nối lại bằng máy, vừa triệt mạch
máu đến đám rối trĩ trong vừa sửa chữa phần sa
trượt niêm mạc các búi trĩ.
Chuẩn bị bệnh nhân trước mổ giống như các
bệnh nhân mổ cắt trĩ và thêm dụng cụ bấm cắt
nối của Ethicon (PPH 33)

Các thì chính
- Chuẩn bị tư thế bệnh nhân, gây tê tủy sống
- Đặt dụng cụ nong hậu môn 33mm

Chuyên
đề HN KH KT BV Bình Dân
2

- Đặt stapler bấm cắt, nối niêm mạc trực
tràng.
- Kiểm tra cầm máu tăng cường
- Xử lý thương tổn kèm theo nếu có.

Săn sóc sau mổ
- Đánh giá mức độ đau theo Goligher
- Độ A: không đau Với độ A chúng tôi không

cần dùng thuốc giảm đau
- Độ B: đau ít
- Độ C: đau vừa Độ B, C: chỉ cần dùng thuốc
giảm đau uống
- Độ D: đau nhiều Độ D: cần dùng thuốc
giảm đau chích (Paracetamol, Diclofenac)
- Độ E: đau dữ dội Độ E: cần dùng thuốc
giảm đau nhóm á phiện.
Hẹn tái khám sau 1 tuần, 2 tuần. Khám lại
bằng tay và nội soi trực tràng.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Từ tháng 01/2007 đến tháng 09/2007 chúng
tôi có 162 bệnh nhân được phẫu thuật.
Nam
Nữ
Tuổi trung bình
TPHCM
Nơi ở
Tỉnh
Giới

95
67
46,08
111
51

58,6%
41,4%

(từ 15 đến 86 tuổi)
68,5%
31,5%

Lí do nhập viện điều trị: sa búi trĩ (153 TH,
94,4%)
đi cầu có máu (111 TH, 68,4%)

Phân loại thương tổn
Trĩ búi
1 búi
2 búi
3 búi
4 búi

9
23
63
38
133 TH (82,1%)

Trĩ vòng

29 TH (17,9%)


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008
Độ trĩ

Thời gian nằm viện trung bình là 3,8 ngày.

Trĩ độ II
22 (13,6%)

Trĩ độ III
111 (68,5%)

Trĩ độ IV
29 (17,9%)

Thương tổn kèm theo
Trĩ ngoại:

24 TH

Búi trĩ tắc mạch:

1 TH

Sa niêm

15 TH

Da thừa

24 TH

Polyp HM-TT

6 TH

Dò hậu môn

2 TH

Phẫu thuật Longo đơn thuần: 89 TH
(54,94%)
Phẫu thuật Longo + xử lý thêm thương tổn
khác: 73 TH (45,06%)
Thời gian mổ trung bình: 43 phút
Mất máu trong khi mổ: rất ít
Khâu cầm máu tăng cường trong mổ: 143
TH (88,3%)

Đau sau mổ
Đau ít:

Nghiên cứu Y học

116 TH (71,6%)

Đau vừa: 28 TH (17,3%)
Đau nhiều:

18 TH (11,1%)

Không có TH nào không đau hay đau dữ dội
sau mổ.

Bí tiểu sau mổ

21 TH (13%) có bí tiểu sau mổ phải đặt thông
tiểu.

Chảy máu sau mổ
6 TH (3,7%)
- 1 TH chảy máu ở ngày hậu phẫu 1, vị trí
1giờ, soi trực tràng chích cầm máu.
- 5 TH chảy máu sau khi xuất viện: 2 TH mổ
lại khâu cầm máu, 3 TH chảy máu còn lại tự cầm
sau khi nhét gạc.
Thời gian nằm viện: ngắn nhất là 2 ngày,
nhiều nhất 20 ngày (bệnh nhân này có tiền căn
tiểu đường, hậu phẫu đường huyết khó kiểm
soát phải nằm viện kéo dài),
Dưới 4 ngày: 135 TH (83,3%)
Trên 4 ngày: 27 TH (16,7%)

Chuyên đề HN KH KT BV Bình Dân

Các biến chứng muộn
Thời gian theo dõi sau mổ sau 2 tuần đến 6
tháng
2 TH còn 1 búi trĩ sa độ 3, 1 TH mổ lại cắt
búi trĩ sa
3 TH còn búi trĩ ngoại, da thừa
Nhiều TH còn cảm giác đi cầu vướng sau 1
tuần và hết sau tuần thứ 2.
Không có trường hợp nào hẹp hậu môn,
nhiễm trùng, tiêu không tự chủ.

BÀNLUẬN
Trong khoảng thời gian 9 tháng, chúng tôi
đã thực hiện được 162 ca phẫu thuật Longo với
kết quả như trên, từ đó chúng tôi rút ra một số
nhận xét sau:
Các kết quả về dịch tễ học trong nhóm bệnh
nghiên cứu cũng tương tự các công trình nghiên
cứu trong và ngoài nước như: tỷ suất mắc bệnh
tương tự nhau giữa hai giới, tập trung trong độ
tuổi lao động(2,4,8,11).

Về chỉ định phẫu thuật
Chúng tôi chọn lựa các bệnh nhân có trĩ nội
từng búi hay cả vòng từ độ II đến độ IV, trong
đó nhiều nhất vẫn là trĩ độ III (68,5%), trên 3 búi
trĩ và nhất là những bệnh nhân có tình trạng sa
niêm mạc kèm theo, tưong tự các tác giả khác(8,11).
Có tác giả chỉ áp dụng cho trĩ độ III, IV(2) hay trĩ
nội độ II dạng vòng và trĩ độ III(5).
Mensah(9), trong nghiên cứu của mình đưa ra
chỉ định lý tưởng cho phẫu thuật Longo là trĩ nội
độ III lớn hay trĩ nội độ II thành vòng, còn các trĩ
nhỏ thì chưa cần áp dụng phẫu thuật này.
Nguyên tắc của phẫu thuật Longo là triệt
mạch máu đến các đám rối trĩ trong làm thu nhỏ
các búi trĩ nội đồng thời treo phần niêm mạc sa
dãn của các búi trĩ nội trở lại vị trí bình thường.
Các trường hợp búi trĩ quá to, độ IV sẽ khó thu
nhỏ xẹp lại bằng triệt mạch. Trong lô nghiên cứu
chúng tôi có 2 TH này nhưng chỉ 1 bệnh nhân

đồng ý mổ lại cắt đi búi trĩ.

3


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008
Có các thương tổn tại chỗ đi kèm như trĩ
ngoại, rò hậu môn, da thừa, polyp hậu môn-trực
tràng, nhú gai phì đại… không phải là chống chỉ
định mặc dù phẫu thuật Longo không giải quyết
được các thương tổn này. Việc giải quyết các
thương tổn đi kèm sẽ làm giảm đi ưu điểm ít
đau sau mổ của phẫu thuật Longo(9).
Theo y văn(10), chống chỉ định áp dụng
phương pháp Longo cho các trường hợp trĩ có
biến chứng sa nghẹt, tắc mạch, hoại tử nhiễm
trùng, xơ chai. Chúng tôi cũng tôn trọng nguyên
tắc này, nhưng trong quá trình phẫu thuật có
gặp 1TH búi trĩ nội tắc mạch và phải cắt búi trĩ
này, sau đó tiếp tục áp dụng kỹ thuật Longo.
Trên thế giới cũng đã có báo cáo áp dụng kỹ
thuật Longo cho các trường hợp trĩ thuyên tắc
nhưng số liệu chưa nhiều(1).

Về kỹ thuật
Thời gian mổ trung bình của chúng tôi là 43
phút. Do mới bước đầu áp dụng kỹ thuật này và
phải khâu cầm máu tăng cường, xử lý thêm tổn
thương kèm theo nên có thể thời gian có kéo dài
hơn so với các nghiên cứu khác trung bình chỉ là

20-30 phút (2,6,8,11).
Do dụng cụ stapler vừa cắt bỏ và khâu nối
ngay một khoanh niêm mạc trực tràng trên
đường lược nên kỹ thuật may về chiều cao và độ
sâu của khoanh niêm mạc phải được kiểm soát
chặt chẽ, tránh làm tổn thương cấu trúc thành
trực tràng, âm đạo.
Đường khâu niêm mạc theo kỹ thuật Longo
là cách trên đường lược 4-5cm, khoanh niêm
mạc được cắt ra có chiều cao 2cm và đường kim
bấm nối niêm mạc nằm trên đường lược từ 2cm
trở lên. R.William(13) trong nghiên cứu của mình,
khi áp dụng đường kim bấm nối trên đường
lược từ 5mm đến 50mm tác giả nhận thấy rằng:
các đường bấm nối nằm cách đường lược dưới
2cm sẽ gây đau sau mổ nhiều hơn, còn đường
bấm cách đường lược trên 4cm sẽ dễ gây tái phát
triệu chứng trĩ sa hay chảy máu. Do đó đường

Chuyên
đề HN KH KT BV Bình Dân
4

Nghiên cứu Y học

bấm cắt nên nằm trên đường lược trong khoảng
2 đến 4cm.
88,3% các trường hợp chúng tôi phải khâu
cầm máu tăng cường đường kim bấm, có thể
vì vậy mà thời gian mổ kéo dài. Phân tích

biến chứng chảy máu sau mổ với việc khâu
tăng cường:

Chảy máu trên đường cắt nối là một bất lợi
trong phẫu thuật và là yếu tố góp phần tăng
nguy cơ chảy máu sau mổ. Koh (5) trong nghiên
cứu của mình nhận thấy 44% có chảy máu trên
đường cắt nhưng chỉ 31% cần khâu tăng cường,
tuy nhiên biến chứng chảy máu sau mổ vẫn xuất
hiện ở nhóm đã khâu tăng cường.

Kết quả sau mổ
Đau sau mổ
Đau là cảm giác chủ quan của bệnh nhân
nên khó đánh giá chính xác. Các tác giả nước
ngoài thường sử dụng thang điểm VAS để đánh
giá đau sau mổ trĩ (6,8), còn chúng tôi dựa theo
phân độ đau của Goligher.
88,9% bệnh nhân trong lô nghiên cứu này có
đau sau mổ nhưng chỉ cần dùng thuốc đường
uống, còn lại phải dùng thêm thuốc chích trong
ngày hậu phẫu 1, 2 sau mổ. Chúng tôi có nhiều
bệnh nhân đau từ vừa đến nhiều có thể do phải
xử lý các thương tổn kèm theo.
Lomanto(8) trong một nghiên cứu khác nhận
thấy rằng mức độ đau trong những ngày hậu
phẫu đầu tiên thường dưới 3 điểm VAS (đau
ít).Theo y văn, ưu điểm của phẫu thuật Longo là
ít đau sau mổ, tuy nhiên chúng tôi chưa có nhóm
đối chứng để so sánh ưu điểm này. Một nghiên

cứu của Lau(6) nhận thấy mức độ đau sau mổ cắt
trĩ và phẫu thuật Longo là không có sự khác biệt.


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008

Nghiên cứu Y học

Rối loạn đi tiểu
Bí tiểu là một vấn đề hay gặp sau mổ trĩ hay
các phẫu thuật vùng hậu môn trực tràng.
Nguyên nhân gây bí tiểu có nhiều yếu tố góp
phần như đau sau mổ, phương pháp vô cảm tê
tủy sống, khâu nhiều mũi chỉ… Tỉ lệ bí tiểu sau
mổ Longo là 7,8% có ít hơn sau cắt trĩ là 15,2%(3),
trong nhóm nghiên cứu của chúng tôi tỉ lệ này là
13%. Các nghiên cứu khác thường dưới 10%(2,8,12).

- Kỹ thuật thực hiện không quá khó nhưng
cần nắm vững nguyên tắc

Nằm viện
Thời gian nằm viện trung bình khoảng 3,8
ngày tính luôn ngày chờ mổ, thực tế chúng tôi
có nhiều bệnh nhân chỉ cần nằm viện 2 ngày
nếu được mổ trong ngày. Chính ưu điểm ít
đau, không cần săn sóc vết mổ nên bệnh nhân
có thể xuất viện về sớm. Các nghiên cứu khác
cũng có kết quả tương tự hay về sớm hơn
trong vòng 36 giờ(6,8).

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Các biến chứng khác
Có 5 TH (3,1%) còn trĩ, da thừa gây khó chịu
sau mổ, 1 TH mổ lại để cắt búi trĩ sa.
Tỉ lệ biến chứng muộn sau phẫu thuật Longo
trong khoảng 1,3%(2) đến 16%(8), thường gặp nhất
là: còn trĩ sa, đau kéo dài, chảy máu, hẹp hậu
môn, thuyên tắc trĩ, da thừa. Trong nghiên cứu
này, chúng tôi không gặp trường hợp nào hẹp
hậu môn sau mổ, đây cũng là một ưu điểm của
phẫu thuật Longo. Trong một nghiên cứu khác,
Lau(6) nhân thấy rằng phẫu thuật Longo chỉ cải
thiện được triệu chứng trĩ sa trong 62% TH, ít
hơn so với phương pháp cắt trĩ.

- Ít đau sau mổ, thời gian hồi phục sớm, đỡ
săn sóc vết mổ và không có biến chứng hẹp
hậu môn.
- Tuy nhiên phương pháp này vẫn có một số
nhược điểm như: biến chứng chảy máu sau mổ,
còn sót trĩ phải cắt lại trong khi chi phí điều trị
bằng máy còn đắt tiền.
1.

2.

3.

4.

5.
6.

7.

8.

9.
10.

KẾT LUẬN

11.

Đây là nghiên cứu đầu tiên với số lượng
bệnh nhân chưa nhiều, thời gian theo dõi còn
ngắn nên chúng tôi chỉ đưa ra một số nhận xét
ban đầu về kỹ thuật Longo:

12.

- Phẫu thuật Longo là một phương pháp mổ
trĩ an toàn, áp dụng được cho cả người lớn tuổi.

13.

Brown SR (2001). Stapled mucosectomy for acute
thrombosed circumferentially prolapsed piles: a

prospective randomized comparison with conventional
haemorrhoidectomy. Colorectal Dis. 3(3):175-8.
Carlos W. Sobrado (2006). Initial experience with stapled
hemorrhoidopexy for treatment of hemorrhoids. Arq
Gastroenterol v. 43 (3) 238-242.
Choi
HK
(2006).
Urinary
retention
after
haemorrhoidectomy:impact
of
stapled
haemorrhoidectomy. Asian Journal Of Surgery Vol
29(4),233-237.
Dương Phước Hưng (2003). Điều trị trĩ bằng phương pháp
thắt trĩ bằng vòng cao su. Hội thảo chuyên đề bệnh Hậu
môn-Trực tràng,57-60.
Koh C S (2005). Stapled Haemorrhoidectomy: Bothersome
Staple Line Bleeding. Asian Journal Of Surgery 28(3) 193-197.
Lau P. (2004). Stapled haemorrhoidectomy in Chinese
patients: a prospective randomised control study. Hong
Kong Med J;10:373-377.
Lê Quang Nhân (2003). Đánh giá kết quả bước đầu điều trị
trĩ nội độ 3-4 bằng phẫu thuật Longo cải tiến. Hội thảo
chuyên đề bệnh Hậu môn-Trực tràng,39-45.
Lomanto D. (2007). Stapled Haemorrhoidopexy for
Prolapsed Haemorrhoids: Short- and Long-term
Experience. Asian Journal Of Surgery 30(1), 29-33.

Mensah J (2005). Stapled hemorrhoidectomy. The
American Journal of Surgery 190:127–130.
Nguyễn Trung Vinh (2003). Kỹ thuật khâu vòng trong
điều trị bệnh trĩ. Hội thảo chuyên đề bệnh Hậu môn-Trực
tràng, 1-6.
Pessaux
P.
(2004).
Morbidity
after
stapled
haemorrhoidectomy: long-term results about 140 patients
and review of the literature. Annales de chirurgie 129,
571–577.
Pigot F.(2006). Vécu de la douleur postopératoire et
résultats à long terme après chirurgie hémorroïdaire par
anopexie. Annales de chirurgie 131, 262–267.
Williams R.(2007). Stapled hemorrhoidopexy height as
outcome indicator. The American Journal of Surgery 193,
336–340.

- Chỉ định tốt cho các trường hợp trĩ nội (búi,
vòng) độ II, III, IV nhất là có sa niêm trực tràng
kèm theo.

Chuyên đề HN KH KT BV Bình Dân

5

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008

Nghiên cứu Y học

TÌNH HÌNH PHẪU THUẬT LỒNG NGỰC
TẠI BỆNH VIỆN PHẠM NGỌC THẠCH TRONG 2 NĂM (2005 – 2006)
Lê Tiến Dũng*

TÓM TẮT
Mục tiêu nghiên cứu: Bước đầu đánh giá những kinh nghiệm và khả năng phẫu thuật tại khoa Ngoại
Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu. Bao gồm tất cả những bệnh nhân được
điều trị phẫu thuật tại khoa Ngoại Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch trong 2 năm (2005-2006).
Kết quả: Trong thời gian 2 năm từ 01/2005 đến 12/2006, đã có 724 bệnh nhân được phẫu thuật tại
khoa Ngoại Lồng ngực, bệnh viện Phạm Ngọc Thạch. Các bệnh lý thường gặp: ung thư phế quản phổi gồm
247 trường hợp, tràn khí màng phổi 128 trường hợp, ổ cặn màng phổi 64 trường hợp, u nấm Aspergillus 73
trường hợp, u trung thất 44 trường hợp, các bệnh lý khác 168 trường hợp. Phẫu thuật chủ yếu là cắt thùy
phổi và cắt phổi gồm 244 trường hợp (33,7%), bóc vỏ màng phổi 53 trường hợp (9.7%), phẫu thuật lấy u
trung thất 27 trường hợp (3,7%), Plombage 18 trường hợp (2,4%), 3 trường hợp phẫu thuật cắt nối phế
quản (0,5%). Phẫu thuật nội soi gồm 176 trường hợp trong đó có: 122 trường hợp điều trị tràn khí màng
phổi, 10 trường hợp nội soi trung thất và 5 trường hợp lấy u trung thất. Kết quả phẫu thuật: 97% bệnh
nhân có kết quả tốt. Biến chứng phải mổ lại là: chảy máu sau mổ 18 trường hợp (2,5%), dò phế quản 2
trường hợp. Có 2 bệnh nhân tử vong chiếm tỷ lệ 0,4%.
Kết luận: Phẫu thuật điều trị các bệnh lý hô hấp ngày càng gia tăng, trong đó gặp nhiều nhất là phẫu
thuật điều trị ung thư phổi, kế đến là phẫu thuật điều trị các bệnh lý liên quan đến lao. Việc thực hiện các kỹ
thuật mới trong phẫu thuật như phẫu thuật Plombage, cắt nối khí phế quản đã đem lại những kết quả khả
quan trong điều trị.

ABSTRACT
THORACIC SURGICAL OPERATION AT PHAM NGOC THACH HOSPITAL

DURING TWO YEARS (2005-2006)
Le Tien Dung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 1 - 2008: 46 - 49
Objective: To review our experience of surgical treatment at Pham Ngoc Thach hospital.
Material and Method: retrospective study. The patients were treated by surgery in Thoracic Surgery
Department at Pham Ngoc Thach hospital during 2 years from 01/2005 to 12/2006.
Results: 724 patients were treated by surgery in Thoracic Surgery Department at Pham Ngoc Thach
hospital during 2 years from 01/2005 to 12/2006. The common indications: lung cancer 247 cases,
pneumothorax 128 cases, pulmonary aspergilloma 73 cases, chronic pleural empyema 64 cases, mediastinal
tumors 44, other indications 168 cases. The major operative procedures were performed include
pneumonectomy and lobectomy 244 cases (33.7%), decortication 53 cases (9.7%), resection of the
mediastinal tumors 27 cases (3.7%), cavernostomy followed by muscle flap Plombage 18 cases (2.4%),
tracheobronchial resections and reconstruction: 3 cases (0.5%). Thoracoscopic surgery was applied in 176
cases: 122 cases for the treatment of pneumothorax, 10 cases of mediastinoscopy and 5 cases for the resection
of mediastinal tumors. The results of the operative treatment: 97% patients had good results. Complications
* Khoa Ngoại Lồng ngực – Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch.

Chuyên
đề HN KH KT BV Bình Dân
6


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008

Nghiên cứu Y học

requiring re-operation: 18 cases of postoperative bleeding (2.5%), bronchopleral fistula 2 cases. There were 2
cases death (0.4%).
Conclusions: The surgical treatment of respiratory diseases increase more and more. The common
indications are surgical treatment for lung cancer and surgical treatment for tuberculous diseases. To
perform the new operative procedures such as: Plombage, tracheobronchial resections and reconstruction

proved to have good results.

ĐẶT VẤNĐỀ
Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch là bệnh viện
đầu ngành về lao và bệnh phổi tại khu vực phía
Nam. Hàng năm có hàng chục ngàn lượt bệnh
nhân đã được chẩn đoán và điều trị tại bệnh
viện. Trong số đó nhiều bệnh nhân có chỉ định
điều trị phẫu thuật như ung thư phổi, tràn khí
màng phổi, các bệnh lý nhiễm trùng
khác…Khoa Ngoại Lồng ngực được thành lập
vào năm 2004 và đi vào hoạt động từ tháng 12005 với nhiệm vụ điều trị và phẫu thuật cho
những bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật, góp
phần nâng cao chất lượng điều trị.
Báo cáo này chỉ nêu lên một vài số liệu
chính về hoạt động phẫu thuật và một số tiến bộ
trong điều trị tại khoa Ngoại Lồng ngực trong 2
năm đầu thành lập (2005 – 2006) nhằm bước đầu
đánh giá những kinh nghiệm và khả năng phẫu
thuật tại Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu hồi cứu các bệnh nhân phẫu
thuật tại khoa Ngoại Lồng ngực Bệnh viện Phạm
Ngọc Thạch trong thời gian 2 năm từ tháng
1/2005 đến tháng 12/2006.

KẾT QUẢ VÀ BÀNLUẬN
Trong thời gian 2 năm từ 2005 đến 2006 đã
có 724 bệnh nhân được phẫu thuật tại khoa

Ngoại bệnh viện Phạm Ngọc Thạch trong đó các
bệnh lý hay gặp là: ung thư phế quản phổi, các
bệnh lý của lao, tràn khí màng phổi, u trung thất,
bệnh lý nhiễm trùng ngoài lao...

Các bệnh lý phẫu thuật
Bệnh lý phẫu thuật
Ung thư phế quản phổi
Tràn khí màng phổi
U nấm phổi
Ổ cặn màng phổi

n
247
128
73
64

%
34.1
17.7
10
8.8

Chuyên đề HN KH KT BV Bình Dân

Bệnh lý phẫu thuật
U trung thất
U lao
Áp xe, giãn phế quản

Kén khí phế quản
Các bệnh lý khác
Tổng số

n
44
48
30
28
62
724

%
6
6.6
4.1
3.9
8.6
100

Trong các bệnh lý hô hấp chỉ định phẫu
thuật hàng đầu là ung thư phổi chiếm 34.8%.
Hiện nay ung thư phổi là ung thư đứng hàng
đầu ở nam giới. Tại Việt nam theo Nguyễn Việt
Cồ (1996)(2) ung thư phổi chiếm khoảng 22,3% ở
nam và 8,5% ở nữ so với tổng số các loại ung
thư. Về tỷ lệ ung thư phổi giữa nam và nữ, Văn
Tần (2003)(3) đưa ra tỷ lệ nam gấp 3 lần nữ.
Chúng tôi gặp tỷ lệ nam gấp 2,2 lần nữ.
Đứng hàng thứ hai về bệnh lý phẫu thuật

là các bệnh lý liên quan đến lao như: u lao, u
nấm phổi và ổ cặn màng phổi chiếm 24,9%. Tỷ
lệ này cao hơn so với báo cáo của Nguyễn Việt
Cồ (1999)(2) tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi
trung ương là 14,6%. Sự khác biệt này có thể
do Việt nam hiện đứng thứ 3 tại khu vực châu
Á- Thái Bình Dương về tỷ lệ mắc lao, mặt khác
chỉ định phẫu thuật trong điều trị lao ngày
càng rộng rãi hơn.
Trong 2 năm 2005-2006 chúng tôi đã phẫu
thuật cho 128 bệnh nhân tràn khí màng phổi
(17,7%) trong đó phẫu thuật nội soi 122 bệnh
nhân chiếm tỷ lệ 95,3%. Các chỉ định phẫu thuật
chủ yếu trong điều trị tràn khí màng phổi là tràn
khí màng phổi tự phát và tràn khí màng phổi có
rò khí kéo dài.
Về bệnh lý trung thất chúng tôi gặp 44
trường hợp u trung thất (6%) và 10 trường hợp
hạch trung thất. Bệnh lý trung thất gặp nhiều
nhất là u thần kinh gồm 19 trường hợp (43,2%),
sau đó là u tuyến ức 8 trường hợp (18,2%). Tỷ lệ

7


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008
giữa nam và nữ là 33 nam và 11 nữ. Văn Tần
(2003)(3) cũng đưa ra tỷ lệ tương tự.
Đối với bệnh lý nhiễm trùng ngoài lao như
áp xe phổi, giãn phế quản chỉ định phẫu thuật

được đặt ra khi điều trị nội khoa thất bại hay giải
quyết hậu quả của bệnh như ho ra máu. Trong 2
năm chúng tôi chỉ gặp 30 trường hợp (4,1%). Tại
bệnh viện Lao và Bệnh phổi trung ương trong 5
năm 1994-1998 tỷ lệ này là 9,76% (Nguyễn Việt
Cồ 1999)(2). Sự khác biệt này có thể do những tiến
bộ của chẩn đoán và điều trị, của việc sử dụng
kháng sinh hợp lý.

Phương pháp phẫu thuật
Bảng 1: Phẫu thuật mở ngực trong điều trị bệnh lý
phổi - màng phổi
Phương pháp phẫu thuật
Cắt phổi không điển hình
Cắt phân thùy phổi
Cắt thùy phổi
Cắt phổi
Bóc vỏ màng phổi
Mở cửa sổ màng phổi
Cắt kén khí phế quản
Mở ngực chẩn đoán
Phẫu thuật Plombage
Tổng số

n
45
4
226
18
53

13
6
45
18
428

%
10,5
0,9
52,8
4,2
12,4
3
1,4
10,5
4,2
100

Phẫu thuật chủ yếu trong điều trị bệnh lý
phổi là cắt thùy gồm 226 trường hợp (52,8%).
Đối với bệnh nhân ung thư phổi, tỷ lệ cắt thùy
phổi là 65,2%. Nguyễn Việt Cồ(1999)(2), Đồng
Lưu Ba (2003)(1) đưa ra tỷ lệ cắt thùy ở bệnh nhân
ung thư phổi là 78%.
Trong những năm gần đây, việc áp dụng
nhiều kỹ thuật mới trong chẩn đoán ung thư
phổi như nội soi phế quản, CT scanner … đã cho
phép chẩn đoán nhanh, chính xác các bệnh lý
phổi. Điều này đã làm giảm tỷ lệ mổ thăm dò.
Tuy nhiên trong một số trường hợp, việc chẩn

đoán chính xác giai đoạn phẫu thuật, loại tế bào
ung thư vẫn gặp khó khăn. Trong 2 năm 20052006, tỷ lệ mở ngực chẩn đoán của chúng tôi
chiếm 10,5%.
Từ tháng 11-2005 đến 12-2006, chúng tôi đã
áp dụng phẫu thuật đánh xẹp thành ngực theo
phương pháp Plombage trong điều trị u nấm

Chuyên
đề HN KH KT BV Bình Dân
8

Nghiên cứu Y học

phổi, ổ cặn màng phổi cho 18 bệnh nhân có thể
trạng quá yếu hay tổn thương quá phức tạp.
Bước đầu kỹ thuật này đã đem lại những kết quả
khả quan trong điều trị ho ra máu ở bệnh nhân u
nấm phổi.
Bảng 2: Phẫu thuật u trung thất
Phương pháp phẫu thuật
Mở ngực lấy trọn u
Mở xương ức lấy u
Mở ngực thám sát
Tổng số

n
24
3
6
33

%
72,7
9,1
18,2
100

Trong số 33 trường hợp u trung thất, chúng
tôi đã phẫu thuật lấy trọn u cho 27 bệnh nhân
(81,8%). Đối với 6 trường hợp phải mở ngực
thám sát do khối u ác tính xâm lấn xung quanh
nên không thể cắt bỏ u được.
Bảng 3: Phẫu thuật nội soi lồng ngực
Phẫu thuật nội soi
Soi trung thất
Cắt khâu bóng khí, kén khí
Cắt u trung thất
Cắt phổi không điển hình
Chẩn đoán
Tổng số

n
10
127
5
6
28
176

%

5,7
72,2
2,8
3,4
15,9
100

Trong 2 năm 2005-2006 chúng tôi đã thực
hiện 176 ca phẫu thuật nội soi chiếm 24,3% số ca
phẫu thuật. Trong đó phẫu thuật nội soi điều trị
tràn khí màng phổi là 122 trường hợp (69,3%).
Có 10 trường hợp nội soi trung thất để chẩn
đoán hạch trung thất chưa rõ bản chất, 5 trường
hợp nội soi lấy u trung thất.
Bảng 4: Các phẫu thuật khác
Phương pháp phẫu thuật
Cắt nối khí quản
Lấy hạch ngoại vi
Khâu phục hồi cơ hoành
Mở màng tim

n
3
23
1
2

Chúng tôi đã phẫu thuật cắt nối khí quản
cho 3 bệnh nhân bị di chứng hẹp khí quản sau
lao. Qua các phẫu thuật này chúng tôi cũng đã

rút ra được những kinh nghiệm nhất định trong
điều trị hẹp khí phế quản.

Biến chứng phẫu thuật
Tỷ lệ biến chứng phẫu thuật trong 2 năm là
3% (22 bệnh nhân). Có 20 bệnh nhân phải phẫu


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008

Nghiên cứu Y học

thuật lại trong đó 18 bệnh nhân do chảy máu sau
mổ (2,5%), có 2 bệnh nhân rò phế quản.
Có 2 bệnh nhân tử vong (0,3%) trong đó 1
bệnh nhân tử vong 24 giờ đầu do nhồi máu cơ
tim, 1 bệnh nhân bị suy hô hấp ở ngày thứ 10.

KẾT LUẬN
Phẫu thuật điều trị các bệnh lý hô hấp ngày
càng gia tăng, trong đó gặp nhiều nhất là phẫu
thuật điều trị ung thư phổi, kế đến là phẫu thuật
điều trị các bệnh lý liên quan đến lao.
Việc thực hiện các kỹ thuật mới trong phẫu
thuật như phẫu thuật Plombage, cắt nối khí phế
quản đã đem lại những kết quả khả quan trong
điều trị.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

Đồng Lưu Ba, Nguyễn Hoàng Bình, Khoa Ngoại LN-TM
Bệnh viện Chợ Rẫy 2003: Kỹ yếu Hội thảo Pháp – Việt lần
3 về bệnh phổi & phẫu thuật lồng ngực; tr 122-126
Nguyễn Việt Cồ, Tô Kiều Dung, Tạ Chi Phương, Nguyễn
Đình Minh, Nguyễn Thế Vũ, Vũ Đỗ, Phạm Huy Minh:
Tình hình phẫu thuật phổi tại khoa Ngoại Viện Lao và
Bệnh phổi trong 5 năm (1994-1998). Toàn văn báo cáo
khoa học Đại hội Ngoại khoa toàn quốc 1999; tr 183-186.
Văn Tần, Hồ Nam 2003: Kỹ yếu Hội thảo Pháp – Việt lần 3
về bệnh phổi & phẫu thuật lồng ngực; tr 116-120

Chuyên đề HN KH KT BV Bình Dân

9


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008

Chuyên
đề HN KH KT BV Bình Dân
10

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008

Chuyên đề HN KH KT BV Bình Dân

Nghiên cứu Y học

11