Khảo sát các tương tác thuốc trong đơn thuốc điều trị ngoại trú tại Bệnh viện trường Đại học Y dược Huế

Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

KHẢO SÁT CÁC TƯƠNG TÁC THUỐC TRONG ĐƠN THUỐC ĐIỀU TRỊ
NGOẠI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUẾ

Võ Thị Hồng Phượng, Nguyễn Thị Hiền
Khoa Dược, Trường Đại học Y Dược Huế

Tóm tắt
Đặt vấn đề: Việc phối hợp thuốc trong điều trị là không thể tránh khỏi, nhất là trong tình trạng đa bệnh lý,
đa triệu chứng. Đó chính là nguyên nhân làm cho tương tác thuốc bất lợi dễ xảy ra. Mục tiêu: (1) Xác định các
tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng xảy ra trong đơn thuốc điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Trường Đại học
Y Dược Huế, (2) Xây dựng hướng dẫn quản lý các tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng tại Bệnh viện Trường
Đại học Y Dược Huế. Phương pháp và đối tượng nghiên cứu: 5338 đơn thuốc điều trị ngoại trú lưu trữ tại
Khoa Dược - Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế từ ngày 01/10/2017 đến ngày 31/10/2017, nghiên cứu
mô tả cắt ngang. Kết quả và kết luận: Xác định được 20 cặp tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng và xây dựng
hướng dẫn quản lý cho từng cặp tương tác. Tỷ lệ đơn thuốc xuất hiện tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng
là 6,7%. Cặp tương tác thuốc xuất hiện với tần suất nhiều nhất là clopidogrel và thuốc ức chế bơm proton
(1,59%). Độ tuổi của bệnh nhân càng cao, số lượng thuốc sử dụng càng nhiều thì nguy cơ xảy ra tương tác
thuốc càng cao (p < 0,05).
Từ khóa: phối hợp thuốc, tương tác thuốc, ý nghĩa lâm sàng, đơn thuốc, ngoại trú.
Abstract

ASSESSMENT OF DRUG INTERACTIONS IN OUTPATIENT
PRESCRIPTIONS IN HUE UNIVERSITY OF
MEDICINE AND PHARMACY HOSPITAL

Vo Thi Hong Phuong, Nguyen Thi Hien
Faculty of Pharmacy, Hue University of Medicine and Pharmacy

Background: The combination of drugs in treatment is inevitable, especially in multiple diseases and

multiple symptoms. This is the leading cause of occurrence of drug - drug interactions. Objectives: (1) To
identify clinically significant drug interactions in outpatient prescriptions in Hue University of Medicine
and Pharmacy hospital, (2) To build a management guideline of clinically significant drug interactions in
Hue University of Medicine and Pharmacy Hospital. Materials and methods: 5338 outpatient prescriptions
were collected from Pharmacy Faculty – Hue University of Medicine and Pharmacy Hospital from 1st to 31st
October 2017, using cross-sectional descriptive study method. Results and Conclusion: The list of 20 clinically
significant drug interaction pairs was identified and a management guideline for each interacting pair was
built. The prevalence of prescriptions with drug interactions was 6.7%. The most commonly identified drug
interaction pair was clopidogrel and proton pump inhibitor (1.59%). The occurrence of drug interactions
increased with increase in the age of patients and the number of drugs prescribed (p < 0.05).
Key words: combination of drugs, drug interaction, clinically significant, prescription, outpatient.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Việc phối hợp thuốc trong điều trị là không
thể tránh khỏi, nhất là trong tình trạng đa bệnh lý,
đa triệu chứng. Đó chính là nguyên nhân làm cho
tương tác thuốc (TTT) bất lợi dễ xảy ra. Tỷ lệ tương
tác tăng theo cấp số nhân với số lượng thuốc phối
hợp và tương tác thuốc là một trong những nguyên

nhân quan trọng gây ra các phản ứng có hại của
thuốc [2]. Hậu quả của tương tác thuốc ảnh hưởng
đến chất lượng điều trị và sức khỏe của người bệnh,
thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Xuất phát từ thực
tế các vấn đề mà tương tác thuốc có thể gây ra cũng
như yêu cầu triển khai hoạt động Dược lâm sàng tại
bệnh viện, chúng tôi tiến hành đề tài: “Khảo sát các

Địa chỉ liên hệ: Võ Thị Hồng Phượng, email:
Ngày nhận bài: 29/9/2018, Ngày đồng ý đăng: 12/10/2018; Ngày xuất bản: 8/11/2018

26


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

tương tác thuốc trong đơn thuốc điều trị ngoại trú
tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế” với các
mục tiêu:
1. Xác định các tương tác thuốc có ý nghĩa lâm
sàng xảy ra trong đơn thuốc điều trị ngoại trú tại
Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế.
2. Xây dựng hướng dẫn quản lý các tương tác
thuốc có ý nghĩa lâm sàng tại Bệnh viện Trường Đại
học Y Dược Huế.
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
2.1.1. Đơn thuốc điều trị ngoại trú
• Tiêu chuẩn lựa chọn: Đơn thuốc điều trị ngoại
trú lưu trữ tại Khoa Dược - Bệnh viện Trường Đại
học Y Dược Huế trong thời gian từ 01/10/2017 đến
31/10/2017.
• Tiêu chuẩn loại trừ: Đơn thuốc sử dụng nhỏ
hơn 2 thuốc thỏa mãn các tiêu chuẩn được quy định
ở mục 2.1.2.
Lưu ý: Bệnh nhân có trên 2 đơn thuốc được cấp
phát trong cùng một ngày thì gộp tất cả các đơn
thuốc lại thành 1 đơn thuốc.
2.1.2. Thuốc được kê trong đơn thuốc điều trị
ngoại trú

• Tiêu chuẩn lựa chọn: Thuốc có tác dụng toàn
thân.
• Tiêu chuẩn loại trừ: Thuốc có nguồn gốc từ
dược liệu, men vi sinh, dung dịch bù nước và điện
giải (oresol).
Lưu ý: Đối với các thuốc ở dạng phối hợp, tách
riêng từng thành phần hoạt chất và xem như là các
thuốc khác nhau. Trong cùng một đơn thuốc, nếu 1
hoạt chất có mặt trong nhiều hơn 1 biệt dược thì chỉ
được tính là 1 thuốc.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Mục tiêu 1: Xác định các tương tác thuốc
có ý nghĩa lâm sàng (YNLS) xảy ra trong đơn thuốc
điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Trường Đại học Y

Dược Huế
Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu mô tả cắt
ngang, không can thiệp. Đánh giá tương tác thuốc
bằng các cơ sở dữ liệu (CSDL) tra cứu tương tác
thuốc.
2.2.1.1. Các cơ sở dữ liệu tra cứu tương tác thuốc
Trong nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng 5
CSDL tra cứu tương tác thuốc: 1) Bản điện tử của
Phụ lục 1 – Dược thư Quốc gia Anh 74 (BNF) [6], 2)
Bản điện tử của Stockley’s Drug Interactions Pocket
Companion 2015 (SDI) [8], 3) Phần mềm tra cứu
trực tuyến Drug Interactions Checker của Drugsite
Trust truy cập tại địa chỉ www.drugs.com (DRUG), 4)
Phần mềm tra cứu trực tuyến Multi-Drug Interaction
Checker của Medscape LLC truy cập tại địa chỉ www.

medscape.com (MED), 5) Phần mềm tra cứu trực
tuyến Micromedex 2.0 Mobile App (MM). Chúng tôi
lựa chọn 5 CSDL trên bởi vì đây đều là các CSDL tra
cứu tương tác thuốc được sử dụng rộng rãi trên thế
giới và tại Việt Nam. Đồng thời, 5 CSDL đều sẵn có
trong khả năng chúng tôi có thể truy cập được.
2.2.1.2. Phương pháp đánh giá tương tác thuốc
có ý nghĩa lâm sàng
Bước 1: Quy ước mức độ đánh giá tương tác
thuốc có ý nghĩa lâm sàng ở các CSDL và xác định
tiêu chuẩn lựa chọn các tương tác thuốc có ý nghĩa
lâm sàng.
Theo hướng dẫn của Cơ quan Quản lý Dược
phẩm châu Âu (EMA), tương tác thuốc có ý nghĩa
lâm sàng là tương tác thuốc dẫn đến hiệu quả điều
trị và/hoặc độc tính của một thuốc bị thay đổi tới
mức cần hiệu chỉnh liều hoặc có biện pháp can thiệp
y khoa khác [10]. Dựa trên định nghĩa này và hệ
thống phân loại mức độ nặng của tương tác thuốc
trong các CSDL, chúng tôi quy ước mức độ đánh giá
tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng ở các CSDL như
sau:

Bảng 2.1. Bảng quy ước mức độ đánh giá tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng
ở các cơ sở dữ liệu
Tên CSDL

DRUG

Mức độ tương Nghiêm trọng

tác thuốc có
Trung bình
YNLS

MM
Chống chỉ định
Nghiêm trọng
Trung bình

Nguyên tắc chung để lựa chọn TTT có YNLS là cặp
tương tác thuốc phải được ghi nhận bởi tất cả các
CSDL mà cặp tương tác đó có mặt.
Bước 2: Xác định các tương tác thuốc có ý nghĩa
lâm sàng xảy ra trong đơn thuốc điều trị ngoại trú
tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế.
Đối với mỗi đơn thuốc, tiến hành tra cứu tương
tác thuốc trong 5 CSDL và ghi nhận tương tác thuốc
có YNLS theo quy ước ở bước 1. Kết quả tra cứu
tương tác thuốc được ghi nhận vào phiếu khảo sát

MED
Chống chỉ định Dấu X
Nghiêm trọng
Dấu !
Theo dõi chặt
chẽ

SDI

BNF

Bảng
Nghiêm trọng
Trung bình

tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng. Mỗi cặp tương
tác thuốc có YNLS được ghi nhận bằng một phiếu
mô tả tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng.
2.2.2. Mục tiêu 2: Xây dựng hướng dẫn quản lý
các tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng tại Bệnh
viện Trường Đại học Y Dược Huế
Tổng hợp hướng dẫn quản lý các tương tác thuốc
từ 5 CSDL và cập nhật các khuyến cáo về quản lý
tương tác thuốc để đưa ra hướng dẫn quản lý cho
từng cặp tương tác thuốc có YNLS xảy ra trong đơn
27


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

thuốc điều trị ngoại trú đã xác định được. Xây dựng
một hướng dẫn quản lý chi tiết, cụ thể và có khả
năng áp dụng vào thực tế điều trị tại Bệnh viện
Trường Đại học Y Dược Huế.
2.3. Nội dung nghiên cứu
2.3.1. Mục tiêu 1:
2.3.1.1. Khảo sát đặc điểm của bệnh nhân và
tình hình sử dụng thuốc trong mẫu nghiên cứu
Đặc điểm của bệnh nhân (BN): Đặc điểm về tuổi,
giới tính và tình trạng bệnh lý.
Đặc điểm về tình hình sử dụng thuốc: Đặc điểm

về số thuốc được kê đơn trong đơn thuốc, đặc điểm
về nhóm thuốc được kê đơn trong mẫu nghiên cứu.
2.3.1.2. Xác định các tương tác thuốc có ý nghĩa
lâm sàng xảy ra trong đơn thuốc điều trị ngoại trú
tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế
• Đặc điểm tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng
Mô tả đặc điểm tương tác thuốc có YNLS: Số
đơn thuốc xảy ra tương tác thuốc có YNLS, tỷ lệ đơn
thuốc xảy ra tương tác thuốc có YNLS, phân nhóm
đơn thuốc theo số tương tác thuốc có YNLS trong
đơn, tổng số lượt tương tác thuốc có YNLS, số tương
tác thuốc có YNLS trung bình trong một đơn thuốc.
• Tần suất xuất hiện các tương tác thuốc có ý
nghĩa lâm sàng

• Cơ chế và hậu quả của các tương tác thuốc có
ý nghĩa lâm sàng
Dựa vào nguồn thông tin từ 5 CSDL tra cứu
tương tác thuốc sử dụng trong nghiên cứu, xác định
cơ chế và hậu quả của các tương tác thuốc có YNLS
đã xác định. Phân loại các tương tác thuốc có YNLS
theo cơ chế tương tác.
Phân tích sự ảnh hưởng của một số yếu tố đến
khả năng xảy ra tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng
Phân tích mối liên quan của các yếu tố (giới tính,
tuổi, số thuốc trong đơn thuốc) và khả năng xảy ra
tương tác thuốc có YNLS bằng kiểm định Chi – square.
2.3.2. Mục tiêu 2: Xây dựng bảng hướng dẫn
quản lý cho từng cặp tương tác thuốc có YNLS xảy ra
trong đơn thuốc điều trị ngoại trú đã xác định được

tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế.
2.4. Xử lý số liệu: Số liệu được lưu trữ và xử lý
bằng phần mềm SPSS 20.0. Xác định giá trị trung bình
± độ lệch chuẩn (SD) nếu dữ liệu tuân theo phân bố
chuẩn. Trong trường hợp dữ liệu không tuân theo
phân bố chuẩn, xác định giá trị trung vị và tứ phân vị.
Phân tích mối liên quan của các yếu tố (giới tính, tuổi,
số thuốc trong đơn thuốc) và khả năng xảy ra tương
tác thuốc có YNLS bằng kiểm định Chi – square. Mức
liên quan có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.

3. KẾT QUẢ
3.1. Đặc điểm của bệnh nhân và tình hình sử dụng thuốc trong mẫu nghiên cứu
Chúng tôi chọn được 5338 đơn thuốc của 5338 BN đáp ứng tiêu chuẩn đã nêu vào mẫu nghiên cứu.
3.1.1. Đặc điểm của bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu
Bảng 3.1. Phân bố giới tính và nhóm tuổi bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu
Đặc điểm
Giới tính

Tuổi

Số bệnh nhân

Tỷ lệ (%)

Nam

2534

47,5

Nữ

2804

52,5

Tổng

5338

100,0

< 18 tuổi

373

7,0

18 – 59 tuổi

2329

43,6

≥ 60 tuổi

2636

49,4

Tổng

5338

100,0

Tuổi thấp nhất

1 (tháng)

Tuổi cao nhất

102

Tuổi trung bình ± SD
56,4 ± 22,7
Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân nữ trong mẫu nghiên cứu là 52,5%; tỷ lệ bệnh nhân nam là 47,5%. Độ tuổi trung
bình của bệnh nhân là 56,4 ± 22,7 với tuổi thấp nhất là 1 tháng tuổi và cao nhất là 102 tuổi. Nhóm bệnh nhân
≥ 60 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất (49,4%).
Bảng 3.2. Phân bố nhóm bệnh trong mẫu nghiên cứu
Nhóm bệnh
Tim mạch
28

Số lượt bệnh

Tỷ lệ (%)

3336

41,3


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

Nội tiết

1232

15,2

Tiêu hóa

602

7,4

Hô hấp

597

7,4

Cơ xương khớp

493

6,1

Tiết niệu – Sinh dục

482

6,0

Thần kinh

412

5,1

Bệnh khác

931

11,5

Tổng
8085
100,0
Nhận xét: Trong 8085 lượt bệnh được thu thập trong mẫu nghiên cứu, nhóm bệnh tim mạch chiếm chủ
yếu (41,3%), tiếp theo là nhóm bệnh nội tiết (15,2%), nhóm bệnh tiêu hóa (7,4%) và nhóm bệnh hô hấp (7,4%).
3.1.2. Đặc điểm về tình hình sử dụng thuốc trong mẫu nghiên cứu
Mẫu nghiên cứu gồm 5338 đơn thuốc với 22455 lượt thuốc được kê đơn cụ thể như sau:
Bảng 3.3. Đặc điểm về số thuốc được kê đơn trong đơn thuốc
Phân nhóm đơn thuốc
theo số lượng thuốc trong đơn

Số đơn thuốc

Tỷ lệ (%)

2 - 4 thuốc

3132

58,7

5 - 7 thuốc

2029

38,0

8 - 12 thuốc

177

3,3

5338

100,0

Tổng

Số thuốc trung bình/đơn thuốc ± SD
4,2 ± 1,7
Nhận xét: Số thuốc trung bình trong một đơn thuốc là 4,2 ± 1,7 với thấp nhất là 2 thuốc và cao nhất là 12

thuốc trong một đơn. Số đơn thuốc có 2 – 4 thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất (58,7%), số đơn thuốc có 8 – 12 thuốc
chiếm tỷ lệ nhỏ (3,3%).
Bảng 3.4. Phân bố nhóm thuốc trong mẫu nghiên cứu
Nhóm thuốc

Số lượt kê đơn

Tỷ lệ (%)

Tim mạch

6881

30,6

Vitamin và khoáng chất

4819

21,5

Đái tháo đường

1706

7,6

Tiêu hóa

1669

7,4

Paracetamol và NSAID

1561

7,0

Kháng sinh

1370

6,1

Kháng histamin H1

641

2,9

Thần kinh

563

2,5

Corticosteroid

436

1,9

Các thuốc khác

2809

12,5

Tổng
22455
100,0
Nhận xét: Thuốc được sử dụng trong mẫu nghiên cứu rất đa dạng, trong đó nhóm thuốc tim mạch được
kê đơn nhiều nhất (30,6%), tiếp theo là nhóm vitamin và khoáng chất (21,5%), nhóm thuốc điều trị đái tháo
đường (7,6%) và nhóm thuốc điều trị các bệnh trên đường tiêu hóa (7,4%).
3.2. Xác định các tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng xảy ra trong đơn thuốc điều trị ngoại trú tại Bệnh
viện Trường Đại học Y Dược Huế
3.2.1. Đặc điểm tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng
Sau khi tra cứu tương tác thuốc trên 5338 đơn thuốc, chúng tôi ghi nhận được 355 đơn thuốc xuất hiện
tương tác thuốc có YNLS, chiếm tỷ lệ 6,7% được trình bày ở bảng 3.5.
29


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

Bảng 3.5. Đặc điểm tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng
Phân nhóm đơn thuốc theo số tương
tác thuốc trong đơn

Số đơn thuốc

Tỷ lệ (%)

Đơn thuốc có 1 tương tác

292

82,3

Đơn thuốc có 2 tương tác

36

10,1

Đơn thuốc có 3 tương tác

26

7,3

Đơn thuốc có 4 tương tác

1

0,3

355

100,0

Tổng số đơn thuốc có tương tác thuốc
Tổng số lượt tương tác thuốc

446

Trung vị của số tương tác thuốc

1

Nhận xét: Trung vị của số tương tác thuốc có
YNLS tính theo số đơn thuốc có tương tác là 1. Số
tương tác thuốc thấp nhất trong một đơn là 1 tương
tác và cao nhất là 4 tương tác. Số đơn thuốc có 1
tương tác thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất (82,3%) và chỉ
có một đơn thuốc có 4 tương tác được phát hiện
(0,3%).
3.2.2. Tần suất xuất hiện các tương tác thuốc có
ý nghĩa lâm sàng
Chúng tôi ghi nhận 20 cặp tương tác thuốc có
YNLS được đồng thuận bởi các CSDL (phụ lục 1).
Nhận xét: Cặp tương tác thuốc xuất hiện với

tần suất nhiều nhất là clopidogrel và thuốc ức chế
bơm proton (PPI) (1,59%), tiếp theo là tương tác
giữa kháng sinh nhóm quinolon và thuốc kháng
acid (1,39%), tương tác giữa fenofibrat và nhóm
sulfonylurea/insulin (1,16%). Có những cặp tương
tác chỉ xuất hiện một lần như tương tác giữa kháng
sinh doxycylin và muối canxi (0,02%), tương tác giữa

kháng sinh nhóm quinolon và sucralfat (0,02%).
3.2.3. Cơ chế và hậu quả của các tương tác
thuốc có ý nghĩa lâm sàng
Tiến hành phân loại các tương tác thuốc có YNLS
dựa theo cơ chế tương tác, kết quả như sau:

Bảng 3.6. Phân loại các tương tác có ý nghĩa lâm sàng theo cơ chế tương tác
Số lượt TTT

Tỷ lệ
(%)

Số cặp TTT

Tỷ lệ
(%)

Dược động học
- Ảnh hưởng lên quá trình hấp thu
- Ảnh hưởng lên quá trình phân bố
- Ảnh hưởng lên quá trình chuyển hóa
- Ảnh hưởng lên quá trình thải trừ

208
113
0
95
0

46,6

54,3
0,0
45,7
0,0

9
7
0
2
0

45,0
77,8
0,0
22,2
0,0

Dược lực học
- Tương tác hiệp đồng
- Tương tác đối kháng

238
238
0

53,4
100,0
0,0

11

11
0

55,0
100,0
0.0

446

100,0

20

100,0

Cơ chế tương tác

Tổng
Nhận xét: Số cặp tương tác theo cơ chế dược lực
học (11 cặp tương tác, chiếm tỷ lệ 55,0%), cao hơn
số cặp tương tác theo cơ chế dược động học (9 cặp
tương tác, chiếm tỷ lệ 45,0%).
Trong nhóm tương tác theo cơ chế dược động
học (DĐH), có 7 cặp tương tác trên quá trình hấp
thu, 2 cặp tương tác trên quá trình chuyển hóa và
không có cặp nào tương tác trên quá trình phân bố
và thải trừ.
Trong nhóm tương tác theo cơ chế dược lực

30

học (DLH), tất cả 11 cặp tương tác đều theo cơ chế
tương tác hiệp đồng và không có cặp nào tương tác
đối kháng.
3.2.4. Phân tích sự ảnh hưởng của một số yếu
tố đến khả năng xảy ra tương tác thuốc có ý nghĩa
lâm sàng
Sử dụng kiểm định Chi – square để phân tích mối
liên quan của một số yếu tố (bao gồm giới tính, tuổi,
số lượng thuốc trong đơn thuốc) và khả năng xảy ra
tương tác thuốc có YNLS.


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

Bảng 3.7. Ảnh hưởng của một số yếu tố đến khả năng xảy ra tương tác thuốc
có ý nghĩa lâm sàng trong đơn thuốc ngoại trú
Số đơn có
TTT

Tỷ lệ (%)

Số đơn
không có
TTT

Tỷ lệ (%)

Nam

167

6,6

2367

93,4

Nữ

188

6,7

2616

93,3

4

1,1

369

98,9

18 - 59 tuổi

141

6,1

2188

93,9

≥ 60 tuổi

210

8,0

2426

92,0

2 - 4 thuốc

126

4,0

3006

96,0

5 - 7 thuốc

205

10,1

1824

89,9

8 - 11 thuốc

24

13,6

153

86,4

Các yếu tố ảnh hưởng
Giới tính

< 18 tuổi
Tuổi
Số lượng thuốc
trong đơn thuốc

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa giới tính
của bệnh nhân và khả năng xảy ra tương tác thuốc
có YNLS (p > 0,05). Có mối liên quan giữa độ tuổi
của bệnh nhân, số lượng thuốc trong đơn thuốc và
khả năng xảy ra tương tác thuốc có YNLS có ý nghĩa
thống kê (p < 0,05). Độ tuổi của bệnh nhân càng cao,

số lượng thuốc sử dụng càng nhiều thì nguy cơ xảy
ra tương tác thuốc càng cao.
3.3. Xây dựng hướng dẫn quản lý các tương tác
thuốc có ý nghĩa lâm sàng tại Bệnh viện Trường Đại
học Y Dược Huế
Chúng tôi đã xây dựng hướng dẫn quản lý tương
tác thuốc cho 20 cặp tương tác thuốc có YNLS, thông
tin được lấy từ 5 CSDL và đồng thời cập nhật các
khuyến cáo từ các nguồn tài liệu khác như nhà sản
xuất, các tổ chức y học có uy tín trên thế giới. Hướng
dẫn quản lý tương tác thuốc được trình bày ở Phụ
lục 1.
4. BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm của bệnh nhân và tình hình sử
dụng thuốc trong mẫu nghiên cứu
Nhóm bệnh nhân ≥ 60 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất
(49,4%). Điều này có thể giải thích do đây là đối
tượng có nguy cơ cao mắc phải các bệnh mạn tính,
cần phải tái khám và điều trị định kỳ.
Trong đó nhóm bệnh tim mạch chiếm chủ yếu
(41,3%), tiếp theo là nhóm bệnh nội tiết (15,2%)
với đái tháo đường type 2 là bệnh chủ yếu; nhóm
bệnh tiêu hóa (7,4%) và nhóm bệnh hô hấp (7,4%).
Với phân bố nhóm bệnh như trên dẫn đến sự tương
đồng trong phân bố nhóm thuốc điều trị, số lượt
thuốc được kê đơn cho nhóm bệnh tim mạch chiếm
tỷ lệ cao nhất (30,6%). Số thuốc trung bình trong
một đơn thuốc là 4,2 ± 1,7; số đơn thuốc có 2 – 4
thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất (58,7%), số đơn thuốc có
8 - 12 thuốc chiếm tỷ lệ nhỏ (3,3%). Nghiên cứu của

p
0,867

0,000

0,000

Trịnh Thị Vân Anh trên đơn thuốc điều trị ngoại trú
tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương cho thấy, số thuốc
trung bình trong một đơn thuốc là 4,7 ± 1,6; số đơn
thuốc có 4 – 6 thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất (64,5%)
[1]. Như vậy, kết quả của nghiên cứu trên cao hơn
so với nghiên cứu của chúng tôi, điều này được giải
thích do nghiên cứu trên được tiến hành tại Bệnh
viện Nội tiết, một bệnh viện với đặc thù là đối tượng
bệnh nhân chủ yếu là người lớn, mắc bệnh mãn tính
và/hoặc mắc đồng thời nhiều bệnh, do đó số lượng
thuốc trong đơn thuốc cao hơn trong nghiên cứu
của chúng tôi.
4.2. Xác định các tương tác thuốc có ý nghĩa lâm
sàng xảy ra trong đơn thuốc điều trị ngoại trú tại
Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế
Về đặc điểm tương tác thuốc có ý nghĩa lâm
sàng
Tỷ lệ đơn thuốc xuất hiện tương tác thuốc trong
nghiên cứu của chúng tôi là 6,7%. Tỷ lệ này thấp hơn
so với nghiên cứu của Trịnh Thị Vân Anh trên 1800
đơn thuốc điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Nội tiết
Trung ương, tỷ lệ đơn thuốc có tương tác thuốc ở

mức độ nghiêm trọng và trung bình là 29,4% [1]. Tỷ
lệ tương tác thuốc của nghiên cứu trên cao hơn có
thể do nghiên cứu sử dụng duy nhất 1 CSDL tra cứu
(phần mềm Facts & Comparisons 4.0) và đối tượng
nghiên cứu là đơn thuốc ngoại trú của các bệnh nhân
phần lớn mắc kèm nhiều bệnh (90,6%) nên số lượng
thuốc sử dụng nhiều hơn, khả năng gặp tương tác
thuốc sẽ cao hơn. Trung vị của số tương tác thuốc
có YNLS tính theo số đơn thuốc có tương tác là 1
(khoảng dao động 1 – 4 tương tác thuốc trong một
đơn). Số đơn có 1 tương tác thuốc chiếm tỷ lệ cao
nhất (82,3%) và chỉ có một đơn có 4 tương tác thuốc
(0,3%). Kết quả của chúng tôi khá tương đồng với
nghiên cứu của Nguyễn Thị Ngọc trên đơn thuốc
ngoại trú tại Bệnh viện Nhi Trung ương, số đơn có 1
31


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

tương tác thuốc chiếm 82,6%; số đơn có 3 tương tác
thuốc chiếm tỷ lệ nhỏ 0,7% [3].
Về tần suất xuất hiện các tương tác thuốc có ý
nghĩa lâm sàng
Danh sách 20 cặp tương tác thuốc mà chúng
tôi ghi nhận được có liên quan đến 24 loại thuốc;
trong đó có 9 loại thuốc thuộc nhóm thuốc tim
mạch. Cụ thể có đến 12/20 (60,0%) cặp tương tác
chứa các thuốc thuộc nhóm tim mạch và các thuốc
này chịu trách nhiệm cho 288/446 (64,6%) tổng số

lượt tương tác. Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy,
các thuốc tim mạch thường liên quan hơn đến khả
năng xảy ra tương tác thuốc tiềm ẩn, đồng thời bệnh
nhân mắc bệnh tim mạch dễ gặp tương tác thuốc
hơn so với các bệnh nhân khác [9]. Trong nghiên
cứu của chúng tôi, 3 cặp tương tác thuốc có YNLS
xuất hiện với tần suất nhiều nhất là clopidogrel và
PPI (1,59%), tiếp theo là tương tác giữa kháng sinh
nhóm quinolon và thuốc kháng acid (1,39%), tương
tác giữa fenofibrat và nhóm sulfonylurea/insulin
(1,16%). Nghiên cứu của Toivo và cộng sự trên bệnh
nhân ngoại trú cho thấy, 4 cặp tương tác có YNLS
phổ biến nhất đó là methotrexate và NSAID, wafarin
và NSAID, kháng sinh nhóm quinolon và các cation
kim loại (sắt, canxi), spironolacton và muối kali
[11]. Một số nghiên cứu cho thấy hiệu quả chống
ngưng tập tiểu cầu của clopidogrel bị giảm khi sử
dụng đồng thời với PPI. Tương tác này xảy ra do PPI
là chất ức chế enzym CYP2C19 – là enzym đóng vai
trò quan trọng trong chuyển hóa clopidogrel thành
chất chuyển hóa có hoạt tính. Tuy nhiên, các PPI ức
chế enzym này ở các mức độ khác nhau, trong đó
omeprazol và esomeprazol mạnh nhất, lansoprazol và
dexlansoprazol ức chế enzym yếu và ít ảnh hưởng đến
chuyển hóa của clopidogrel [5]. Từ các kết quả trên,
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA)
đã đưa ra khuyến cáo tránh sử dụng omeprazol hoặc
esomeprazol với clopidogrel; còn dexlansaprazol,
lansoprazol và pantoprazol ít ảnh hưởng lên tác dụng
của clopidogrel [4]. Tương tác giữa kháng sinh nhóm

quinolon (levofloxacin, ofloxacin) và thuốc kháng
acid là một tương tác theo cơ chế dược động học
do ảnh hưởng lên quá trình hấp thu trên đường
tiêu hóa theo cơ chế tạo phức chất khó hấp thu. Để
tránh tương tác thuốc, kháng sinh nhóm quinolon
nên được uống 2 - 4 giờ trước hoặc 4 - 6 giờ sau khi
uống thuốc kháng acid [8].
Về cơ chế và hậu quả của các tương tác thuốc
có ý nghĩa lâm sàng
Trong 9 tương tác thuốc theo cơ chế dược động
học, có 7 tương tác do ảnh hưởng lên quá trình
hấp thu thuốc và chỉ có 2 tương tác do ảnh hưởng
lên quá trình chuyển hóa thuốc. Hậu quả của các
32

tương tác theo cơ chế dược lực học khá đa dạng,
bao gồm làm tăng nồng độ kali máu (thuốc ức chế
men chuyển/thuốc ức chế thụ thể AT1 và muối kali/
spironolacton, spironolacton và kali, ciclosporin
và perindopril), tăng độc tính trên hệ thần kinh
trung ương (kháng sinh nhóm quinolon và NSAID),
tăng nguy cơ hạ đường huyết (fenofibrat và nhóm
sulfonylurea/insulin), tăng nguy cơ xuất huyết
(aspirin và cilostazol), tăng độc tính trên cơ (bệnh
cơ niệu, tiêu cơ vân) (fenofibrat và nhóm statin)…
Như vậy, tương tác dược lực học chủ yếu làm tăng
tác dụng của thuốc, tăng tác dụng phụ hoặc độc tính
của thuốc.
Về ảnh hưởng của một số yếu tố đến khả năng
xuất hiện tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng

Sử dụng kiểm định Chi – square để phân tích mối
liên quan của một số yếu tố (giới tính, tuổi, số lượng
thuốc trong đơn thuốc) và khả năng xảy ra tương tác
thuốc có YNLS. Kết quả chúng tôi thu được không
có mối liên quan giữa giới tính của bệnh nhân và
khả năng xảy ra tương tác thuốc, nhưng có mối
liên quan có ý nghĩa thống kê giữa tuổi của bệnh
nhân, số lượng thuốc trong đơn thuốc bệnh nhân sử
dụng đến khả năng xảy ra tương tác thuốc. Khảo sát
tương tác trên bệnh nhân tim mạch nội trú, Murtaza
G. và cộng sự cho thấy, bệnh nhân ≥ 60 tuổi có mối
liên quan có ý nghĩa thống kê với biến cố tương
tác thuốc (p ≤ 0,001), thời gian nằm viện ≥ 7 ngày
(p  ≤  0,001) và bệnh nhân sử dụng ≥ 7 thuốc (p ≤
0,01) cũng có liên quan có ý nghĩa thống kê với khả
năng xảy ra tương tác thuốc [7].
4.3. Xây dựng hướng dẫn quản lý các tương tác
thuốc có ý nghĩa lâm sàng tại Bệnh viện Trường Đại
học Y Dược Huế
Chúng tôi xây dựng hướng dẫn quản lý cho 20
cặp tương tác thuốc đã ghi nhận được, đây chính
là các tương tác đã thực sự xảy ra trong thực hành
lâm sàng. Tuy nhiên, không thể loại trừ khả năng các
tương tác thuốc có YNLS chưa được phát hiện do 2
thuốc chưa được sử dụng đồng thời với nhau trong
mẫu nghiên cứu. Do vậy, bệnh viện có thể tiến hành
thêm các nghiên cứu để xây dựng một danh mục
các tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm
sàng, trong cả điều trị ngoại trú cũng như điều trị nội
trú dựa trên danh mục thuốc của bệnh viện.

5. KẾT LUẬN
5.1. Đặc điểm của bệnh nhân và tình hình sử
dụng thuốc trong mẫu nghiên cứu
- Đặc điểm của bệnh nhân: Độ tuổi trung bình
của bệnh nhân là 56,4 ± 22,7. Tỷ lệ bệnh nhân nữ
là 52,5%; tỷ lệ bệnh nhân nam là 47,5%. Các nhóm
bệnh thường gặp nhất là nhóm bệnh tim mạch


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

(41,3%), nhóm bệnh nội tiết (15,2%), nhóm bệnh
tiêu hóa (7,4%) và nhóm bệnh hô hấp (7,4%).
- Đặc điểm tình hình sử dụng thuốc: Số lượt
thuốc được kê đơn là 22455, số thuốc trung bình
trong một đơn thuốc là 4,2 ± 1,7. Số đơn thuốc có
2 – 4 thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất (58,7%), số đơn
thuốc có 8 – 12 thuốc chiếm tỷ lệ nhỏ (3,3%). Các
nhóm thuốc được kê đơn nhiều nhất là nhóm thuốc
tim mạch (30,6%), nhóm vitamin và khoáng chất
(21,5%), nhóm thuốc điều trị đái tháo đường (7,6%)
và nhóm thuốc điều trị các bệnh trên đường tiêu
hóa (7,4%).
5.2. Xác định các tương tác thuốc có ý nghĩa lâm
sàng xảy ra trong đơn thuốc điều trị ngoại trú tại
Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế
- Ghi nhận được 20 cặp tương tác thuốc có ý
nghĩa lâm sàng được đồng thuận bởi các cơ sở dữ
liệu sử dụng trong nghiên cứu.
- Tỷ lệ đơn thuốc xuất hiện tương tác thuốc có

ý nghĩa lâm sàng là 6,7% (355/5338 đơn thuốc).
Số đơn có 1 tương tác thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất

(82,3%), chỉ có một đơn có 4 tương tác thuốc (0,3%).
- Cặp tương tác thuốc xuất hiện với tần suất
nhiều nhất là clopidogrel và thuốc ức chế bơm
proton (1,59%), tiếp theo là tương tác giữa kháng
sinh nhóm quinolon và thuốc kháng acid (1,39%),
tương tác giữa fenofibrat và nhóm sulfonylurea/
insulin (1,16%).
- Số cặp tương tác theo cơ chế dược lực học (11
cặp tương tác, chiếm tỷ lệ 55,0%), nhiều hơn số cặp
tương tác theo cơ chế dược động học (9 cặp tương
tác, chiếm tỷ lệ 45,0%).
- Không có mối liên quan giữa giới tính của bệnh
nhân và khả năng xảy ra tương tác thuốc (p > 0,05)
nhưng có mối liên quan giữa độ tuổi của bệnh nhân,
số lượng thuốc sử dụng trong đơn thuốc và khả
năng xảy ra tương tác thuốc có ý nghĩa thống kê (p
< 0,05).
5.3. Xây dựng hướng dẫn quản lý cho 20 cặp
tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng tại Bệnh viện
Trường Đại học Y Dược Huế được trình bày ở Phụ
lục 1.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Trịnh Thị Vân Anh (2016), Phân tích thực trạng kê
đơn thuốc ngoại trú tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương,
Luận văn tốt nghiệp Dược sĩ Đại học, Trường Đại học Dược

Hà Nội.
2. Bộ Y tế (2006), Dược lâm sàng, Nhà xuất bản Y học,
Hà Nội.
3. Nguyễn Thị Ngọc (2015), Khảo sát tình hình tương
tác thuốc trên đơn ngoại trú tại Bệnh viện Nhi Trung
Ương,, Luận văn tốt nghiệp dược sĩ Đại học, Đại học Dược
Hà Nội.
4. Bristol Myers Squibb/Sanofi Pharmaceuticals
Partnership (2017), Plavix (clopidogrel bisulfate), Full
prescribing information.
5. Frelinger AL, Mulford DJ, Lee RD et al. (2012),
“A randomized, 2-period, crossover design study to
assess the effects of dexlansoprazole, lansoprazole,
esomeprazole, and omeprazole on the steady-state
pharmacokinetics and pharmacodynamics of clopidogrel
in healthy volunteers”, Journal of the American College
Cardiology. 59(14), pp.1304-1311.
6. Joint Formulary Committee (2018), “Appendix
1: Interactions”, British National Formulary 74, British

Medical Association and Royal Pharmaceutical Society of
Great Britain, London, pp.1262-1419.
7. Murtaza G., Azhar S., Khan M.Y.G., Khan S.A.,
Khan T.M. (2016), “Assessment of potential drug-drug
interactions and its associated factors in the hospitalized
cardiac patients”, Saudi Pharmceutical Journal. 24(2),
pp.220-5.
8. Preston C.L. (2015), Stockley’s Drug Interactions
Pocket Companion, The Pharmaceutical Press, London.
9. Straubhaar B, Schlienger RG, Krähenbühl S (2006),

“The prevalence of potential drug-drug interactions in
patients with heart failure at hospital discharge”, Drug
Safety. 29(1), pp.79-90.
10. The European Agency for the Evaluation of
Medicinal products (1995), Note for guidance on the
investigation of drug interactions, chủ biên.
11. Toivo TM và Laine K Mikkola JA, Airaksinen M
(2016), “Identifying high risk medications causing potential
drug-drug interactions in outpatients: A prescription
database study based on an online surveillance system”,
Research in Social & Administrative Pharmacy: RSAP.
12(4), pp.559-68.

33


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

Phụ lục 1: CÁC TƯƠNG TÁC THUỐC CÓ Ý NGHĨA LÂM SÀNG XẢY RA TRONG ĐƠN THUỐC NGOẠI TRÚ

STT

1

Clopidogrel –
Thuốc ức chế bơm
proton (omeprazol,
esomeprazol)

2

Kháng sinh nhóm
quinolon
(levofloxacin,
ofloxacin) – Thuốc
kháng acid

3

Fenofibrat – Nhóm
sulfonylurea
(gliclazid, glimepirid)/
insulin

4

Kháng sinh
nhóm quinolon
(levofloxacin,
ofloxacin) – NSAID

5

6

34

Cặp tương tác

Thuốc ức chế thụ

thể AT1 (irbesartan,
losartan)
- Spironolacton

Thuốc ức chế men
chuyển (benazepril,
captopril, imidapril,
lisinopril, perindopril)
– Spironolacton

Số đơn
xuất
hiện
tương
tác

85

74

62

41

28

27

Tần
suất

(%)

1,59

1,39

1,16

0,77

0,52

0,51

Cơ chế
tương
tác

Hậu quả
tương tác

Quản lý tương tác

DĐH

- Tránh sử dụng phối hợp.
- Thay thế omeprazol/
Giảm nồng độ
esomeprazol bằng:
chất chuyển hóa

+ Pantoprazol, rabeprazol,
có hoạt tính của
lansoprazol, dexlansoprazol.
clopidogrel
+ Thuốc kháng histmin H2
+ Thuốc kháng acid

DĐH

- Uống kháng sinh quinolon
2 - 4 giờ trước hoặc 4 - 6 giờ
Giảm sự hấp thu sau thuốc kháng acid
kháng sinh nhóm - Thay thế thuốc kháng acid
quinolon
bằng các thuốc khác: thuốc
kháng histamin H2 hoặc
thuốc ức chế bơm proton.

DLH

Tăng nguy cơ hạ
đường huyết

- Theo dõi chặt chẽ dấu hiệu
hạ đường huyết khi sử dụng
đồng thời.
- Điều chỉnh liều của
sulfonylurea/ insulin.

DLH

- Tránh sử dụng phối hợp
Tăng tác dụng
hoặc theo dõi chặt chẽ ở
phụ trên hệ thần
bệnh nhân có tiền sử động
kinh trung ương
kinh, co giật.

DLH

Tăng nồng độ
kali máu

- Theo dõi chặt chẽ nồng độ
kali máu và chức năng thận,
đặc biệt khi bệnh nhân có
một hoặc nhiều yếu tố nguy
cơ.
- Liều khuyến cáo của
spironolacton: không quá 25
mg/ngày.
- Tránh sử dụng phối hợp
nếu tốc độ lọc cầu thận < 30
mL/phút.

Tăng nồng độ
kali máu

- Theo dõi chặt chẽ nồng độ

kali máu và chức năng thận,
đặc biệt khi bệnh nhân có một
hoặc nhiều yếu tố nguy cơ.
- Liều khuyến cáo của
spironolacton: không quá 25
mg/ngày.
- Tránh sử dụng phối hợp
nếu tốc độ lọc cầu thận < 30
mL/phút.

DLH


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

7

8

Thuốc ức chế men
chuyển (benazepril,
captopril, ramipril,
imidapril,
perindopril) – Muối
kali

Spironolacton – Muối
kali

9

Levothyroxin – Muối
canxi

10

Thuốc ức chế thụ
thể AT1 (irbesartan,
losartan)
– Muối kali

11

Cilostazol Omeprazol

12

Risedronat – Muối
canxi

13

Fenofibrat – Nhóm
statin (rosuvastatin,
atorvastatin)

26

23

21

15

10

7

6

0,49

0,43

0,39

0,28

0,19

0,13

0,11

DLH

DLH

DĐH

DLH

DĐH

Tăng nồng độ
kali máu

- Theo dõi chặt chẽ nồng độ
kali máu và chức năng thận,
đặc biệt khi bệnh nhân có
một hoặc nhiều yếu tố nguy
cơ.

Tăng nồng độ
kali máu

- Sử dụng đồng thời
spironolacton và muối kali
thường không được khuyến
cáo.
- Theo dõi chặt chẽ nồng độ
kali máu và chức năng thận,
đặc biệt khi bệnh nhân có một
hoặc nhiều yếu tố nguy cơ.

- Uống 2 thuốc cách nhau ít
nhất 4 giờ.
Giảm sự hấp thu
- Theo dõi chức năng tuyến
của cả hai thuốc

giáp và điều chỉnh liều của
levothyroxin.
Tăng nồng độ
kali máu
Tăng nồng độ
trong máu của
cilostazol và chất
chuyển hóa có
hoạt tính của
cilostazol

- Theo dõi chặt chẽ nồng độ
kali máu và chức năng thận,
đặc biệt khi bệnh nhân có một
hoặc nhiều yếu tố nguy cơ.
- Nếu sử dụng đồng thời,
nên giảm 50% liều của
cilostazol.

DĐH

Risedronate nên được uống
Giảm sự hấp thu trước các chế phẩm chứa
của cả hai thuốc canxi ít nhất từ 30 phút đến
1 giờ.

DLH

- Chỉ phối hợp nếu lợi ích
điều trị vượt trội nguy cơ,

đồng thời sử dụng liều thấp
nhất có hiệu quả.
- Giáo dục bệnh nhân các
triệu chứng của bệnh cơ
(đau cơ không rõ nguyên
Tăng nguy cơ
nhân, mềm cơ, yếu cơ).
độc tính trên cơ: - Khi sử dụng phổi hợp statin
bệnh cơ (đau cơ và fibrat:
và/hoặc yếu cơ), • Atorvastatin: liều khởi đầu
tiêu cơ vân
10 mg/ngày.
• Rosuvastatin: liều khởi đầu
5 mg/ngày. Chống chỉ định
liều trên 40 mg/ngày.
- Ngừng dùng liệu pháp nếu
bệnh nhân được chẩn đoán/
nghi ngờ bệnh cơ hoặc nếu
nồng độ creatinin kinase tăng.
35


Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 8, số 5 - tháng 10/2018

14

15

16

Rosuvastatin – Nhôm
hydroxyd

Amiodaron Bisoprolol

Aspirin - Cilostazol

6

4

3

0,11

0,07

0,06

DĐH

Giảm sự hấp thu Uống 2 thuốc cách nhau ít
của rosuvastatin nhất 2 giờ.

DLH

Chậm nhịp tim,
hạ huyết áp,
ngừng xoang,
block nhĩ thất

- Phối hợp thận trọng trong
rối loạn chức năng của nút
xoang hoặc block nhĩ thất
một phần. Theo dõi nhịp tim
khi sử dụng phối hợp.
- Điều chỉnh liều hoặc ngừng
một trong hai thuốc nếu
nhịp tim quá chậm.

Tăng nguy cơ
chảy máu

Thận trọng khi sử dụng đồng
thời 2 thuốc trên, đặc biệt ở
bệnh nhân có nguy cơ chảy
máu cao (loét đường tiêu
hóa).

Tăng nồng độ
kali máu

- Theo dõi chặt chẽ nồng độ
kali máu và chức năng thận,
đặc biệt khi bệnh nhân có
một hoặc nhiều yếu tố nguy
cơ.

DLH

17

Ciclosporin –
Perindopril

18

Kháng sinh
nhóm quinolon
(levofloxacin,
ofloxacin) – Muối sắt

3

0,06

DĐH

Các kháng sinh nhóm
quinolon nên được uống 2
Giảm sự hấp thu
- 4 giờ trước hoặc 4 - 6 giờ
của cả hai thuốc
sau khi uống các chế phẩm
chứa sắt.

19

Doxycyclin – Muối
canxi

1

0,02

DĐH

Giảm sự hấp thu Uống 2 thuốc cách nhau 2 của cả hai thuốc 3 giờ.

20

Kháng sinh
nhóm quinolon
(levolfoxacin,
ofloxacin)
- Sucralfat

DĐH

- Các kháng sinh nhóm
quinolon nên được uống 2
Giảm sự hấp thu - 4 giờ trước hoặc 4 - 6 giờ
của kháng sinh sau khi uống sucralfat.
nhóm quinolon - Thay thế bằng: thuốc kháng
histamin H2 hoặc thuốc ức
chế bơm proton.

36

3

1

0,06

0,02

DLH