Khảo sát khí áp mũi tại Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011

KHẢO SÁT KHÍ ÁP MŨI TẠI BỆNH VIỆN TAI MŨI HỌNG TP HCM
Nguyễn Thị Thanh Thuý*

TÓM TẮT
Đặt Vấn Đề: Đo khí áp mũi bằng sóng âm cho đồ thị mũi bằng âm thanh dội lại và cung cấp thông tin về
diện tích mặt cắt ngang hốc mũi tuỳ thuộc vào khoảng cách từ mặt cắt đó đến cửa mũi. Tuy nhiên, những số
liệu trên người bình thường chưa được nghiên cứu ở Việt Nam. Do đó chúng tôi muốn tìm trị số trên người
bình thường trưởng thành và những thay đổi của các trị số này sau dùng thuốc co mạch.
Phương Pháp Nghiên Cứu: chúng tôi có 100 người trưởng thành khỏe mạnh trong nhóm nghiên cứu. Đo
khí áp mũi để đánh giá trở kháng mũi, thể tích mũi, diện tích mặt cắt tối thiểu, diện tích mặt cắt nhỏ nhất thứ
1(CSA1), diện tích mặt cắt nhỏ nhất thứ 2 (CSA2), diện tích mặt cắt nhỏ nhất thứ 3 (CSA3),... Những phương
pháp này được đánh giá trước và sau khi dùng thuốc co mạch.
Kết Quả: Trước khi dùng thuốc co mạch: trở kháng tương đương: 2,36 ± 0,90 (cm H2O/L/Mi); thể tích:
7,04 ± 1,90 (cc); diện tích tối thiểu: 0,54 ± 0,12 (cm2); CSA1: 0,59 ± 0,17 (cm2); CSA2: 1,64 ± 0,57(cm2);
CSA3: 2,64 ± 0,94 (cm2). Sau khi dùng thuốc co mạch: trở kháng tương đương: 1,47± 0,35(cm H2O/L/Mi); thể
tích: 9,38 ± 1,68 (cc); diện tích tối thiểu: 0,65 ± 0,06 (cm2); CSA1: 0,82 ± 0,31 (cm2); CSA2: 2,19 ± 0,63 (cm2);
CSA3: 3,50 ± 1,77 (cm2).
Kết Luận: Đo khí áp mũi là một phương pháp thuận tiện để đánh giá hình dạng và chức năng mũi.
Từ Khóa: Đo khí áp mũi bằng sóng âm, diện tích mặt cắt tối thiểu, thuốc co mạch mũi, thể tích mũi.

ABSTRACT
EVALUATION OF ACOUSTIC RHINOMANOMETRY AT ENT HOSPITAL
Nguyen Thi Thanh Thuy * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 236 - 341
Objectives: Acoustic rhinometry evaluates the geometry of the nasal cavity with acoustic reflections and
provides information about nasal cross-sectional area and nasal volume within a given distance. However, data
for healthy subjects reported in Vietnam are few. Therefore, we wanted to establish the normal range among
healthy adults and to evaluate the changes after nasal decongestion.

Methods: we had 100 healthy adults in this group. An acoustic rhinometer was used to evaluate the nasal
resistance, nasal volume, minimal cross sectional area, the first minimal cross sectional ara (CSA1), the second
minimal cross sectional area (CSA2) and the third minimal cross sectional area (MCA3),... These measurements
were taken before and after nasal decongestion.
Results: Before decongestion: nasal resistance: 2,36 ± 0,90 (cm H2O/L/Mi); nasal volume: 7,04 ± 1,90 (cc);
minimal cross sectional area: 0,54 ± 0,12 (cm2); CSA1: 0,59 ± 0,17 (cm2); CSA2 : 1,64 ± 0,57(cm2); CSA3: 2,64
± 0,94 (cm2). After decongestion: nasal resistance: 1,47± 0,35(cm H2O/L/Mi); nasal volume : 9,38 ± 1,68 (cc);
minimal cross sectional area: 0,65 ± 0,06 (cm2); CSA1: 0,82 ± 0,31 (cm2); CSA2: 2,19 ± 0,63 (cm2); CSA3: 3,50
± 1,77 (cm2).
Conclusion: acoustic rhinomerty is a convenient method for assessing the geometry and function of the
nasal cavity.
Keywords:Acoustic Rhinometry (AR), minimal cross sectional area, nasal decongestant, nasal volume.
* BV Tai Mũi Họng, TP HCM
Tác giả liên lạc : ThS. BS. Nguyễn Thị Thanh Thúy ĐT: 0903999442

236

Email:

Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011
ĐẶT VẤN ĐỀ
Đo khí áp mũi bằng sóng âm (Acoustic
Rhinometry = AR) l một phương pháp đánh giá
khách quan về cấu trúc mũi và tình trạng chức
năng của niêm mạc mũi(3,4,1).

Nghiên cứu Y học

như máy định vị sóng âm trên tàu thuỷ. Kết
qủa là vẽ được đồ thị của diện tích mặt cắt
ngang của hốc mũi phụ thuộc vào khoảng cách
đến hốc mũi. Diện tích mặt cắt ngang tính bằng
cm2, khoảng cách tính bằng cm kể từ đầu ống
thông vào hốc mũi(1,6).

AR vẽ đồ thị mũi bằng âm thanh dội lại và
đo hình dạng hình học của của hốc mũi giống

Hình 1:
AR rất hữu ích và là một xét nghiệm không
thể thiếu trong việc đánh giá tình trạng chức
năng và bệnh lý mũi khi phối hợp cùng các xét
nghiệm khác như: chụp x.quang, CT scan hay nội
soi mũi xoang(2,5).

- Chỗ dốc 2 tương ứng vùng mép trước xương
cuốn giữa và dưới. AR sẽ cho chỉ số về diện tích
mặt cắt ngang CSA2 (cm2) và khoảng cách từ cửa
mũi đến mặt cắt này CSA2 (cm).

AR sử dụng tại bệnh viện Tai Mũi Họng TP
HCM là ECCOVISION AR của Hood
Laboratories, sử dụng sóng âm với mức xung
146dB và tần số 50µsec(6).
Hình dạng của đồ thị liên quan trực tiếp đến
cấu tạo của hốc mũi. Thông thường trên đồ thị có
3 chỗ dốc xuống(2,4,6)

- Chỗ dốc 1 tương ứng vị trí van mũi, vị trí
này gần giáp mép truớc của xương cuốn dưới.
AR sẽ cho chỉ số về diện tích mặt cắt ngang CSA1
(cm2) và khoảng cách từ cửa mũi đến mặt cắt này
CSA1 (cm).

Tai Mũi Họng

Hình 2:

237


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011

- Chỗ dốc 3 tương ứng vị trí đi xương cuốn
dưới. AR sẽ cho chỉ số về diện tích mặt cắt ngang

CSA3 (cm2) và khoảng cách từ cửa mũi trước đến
mặt cắt này CSA3 (cm).

Chỗ dốc 3

Diện tích (cm2)

Chỗ dốc 2

Cửa mũi

Thể tích mũi

Khoảng cách từ cửa mũi vào (cm)

Hình 3:
Ngồi ra AR cũng cho chúng ta những thơng
số trong khoảng từ cửa mũi đến khoảng cách vào
6 cm(6).
- Req (cmH2O/L/Mi): trở kháng tương
đương.
- Volume (cc): thể tích.
- Minimum (cm2): diện tích mặt cắt ngang tối
thiểu.
- Min Dist (cm): khoảng cách từ cửa mũi đến
vị trí có diện tích mặt cắt tối thiểu.
Hiểu biết về AR ở người bình thường là rất
cần thiết. Chúng tơi muốn khảo sát AR trên
người bình thường nhằm bước đầu đưa ra mức
chuẩn AR của người Việt Nam trưởng thành.

Mục tiêu tổng qt
Khảo sát AR trên người Việt Nam trưởng
thành.

Mục tiêu chun biệt
- Tìm chỉ số trung bình về AR trên người Việt
Nam trưởng thành khoẻ mạnh và khơng có bệnh

ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng

100 người bình thường đến khám và đo khí
áp mũi tại bệnh viện Tai Mũi Họng TP HCM.

Thời gian tiến hành
Từ tháng 8/2005 đến tháng 8/2007.

Thiết kế nghiên cứu
Mơ tả.

Phương pháp tiến hành
- 100 người bình thường khơng có tiền sử
bệnh, phẫu thuật hoặc chấn thương mũi, khơng
nghẹt mũi, khơng biến dạng mũi, khơng nhiễm
trùng đường hơ hấp trên, khơng dùng các loại
thuốc co mạch tồn thân hay tại chỗ trước đó, có
kết quả x.quang và nội soi bình thường sẽ được
đo AR trước và sau dùng thuốc co mạch
(Naphtazolin 1‰), tổng kết cho ra số liệu khí áp
mũi ở người bình thường.

KẾT QUẢ
Kết quả khảo sát AR trên 100 người Việt
Nam trưởng thành bình thường

lý về mũi trước và sau khi dùng thuốc co mạch.
- So sánh sự thay đổi của hai trị số này và
đánh giá độ tin cậy.

238

Nam
Nữ
Trung bình

Về tuổi và giới (bảng 1)
N
Tuổi
40
26,75 ± 9 (19 – 39)
60
27,33 ± 9,2 (17 – 38)
100
27,1 ± 8,6 (17 – 39)

Chun Đề Mắt – Tai Mũi Họng


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011
Chúng tôi khảo sát AR trên 100 người việt
Nam bình thường ở độ tuổi thanh niên với tuổi

Nghiên cứu Y học

trung bình là 27, trong đó tỉ lệ nam/nữ là 4/6.

Các trị số AR trên người bình thường (bảng 2)
Trở kháng tg đương
Req(cmH20/L/Mi)
Thể tích
Volume(cc)

Diện tích tối thiểu
Minimum (cm2)
Khoảng cách tối thiểu
Min Dist (cm)
CSA 1 diện tích
(cm2)
CSA 1 khoảng cách
(cm)
CSA 2 diện tích
(cm2)
CSA 2 khoảng cách
(cm)
CSA 3 diện tích
(cm2)
CSA 3 khoảng cách
(cm)

(T) trước
2,49 ± 0,79
(1,41± 3,88)
6,61 ± 1,7
(4,79 ± 10,43)
0,51 ± 0,01
(0,37 ± 0,67)
0,99 ± 0,86
(0,18 ± 1,86)
0,57 ± 0,16
(0,37 ± 0.82)
1,83 ± 0,26
(1,38 ± 2,34)

1,49 ± 0,49
(0,90 ± 2,47)
4,74 ± 0,74
(3,78 ± 6,43)
2,48 ± 0,72
(1,47 ± 3,56)
7,46 ± 1,45
(5,95 ± 11,23)

(T) sau
1,45 ± 0,35

(P) trước
2,23 ± 1.02

(P) sau
1,50 ± 0,36

(1,07 ± 2,17) (1,23 ± 4,34) (1,05 ± 2,45)
9,28 ± 1,93
7,48 ± 2,07
9,48 ± 1,48
(7,15 ± 13,21) (4,51 ± 11,04) (6,54 ± 11,87)
0,65 ± 0,05
0,58 ± 0,01
0,65 ± 0,07
(0,57 ± 0,72) (0,34 ± 0,71) (0,47 ± 0,71)
0,68 ± 0,69
1,16 ± 0,85
0,58 ± 0,68

(0,18 ± 1,86) (0,18 ± 2,10) (0,17 ± 1,86)
0,90 ± 0,40
0,62 ± 0,03
0,74 ± 0,02
(0,57 ± 1,97) (0,34 ± 0,98) (0,47 ± 1,14)
2,05 ± 0,96
1,76 ± 0,04
1,71 ± 0,16
(1.38 ± 4,75) (1,38 ± 2,10) (1.38 ± 1,86)
2,12 ± 0,63
1,79 ± 0,63
2,27 ± 0,65
(1,36 ± 2,93) (0,81 ± 2,71) (1,28 ± 3,33)
4,62 ± 1,32
4,72 ± 0,99
4,55 ± 0,96
(3,54 ± 7,87) (3,54 ± 6,43) (3,54 ± 6,43)
3,43 ± 1,76
2,79 ± 1,15
3,57 ± 1,86
(1,72 ± 6,84) (1,26 ± 4,86) (1,63 ± 7,75)
7,07 ± 1,74
6,64 ± 1,13
6,57 ± 1,15
(5,47 ± 11,23) (4,99 ± 8,59) (4,99 ± 8,59)

(2) trước thuốc
2.36 ± 0.90

(2) sau thuốc

1,47± 0,35

(1,23±4,34)
7,04±1,90
(4,51±11,04)
0,54±0.12
(0,34±0,71)
1,08±0,84
(0,18-2,10)
0,59±0,17
(0,34-0,98)
1,80±0,23
(1,38-2,34)
1,64±0,57
(0,81-2,71)
4,73±0,85
(3,54-6,43)
2,64±0,94
(1,26-4,86)
7,05±1,33
(4,99-11,23)

(1,05±2,45)
9,38±1,68
(6,53±13,21)
0,65±0,06
(0,47±0,72)
0,63±0,66
(0,17-1,86)
0,82±0,31

(0,47-1,97)
1,88±0,69
(1,38-4,75)
2,19±0,63
(1,28-3,33)
4,58±1,13
(3,54-7,87)
3,50±1,77
(1,63-7,75)
6,82±1,46
(4,99-11,23)

Biểu đồ 1:

Tai Mũi Họng

239


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011

Nghiên cứu Y học

Trước khi dùng thuốc: trở kháng tương
đương là 2,36 ± 0,90 (cm H2O/L/Mi); thể tích là
7,04 ± 1,90 (cc); diện tích tối thiểu là 0,54 ± 0,12
(cm2); CSA1 diện tích là 0,59 ± 0,17 (cm2); CSA2
diện tích là 1,64 ± 0,57(cm2); CSA3 diện tích là
2,64 ± 0,94 (cm2).
Sau khi dùng thuốc: trở kháng tương đương

là 1,47± 0,35(cm H2O/L/Mi); thể tích là 9,38 ±
1,68 (cc); diện tích tối thiểu là 0,65 ± 0,06 (cm2);
CSA1 diện tích là 0,82 ± 0,31 (cm2); CSA2 diện
tích là 2,19 ± 0,63 (cm2); CSA3 diện tích là 3,50 ±
1,77 (cm2).
Sau khi dùng thuốc co mạch, trở kháng
tương đương giảm 0,88 ± 0,77 (cm H2O/L/Mi),
thể tích mũi tăng 2,33 ± 1,76 (cc), diện tích tối
thiểu tăng 0,10 ± 0,10 (cm2), CSA1 diện tích tăng
0,22 ± 0,28 (cm2), CSA2 diện tích tăng 0,55 ± 0,44
(cm2), CSA3 diện tích tăng 0,86 ± 1,11 (cm2).

0,12 (cm2); CSA1 diện tích là 0,59 ± 0,17 (cm2);
CSA2 diện tích là 1,64 ± 0,57(cm2); CSA3 diện
tích là 2,64 ± 0,94 (cm2).
Sau khi dùng thuốc co mạch: trở kháng
tương đương là 1,47± 0,35(cm H2O/L/Mi); thể
tích là 9,38 ± 1,68 (cc); diện tích tối thiểu là 0,65 ±
0,06 (cm2); CSA1 diện tích là 0,82 ± 0,31 (cm2);
CSA2 diện tích là 2,19 ± 0,63 (cm2); CSA3 diện
tích là 3,50 ± 1,77 (cm2).
Sau khi dùng thuốc co mạch, trở kháng
tương đương giảm 0,88 ± 0,77 (cm H2O/L/Mi),
thể tích mũi tăng 2,33 ± 1,76 (cc), diện tích tối
thiểu tăng 0,10 ± 0,10 (cm2), CSA1 diện tích tăng
0,22 ± 0,28 (cm2), CSA2 diện tích tăng 0,55 ± 0,44
(cm2), CSA3 diện tích tăng 0,86 ± 1,11 (cm2).
Sau khi dùng thuốc co mạch, khoảng cách
tối thiểu, CSA1 khoảng cách, CSA2 khoảng cách,
CSA3 khoảng cách thay đổi ít.

Sau khi dùng thuốc co mạch, khoảng cách
tối thiểu, CSA1 khoảng cách, CSA2 khoảng cách,
CSA3 khoảng cách thay đổi ít.

Không có sự khác biệt giữa các số liệu đo
được trên mũi phải và mũi trái trước và sau
dùng thuốc co mạch.

Không có sự khác biệt giữa các số liệu đo
được trên mũi phải và mũi trái trước và sau
dùng thuốc co mạch.

So sánh các số liệu về khí áp mũi ở người
Việt Nam với các dân tộc khác

Một ví dụ về: Khí áp mũi đo được trên
người bình thường (biểu đồ 1).

BÀN LUẬN
Trước khi dùng thuốc co mạch: trở kháng
tương đương là 2,36 ± 0,90 (cm H2O/L/Mi); thể
tích là 7,04 ± 1,90 (cc); diện tích tối thiểu là 0,54 ±

Một nghiên cứu khảo sát khí áp mũi ở các
dân tộc khác nhau được thực hiện ở Mỹ và Anh
năm 1998: nghiên cứu được thực hiện trên 106
người tình nguyện khoẻ mạnh gồm người châu
Á da vàng, người Mỹ da đen và da trắng, người
châu Au da trắng4. Kết quả đo được như sau.

Bảng 3:

Trung bình
Sai số

Trung bình
Sai số

240

Châu Á

CSA 1
Da đen

Da trắng

0,53
0,10

0,67
0,10

0,52
0,12

0,59-1,66

1,04-1,86

0,57-1,45

0,61
0,12

0,81
0,11

0,64
0,12

0,65-1,99

1,27-2,03

0,91-1,73

CSA 2
Châu Á
Da đen
Trước co mạch
0,87
0,94
0,22
0,23
0,96-3,15

1,16-2,96

Sau co mạch
1,47
1,64
0,36
0,32
1,65-5,61

2,19-4,58

Da trắng

Châu Á

CSA 3
Da đen

0,83
0,24

1,35
0,35

1,41
0,42

1,31
0,42

0,94-2,88

1,74-4,83

1,55-4,86

1,49-4,62

1,51
0,36

1,99
0,47

2,20
0,43

2,08
0,60

1,95-4,51

2,49-6,17

3,12-6,49

2,39-6,28

Da trắng

Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011
Bảng 4:

Trung bình
Sai số

Trung bình
Sai số

Châu Á
Da đen
Thể tích trước co mạch
7,92
8,94
3,14
2,30
10,12-40,43 11,97-31,18
Thể tích sau co mạch
11,67
13,06
2,81
3,18
16,31-42,01 17,52-43,09

Da trắng
8,25
3,23
10,92-51,90
11,90

4,40
15,02-64,62

So sánh kết quả từ nghiên cứu này với các
kết quả đo được trên người Việt Nam chúng tôi
nhận thấy: Các số liệu về khí áp mũi ở người da
đen có trị số lớn nhất, kế đến là người da trắng
và nhỏ nhất là người châu Á da vàng. Các trị số
khí áp trên người Việt Nam so sánh với các trị số
trên người châu Á da vàng trong nghiên cứu
trên: tương đương về CSA1 và thể tích trước co
mạch, nhỏ hơn về thể tích sau co mạch, còn các
trị số khác thì lớn hơn.

KẾT LUẬN
AR là một xét nghiệm đánh giá hình dạng và
chức năng mũi khá chính xác, không xâm lấn, dễ
làm, không tốn thời gian và không đòi hỏi sự
hợp tác cao từ phía bệnh nhân.
Hiểu biết về AR ở người bình thường là rất
quan trọng và hữu ích, giúp ta so sánh và đánh
giá đúng các tình trạng bệnh lý mũi khác nhau.
Trong nghiên cứu này, các số liệu chúng tôi
đo được trên 100 người Việt Nam trưởng thành
bình thường như sau:
- Trước khi dùng thuốc co mạch: trở kháng
tương đương là 2,36 ± 0,90 (cm H2O/L/Mi); thể
tích là 7,04 ± 1,90 (cc); diện tích tối thiểu là 0,54 ±
0,12 (cm2); CSA1 diện tích là 0,59 ± 0,17 (cm2);
CSA2 diện tích là 1,64 ± 0,57(cm2); CSA3 diện

tích là 2,64 ± 0,94 (cm2).

Tai Mũi Họng

Nghiên cứu Y học

- Sau khi dùng thuốc co mạch: trở kháng
tương đương là 1,47± 0,35(cm H2O/L/Mi); thể
tích là 9,38 ± 1,68 (cc); diện tích tối thiểu là 0,65 ±
0,06 (cm2); CSA1 diện tích là 0,82 ± 0,31 (cm2);
CSA2 diện tích là 2,19 ± 0,63 (cm2); CSA3 diện
tích là 3,50 ± 1,77 (cm2).
- Sau khi dùng thuốc co mạch, trở kháng
tương đương giảm 0,88 ± 0,77 (cm H2O/L/Mi),
thể tích mũi tăng 2,33 ± 1,76 (cc), diện tích tối
thiểu tăng 0,10 ± 0,10 (cm2), CSA1 diện tích tăng
0,22 ± 0,28 (cm2), CSA2 diện tích tăng 0,55 ± 0,44
(cm2), CSA3 diện tích tăng 0,86 ± 1,11 (cm2).
AR không thể là một xét nghiệm tách rời và
độc lập mà nó phải được làm trong quá trình
đánh giá chung về triệu chứng bệnh cùng các
xét nghiệm cận lâm sàng khác như: X.quang, CT
scan và nội soi mũi xoang.
AR nên được làm nhiều lần trong quá trình
điều trị nội khoa cũng như trước và sau mổ để
cho thấy hiệu quả điều trị và sự cải thiện về cấu
trúc & chức năng mũi.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

4.

5.

6.

Corey JP et al. (1996) Normative standards for nasal crosssectional areas by race as measured by acoustic rhinometry.
Annual Meeting of the American Academy of ORL HNS, Sep
29- Oct 2. 1996
Fisher EW, Scadding GK, Lund VJ. The role of acoustic
rhinometry in studying the nasal cycle. Rhinology 1993; 31:
57-61.
Grymer LF, Hillberg OF, et al. Acoustic rhinometry: values
from adults with subjective normal nasal patency. Rhinology
1991; 29:35-37
Hilberg O, Jackson AC, Swift DL, et al. Acoustic rhinometry:
evaluation of nasal geometry by acoustic reflection. J Appl
Physiol 1989; 66:295-303.
Min YG, Jang YJ. Measurements of cross-sectional area of the
nasal cavity by acoustic rhinometry and CT scanning.
Laryngoscope 1995; 105: 757-9.
Operator manual, Acoustic Rhinometry System- Hood
Laboratories – www.hoodlabs.com

241