Bài giảng Tràn khí màng phổi - ThS. Lê Khắc Bảo

TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI

ThS. Lê Khắc Bảo
Bộ môn Nội – ĐHYD – TPHCM

Khoa Hô hấp – BVCR


A. KHÁI NiỆM TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI
(TKMP)
1. TKMP là sự hiện diện của không khí trong
khoang màng phổi, làm xẹp một phần hoặc
toàn bộ phổi.
2. TKMP có thể xảy ra tự nhiên trên một người
“hoàn toàn khỏe mạnh”, hoặc trên người có
bệnh lý phổi trước đó.
3. TKMP cũng có thể xảy ra sau chấn thương
hoặc sau tai biến thủ thuật.


KHÍ TRONG KHOANG MÀNG PHỔI  XẸP PHỔI


KHÍ CÓ THỂ NHIỀU HAY ÍT GÂY XẸP PHỔI
MỘT PHẦN HAY TOÀN BỘ


VÌ SAO CÓ KHÍ TRONG KHOANG MÀNG PHỔI

1. Tự nhiên:
o

Nguyên phát.

o

Thứ phát.

2. Không tự nhiên:
o

Chấn thương

o

Do thầy thuốc


NGUYÊN NHÂN TKMP TỰ NHIÊN


Nguyên phát:
– Thường do vỡ bóng
khí trên màng phổi.

– Do hút thuốc lá



Thứ phát
– Hen

– COPD
– Viêm phổi hoại tử
– Viêm phổi do P.carinii /
BN AIDS
– Lao phổi


NGUYÊN NHÂN TKMP KHÔNG TỰ NHIÊN


Chấn thương:
– Tai nạn giao thông.
– Vết thương thấu ngực.



Do bác sỹ gây ra
– Chọc dò – sinh thiết màng
phổi.

– Đặt sonde tĩnh mạch
trung tâm.
– Thở máy.

– Hồi sức hô hấp tuần hoàn.


B. CHẨN ĐOÁN TKMP

1. Dựa vào bệnh cảnh lâm sàng.

2. Dựa vào các triệu chứng khám thực thể.
3. Dựa vào hình ảnh X quang lồng ngực.


BỆNH CẢNH LÂM SÀNG TKMP


Nếu TKMP không do chấn thương đôi khi có thể
không có triệu chứng gì.



Bệnh nhân than phiền:
– khó thở: có thể đột ngột hoặc tăng lên từ từ tùy
tốc độ và mức độ TKMP.
– đau ngực kiểu màng phổi, tăng khi hít sâu vào,
khi ho, khi di chuyển.



Nếu là TKMP sau chấn thương hay thủ thuật, trước
đó thường có bệnh cảnh gợi ý rõ ràng.


TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ


Hội chứng tràn khí màng phổi:
– Sờ: rung thanh giảm hay mất hẳn.

– Gõ: vang như trống.
– Nghe: phế âm giảm hay mất hoàn toàn.


Nhìn:
– Nếu TKMP lượng lớn  lồng ngực bên TKMP
căng phồng, di động ít, khí quản lệch về đối bên.

– Nếu TKMP sau chấn thương  thấy vết thương
trên thành ngực.


TRIỆU CHỨNG X QUANG


CHẨN ĐOÁN MỨC ĐỘ THEO ACCP
American College of Chest Physicans consensus 2001

 3 cm


CHẨN ĐOÁN MỨC ĐỘ THEO BTS
British Thoracic Society consensus 2003

> 2 cm


BỆNH CẢNH TKMP TỰ NHIÊN NGUYÊN PHÁT


Xuất hiện “tự nhiên” không nguyên nhân bên dưới.



Thường “hay gặp” trên người trẻ khỏe mạnh.
– Tần suất nam = 7,4/105 người/năm
– Tần suất nữ = 1,2/105 người/năm



Đặc điểm:
– Người gầy & cao.
– 10% có tiền căn gia đình.
– Tỷ lệ hút thuốc lá cao.
– Thường gặp nhất khoảng tuổi 20 - 25.




Lâm sàng:
– Trước đó hoàn toàn khỏe
mạnh.
– Thường xảy ra khi đang nghỉ
ngơi hoặc sau một gắng sức
thể lực dù rất nhẹ.
– Đau nhói ngực kiểu màng
phổi, sau đó là khó thở.
– Khám: hội chứng TKMP.



X quang:


C. CÁC BIỆN PHÁP XỬ TRÍ TKMP

Talcage
Theo dõi đơn thuần

Phẫu
thuật
Đặt ống dẫn lưu


KHI NÀO CHỌC HÚT KHÍ ?


TKMP nhiều: khoảng cách đỉnh – màng phổi >
3cm (ACCP)



TKMP hoàn toàn: khoảng cách từ đường nách
giữa đến màng phổi > 2cm (BTS)



Thể tích phổi giảm 45 – 55% trên Xquang kỹ
thuật số (Henry M 2006)



TKMP làm bóc tách hoàn toàn tại đường nách
giữa (M. Noopen 2006)


KHI NÀO XƠ HOÁ - PHẪU THUẬT


TKMP tái phát: lần hai hoặc ba.



TKMP lần đầu không đáp ứng điều trị dẫn lưu.



TKMP hai bên.



TKMP trên BN làm nghề nghiệp nguy cơ cao:
– Thợ lặn.
– Phi công, phi hành đoàn.
– Cư trú quá xa cơ sở y tế.


CHỌC HÚT KHÍ & ĐẶT ỐNG DẪN LƯU

DỤNG CỤ

VỊ TRÍ CHỌC HÚT KHÍ


CHUẨN BỊ CHỖ CHỌC


SÁT TRÙNG DA


GÂY TÊ


LUỒN KIM


HÚT ĐƠN GIẢN

gentle gift of Marc Noppen. Brussels