Tình hình sử dụng máu và chế phẩm máu tại Bệnh viện Chợ Rẫy 6 tháng đầu năm 2012 (1/2012-6/2012)

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014

Nghiên cứu Y học

TÌNH HÌNH SỬ DỤNG MÁU VÀ CHẾ PHẨM MÁU
TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY 6 THÁNG ĐẦU NĂM 2012 (1/2012 – 6/2012)
Lê Hoàng Oanh*, Nhữ Thị Dung*, Phan Thị Thanh Lộc*, Hồ Trọng Hiếu*

TÓM TẮT
Mở đầu: Hàng ngày, nhu cầu máu và chế phẩm máu tại bệnh viện Chợ Rẫy rất cao khoảng 200 đơn vị.
Mục tiêu xác định các khoa có nhu cầu sử dụng máu cao, tỷ lệ sử dụng, hiệu suất sử dụng máu và chế phẩm máu.
Phương pháp: Với phương pháp hồi cứu, chúng tôi tiến hành khảo sát tình hình sử dụng máu và chế phẩm
máu của tất cả khoa, phòng tại bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 1/2012 đến tháng 6/2012.
Kết quả và kết luận: Có 4 khoa sử dụng máu nhiều > 500 đơn vị máu/tháng là Huyết học, Phòng mổ, Cấp
cứu và Phẫu thuật tim. Tỷ lệ sử dụng máu toàn phần 0,14%. Tỷ lệ sử dụng chế phẩm máu: hồng cầu lắng
(HCL) 58,7%, huyết tương 19,6%, khối tiểu cầu 14,2%, khối bạch cầu 0,06%, tủa lạnh 7,3%. Hiệu suất sử
dụng HCL 55,3%, huyết tương 20,7%.
Từ khóa: Máu, chế phẩm máu, truyền máu.

ABSTRACT
THE UTILIZATION OF THE BLOOD AND BLOOD COMPONENT
AT CHO RAY HOSPITAL FROM 1/2012 TO 6/2012
Le Hoang Oanh, Nhu Thi Dung, Phan Thi Thanh Loc, Ho Trong Hieu
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 2 - 2014: 220-222
Objectives: The demand for blood and blood component at Chợ Rẫy Hospital everday is very high – about
200 units. The purpose is to figure out the the demand for blood, the rate and the efficiency of blood and blood
component usage in the departments.
Method: With all the information collected, we are able to create the statistics of the blood and blood
component consumption of the departments at Chợ Rẫy Hospital from 1/2012 to 6/2012.
Results and conclusion: There are 4 departments that use more than 500 blood units/month. They are the
Hematology, Operation, Emergency and Heart Surgery. The rate of the whole blood usage is 0.14%. The rate of

the blood component usage consists of the red blood cells (RBCs) 58.7%, plasma 19.6%, platelet 14.2%, white
blood cell 0.06%, cryoprecipitate 7.3%. The efficiency of RBCs usage is 55.3%, plasma 20.7%.
Keywords: Blood, blood component, transfusion.
máu và chế phẩm máu rất cao.

ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh viện Chợ Rẫy là bệnh viện đa khoa
hàng đầu hỗ trợ cho 37 tỉnh, thành khu vực phía
Nam kể cả thành phố Hồ Chí Minh. Bệnh viện có
nhiều chuyên khoa sâu và các đơn vị kỹ thuật cao
như: ghép thận, TOCE, Tim mạch học can thiệp,
phẫu thuật tim, điều trị ung thư và năm 2012
bệnh viện đã tiến hành ghép gan. Do đó, nhu cầu

Truyền máu là sử dụng máu và các chế phẩm
máu để trị liệu, một phương pháp điều trị quí mà
chưa có gì thay thế được. Tuy nhiên, truyền máu
là đưa vào cơ thể các yếu tố lạ (tế bào máu và
huyết tương) nên có thể xem như một loại ghép
cơ quan cho nên truyền máu đôi khi có thể gây ra
tai biến hoặc chết người hay có hậu quả lâu dài(2,3).

* Trung tâm Truyền máu Chợ Rẫy
Tác giả liên lạc: TS.BS. Lê Hoàng Oanh

220

ĐT: 0903688480

Email:

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014
Thực hành truyền máu là bảo đảm hai tiêu chuẩn:
an toàn và hiệu quả(3).
Hiện nay, với các trang thiết bị hiện đại Trung
tâm Truyền máu Chợ Rẫy đã thực hiện việc tiếp
nhận máu, chiết tách các chế phẩm máu như
hồng cầu lắng, hồng cầu rửa, hồng cầu
phenotype, huyết tương tươi đông lạnh, tủa lạnh,
khối bạch cầu, khối tiểu cầu gạn tách (apheresis)
trực tiếp từ người hiến máu, đáp ứng nhu cầu của
truyền máu lâm sàng.

Sử dụng từ 100 – 500 đơn vị: có 12 khoa 3B1,
5B1, 6B1, 7B1, 7B3, 8B1, 9B3, Nội tiết, Chấn
thương sọ não, Phẫu thuật mạch máu, Giảm đau,
Ung bướu.
Sử dụng từ 15 - 100 đơn vị: có 9 khoa 3B3, 6B3,
9B1, 10B1, 10B3, Trại 6 yêu cầu, Nội khớp , Viêm
gan, Tim mạch can thiệp.
Bảng 1: Tỷ lệ sử dụng máu và chế phẩm máu tại
bệnh viện Chợ Rẫy
Sản phẩm
Máu toàn phần
Khối tiểu cầu Apheresis
Hồng cầu lắng
Khối bạch cầu

Plasma
Tủa lạnh
Cộng

Nhằm đánh giá tình hình sử dụng máu lâm
sàng, chúng tôi tiến hành khảo sát “Tình hình sử
dụng máu và chế phẩm máu tại bệnh viện Chợ
Rẫy 6 tháng đầu năm 2012 từ tháng 1/2012 –
6/2012”.

ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU
Đối tượng nghiên cứu
Các đơn vị máu và chế phẩm máu đạt tiêu
chuẩn kiểm tra chất lượng của Trung tâm Truyền
máu Chợ Rẫy như máu toàn phần, hồng cầu lắng,
khối tiểu cầu gạn tách, khối bạch cầu, huyết tương
tươi đông lạnh, tủa lạnh (giàu yếu tố VIII) được
cấp phát tại bộ phận cấp phát máu Trung tâm
Truyền máu từ 1/2012 – 6/2012.

Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng phương pháp hồi cứu các số liệu tại
bộ phận cấp phát máu của Trung tâm Truyền
máu từ tháng 1/2012 – 6/2012.
Kết quả tính theo phương pháp thống kê y
học.

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
Tổng cộng có 36 khoa, phòng sử dụng máu
và chế phẩm. Cụ thể:

Sử dụng trên 3000 đơn vị: có 4 khoa Huyết
Học, Phòng mổ, Cấp cứu và Phẫu thuật tim.
Sử dụng từ 2000 – 3000 đơn vị: có 3 khoa 8B3,
Phỏng, Săn sóc đặc biệt.
Sử dụng từ 1000 – 2000 đơn vị: có 3 khoa 4B1,
Nội thận, Hồi sức Ngoại thần kinh.
Sử dụng từ 500 – 1000 đơn vị: có 5 khoa Thận
nhân tạo, 5B3, U gan, 4B3, Nhiệt đới.

Nghiên cứu Y học

Sử dụng
56
5371
22129
26
7414
2764
37760

Tỷ lệ
0,14%
14,2%
58,7%
0,06%
19,6%
7,3%
100%

Nhận xét: Tỷ lệ sử dụng máu toàn phần giảm

chỉ còn 0,14%. Tỷ lệ sử dụng máu thành phần
tăng cao 99,86% chứng tỏ trong những năm qua
Ban An toàn truyền máu bệnh viện Chợ Rẫy đã
làm rất tốt vai trò của mình, giúp truyền máu lâm
sàng thực hiện đúng nguyên tắc “bệnh nhân
thiếu gì truyền nấy”, truyền máu hiệu quả và tiết
kiệm chi phí nhưng bên cạnh đó tỷ lệ sử dụng
huyết tương còn quá thấp so với chế phẩm hồng
cầu lắng (19,6% /58,7%). Như thế, chúng ta sẽ còn
một lượng lớn huyết tương dư thừa chưa sử dụng.
Bảng 2: Tình hình sử dụng máu và chế phẩm của
các khoa Huyết học, Phòng mổ, Cấp cứu, Phẫu
thuật tim
Sản phẩm
Máu toàn phần
Hồng cầu lắng
Tiểu cầu Apheresis
Khối bạch cầu
Plasma
Tủa lạnh
Cộng

Huyết
học
00
2934
2371
26
980
1888

8199

Phòng
mổ
03
3632
222
00
845
150
4852

Cấp
Phẫu
cứu thuật tim
00
00
2060
1702
542
338
00
00
923
889
146
243
3671
3172

Nhận xét:
-Hiện nay, máu toàn phần hầu như các khoa
không sử dụng. Thực hiện nguyên tắc bệnh nhân
“ Thiếu gì truyền nấy” các khoa chỉ sử dụng chế
phẩm máu. Hiện nay, Huyết học thực hiện chuẩn

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013

221


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014

các phác đồ điều trị cho bệnh nhân giảm tiểu cầu
đặc biệt hóa trị liệu cho bệnh nhân ung thư máu
nên sử dụng rất nhiều khối tiểu cầu đậm đặc
apheresis (2371 khối/ tổng số 5371 khối tiểu cầu
đậm đặc cả bệnh viện Chợ Rẫy sử dụng, chiếm tỷ lệ
44%). Việc ứng dụng kỹ thuật cao trong ghép cơ
quan, phẫu thuật tim cộng với sự gia tăng dân số,
tai nạn giao thông, tai nạn lao động... nên Phòng
mổ, Cấp cứu, Phẫu thuật tim sử dụng rất nhiều
hồng cầu lắng.
-Ở đây, chúng tôi chỉ thống kê theo khoa sử
dụng mà chưa thể thống kê theo từng loại bệnh lý
do đó chưa thể phản ánh hết tình hình sử dụng
các chế phẩm máu một cách chính xác được.
Bảng 3: Hiệu suất sử dụng chế phẩm máu

Sản
phẩm

Điều
chế BVCR Tỷ lệ

Sử dụng
Hiệu
suất
Bv
Bao Tỷ lệ Cộng sử
dụng
Phủ

Tiểu cầu
5472 5371 98,2% 101 1,8% 5472 100%
Aperesis
Hcl
39985 22129 55,3% 12699 31,8% 34828 87,1%
Plasma 35805 7414 20,7% 890 2,5% 8304 23,2%

các chế phẩm chiết tách từ huyết tương như yếu
tố VIII đông khô, Albumin, Globulin thay vì phải
nhập khẩu(1,3).

KẾT LUẬN
Hầu hết các khoa lâm sàng đều sử dụng máu
và chế phẩm máu (36 khoa) trong đó 4 khoa sử
dụng máu và chế phẩm nhiều nhất là Huyết học,
Phòng mổ, Cấp cứu và Phẫu thuật tim.

Trung tâm Truyền máu đã sản xuất được
HCL, huyết tương tươi, kết tủa lạnh, khối tiểu cầu,
khối bạch cầu tuy nhiên hiệu suất sử dụng:
Khối tiểu cầu: tại BV Chợ Rẫy là 98,2%, BV
bao phủ các tỉnh là 1,8%.
HCL: tại BV Chợ Rẫy là 55,3%, BV bao phủ
các tỉnh là 31,8%
Huyết tương tươi: tại BV Chợ Rẫy là 20,7%,
BV bao phủ các tỉnh là 2,5%. Hiệu suất sử dụng
huyết tương là thấp nhất so với các chế phẩm
khác.

KIẾN NGHỊ

Nhận xét: Hiện nay, Trung tâm Truyền máu
Chợ Rẫy đã sản xuất các chế phẩm máu đạt tiêu
chuẩn quốc gia(1,3) cung cấp cho bệnh viện Chợ
Rẫy, một số bệnh viện tại thành phố Hồ Chí Minh
và các bệnh viện bao phủ thuộc 5 tỉnh miền Đông
Nam bộ Bình Dương , Bình Phước, Đồng Nai, Tây
Ninh và Bà Rịa – Vũng Tàu.

Do hiệu suất sử dụng huyết tương rất thấp
nên lượng huyết tương còn tồn đọng rất lớn. Kiến
nghị các khoa lâm sàng tăng cường sử dụng
huyết tương khi có chỉ định đồng thời sử dụng
huyết tương tươi để sản xuất yếu tố VIII đông khô,
Albumin, Globulin…phục vụ nhu cầu điều trị
bệnh nhân.

Hiệu suất sử dụng hồng cầu lắng 87,1% (riêng
tại BV Chợ Rẫy là 55,3%) như thế vẫn còn thừa 13%
chưa sử dụng hết. Có nên chăng chúng ta hướng
tới việc sản xuất hồng cầu đông lạnh nhất là đối
với nhóm máu hiếm(1,3).

Xây dụng tiêu chuẩn GMP cho Trung tâm
Truyền máu để có thể đạt được các sản phẩm có
chất lượng cao hơn.

Hiệu suất sử dụng plasma 23,2% (riêng tại bệnh
viện Chợ Rẫy là 20,7%) vẫn còn thừa 77% chưa sử
dụng hết. Do việc sử dụng huyết tương tập trung ở
một số nhóm bệnh nên tỷ lệ sử dụng huyết tương
không cao. Lượng huyết tương dư thừa hàng năm
sẽ gia tăng do lượng máu tiếp nhận ngày càng
nhiều. Để khắc phục tình trạng thừa huyết tương,
thiết nghĩ chúng ta nên hướng tới việc sản xuất

222

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.

AABB (1999), Technical Manual, 161 – 191, 451 - 481.
Trần Văn Bé (2003) Thực hành Huyết học và Truyền máu, Nhà
xuất bản Y học, 199 -209, 287 - 303.
WHO (2001), The clinical use of blood, 21 - 35.

Ngày nhận bài:

11/04/2013

Ngày phản biện đánh giá bài báo:

26/08/2013

Ngày bài báo được đăng:

30/05/2014

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013