Bài giảng Tin học đại cương: Chương 8 - ThS. Lê Văn Hùng

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ

Bài giảng của Khoa Hệ thống thông tin Quản lý


HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ

Chương 8

Bài giảng của Khoa Hệ thống thông tin
Quản lý

Hà Nội – 2015


Cơ bản về mạng máy tính
• Những nguyên tắc cơ bản của mạng máy tính.
• Mạng điện thoại hoạt động như thế nào.
• Mạng máy tính hoạt động như thế nào.
• Ích lợi và bất cập của việc kết nối mạng.
• Làm thế nào để kết nối vào một mạng máy tính.
• Xác định kết nối băng thông rộng và hẹp

3


Cơ bản về mạng máy tính
• Thiết lập mạng máy tính để chia sẻ thông tin mà không
quan tâm đến loại dữ liệu

– Ví dụ về dữ liệu âm thanh: Hệ thống truyền thông được phát triển
bằng cách sử dụng các tín hiệu tương tự qua khoảng cách xa,
những âm thanh đến và đi này được chuyển đổi bằng các thiết
bị chuyên dụng
– Ví dụ về dữ liệu video: Các tín hiệu tương tự được truyền đi
thông qua việc sử dụng công nghệ không dây
– Các tín hiệu tương tự chiếm số lượng lớn băng thông truyền dẫn

• Các mạng máy tính thật sự hiện nay dựa trên công nghệ
kỹ thuật số có khả năng truyền một lượng lớn dữ liệu,
hình thành nên một nền tảng để hỗ trợ một mạng máy
tính nơi mà thông tin của nó được chia sẻ qua lại lẫn
nhau thay vì chỉ truyền một chiều duy nhất
4


Tìm hiểu về mạng điện thoại
• Để liên lạc, bạn cần phải biết số điện thoại của ngưởi khác, và phải
nói cùng ngôn ngữ
• Sự khác biệt chính giữa điện thoại cố định và điện thoại di động là
loại thiết bị kết nối chúng tới mạng liên lạc
• Mỗi quốc gia có một tổ chức chịu trách nhiệm về mạng điện thoại,
đảm bảo rằng mạng lưới đó có khả năng thích ứng với những chuẩn
mực và giao thức điện tín quốc tế
– Tất cả các thiết bị được kết nối với mạng điện thoại di động là các thiết
bị tương tự và truyền âm thanh, gửi fax hoặc các dữ liệu thông tin bằng
công nghệ đó
– Các thiết bị kết nối thông qua mạng này cần phải “nói cùng một ngôn
ngữ” và tuân theo các quy tắc giống nhau hoặc giao thức tương đương
– Cần chuyển đổi những tín hiệu kỹ thuật số (1 và 0) trở thành các tín hiệu

tương tự

• Các dường dây điện thoại ngày nay đều sử dụng tín hiệu kỹ thuật
số, các công ty điện thoại cũng có thể cung cấp ngày càng nhiều
những dich vụ sử dụng máy tính thông qua các đường dây này
5


Tìm hiểu về mạng máy tính
• Internet là một mạng máy tính
quốc tế và được bao phủ trên
diện rộng, được thiết kế tương
tự như mạng điện thoại quốc tế
– Những mạng này được được thiết lập
từ những mạng nhỏ hơn được kết nối
cùng với nhau cho phép tất cả mọi
người trên toàn thế giới giao tiếp với
nhau thông qua việc sử dụng chung một tập các tiêu chuẩn

• Bất kỳ máy tính nào kết nối với mạng Internet có thể “giao
tiếp” hoặc truyền dữ liệu tới một máy tính khác được kết nối
với Internet miễn là bạn biết số ID của máy tính đó và cả hai
máy tính cùng sử dụng chung ngôn ngữ và giao thức được gọi
là TCP/IP
• “Cuộc sống trực tuyến” đề cập đến khả năng kết nối với
Internet và tìm kiếm thông tin
6


Các mạng ngang hàng

• Rẻ và dễ lắp đặt cùng với nhau,
lý tưởng cho các gia đình hoặc
các văn phòng nhỏ
• Tất cả các máy tính có quyền
tương đương nhau
– Nếu mạng có sự cố, những người sử dụng có thể tiếp tục làm
việc mà không có sự ngắt quãng ngoại trừ những tài nguyên đã
chia sẻ

• Bất kỳ máy tính nào trong mạng cũng có thể chia sẻ
nguồn tài nguyên của nó với các máy tính khác trong
cùng mạng

7


Các mạng LAN và WAN
• Nếu một mạng máy tính được lắp đặt trong cùng một tòa
nhà, nó được gọi là LAN hay Local Area Network
• Nếu một mạng máy tính bao phủ trên diện rộng và sử
dụng những đường cáp công cộng như là một phần của
mạng, nó được gọi là WAN hay Wide Area Network

LAN

WAN

8

Mạng Client - Server (khách - chủ)
• Máy khách (Client) là máy tính đưa ra
yêu cầu cho máy chủ (Server)
• Mạng Client - Server thường là các
loại mạng lơn nơi mà nhiều máy chủ
đưa ra những chức năng chuyên biệt
– cách chi tiêu hiệu quả nhất khi có các nguồn
tài nguyên cần được chia sẻ và chúng cũng
kiểm soát được những người truy cập
vào hệ thống và khi nào họ làm như vậy

• Máy chủ có thể là một máy tính lớn hoặc một máy tính
nhỏ, máy trạm Unix hoặc một máy tính cá nhân có cấu
hình mạnh
– cần phải được cài đặt với các phần mềm cho máy chủ, người sử
dụng phải có quyền truy cập rõ ràng

• Máy khách có thể là bất kỳ máy tính nào với một card
mạng và phần mềm thích hợp để kết nối tới máy chủ

9


Mạng Intranet
• Dạng mạng riêng LAN sử dụng một
giao thức mạng tương tự như mạng
Internet nhưng nó chỉ được thiết lập
trong một công ty hay một tổ chức
• Thường có một máy chủ Web
chứa các văn bản chung

• Tường lửa (Firewall) giữa Intranet
và Internet để ngăn chặn sự truy
cập bất hợp pháp từ bên ngoài
vào mạng Intranet
10


Mạng Extranet
• Sử dụng công nghệ Internet
cho phép một công ty có thể
chia sẻ thông tin với các
công ty khác hoặc các
tổ chức khác
• Mức độ bảo mật của mạng
Extranet thấp hơn so với
mạng Internet nhưng cao
hơn so với mạng Intranet
• Mục đích của việc thiết lập ra mạng Extrane nhằm giúp
nhân viên các công ty khác nhau có thể chia sẻ dữ liệu
• Thường được sử dụng dưới dạng mạng máy tính B2B
11


Lợi ích của mạng máy tính
• Truyền thông
– Gửi thông tin trực tiếp cho nhau mà không cần phải dùng đến các thiết bị lưu
trữ di động
– Tin nhắn có thể được lưu trữ trên mạng mà không bị mất đi thậm chí khi
người nhận không kết nối mạng

– Nhắn tin tức thời (Instant messaging - IM) cho phép tương tác thời gian thực
(real time interaction) bằng văn bản
– Hội thảo trực tuyến trên web (Web conferencing) cũng cho phép người dùng
ở các địa điểm khác nhau có thể cùng làm việc trong các dự án hay tổ chức
các cuộc họp để có thể chia sẻ thông tin cho tất cả mọi người cùng xem

• Chia sẻ các tài nguyên
– Mạng máy tính chia sẻ những thiết bị giúp các công ty có thể tiết kiệm chi phí
khi mua bán trang thiết bị, hỗ trợ kỹ thuật và bảo trì
– Các tập tin hoặc thư mục có thể được cài đặt để chia sẻ cho tất cả người
dùng
– Nhóm làm việc (Workgroup) ccó thể chuyển hoặc lưu trữ các thông tin tới một
địa chỉ chung hoặc trên máy chủ trung tâm, nhà quản lý mạng trong việc thiết
lập quyền truy cập hay thực hiện công tác bảo trì cho các nhóm làm việc này
12


Bất cập của mạng máy tính
• Sự phụ thuộc
– Hoạt động của các tổ chức và các kênh truyền thông phụ thuộc
vào mạng máy tính để làm việc một cách thích hợp
– Nếu mạng có sự cố, người sử dụng mất quyền truy cập đến
thông tin và khả năng truyền thông bằng điện tử

13


Bất cập của mạng máy tính
• Các rủi do an ninh
– Đảm bảo tất cả những người sử dụng mạng có một mã truy cập hợp

pháp và duy nhất
– Yêu cầu các mật khẩu cần được thay đổi theo định kỳ với sự giới hạn
– Kiểm tra các mã định kỳ để đảm bảo rằng mỗi người sử dụng có sự truy
cập tới các chương trình và các tập tin dữ liệu phù hợp với vị trí công việc
– Đảm bảo rằng bất kỳ một yêu cầu truy cập mạng nào, bao gồm cả những
yêu cầu cài đặt cho những người dùng mới là hoàn toàn hợp pháp
– Xóa tất cả những mã đăng nhập và mật khẩu của những người không
còn làm ở công ty và đảm bảo rằng tất cả những tin nhắn của họ không
được chuyển tới một ai khác
– Đảm bảo rằng mật khẩu người dùng không bị lộ, đặc biệt là mật khẩu của
các nhà quản lý mạng
– Thay đổi mật khẩu thường xuyên

14


Bất cập của mạng máy tính
– Chỉ định mã đăng nhập và mật khẩu cho bất kỳ một nhân viên
nào làm việc với các nhà quản lý mạng
– Thiết lập tường lửa và các máy chủ chuyên biệt để ngăn chặn sự
truy cập bất hợp pháp vào các mạng nội bộ của các công ty
– Quan tâm hơn đối với mạng có khả năng truy cập không dây
– Đảm bảo rằng người dùng có quyền kiểm soát tập tin dữ liệu và
các thư mục của họ
– Cập nhật những chương trình chống vi rút lên máy chủ một cách
thường xuyên để chống lại các loại vi rút mới nhất
– Thực hiện công tác bảo trì để xem xét được tất cả các bản báo
cáo và thông tin được phản hồi từ chương trình bảo mật
– Giám sát những hoạt động của nhân viên để ngăn chặn các phần
mềm nguy hiểm tiềm ẩn

– Khuyến khích người dùng có các phiên bản mới nhất của hệ điều
hành Window trong máy tính của họ
15


Bất cập của mạng máy tính
• Thiếu độc lập hoặc riêng tư
– Đề cập đến khả năng mất tính độc lập khi không có sự kết nối với
máy chủ
– Quyền riêng tư
– Nếu bạn vẫn để máy đang đăng nhập sẵn trong văn phòng khi
bạn đi ra ngoài, người khác có thể truy cập vào ổ đĩa của bạn
– Quy tắc thông thường của các doanh nghiệp chỉ ra rằng mọi
thông tin có trong máy của công ty thì thuộc về công ty, thậm chí
là các tài liệu của bạn làm vào ngoài giờ

16


Bất cập của mạng máy tính
• Mạng máy tính là nơi rất dễ bị tấn công bởi các loại virus
– Khi một con virus tồn tại ở một máy trạm thì nó sẽ nhanh chóng
lây lan sang các máy trạm khác
– Điều cần thiết là bạn cần phải đảm bảo chương trình chống virus
trên máy chủ luôn ở chế độ hoạt động và tất cả các máy trạm
cũng cần có các bản sao của phần mềm đó cũng ở chế độ luôn
hoạt động

• Các loại vi rút máy tính mới xuất hiện mỗi ngày và những
người dùng nên thận trọng đọc thật kỹ các thông tin

trước khi mở một tin nhắn hoặc nhấp chuột vào một biểu
tượng sáng trên màn hình
• Các chương trình chống virus thường cung cấp một đặc
tính là truy tìm virus theo thời gian thực
17


Kết nối mạng
Cáp
đồng trục
(Coaxial)

Một sợi cáp đồng được bọc bởi nhựa cách điện được nối tiếp
đất để hạn chế những ảnh hưởng của điện hoặc các tần số
âm thanh; loại cáp chính được sử dụng cho các đường truyền
của truyền hình và các mạng máy tính.

Cáp quang
(Fiber
Optics)

Một bó những sợi thủy tinh hoặc sợi nhựa được sử dụng để
truyền dữ liệu. Loại cáp này sẽ tạo ra dải băng thông rộng
hơn loại cáp kim loại để truyền dữ liệu và ít bị ảnh hưởng từ
bên ngoài.

Cáp xoắn
đồng trục
(Twisted
Pair)

Loại cáp gồm 1,2,3 hay 4 sợi cáp đồng có thể truyền các tín
hiệu điện tử hoặc kỹ thuật số. Các mạng điện thoại và mạng
máy tính thường dùng loại kết nối này.

Mạng
không dây
(Wireless)
Kết nối
hồng ngoại
(Infrared)

Mỗi máy tính lại cần phải có một card mạng không dây và một
điểm truy cập; kết nối không dây có thể hoạt động thông qua
tần số radio để truyền dữ liệu
Hoạt động bằng những sóng hồng ngoại để truyền dữ liệu.
Hạn chế của loại kết nối này là khoảng cách giữa hai máy sẽ
ngắn hơn so với kết nối không dây hoạt động qua tần số
radio. Thêm vào đó bộ truyền phát hồng ngoại cần phải được
hướng đúng về phía máy nhận,nếu không dòng dữ liệu sẽ bị
18
yếu đi và khó kết nối


Kết nối với mạng Internet
• Băng thông hẹp
– Truy cập thông qua đường dây điện thoại hoặc quay số thì được coi là
băng thông hẹp, có nghĩa là bạn không thể thực hiện kết nối Internet
hoặc tải thông tin về nhanh như bạn mong muốn
– Khi thiết lập tài khoản truy cập với nhà cung cấp dịch vụ mạng (ISP), sẽ

nhận được một số điện thoại dùng để quay số khi kết nối với nhà cung
cấp dịch vụ

• Băng thông rộng
– Kết nối mọi lúc với khả năng truy cập chuyên biệt
– Cable phổ biến cho các gia đình vì nó
có thể kết hợp với các dịch vụ truyền
hình cáp và tốc độ của nó rất cao
– Kết nối tốc độ cao sử dụng đường dây
điện thoại bao gồm ISDN, DSL,
hoặc ADSL
– Đường dẫn T1 thường được thuê bởi
các nhà cung cấp dịch vụ (ISP)
19


Tìm hiểu về Internet
• Các loại truyền thông điện tử khác nhau.
• Xác định người sử dụng trong các hệ thống truyền thông.
• Các phương thức truyền thông khác nhau.
• Những ứng dụng thích hợp cho truyền thông điện tử.
• Ích lợi của truyền thông điện tử.
• Một địa chỉ thư điện tử dược thiết lập như thế nào.
• Xác định các thành phần của một thư điện tử.
• Sử dụng tệp đính kèm một cách hiệu quả.
• Thư rác hoạt động như thế nào.
• Một số vấn đề gặp phải trong truyền thông điện tử.
20

Truyền thông điện tử là gì?
• Thư điện tử (Electronic Mail)
– Thường được gọi là e-mail và cần một địa chỉ chính xác để gửi các thông điệp

• Tin nhắn nhanh (Instant Messages)
– Giống một cuộc hội thoại của hai người trở lên nhưng ở dạng văn bản và mọi
người tham gia hội thoại chỉ có thể nhận từng tin nhắn một

• Tin nhắn văn bản (Text Messages)
– Tương tự như tin nhắn IM nhưng chúng được tạo ra và gửi từ các máy điện thoại
di động và số ký tự gửi trong mỗi tin nhắn bị hạn chế

• VoIP (Voice over Internet Protocol)
– Sử dụng định dạng kỹ thuật số đi kèm các giao thức mạng Internet cho phép các
cuộc hội thoại có âm thanh của hai hoặc nhiều người ở những nơi khác nhau
hoặc các nước khác nhau

• Hội thảo trực tuyến (Online Conferencing)
– Cho phép mọi người có thể tổ chức cuộc họp trực tuyến thông qua việc sử dụng
Internet
21


Truyền thông điện tử là gì?
• Phòng thảo luận (Chat Rooms)
– Có thể tham gia vào các cuộc thảo luận chính hoặc bạn có thể tới các
phòng thảo luận riêng để thực hiện các cuộc thảo luận theo các chủ đề

• Các trang mạng xã hội (Social Networking Sites)
– Các trang Web để có thể tham gia để kết nối với những người bạn biết

hoặc để làm quen với những người mới
– Tạo thông tin cá nhân và đăng tải những bức ảnh, băng video, hoặc các
bài viết về bản thân hoặc chơi game

• Các trang nhật ký mạng (Blogs)
– Sử dụng như một trang báo nơi một người có thể viết về các vấn đề cụ
thể, và những người khác sẽ đăng tải nhận xét của họ về bài báo đó

• Bảng tin (Message Boards / Newsgroups)
– Tương tự như các trang tin nơi bạn có thể đăng tải những nhận xét về
một chủ đề nào đó mặc dù bạn có thể phải đăng ký vào nhóm tin
22


Truyền thông điện tử là gì?
• Các phương thức truyền thông cho phép bạn trao đổi dữ
liệu với người khác
• Hạn chế với công nghệ mang lại khác nhau với thiết bị
sử dụng
• Để đạt được trao đổi tốt hơn dữ liệu trong tương lai, các
tiêu chuẩn giao thức truyền thông cần phải được phát
triển và tôn trọng bởi các nhà sản xuất thiết bị, các nhà
phát triển phần mềm và các nhà cung cấp dịch vụ
• Thành phần máy khách (Client) là "đại lý người dùng”
(user agent) hoặc chương trình ứng dụng làm việc với
các thiết lập cụ thể của các giao thức truy cập Web
• Thành phần máy chủ (Server) phải có khả năng quản lý
các loại khác nhau của các dịch vụ cần thiết
23

Truyền thông điện tử là gì?
• Xác định người gửi
– Mọi hình thức giao tiếp điện tử đều yêu cầu người gửi có định
danh duy nhất
– Khi sử dụng điện thoại để liên lạc, số điện thoại sẽ giúp xác định
ai đang gọi
– Một số dịch vụ yêu cầu phương pháp xác thực bổ sung để nhận
dạng bạn khi bạn đăng nhập

24


Sử dụng các phương thức
truyền thông điện tử
• Nói chung nhanh hơn để gửi tin nhắn đến một hoặc nhiều người thay vì sử
dụng điện thoại để liên hệ với họ
• Có thể in bản sao của cuộc hội thoại như hồ sơ thông tin liên lạc
• Có thể chia sẻ thông tin bằng cách gửi các tập tin hoặc file đính kèm e-mail,
tin nhắn tức thời, hoặc thông qua một tính năng trực tuyến
• Có thể gửi tập tin khi tải về từ trang web
• Có thể truy cập e-mail và mạng nội bộ của công ty hoặc trang web từ bất kỳ
vị trí nào
• Sử dụng tin nhắn điện tử để thiết lập các cuộc họp hoặc thông báo cho
người khác về họ, và sau đó đáp ứng bằng cách sử dụng các chương trình
dựa trên web
• Chi phí ban đầu có thể cao nhưng chi phí để duy trì thấp
• Bất kể phương pháp giao tiếp điện tử, yêu cầu máy chủ cung cấp các dịch
vụ và thiết bị máy tính cho khách hàng sử dụng
• Chia sẻ và giao tiếp với những người khác để có thể xây dựng ý thức

cộng đồng
25