Ebook Hành chính nhà nước trong xu thế toàn cầu hoá: Phần 2

Chương III

N Ế N HÀNH CHÍNH NƯỚC TA
TRONG XU THẾ TOÀN CÀU HOÁ
i. ẢNH HƯỎNG CỦA TOÀN CẨU HOÁ ĐẾN NƯỚC TA
L à m ộ t nước đ a n g p h á t triể n ỏ t r ìn h độ còn th ấ p
so vớ i các nước tro n g k h u vự c và th ê giói, V iệ t N a m
đ a n g đ ối d iệ n với n h ữ n g m ôi quan hệ vư ợ t ra n g o à i
b iê n g iớ i quốc g ia và k h u vực, đạt tới q u y m ô to à n th ê
g iớ i trê n đ ầy đủ các lĩn h vự c của đời sống. D ù m uôn ,
d ù k h ô n g t h ì q u á t r ìn h to à n cầu hoá đã v à v ẫ n đ a n g
tiế p tụ c th iế t lậ p n h ữ n g ả n h hương củ a nó lê n m ọi
m ặ t đời sông x ã h ộ i V iệ t N a m k h i

“Việt N am muốn

làm bạn với các nước " .
K h i tiế p cận với to à n cầ u hoá, ở V iệ t N a m x u ấ t
h iệ n n h iề u q u a n đ iể m k h á c nhau.

N hóm ý kiến th ứ

nhất cho rằng-. T o à n cầu hoá ch an g q u a c h ỉ là h ậ u q u ả
về c h ín h sách củ a các siê u cường, đ ứ n g đ ầ u là M ỹ ,
m u ố n b à n h trư ớ n g sức m ạ n h và á n h h ư ở n g c ủ a m ìn h
ra to à n th ê giới.

N hóm th ứ hai cho rằng՝. T o à n cầ u h oá
167

HÀNH CHÍNH NHÀ

Nưức TRONG xu THÊ TOÀN CẨU HOẤ

là x u th ê t ấ t y ế u k h á c h q u a n củ a th ờ i đ ạ i trư ớ c sự
p h á t t r iể n ló n m ạ n h củ a lự c lư ợ n g s ả n xu ấ t, c ủ a k in h
t ế và t h ị trư ờ n g quốc t ế được k íc h h o ạ t bởi cu ộ c cách
m ạ n g k h o a học v à công nghệ.
D ù n h ìn n h ậ n to à n cầ u h o á d ư ối góc độ n ào t h ì nó
cũ n g đã v à đ a n g ả n h h ư ở n g cả tíc h cực và tiê u cự c đến
V iệ t N a m c ũ n g n h ư các quốc g ia k h á c trê n th ê giới.
L ợ i th ê c ũ n g n h ư n h ữ n g k h ó k h ă n đ ặ t ra cho m ỗ i quốc
g ia k h i th a m g ia

“ngôi n h a ' to à n c ầ u hoá là k h ô n g

g iố n g n h a u , t u ỳ th u ộ c v à o v ị t r í, tiề m lự c k in h tế,
t r ìn h độ, k h ả n ă n g t h íc h ứng... c ủ a m ỗ i nước. Đ ố i v ớ i
nước ta, k h i xem x é t các cơ h ộ i h a y n h ữ n g lợ i th ê c ủ a
xu th ế to à n cầ u hoá,

cần lưu ý:

T hứ nhất, đ â y c h ỉ là n h ữ n g lợ i t h ế tiề m n ă n g , do
vậy, đôi v ó i m ộ t nước nghèo, ch ậ m p h á t t r iể n n h ư
nưốc ta t h ì v iệ c b iế n tiề m n ă n g th à n h lợ i íc h th ự c t ế
là r ấ t k h ó k h ă n ;

T hứ h a i , n ếu xe m x é t các lợ i t h ế này d ư ới n h ữ n g
góc độ k h á c n h a u t h ì nó lạ i có th ể bộc lộ n h ữ n g k h ía

c ạ n h b ấ t lợ i, th ậ m c h í là tiê u cực, k h i nước ta c h ư a đ ủ
đ iể u k iệ n để đón n h ậ n nó.
T ừ n ă m 1986 đ ến n ay, sa u g ầ n 20 n ă m th ự c h iệ n
c h ín h sách đ ổ i m ới, đ ấ t nước ta từ ch ỗ lâ m vào k h ủ n g

168


Chuang III. Nên hành chinh nựớc ta
trong xu thế toàn cầu hoá

h oản g n g h iê m trọ n g đã vư ợ t q u a n h iề u th á c h th ứ c, tự
đứ ng t r ê n đôi ch ân củ a m ìn h , đạt m ức tă n g trư ở n g
k h á k h ả q u an . T ừ n ă m 1991 đến n ă m 1997, tốíc độ
tă n g trư ở n g b ìn h q u â n h à n g n ă m củ a V iệ t N a m đ ạ t
8,2% /năm ; từ n ă m 2001 đến n ă m 200 5 đ ạ t k h o ả n g
7,4% /năm , ở m ức cao tro n g k h u vực Đ ô n g N a m Á

(.Xem bảng 9, tr.300).
C u ộ c k h ủ n g h o ả n g tà i c h ín h , tiề n tệ ở Đ ô n g N a m
Á đã có tá c động h ế t sức to lớ n đến n ề n k in h tê củ a
nước ta. N ă m 1999, m ức tă n g trư ở n g G D P g iả m còn
4,6%, đ ầ u tư nước n g o à i củ n g g iả m sú t, c h ỉ còn c h iế m
17,3% tro n g cơ cấu vốn đ ầu tư theo th à n h p h ầ n k in h
tế; đồng th ò i, n ả y s in h n h iề u v ấ n đề p h ứ c tạ p về k in h
tê - xã h ội, đồng tiề n V iệ t N a m b ị m ấ t g iá m ạ n h trê n
t h ị trư ờ n g th ê giới

(.Xem bảng 10, tr 301, 302).

T ạ i th ờ i đ iể m n ày, V iệ t N a m v ẫ n là m ộ t nưốc n ô n g
n g h iệ p lạ c h ậ u . C h ú n g ta m ới bước đ ầ u tiế n h à n h
công n g h iệ p h oá - h iệ n đ ạ i h oá đất nước, th u ộ c n h ó m
n h ữ n g nước được xếp vào h ạ n g nghèo n h ấ t k h u vự c và
th ê g iớ i

{Xem bảng 11, tr.303, 304).

' Tham gia quá trình toàn cầu hoá, đặc b iệ t là hội
n h ậ p v ó i A S E A N và A F T A , A P E C . W T O v ừ a là cơ h ộ i
th u ậ n lợ i, v ừ a là th á c h thứ c, k h ó k h ă n đ ố ì v ớ i nước ta
tro n g th ờ i đ iể m h iệ n tạ i.

169


HÀNH CHÍNH NHÀ Nưửc TRONG xu THÊ TOÀN CẨU HOÁ
1. Tác động đến kinh tế

M ỏ rộng th ị trưàng

N ư ớc ta là nưóc có

số d â n đông (83,14 t r iệ u n g ư ò i)U)

n h ư n g m ức sống th ấ p (th u n h ậ p đầu n g ư ờ i n ă m 2004
là 8.694.000đ/người/năm ). D o vậy, trê n th ự c tế, d u n g
lư ợ n g th ị trư ờ n g nước ta nhỏ. H ơ n nữa, các b ấ t động
sản và n g u ồ n lự c con n g ư ờ i ở nước ta ch ư a th ự c sự
th a m g ia vào t h ị trư ờ n g v ớ i tư cách h à n g h oá đ ầ y đủ

củ a nó, đ iề u đó là m cho t h ị trư ờ n g cà n g hẹp.
T ă n g d u n g lư ợ n g t h ị trư ờ n g có th ể được th ự c h iệ n
b ằ n g n h iề u cá ch k h á c n h a u , so ng nếu c h ỉ b ằ n g cách
mở rộ n g t h ị trư ờ n g n ộ i đ ịa t h ì rõ rà n g m ứ c tă n g sẽ r ấ t
h ạ n chế. X u th ê to à n cầu h o á đã m ở ra m ộ t k h ả n ă n g
h ế t sức to lớ n đế m ở rộ n g t h ị trư ò n g ở n g o à i nước,
th ô n g q u a các h iệ p đ ịn h so ng p h ư ơ n g và đ a phư ơ ng .
V ố i v iệ c V iệ t N a m th ự c h iệ n đ ầy đ ủ các cam k ế t
củ a A F T A , từ n ă m 2003, các h à n g công n g h iệ p c h ế
b iế n có x u ấ t x ứ ở V iệ t N a m có th ể tiê u t h ụ trê n cả t h ị
trư ờ n g A S E A N v ớ i d â n

số trê n 500 t r iệ u n g ư ò i v à

G D P trê n 700 tỷ U S D .

“'Thông cáo báo chí của Tổng cục thống kê nă m 2005

170


Chương III. Nền hành chính lụtóc ta
trong xu thế toàn cẩu hoá

V à với việc c h ín h th ứ c trỏ th a n h th à n h v iê n th ứ
150 củ a T ổ chứ c T h ư ơ n g m ạ i T h ế g iớ i W T O vào n g à y
07.11.2006, nưởc ta đương n h iê n được h ư ở n g q u y ề n
ưu đ ã i tố i h u ệ quổc th ư ơ n g m ạ i vớ i 149 nước th à n h
v iê n còn lạ i, do vậy, h à n g hoá nước ta x u ấ t k h ẩ u sa n g
các nước sẽ dễ d à n g hơn.

T ừ 2020, h à n g rào t h u ế q u a n c ủ a các nước A P E C
sẽ được b ã i bỏ, h à n g hoá nước ta sẻ có n h iề u đ iề u k iệ n
th â m n h ậ p th ị trư ờ n g các nươc tro n g k h ố i này.
Q u á t r ìn h to à n cầ u h oá đã từ n g bước g iú p c h ú n g
ta m ở rộ n g t h ị trư ờ n g b ên n g o ả i. T u y n h iê n , n ư óc ta
có b á n được h à n g h oá ra b ên n g o à i h a y k h ô n g còn
tu ỳ th u ộ c vào các yếu tô՜ k h á c . V iệ c h ộ i n h ậ p k h ô n g
n h ữ n g có tá c động tíc h cực tớ i v iệ c m ở rộ n g t h ị
trư ờ n g m à còn có n h ữ n g tá c đ ộn g t iê u cực n h ấ t đ ịn h ,
đặc b iệ t vớ i n h ữ n g nưóc n g h è o v à lạ c h ậ u n h ư nư óc
ta: p h ả i là m g ì để n h ữ n g h à n g hoá, d ịc h v ụ c ủ a V iệ t
N a m k h ô n g b ị “ bóp

nghẹt ” bởi n h ữ n g “đại g i a ’ t r ê n

t h ị trư ờ n g t h ế g iớ i? Đ â y c ũ n g là đ iề u m à các n h à
q u ả n lý và các n h à k in h d o a n h V iệ t N a m t r ă n trở
trư ớ c n g ư ỡ n g cử a h ộ i n h ậ p . C á c d o a n h n g h iệ p V iệ t
N a m m u ố n c ạ n h t r a n h v à m ỏ rộ n g t h ị trư ờ n g v ớ i các
nước tro n g k h u vự c v à t r ê n th ê g iớ i c ầ n n ă m y ế u

tố

cơ b ả n sau:
- H à n g hoá đ ạ t tiê u c h u ẩ n quôc tế. H iệ n n a y trê n

171


HÀNH CHÍNH NHÀ Nước TRONG xu THÊ TOÀN CẨU HOÁ

th ê g iố i đã b a n h à i h hệ tiê u c h u ẩ n I S O 90 0 0 , IS O
9002, IS O 2002...
- S ả n p h ẩ m đ ến th ẳ n g ta y n g ư ờ i tiê u d ù n g , k h ô n g
q u a t r u n g g ia n .
- T ă n g t h ị p h ầ n v à c ả i t h iệ n các d ịc h vụ. M u ố h
vậy, p h ả i tă n g cư ờn g k h ả n ă n g tiế p th ị, n h ạ y b é n vớ i
n h u cầ u t h ị trư ờ n g , k h ô n g n g ừ n g c ả i tiế n các d ịc h v ụ
là m h à i lò n g k h á c h hàng...
- C h ú trọ n g p h á t t r iể n m ạ n g lư ố i k h á c h h à n g và
q u a n hệ b ạ n h à n g cầ n th iế t, đặc b iệ t g iữ ch ữ t ín vớ i
k h á c h hàng .
- C h ú trọ n g đ ầ u tư vào n g u ồ n lự c con người: đào
tạo ta y n gh ề, c h u y ê n m ôn, q u a n tâ m đến

“giá trị" c ủ a

c h ấ t xám . Đ iề u n à y r ấ t q u a n trọ n g tro n g v iệ c h ộ i
n h ậ p và p h á t t r iể n n ề n k in h t ế t r i th ứ c ở v i ệ t N a m .
-.1
■
՝՝'"
Tan Ith ắ n â n a th u h ú í cácnauố ỳ} vốn

'

■ ịy i

-

՝

■■■■ % .

M ở rộ n g t h ị trư ờ n g là y ế u t ố q u y ế t đ ịn h k h ả n ă n g

mở rộng đầu tư. Trong nển kinh tế thị trường người
ta c h ỉ có th ể mở rộ n g đ ầ u tư k h i có t h ị trư ò n g tiê u t h ụ
được n h ữ n g sả n p h ẩ m do v iệ c m ở rộ n g đ ầ u tư đem lạ i.
V iệ c c h u y ể n v ô n từ nước n à y sa n g nước k h á c c h ỉ có

172


Chương III. Nên hành chính nưóc ta
trong xu thế toàn cầu hoá

th ể th ự c h iệ n được k h i có th ô n g th ư ơ n g và tự do hoá.
T ro n g m ộ t n ê n k in h tê th ị trư ờ n g tố i ưu, đồng vô n
p h ả i ch u y ê n từ chỗ k h ô n g có lợ i sa n g chỗ có lợ i, từ chỗ
lợ i ít sa n g chỗ lợ i n h iề u . Q u á t r ìn h to à n cầ u h oá sẽ tạo
đ iề u k iệ n cho d òn g vôh v ậ n động theo đ ú n g q u y lu ậ t
k in h tê m à k h ô n g b ị n h iề u h à n g rào n g ă n cản.
C h u c h u y ể n vôn do to à n cầ u hoá là m ộ t lợ i th ê r ấ t
ló n , đặc b iệ t là đôi với n h ữ n g nước k é m p h á t t r iể n n h ư
V iệ t N a m . N ế u k h ô n g có võn nước n g o à i t h ì r ấ t k h ó
tă n g trư ở ng. Đ ầ u tư gắn vớ i từ n g đ ịa đ iể m cụ thể, nó
h iẹ n đ a n g được p h â n c h ia m ộ t cách q u y ế t liệ t n h ằ m
lự a ch ọ n m ộ t t h ị trư ờ n g đ ầ u tư theo n h ữ n g m ụ c tiê u
đ ịn h sẵn . V iệ t N a m có trở th à n h đ iể m đón n h ậ n các
n g u ồ n đ ầ u tư m ớ i th a y v ì c h ả y vào các nước k h á c h a y
kh ô n g , trư ố c h ế t p h ụ th u ộ c vào sự p h á t t r iể n củ a t h ị

trư ờ n g n ộ i đ ịa được x â y d ự n g theo tiê u c h u ẩ n quốc tế.
C ạ n h tra n h , m ở cửa t h ị trư ờ n g nội đ ịa và t ín h h iệ u
q u ả củ a t h ị trư ờ n g (đặc b iệ t là g iả m c h i p h í g ia o d ịch )
k h ô n g n h ữ n g là n h â n tô՜ n ộ i lự c củ a sự p h á t t r iể n m à
cò n là tiê u đ iể m cho sự tạo lậ p c h ín h sá ch và đ iề u
h à n h c ủ a C h ín h phủ.
N g u ồ n vốn nước n g o à i t ạ i V iệ t N a m được h ìn h
th à n h từ b a n g u ồ n c h ủ đạo: N g u ồ n v ố n O D A v à v a y
th íơng m ại; n g u ồ n vốn F D I; n g u ồ n k iề u hối.

173


HÀNH CHÍNH NHÀ Nước TRONG xu THÊ TOÀN CẤU HOÁ

T ro n g

những

năm

qua,

ODA

v à o V iệ t

k h ô n g n g ừ n g tă n g cả v ề sô" v ổ n c a m k ế t v à

Nam

sô g;ả i

n g â n , v ớ i q u y m ô n g à y c à n g t ă n g ( k h i x u th ê c h u n g
củ a d ò n g c h ả y O D A to à n c ầ u có d ấ u h iệ u đ i x u ổ n g ),
đ ư a nước ta trở th à n h m ộ t t r o n g m ư ờ i n ư ớ c tiế p
n h ậ n O D A lớ n n h ấ t tr ê n th ê g iớ i. T ín h từ n ă m 1994
đến n ă m 2004, các n h à t à i trợ đã c a m k ế t tổ n g sô là
26,04 tỷ U S D . C á c ca m k ế t n à y đ ã d ẫ n đ ến v iệ c k ý
k ế t các h iệ p đ ịn h t à i trợ v ớ i tổ n g g iá t r ị lê n tớ i 21,1
tỷ U S D . T r u n g b ìn h h à n g n ă m O D A ch o V iệ t N a m
c h iế m 6 % G D P , 24% c h i t iê u cô n g v à k h o ả n g 10%
n h ậ p k h ẩ u ; p h ầ n v iệ n trợ k h ô n g h o à n lạ i c h iế m t ỷ lệ
đ á n g kể. T ừ n ă m 1993 đ ến n ă m 20 0 4 , vốn v iệ n trợ
k h ô n g h o à n lạ i đ ạ t 4,2 tỷ U S D , p h ầ n còn lạ i là

vốn

v a y ư u đ ã i đến n a y đã g iả i n g â n được 10,5 tỷ U S D .
R iê n g tro n g n ă m 2004, v ố n g iả i n g â n O .D A đ ạ t 1.650
t r iệ u U S D , tro n g đó, v ố n v iệ n trợ k h ô n g h o à n l ạ i là
250 t r iệ u U S D , v ố n v a y đ ạ t 1 .4 0 0 t r iệ u U S D . T ín h
đến th á n g 12 n ă m 2004, n g u ồ n v ố n O D A đ ư ợc h ợ p
th ứ c h oá b ằ n g v iệ c k ý k ế t các h iệ p đ ịn h v ớ i cá c n h à
t à i trợ đ ạ t tổ n g g iá t r ị 2 .2 4 3 t r iệ u U S D , tro n g đó v ố n
v a v đ ạ t 1.981 t r iệ u U S D , v ô n v iệ n t r ợ k h ô n g h o à n lạ i
là 262 t r iệ u U S D . C h ỉ t ín h r iê n g n ă m 200 5 m ứ c v ô n
cam k ế t t à i trợ ch o V iệ t N a m đ ã đ ạ t co n sô 3 .4 4 0
t r iệ u U S D

174

(Xem bảng 12, tr,305).


Chương III. Nên hành chính nựớc ta
trong xu thế toàn cầu hoá

H iệ n n ay, s ố v ổ n O D A m à V iệ t N a m đ a n g v a y với
tỷ lệ ư u đ ã i k h o ả n g 13 tý U S D , c h iế m k h o ả n g 50%
G D P , n h ư n g các c h u y ê n g ia p h â n t íc h k in h tê ở V iệ t
N a m đ ã đưa ra n h ữ n g d ấu h iệ u k h ả q u a n rằ n g V iệ t
N a m k h ô n g p h ả i là nước p h ụ thu ộ c v à o v iệ n trợ, k h ả
n ă n g k iể m so á t v à n ă n g lự c trả nợ c ủ a V iệ t N a m r ấ t
k h ả q u a n do tỷ trọ n g vôn v iệ n trợ k h ô n g h o à n lạ i v ẫ n
ở m ứ c cao, đ iề u k iệ n cho v a y v ẫ n còn r ấ t ư u đ ãi, th ờ i
g ia n â n h ạ n d à i. C h ín h v ì vậy, n g a y từ b â y giờ, c h ú n g
ta c ầ n p h ả i tậ n d ụ n g t r iệ t đê đôi vớ i các n g u ồ n vôn,
ca m k ế t n â n g cao h iệ u q u ả củ a các n g u ồ n v ô n t à i trợ,
bơi đ â y c ũ n g là m ộ t tro n g n h ữ n g n g u ồ n lự c r ấ t q u a n
trọ n g tro n g q u á t r ìn h p h á t t r iể n k in h tê đ ấ t nước.
M ộ t n g u ồ n v ô n r ấ t q u a n trọ n g v à c h iế m tỷ t rọ n g
lớ n t r o n g v ố n n ư ớ c n g o à i t ạ i V iệ t N a m là

vốn FDI.

S a u k h i L u ậ t Đ ầ u tư nước n g o à i được b a n h à n h
ngày

19/12/1987, sô v ố n F D I vào n ư ốc ta k h ô n g

n g ừ n g tă n g . V ố n đ ầ u tư trự c tiế p n ư ớ c n g o à i đ ó n g
góp v à o tă n g trư ơ n g G D P tă n g n h a n h th e o từ n g
n ă m , từ 2% (1 9 9 2 ) đến 12,7% (2000). T ín h đ ến c u ô ì
n ă m 20 0 0 , có 2 .6 8 2 dự á n còn h iệ u lự c v ớ i tổ n g số
v ô n đ ă n g k ý là 36.971 t r iệ u U S D , t r o n g đó có 2.454
d ự án đ a n g h o ạ t đ ộ n g với tổ n g vốn th ự c h iệ n k h o á n g
1 7.636 t r iệ u U S D và được p h â n bô cụ th ể ở từ n g
năm

{Xem bảng 13, tr.306).
175


HÀNH CHÍNH NHÀ NUỨC TRONG

xu THÊ TOÀN CẦU HOÁ

T ốc độ th u h ú t vôói đ ầ u tư từ n ă m 1988 đ ế n 1996
k h ô n g n g ừ n g tă n g lê n (sô' v ố n đ ă n g k ý n ă m 199 6 gấp
6.4 lầ n n ă m 1991, c h ư a k ể v ổ n m ố i bổ su n g củ a các dự
án m ở rộ n g sả n x u ấ t). N g u ồ n F D I vào V iệ t N a m
n h ữ n g n ă m q u a c h ủ y ế u từ N h ậ t B ả n , các n ền k in h tế
công n g h iệ p m ớ i N I E S (N e w I n d u s t r ia l E c o n o m ie s)
ch â u Á v à A S E A N . Đ ế n n ă m 1997, do n h ữ n g b iế n
động tiề n tệ v à t h ị trư ờ n g v ố n t r ê n t h ế giói, đ ặ c b iệ t
do ả n h h ư ở n g củ a cuộc k h ủ n g h o ả n g t à i c h ín h , tiề n tệ
củ a các nước ch â u Á ,

số vố n đ ầ u tư v à o nưổc ta g iả m

m ạn h . B ắ t đ ầ u từ n ă m 1998, n g u ồ n đ ầ u tư tr ự c tiế p
nước n g o à i v à o V iệ t N a m lạ i tiế p tụ c tă n g cao, n ă m
sau cao h ơn n ă m trư ớ c trê n các lĩn h vực: D o a n h th u
củ a các d o a n h n g h iệ p F D I , x u ấ t k h ẩ u từ các k h u vự c
F D I , n h ậ p k h ẩ u c ủ a k h u vự c có F D I , tạ o v iệ c là m v à
nộp n g â n sá c h n h à nư ớc

(.Xem bảng 14, tr.307).

T h e o B ộ K ế h o ạ c h v à Đ ầ u tư , cả n ă m 2 0 0 4 đ ã có
679 d ự á n

được c ấ p p h é p đ ầ u tư v ớ i tổ n g s ố v ô n

đ ă n g k ý đ ạ t 2 .0 8 4 t r iệ u U S D , t ă n g 4,6% so v ớ i n ă m
2003, tổ n g sô" v ố n đ ă n g k ý đ ầ u t ư n ă m 2 0 0 4 v ư ợ t co n
s ố 4 tỷ U S D . V ó i k ế t q u ả n à y , c h ú n g ta đ ã h o à n
t h à n h k ê h o ạ c h t h u h ú t v ố n đ ầ u t ư g ia i đ o ạ n 2 0 0 1 -

2005 từ cuối n ă m 2004. T r o n g sô" các dự á n đ ầ u tư
m ớ i đ ă n g k ý vào V i ệ t N a m , c h ú n g ta t h ấ y đ ã có sự
x u ấ t h iệ n c ủ a n h iề u d ự á n cô n g n g h ệ cao củ a cá c n h à

176


Chương III. Nên (lành chính niróc ta
trong xu thế toằn cẩu hoá

s ả n x u ấ t lớ n n h ư h ă n g C a n o n , H o v a . H ìn h th ứ c đ ầ u
tư 100% v ô n nước n g o à i có xu h ư ớ n g tă n g n h a n h
c h iế m tớ i 71,9% tổ n g

số các dự án; tiế p th e o đó là

h ìn h th ứ c liê n d o a n h với 24,5%; h ợ p đ ồ n g h ợp tá c
k in h d o a n h là 3,5%; n h ư n g h ìn h th ứ c B O T c h ỉ c h iế m
con sô՜ r ấ t k h iê m tô n 0,1% tro n g tổ n g m ứ c đ ầ u tư.
T ro n g g ia i đ oạn 2001 đến 2004, t ìn h h ìn h th u h ú t
vố n đ ầu tư nư ớc n g o à i có sự c h u y ê n d ịc h n ă m sa u
cao hơn n ă m trư ớ c.
T u y đã t h u được m ột sô' th à n h tự u n h ư n g n h ữ n g
k ế t q u ả đ ạ t được v ẫ n c h ư a tư ơ ng x ứ n g v ớ i t iề m
n ă n g sẵ n có c ủ a V iệ t N a m . N ế u n ă m 1996

số v ố n

đ ă n g k ý là 8 .6 4 0 t r iệ u U S D th ì m ứ c v õ n đ ă n g k ý
m ớ i v ẫ n còn m ộ t k h o ả n g cá ch k h á ló n (2.85 0 t r iệ u
U S D n ă m 200 4), c h ú n g ta c ầ n p h ả i nỗ lự c n h iề u h ơ n
n ữ a m ới đ ạ t được. H iệ n n a y , p h ầ n v ố n đ ầ u tư v à o
t h ị trư ờ n g V iệ t N a m c h ủ y ế u đến từ Đ à i L o a n , N h ậ t
B ả n , H à n Q u ổ c, S in g a p o re ; đầu tư từ M ỹ v à các
n ư ớ c E U còn ở co n

số r ấ t k h iê m tốn, c h ư a lọ t v à o tốp

10 n h à đ ầ u tư ló n n h ấ t v à o V iệ t N a m . T r o n g n h ữ n g
n ă m g ầ n đ ây, t u y đã x u ấ t h iệ n n h iề u d ự á n đ ầ u tư

trong lĩnh vực công nghệ cao, nhưng số lượng dự án
lớ n g ắn liề n v ỏ i c h u y ê n g ia o công n g h ệ v ẫ n cò n ít.
T ro n g

số các n h à đ ầ u tư vào V iệ t N a m , v ẫ n còn

t h iế u v ắ n g cá c n h à đ ầ u tư đến t ừ các tậ p đ o à n

177


HÀNH CHÍNH NHÀ

Nltác TRONG xu THẾ TOÀN CẦU HOÁ

x u y ê n quốc g ia , b ở i họ v ẫ n cò n c h ư a th ự c s ự t in
tư ở n g vào m ô i tr ư ờ n g đ ầ u tư c ủ a V iệ t N a m , n h ấ t là
n h ữ n g rà o c ả n vô h ìn h m à h ọ đ ã từ n g g ặp p h ả i
tro n g q u á t r ìn h t iế n h à n h đ ă n g k ý k in h d o a n h , do
đó họ c h ỉ m ớ i bư óc đ ầ u th ă m dò t h ị trư ờ n g V iệ t
N a m b ằ n g h ìn h th ứ c liê n d o a n h h o ặ c h ợ p đ ồ n g h ợp
tác k in h d o a n h , v ì v ậ y , đã p h ầ n n à o h ạ n ch ê h ìn h
ả n h c ủ a V iệ t N a m t r o n g t h ị tr ư ờ n g đ ầ u tư, n h ấ t là
k h i các n h à đ ầ u tư th ư ờ n g có x u h ư ớ n g t ìm

h iể u

xe m ở t h ị trư ờ n g đó đ ã có n h ữ n g cô n g ty ló n n à o đ ã
và đ a n g k in h d o a n h , s a u đó m ớ i q u y ế t đ ịn h x e m liệ u

r à n g m ìn h có n ê n đ ầ u tư v à o đó h a y k h ô n g . X u
h ư ó n g n à y là t ấ t y ế u và đ ò i h ỏ i c h ú n g ta sớm có g iả i
p h á p k h ắ c p h ụ c , n ế u k h ô n g V iệ t N a m sẽ ở tr o n g
t ìn h t r ạ n g t h iế u h o ặ c th ậ m c h í k h ô n g có các d ự á n
g ối đ ầ u v à v ố n đ ầ u tư ch o n h ữ n g n ă m tiế p sa u .
C ù n g vớ i O D A v à F D I , tro n g n h ữ n g n ă m q u a , q u á
t r ìn h to à n c ầ u h oá đ ã tạo đ iề u k iệ n ch o m ộ t lư ợ n g lớ n

kiều hối c h ả y v ề tro n g nước, đ óng góp t íc h cực ch o sự
tă n g trư ở n g k in h tế.
T h e o tổ ch ứ c D i d â n quốc tê (IO M ), n ă m 200 5,
V iệ t N a m tiế p n h ậ n được 4 tỷ U S D , n ằ m tro n g d a n h
sách n h ữ n g nước có lư ợ n g k iề u h ố i k h á lốn. Đ â y c h ỉ là
con sô' c h ín h th ứ c, n ế u t ín h lu ô n các k ê n h tiế p n h ậ n
k h á c t h ì con

178

số n à y cò n lớ n h ơ n r ấ t n h iề u .


Chương III. Nấn hành chính nước la
trong xu ttiê loàn cẩu hoá

Đ ô i với m ột quốc g ia đ a n g p h á t t r iể n ỏ t r ìn h độ
ch ư a cao n h ư V iệ t N a m , lư ợ n g k iê u h ố i c h iế m tỷ lệ rấ t
lớn tro n g th u n h ậ p quốc gia. C h ú n g được b à con V iệ t
k iề u đ ầu tư d ư ới n h iề u h ìn h thức k h á c n h a u n h ư
th à n h lậ p các công ty trá c h n h iệ m h ữ u h ạ n hoặc đ ầ u
tư vào t à i c h ín h n g ân hàng.

T h e o đ á n h g iá củ a các ch u yên g ia k in h tế, n g u ồ n
k iề u hối n g à y cà n g góp p h ầ n quan trọ n g tro n g v iệ c
câ n b ằ n g cá n c â n th a n h toán của V iệ t N a m . R iê n g vớ i
lĩn h vực tà i c h ín h , lư ợn g k iề u hôi đổ về nước n g à y
cà n g n h iề u củ n g có tác động đến việc p h á t t r iể n các
d ịc h v ụ n g â n h à n g n g à y m ộ t đa d ạn g hơn.
C h ín h

v ì v ậy, V iệ t N a m

đang đ ẩ y m ạ n h v iệ c

th ô n g t in vê t h ị trư ờ n g tro n g nước, vê n h ữ n g c h ủ
trư ơ n g , c h ín h

sách

cởi m ở của V iệ t N a m

nhàm

k h u y ê n k h íc h n g à y cà n g n h iề u người V iệ t N a m ở nước
n g o à i đ ầ u tư vê quê hương. T oàn cầu hoá cho p h é p
c h ú n g ta

“tiếp thị" h ìn h á n h m ột V iệ t N a m m ới mẻ,

cởi m ò đến với bà con k iề u bào ờ k h ắ p n ơ i trê n th ê g iớ i
m ộ t cách n h a n h ch ón g và h iệ u quá.
R õ ràng, rù n g với quá t r ìn h hội n h ậ p k in h tê quốc

tế, c h ú n g ta đã gặt h á i được n h iề u th à n h công tro n g
v iệ c th u h ú t vôVi đầu tư p h ụ c vụ cho q uá t r ìn h p h á t
t r iể n k in h tế. T o à n cầu hoá đã m ang đến cơ h ội cho cả

179


HÀNH CHỈNH NHÀ Nước TRONG

xu THẺ TOÀN CẦU HOÁ

h a i phía: các n h à đ ầu tư b iế t đến V iệ t N a m n h ư m ột
đ iế m đến đ ầ y h ứ a h ẹn và c h ú n g ta củ ng đã k h ô n g bỏ
p h í cơ hội m à “cuộc

chơi" n à y đem lạ i cho đ ất nước. M ặ c

d ù còn có n h iề u b ấ t cập tro n g công tác th u h ú t đ ầu tư
n h ư n g k h ô n g th ể p h ủ n h ậ n m ột thự c tê là các n gu ồn

vốn đô vào V iệ t N a m tro n g n h ữ n g n ă m qua đã đóng
góp thự c sự đ á n g k ể vào tă n g trư ở n g củ a đ ất nước. V iệ c
V iệ t N a m vừ a th a m g ia v à o

“ngôi nhà chung" củ a W T O

tiế p tụ c h ứ a h ẹn n h ữ n g cơ h ộ i m ố i và cả n h ữ n g th á ch
th ứ c m ới tro n g v iệ c th u h ú t v à tiế p n h ậ n dòng vôn từ
nước ngoài p h ụ c v ụ cho p h á t tr iể n k in h tê đ ất nước.

2. Tác động đến khoa học, cõng nghệ, môi trưòng

Sự tá c đ ộ n g đốn kh o a h ọ c,
cô n g nghệ

T r ê n th ê g iớ i có h a i lo ạ i quốc gia: Q uốc g ia sá n g
tạ o ra công n g h ệ m ớ i n h ư M ỹ , N h ậ t v à các nước c h â u
 u ..., còn các quốc g ia k h á c c h ủ yếu là n h ậ p k h ẩ u và
ứ n g d ụ n g - đó là cá c nước k é m p h á t triể n . V iệ t N a m
là m ộ t nưốc có k h ả n ă n g s á n g tạ o công n g h ệ ở m ứ c r ấ t
th ấ p , ch ủ y ế u là n h ậ p k h ẩ u các d â y c h u y ề n công
ngh ệ, m u a các s ả n p h ẩ m t r í tu ệ củ a các nước đê ứ n g

180


Chương III. Nên hành chính nựớc ta
trong xu thê toàn cẩu hoá

dụng. T h e o đ á n h g iá củ a N g â n h à n g T h ê g iớ i trê n
D iễ n đ à n k in h tê th ê g iớ i n ăm 2004, V iệ t N a m xế p
th ứ 64/104 quốc g ia về ch ỉ sô p h á t t r iể n k in h tế t r i
thứ c, th u ộ c n h ó m tru n g b ìn h kém .
T o à n cầu hoá mở ra cho c h ú n g ta cơ h ộ i tiế p c ậ n
n h a n h ch ó n g công nghệ, kỹ th u ậ t trê n m ộ t d ả i r ấ t
rộng, tạ o đ iề u k iệ n th u ậ n lợi đê lự a chọn, tiế p n h ậ n
công n g h ệ k ỹ th u ậ t th íc h hợp, đồng th ờ i có n h iề u đ iề u
k iệ n tiế p x ú c vớ i các th à n h tự u khoa học, công n g h ệ
h iệ n đ ại, ứ n g d ụ n g các th à n h tự u k h o a học m ó i v à o
đời sông th ự c tê ở V iệ t N am .

T ro n g n h ữ n g n ă m qua, cù n g với v iệ c th â m n h ậ p
củ a các d òn g vôn, các công nghệ m ới k h ô n g n g ừ n g
được đ ư a vào V iệ t N a m và h iệ u quả n g à y cà n g cao,
đặc b iệ t là các ứ n g d ụ n g công ngh ệ tro n g lĩn h vực B ư u
c h ín h v iễ n thôn g, y tế. công n gh iệp, n ô n g n g h iệ p ...
C á c công n g h ệ n à y có thê là cũ và k h ô n g còn h iệ u q u ả
ơ các nước p h á t triể n , song lạ i là mới và có h iệ u q u ả ở
m ộ t nưóc lạ c h ậ u và k ém p h á t triể n n h ư nước ta.
Đ ồ n g thòi, to àn cầu hoá cũ n g tạo đ iề u k iệ n m ở
rộ n g g ia o lư u quốc tê g iữ a các n h à k h o a học, tạo đ iề u
k iệ n th u ậ n ld i ch o các n h à khoa học V iệ t N a m tiế p c ậ n
vớ i các t r i th ứ c k h o a học mới củ a thờ i đại. T o à n c ầ u
h o á c h ín h là động lự c m ạ n h mõ đ òi h ỏ i c h ú n g ta
n h a n h ch ón g có m ột t h ị trư ờ ng đê trao đ ổi tư d u y sá n g

181


HÀNH CHÍNH NHÀ Nước TRONG xu THÊ TOÀN CẤU HOÁ

tạo và k h o a học cô n g nghệ, h ư ớ n g V iệ t N a m p h á t t r iể n
theo đ ú n g tiế n t r ìn h p h á t t r iể n c h u n g củ a th ê giới.
T u y n h iê n , k h ô n g p h ả i to à n c ầ u h oá c h ỉ đem lạ i
n h ữ n g th u ậ n lợ i ch o k h o a học, cô n g n g h ệ c ủ a đ ấ t
nước. T ro n g n h ữ n g bước đ i b a n đ ầ u c ủ a c h ặ n g đ ư ờng
hội n h ậ p , V iệ t N a m cũ n g đã p h ả i n ế m t r ả i m ộ t

số b à i

học ca y đ ắ n g ch o sự t h iế u ch ọ n lọc tro n g tiế p n h ậ n các

công n gh ệ từ nước n g o à i. N ế u k h ô n g có c h ín h sá ch v à
c h iế n lược về k h o a học công n g h ệ c ụ thể, to à n d iệ n ,
to à n cầ u h oá lạ i c h ín h là con đ ư ờ n g n g ắ n n h ấ t b iê n
c h ú n g ta trở t h à n h “ò ã ỉ

rác” củ a các nước p h á t t r iể n

n h ư rấ t n h iề u nư ớc c h ậ m p h á t t r iể n đã v ấ p p h ả i.
C o n đ ường t h íc h h ợp

VỚI

nước ta tro n g đ iề u k iệ n

h iệ n n a y c h ín h là h ộ i n h ậ p quốc tê để k h a i th ô n g t h ị
trư ờ n g nước ta v ớ i k h u vự c và t h ế g iớ i, tạ o m ô i trư ờ n g
đ ầu tư có sức h ấ p d ẫ n v à h iệ u q u ả . C ó n h ư v ậ y, các
công n gh ệ m ớ i có th ể d u n h ậ p v à o nư ớc ta v à được sử
d ụ n g có h iệ u quả.

Sự ánh hưởng đ ến cõ n g tá c b á o
vệ m ô i trường

S ự p h á t t r iể n n h ư v ũ b ão c ủ a cô n g n g h iệ p , x â y
dựng, n ă n g lượng... m ộ t m ặ t n h ằ m n â n g cao m ứ c sô n g

182


Chương III. Nên hành chính nựớc ta

trong xu thê toàn cầu hoá

v à t r ìn h độ v ă n m in h , n h ư n g m ặt k h á c , c ù n g vớ i các
cuộc c h iế n tra n h , đã đê lạ i n h ữ n g h ậ u q u ả vô c ù n g to
lớ n về sự ô n h iễ m , bao t rù m cả k h í q u y ể n , th u ỷ q u y ể n
v à đ ịa q uyến. V ấ n đê ô n h iễ m m ô i trư ờ n g đã trở
th à n h v ấ n để toàn cầu, đòi h òi tấ t cả các quốc g ia trê n
t h ế g iớ i p h ả i nỗ lự c bảo vệ m ôi trư ờ n g - n g ô i n h à
c h u n g củ a th ê giới.
C ó ba lo ạ i vấn đê vê bảo đảm m ôi trư ò n g s in h t h á i

Thứ nhất là x u ấ t h iệ n
n h ữ n g v ấ n đề k h u vực k h i m ột số nước lá n g g iề n g c h ia
đòi h ỏ i các g iả i p h á p quốc tế.

sẻ m ộ t tà i n g u yê n c h u n g và h à n h động củ a m ột nước
sẽ ả n h h ư ởn g tới n h ữ n g nước khác.

Thứ hai là t h ế g iớ i

c h u n g n h a u m ột sô" t à i n g u y ê n m ôi trư ờ n g như: k h í
q u y ể n , biển..., b ấ t k ỳ h à n h động của m ộ t sô՜ nước tác
động đến ch ú n g đều ả n h h ư ơn g đến t ấ t cả các nước
k h á c.

Thứ ba là có n h ữ n g t à i n g u yên c h ỉ th u ộ c m ộ t

nước n h ư n g lạ i có ý n g h ĩa to lớ n đối vớ i cộng đ ồng th ế
g ió i như: rừ n g n h iệ t đới, v ù n g sin h t h á i đặc b iệ t, các
lo ạ i động, th ự c v ậ t q u ý h iế m .

C á c h iệ p ước về k iể m so át m ôi trư ờ n g đều được các
nước tíc h cực th a m g ia v ì họ th ấ y có lợ i íc h và cả n g h ĩa
v ụ quổc t ế m à họ có trá c h n h iệ m p h ả i g á n h vác.
Đ ô i với nước ta, to à n cầu hoá k h ô n g c h ỉ có tác
d ụ n g th ú c đ â y m ạ n h mẽ tốic độ tă n g trư ở n g k in h tê
m à còn kéo theo m ặ t t r á i củ a nó là t ìn h t rạ n g ô n h iễ m

183


HÀNH CHỈNH NHÀ

Nưức TRONG xu

THÊ TOÀN CẤU HOẤ

m ô i trư ờ ng . B á o cáo v ề h iệ n t rạ n g m ô i trư ờ n g quốc
g ia n ă m 2 0 0 5 ch o b iế t: S ự p h á t t r iể n n h a n h củ a công
n g h iệ p hóa, đô t h ị hoá, g ia tă n g d â n số đã là m cho
c h ấ t lư ợ n g nước s u y th o á i n g h iê m trọng: h à n g n ă m ,
cứ h ơ n 1 tỷ m 3 nước t h ả i h ầ u h ế t ch ư a được xử lý t h ả i
ra m ô i trư ờ n g , là m

ô n h iễ m

n g h iê m

trọ n g n h iề u

n g u ồ n nước trê n cả nưốc, đặc b iệ t là các sông, hồ

tro n g các đô t h ị lớn. N g à y c à n g n h iề u c h ấ t t h ả i k h ô n g
q u a x ử lý từ trê n 100 con sông, các th à n h p hô v e n
b iê n , các k h u cô n g n g h iệ p , n u ô i trồ n g h ả i sản , các tà u
th u y ề n , các d à n k h o a n th ă m dò và k h a i th á c d ầ u k h í
được đưa ra b iể n là m cho m ô i trư ờ n g b iển, đặc b iệ t là
k h u vực v e n bờ b ị ô n h iễ m . K h ô n g k h í b ị ô n h iễ m
n ặ n g nề, các k h í t h ả i ՏՕշ, N O 2 , c o đểu vư ợt m ức cho
phép, n ồn g độ b ụ i cao v ư ợ t m ứ c ch o p h ép từ 2 - 5 lầ n
do

số lư ợ n g xe m á y v à ô tô ở các đô t h ị tă n g n h a n h

(16% /năm), k h o ả n g 80% n g ư ò i d â n đô t h ị đ i lạ i b ằ n g
xe m á y hoặc ô tô. T r ê n 50% d iệ n tíc h đ ấ t ở v ù n g đ ồ n g
b ằ n g (k h o ả n g 3,2 t r iệ u ha) v à trê n 60% d iệ n tíc h đ ấ t
v ù n g đồi n ú i (13 t r iệ u ha) b ị s u y th o á i, ô n h iễ m do
tư ớ i tiê u , sử d ụ n g p h â n b ón v à các c h ấ t b ảo vệ th ự c
v ậ t k h ô n g đ ú n g k ỹ th u ậ t. B ấ t c h ấ p n h ữ n g g iả i p h á p
tíc h cực n h ằ m p h ụ c h ồ i d iệ n t íc h rừ n g, rừ n g ở nước ta
v ẫ n tiế p tụ c b ị tà n p h á n g h iê m trọ n g , m ậ t độ ch e p h ủ
rừ n g c h ỉ còn 36,7% do các h o ạ t động k h a i th á c lâ m
sả n b ừ a b ã i, c h u y ể n đ ổi m ụ c đ íc h sử d ụ n g đ ấ t k h ô n g

184


Chương III. Niên hành chính nước ta
trong xu thế toàn cầu hoá

theo q u y hoạch , kéo theo đó là n g u ồ n t à i n g u y ê n đa

d ạn g s in h học với n h iề u lo à i th ự c v ậ t bậc cao, th ú ,
ch im , bò sát... b ị su y g iả m n h a n h .
R õ rà n g , t u y th a m g ia vào “cuộc

chơi" to à n cầu

hoá ch ư a lâ u , song V iệ t N a m đã bước đ ầ u p h ả i đốì
m ặ t v ớ i m ặ t t r á i củ a nó. B à i toán về

“p h á t triển bền

vững" đ a n g đòi h ỏi n h ữ n g nỗ lự c n h iề u hơn n ữ a từ
p h ía C h ín h phủ .
T h ò i g ia n vừ a qua, c h ú n g ta đã đ ẩy m ạ n h v iệ c k ý
k ế t và th a m g ia các công ước quổc tê vê b ảo vệ m ô i
trường: tr iể n

k h a i các h o ạ t động hợp tá c về m ô i

trư ờ n g với U N D P , W B , A D B , W W F , C I D A

là m đ ầu

m ôi quốc g ia về các n ộ i d u n g hợp tác v ớ i A S E A N về
m ôi trường... V iệ c V iệ t N a m c h u n g ta y hỗ trợ và p h ố i
hợp cù n g các quốc g ia trê n t h ế g iớ i đê cù n g có n h ữ n g
h à n h động th iế t th ự c bảo vệ m ô i trư ờ n g c ũ n g c h ín h là
h à n h động tự bảo vệ c h ín h m ìn h k h ỏ i n g u y cơ ô n h iễ m
m ô i trư ờ n g n g à y cà n g n g h iê m trọng.

3. Tác động đến c á c vấn đề xã hội
T o à n cầu h oá đả ảnh h ư ơ n g r ấ t lớn đến xã h ộ i V iệ t
N a m theo cá c h iế u h ư ớ n g tíc h cực lẫ n tiê u cực. T o à n
cầ u hoá với v ấ n đề xoá đói g iá m nghèo đ a n g là v ấ n đề
đ ặ t ra ở n h iề u n ơ i trê n th ê giới, tro n g đó có V iệ t N a m .
K h o ả n g cách g ià u - nghèo n g à y càn g lớ n g iữ a các nưỏc

185


HÀNH CHÍNH NHẢ

Nưức TRONG xu THẾ TOÀN CẦU HOÁ

công n g h iệ p p h á t t r iể n vớ i n h ữ n g nước đ a n g v à c h ậ m
p h á t t r iể n (gấp k h o ả n g 40 lầ n ) lu ô n đ ặ t c h ú n g ta vào
n g u y cơ t ụ t h ậ u so v ớ i k h u vự c và th ế g iớ i. T rư ớ c t ìn h
th ê đó, c h ú n g ta p h ả i x u ấ t b á n n h ữ n g t à i n g u y ê n thô
với g iá rẻ đê m ư u c ầ u ch o cuộc sống trư ớ c m ắt, k h ô n g
đảm bảo được sự p h á t t r iể n ổn đ ịn h , b ề n v ữ n g lâ u dài.
T h u n h ậ p c ủ a n g ư ò i la o đ ộn g là m ộ t c h ỉ báo
q u a n trọ n g p h ả n á n h m ứ c sô n g c ủ a d â n cư v à t H n h
độ p h á t t r iể n c ủ a n ề n k in h tế. Đ ặ c b iệ t, v ớ i V iệ t
N a m , n ề n k in h tê t h ị trư ờ n g c h ư a th ự c sự p h á t
tr iể n , đ ạ i bộ p h ậ n d â n cư sô n g ở n ô n g th ô n , tỷ lệ la o
động n ô n g n g h iệ p ca o c h iế m g ầ n 80%, tro n g k h i t h ị
trư ờ n g la o đ ộng, t h ị trư ờ n g t à i c h ín h c ủ a ta c h ư a
p h á t t r iể n , n ê n v iệ c p h â n p h ô i la o đ ộ n g v à k iể m
so á t tiề n lư ơ n g c ủ a C h ín h p h ủ k h ô n g m a n g l ạ i h iệ u
q u ả n h ư m o n g m u ô n . N g u ồ n t h u n h ậ p c ủ a n g ư ờ i la o

đ ộn g lạ i đ a d ạ n g , t h u từ t iề n cô n g c h ỉ c h iế m k h o ả n g
30%, các k h o ả n t h u từ n ô n g n g h iệ p , lâ m n g h iệ p ,
n g ư n g h iệ p , x â y d ự n g v à d ịc h v ụ c h iế m tớ i t r ê n
50%, các k h o ả n t h u n h ậ p k h á c c h iế m g ầ n 20%, là m
ch o v iệ c k iể m s o á t c ủ a C h ín h p h ủ c à n g trở n ê n k h ó
k h ă n . V ớ i n h ữ n g t h à n h tự u về k in h tê tr o n g th ò i
g ia n q u a . t ỷ lệ n g h è o th e o c h u ẩ n q u ố c tê c ủ a V iệ t
N a m đã g iả m m ạ n h , từ 53,1% n ă m 1 9 9 3 x u ô n g cò n
24,4% n ă m 2 0 0 4 , tư ơ n g đ ư ơ n g v ớ i 60% hộ n g h è o ,

186


Chương III. Nền hành chinh nước ta
trong xu thê toàn cầu hoá

h o à n th à n h vư ợt m ức m ụ c tiê u t h iê n n iê n k ỷ (g iả m
1/2 số n g tíờ i n gh èo và 1/2 số d án b ị đói). T u y n h iê n ,
th u n h ậ p b ìn h q u â n đầu ngư ờ i ở các v ù n g , m iề n r ấ t
k h á c n h a u , t ìn h t r ạ n g p h â n hoá g ià u - n g h è o n g à y
c à n g cao g iữ a t h à n h th ị vớ i n ô n g th ô n , g iữ a đ ồ n g
b ằ n g v ớ i m iề n n ú i. T h u n h ậ p b ìn h q u â n đ ầ u n g ư ờ i
ở t h à n h t h ị k h o á n g trê n 700 .000 đồng, tro n g k h i đó
ở n ô n g th ô n th u n h ậ p b ìn h q u â n đ ầ u n g ư ờ i/th á n g
c h ỉ t r ê n 2 0 0 .0 0 0 đ ồn g c à n g là m cho C h ín h p h ủ r ấ t
k h ó c â n đ ôi tro n g v iệ c r ú t n g ắ n k h o ả n g c á c h g ià u n g h è o g iừ a các v ù n g , m iề n . Đ â y được co i là b à i to á n
r ấ t k h ó cho n h ữ n g n h à q u á n lý đ iề u h à n h đ ấ t nước
(X em

bảng 15, tr.308).

C ả n h đói nghèo lạ i tác động đến v ấ n đê d â n sô՜
nưóc ta trê n cả h a i p h ư ơ n g d iệ n là sô lư ợ n g và c h ấ t
lư ợ n g dân.

Về sô' lượng՝. D â n số p h ả i tă n g n h a n h đê b ù đắp
được n h ữ n g th iế u h ụ t về sô la o động t h ủ công, cơ b ắp
tro n g sả n x u ấ t n ôn g n g h iệ p tru y ề n th ô n g th e o k iể u
s ả n x u ấ t nhỏ tự cu n g , tự cấp.
Vé

chất lượng՝. Đ ó i nghèo k ìm hãm v iệ c học h à n h và

ứ n g d ụ n g công nghệ m ới vào p h át triế n các lĩn h vực
sả n xu ất, k in h doanh, d ịch vụ; đặc b iệ t là k h u vực n ôn g
thôn, k h u vực có tớ i trê n 80% dân sô s in h sông, lạ i cà n g

187


HÀNH CHÍNH NHÀ Nưức TRONG xu THÊ TOÀN CẦU HOÁ

tă n g cường t ín h bảo t h ủ và ch ủ n g h ĩa k in h n g h iệ m
tro n g q u ả n lý đ iề u h à n h k in h tế - xã hội đất nước.
Đ ó i n gh èo và lạ c h ậ u lạ i tá c động đến các v ấ n đề
y tế, v ă n h o á v à g iáo d ụ c trê n p h ạ m v i cả nước, n h ấ t
là p h á t s in h v à p h á t t r iể n m ộ t số"căn bệnh x ã h ội, là m
m ấ t đi n h ữ n g tru y ề n th ô n g tố t đẹp vốn có, là m b iế n
c h ấ t cả nền v à n hoá d â n tộc, p h á vỡ sự ổn đ ịn h b ền
v ữ n g củ a c ả n h q u a n m ô i trư ờ n g v.v...

4. Tác động đến vãn hoá
H iệ n n ay, q u á t r ìn h to à n c ầ u hoá về k in h t ế n h ư
m ột dòng th á c m ạ n h kéo th e o nó là sự h ộ i n h ậ p , đ an
xe n cả vê v ă n h oá h a y to à n cầ u h oá v ă n hoá. C ù n g với
các quốc g ia k h á c trê n th ê giớ i, V iệ t N a m đ a n g p h ả i
đối m ặt với v ấ n đề g iữ g ìn b ả n sắc và tru y ề n th ô n g
v ă n hoá d â n tộc tro n g h ộ i n h ậ p .
L ịc h sử d ự n g nước v à g iữ nước củ a dân tộc V iệ t
N a m t r ả i q ua hơn 4000 n ăm , p h ả n á n h m ột q u y lu ậ t:
sức m ạ n h là m nên n h ữ n g c h iế n th ắ n g lẫ y lừ n g củ a d ân
tộc ta, đ á n h b ạ i tấ t cả n h ữ n g k ẻ th ù xâ m lược, b ấ t kể
c h ú n g là ai, đến từ đâu, là m cho th ế giới b iế t đến V iệ t
N a m n h ư m ộ t b iể u tư ợng củ a ch ủ n g h ĩa a n h h ù n g cách
m ạng, nói cho cù n g đó c h ín h là sức m ạ n h văn hoá; m ấ t
v ă n hoá n g h ĩa là m ấ t đi m ộ t n ền tả n g vữ n g chắc.
N g à y n ay, k h i th ê g iớ i c h u y ể n san g th ờ i k ỳ m ới,

188


Chương III. Nển hành chính nựớc ỉa
trong xu thê toàn cầu hoá

th ờ i k ỳ c h u y ể n từ n h ữ n g cuộc c h iế n t ra n h đ ối đ ầ u
sa n g đối th o ạ i, b ắ t ta y hợp tác là m ả n với n h au , th ì
n h ữ n g “đợt

sóng ngầm" tro n g quá t r ìn h vừ a g iao thoa,

vừ a g ìn g iữ b á n sắc v ă n hoá dân tộc cà n g th ê m kh ố c
liệ t. V ớ i v ị t r í đ ịa lý đặc b iệ t ở cửa ngõ g ia o lư u củ a th ế
giới, V iệ t N a m có đ iề u k iệ n tiếp th u n h ữ n g t in h hoa
củ a các nền v ă n hoá đến từ k h ắ p nơi trê n th ê g iớ i và
tự là m g ià u n ền văn hoá củ a m ình . C h ín h q u á t r ìn h
to à n cầu hoá

về k in h tế, kéo theo nó là to à n cầu h oá về

v ă n hóa, đã cho p hép ch ú n g ta học được v ă n hoá k in h
doanh, lố i tư d u y và là m việ c h iệ u quả... củ a các nước
tiê n tiế n trê n th ê giới. Đ ồ n g thời, học h ỏi, g iao lư u về
v ă n hoá cũ n g c h ín h là nỗ lực tự th â n củ a V iệ t N a m đê
k h ô n g b ị tụ t h ậ u tro n g cuộc chơi ch u n g củ a n h â n lo ạ i.
C h ư a bao giò c h ú n g ta được ch ứ n g k iế n sự la n toả củ a
th ô n g tin , xu hướng, q u a n điểm , ngôn ngữ... đến nưốc
ta n h a n h ch ó n g n h ư vậy. T h ô n g qua I n te rn e t và các
p h ư ơ n g tiệ n th ô n g tin đ ạ i ch ú n g kh ác, công d ân V iệ t
N a m , đặc b iệ t là giới trẻ, n g à y cà n g ch ứ n g tỏ m ìn h
k h ô n g đứ ng n g o à i sâ n ch ơ i đa văn hoá c ủ a th ê giới.
T u y n h iê n , cù n g với n h ữ n g tác động tíc h cực đó,
to à n cầu hoá c ũ n g đưa đến n g u y cơ t h u i chột, x ó i m òn

về văn hoá. Những luồng văn hoá, những tư tưởng
p h ả n động, đi ngược lạ i th u ầ n p h o ng m ỹ tụ c củ a d â n
tộc n h ư n h ữ n g lu ồ n g gió độc đ ang tìm cách le n lỏ i vào
cuộc sống củ a c h ú n g ta; các thê lực đen tố i đ a n g t ìm

189

HÀNH CHÍNH NHẢ

Nước TRONG xu

THÊ TOÀN CẤU HOẤ

m ọi cách th a o tú n g c h ú n g ta về m ặ t v ă n h o á đê từ đó
p h á hoại an n in h quốc gia..., tấ t cả đ ặ t ra ch o các n h à
q u ả n lý b à i to á n v ề v iệ c c â n đối g iữ a tự do hoá th ô n g
t in

VỚ I

v iệ c k iể m soát, n g ă n n g ừ a v à k iê n q u y ế t b à i

t r ừ n h ữ n g lu ồ n g v ă n hoá lệ ch lạc, p h ả n động, s a i trá i.

“Cuộc chơi" to à n cầu hoá đã v à đ a n g tạ o ra n h ữ n g
ả n h h ư ơ n g t r á i c h iề u lê n n ề n v ă n h oá V iệ t N a m
tru v ề n th ố n g , đòi h ỏ i c h ú n g ta p h ả i có c h iế n lư ợc g ìn
giữ, bảo tồn v à p h á t h u y n ền v ă n h o á d â n tộc p h ù hợp
với bối cả n h m ố i c ủ a h ộ i n h ậ p k in h tê quõc tế.
N h ư vậy, qua việc n h ậ n d iệ n n h ữ n g tác động củ a
to à n cầu hoá đến nước ta, có th ê th ấ y được m ột cách
k h á i q u á t n h ữ n g th u ậ n lợ i và k h ó k h à n củ a V iệ t N a m
k h i th a m g ia h ộ i n h ậ p k in h tê quổíc tế. B à i to á n vê p h á t
triể n k in h tê đ ồng th ờ i p h ả i bảo vệ m ô i trư ờ n g , g ìn giữ
và p h á t h u y b ả n sắc văn hoá, g iả i q u y ế t các v ấ n đề xã
hội đang đ ặt ra cho nền h à n h c h ín h n h à nưóc.

II. NƯỚC TA TRONG TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP
1.
Những thách thức chủ yếu trong tiến trình hội
nhập củ a nưóc ta
V iệ c g ia n h ậ p vào q u ỹ đạo to à n c ầ u k h ô n g h o à n
to à n th u ậ n lợ i v ớ i n h iề u quốc g ia, n h ấ t là n h ữ n g quốc
g ia đ a n g p h á t t r iể n ở t r ìn h độ c h ư a cao n h ư n ư ó c ta.

190


Chương III. Nén hành chính nựớc ta
trong xu thê toàn cầu hoá

Đ ối

VỚI

nước ta, tro ng tiế n trìn h hội n h ậ p sẽ gặp

những khó khăn trước mắt trên một sô'phương diện sau:
-

X u ấ t p h á t điếm củ a n ê n k i n h tế nước ta k h i bước

vào h ội n h ậ p còn rấ t th ấ p và k h a n ă n g cạ n h t r a n h
củ a các d o a n h n g h iệ p , các n gàn h sản x u ấ t và d ịc h v ụ
củ a ta còn yếu. K h i bàn vê n h ữ n g n g u y cơ đối với nước
ta, các V ă n k iệ n của Đ ả n g kê từ Đ ạ i h ội đ ạ i b iể u to à n

quốc lầ n th ứ V I I củ a Đ ả n g đến n a y đều n h ấ n m ạ n h
n g u y cơ t ụ t h ậ u là n g u y cơ lốn n h ấ t đối v ớ i V iệ t N a m .
C ụ th ế là cơ c ấ u k in h tê V iệ t N a m ch ứ a đ ự ng n h iề u
b ấ t lợi tro n g tiế n t r ìn h h ộ i nhập, đòi h ỏ i p h ả i có sự
c h u y ê n d ịc h

(Xem bảng 16, tr.309).

K h ả n ă n g c ạ n h tra n h c ủ a các d o a n h n g h iệ p , các
n g à n h s ả n x u ấ t và d ịc h v ụ còn yếu. Đ ả có n h iề u công
t r ìn h

n g h iê n

cứ u

củ a

V iệ t

Nam

và

nước

ngoài

( U N D P . U N I D O ...) đ á n h g iá k h á n ă n g c ạ n h t r a n h
c ủ a sả n p h ẩ m V iệ t N a m trê n th ị trư ờ n g t h ế giới.

Đ iề u đ á n g n ó i ở đây là n h ữ n g sản p h ẩ m được co i là
có k h á n ã n g cạ n h t r a n h củ a ch ú n g ta c h ủ y ế u là
n h ữ n g s ả n p h ẩ m sử d ụ n g n h iê u lao đ ộn g và công
n g h ệ lạ c h ậ u . T h ị trư ờ n g củ a n h ữ n g s ả n p h ẩ m n à y
th ư ờ n g n h a n h ch ón g bão hòa, do dó, k h ả n ă n g cạ n h
t r a n h k h ô n g lâ u bền, đòi hỏi V iệ t N a m p h ả i lu ô n
lu ô n đổi m ớ i s ả n p h ẩ m hoặc đi vào sả n x u ấ t các s ả n
phẩm khác

(X em bảng 17, tr.310).
191