Tiêu chuẩn ngành 10 TCN 727:2006

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
__________________

 10TCN                        TIÊU CHUẨN NGÀNH

10 TCN 727­2006
QUY TRÌNH CHẨN ĐOÁN BỆNH TỤ CẦU 
KHUẨN


                                                                                                                   10 TCN  727 – 2006

Hà Nội ­ 2006

TIÊU CHUẨN NGÀNH                                                                             10 TCN  727 – 2006

QUY TRÌNH CHẨN ĐOÁN BỆNH TỤ CẦU KHUẨN
(Ban hành kèm theo Quyết định số                   QĐ/BNN­KHCN
ngày           tháng 5 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông 
thôn)

1. Pham vi ap dung
̣
́
̣
     
Áp dung đê phân lâp va giam đinh Tu câu khuân gây bênh trên gia suc, gia câm trong
̣
̉
̣
̀ ́

̣
̣ ̀
̉
̣
́
̀
 
phong thi nghiêm 
̀
́
̣ .
2. Giơi thiêu
́
̣
 
Tu câu khuân la vi khuân
̣ ̀
̉
̀
̉  gram dương, yêm khi tuy tiên, hinh câu, co xu h
́
́ ̀ ̣
̀
̀
́
ương săp
́
́ 
thanh t
̀ ưng đam dang chum nho. 

̀
́
̣
̀
Tu câu khuân (
̣ ̀
̉ Staphylococcus spp.) tôn tai 
̀ ̣ ở trên da, trên niêm cua môt sô c
̉
̣ ́ ơ quan và 
trong môi trương nuôi d
̀
ương gia suc, gia câm. Phân l
̃
́
̀
̀ ớn cac loai tu câu khuân không gây
́
̀ ̣ ̀
̉
 

2


                                                                                                                   10 TCN  727 – 2006
bênh nh
̣
ưng môt sô loai co kha năng gây bênh khi chung xâm nhâp đ
̣

́ ̀ ́ ̉
̣
́
̣ ược qua da va niêm
̀
 
mac.
̣
Tụ   câù   khuân
̉   gây   bênh
̣  Staphylococcus.   aureus  (S.   aureus),  Staphylococcus.  
intermedius (S. intermedius), Staphylococcus. hycus (S. hycus) lam đông huyêt t
̀
́ ương. Nhưng
̃  
tu câu khuân không lam đông huyêt t
̣ ̀
̉
̀
́ ương thường không gây bênh hoăc la vi khuân c
̣
̣ ̀
̉ ơ hôị .
Vi khuân nay th
̉
̀ ương gây viêm cuc bô co mu nh
̀
̣
̣ ́ ̉ ư  gây viêm khơp, viêm tuy x
́

̉ ương, 
viêm mang kêt mac, viêm da, gây viêm t
̀
́ ̣
ử  cung va viêm vu cua bo, dê, ng
̀
́ ̉
̀
ựa, lợn.  Tu câu
̣ ̀ 
khuân co thê theo đ
̉
́ ̉
ường mau xâm nhâp vao nôi tang gây mu, t
́
̣
̀
̣ ̣
̉ ừ đo gây ra nhiêm trung
́
̃
̀  
huyêt.
́
 
3. Phương phap phân lâp, giam đinh tu câu khuân gây bênh trong phong thi nghiêm
́
̣
́
̣

̣ ̀
̉
̣
̀
́
̣
3.1. May moc ­ dung cu ­ môi tr
́
́
̣
̣
ương ­ hoa chât ­ nguyên liêu
̀
́ ́
̣
3.1.1. May moc
́
́
­ Tu lanh th
̉ ̣
ương
̀
­ Tu âm th
̉ ́ ương
̀
­ Tu sây
̉ ́
­ Nôi hâp 
̀ ́ ướt
­ Cân điên t

̣ ử 
­ Kinh hiên quang hoc vi phong đai 1000 lân
́
̉
̣
́
̣
̀
­ Nôi đun cach thuy 
̀
́
̉
3.1.2. Dung cu
̣
̣
­ Dung cu thuy tinh: Binh tam giac, côc đong, chai thuy tinh, đia lông, ông nghiêm,
̣
̣
̉
̀
́
́
̉
̃ ̀
́
̣  
pipet cac loai, lam kinh.
́
̣
́

­ Cac dung cu khac: panh, keo, dao căt, que cây, đen côn, but viêt kinh, bông thâm
́
̣
̣
́
́
́
́
̀
̀
́
́ ́
́  
nươc, bông không thâm n
́
́ ước, khăn bông hoăc giây thâm mêm, dung cu đo pH
̣
́
́
̀
̣
̣
. 
3.1.3. Hoa chât
́ ́
­ Côn 
̀ Ethylic 
­ Xylen
­ Natri hydroxyt
­ Natri  bicarbonat

­ Nươc cât 
́ ́
­ Dâu soi kinh 
̀
́
­ Phenol red
­ Ethylenediaminetetcetate (EDTA) 
­ H2O2  
3.1.4. Cac loai thuôc nhuôm
́
̣
́
̣  
­ Toan bô thuôc nhuôm cân thiêt cho nhuôm 
̀ ̣
́
̣
̀
́
̣ gram dương (xem phu luc 1)
̣ ̣
3.1.5. Nguyên liêụ
­ Nươc thit (
́ ̣ Brain heart broth) 
­ Thach mau c
̣
́ ơ ban (
̉ Blood agar base)
­ Thach 
̣ Chapman hay thach 

̣ Manitol salt 
­ Môi trương 
̀ Baid­Parker
­ Mau bo hoăc bê hoăc c
́ ̀ ̣
̣ ưù

3


                                                                                                                   10 TCN  727 – 2006
­

Huyêt t
́ ương thỏ

3.2. Phân lâp, giam đinh tu câu khuân gây bênh
̣
́ ̣
̣ ̀
̉
̣
3.2.1. Mâu bênh phâm
̃ ̣
̉
­ Dung cu lây mâu: tăm bông vô trung; ông nghiêm; lo thuy tinh hay tui ni lô
̣
̣ ́
̃
̀

́
̣
̣
̉
́
ng 
vô trung
̀ . 
­ Bênh phâm
̣
̉
+ Bênh phâm: la s
̣
̉
̀ ưa, mau, chât tiêt, mu, tô ch
̃
́
́ ́
̉ ̉ ức ở ô viêm
̉
 va phai lây 
̀ ̉ ́ ở phân tiêp giap 
̀ ́
́
giưa tô ch
̃ ̉ ưc viêm va tô ch
́
̀ ̉ ức lanh. 
̀  Môi loai cho vao t
̃ ̣

̀ ưng lo riêng biêt đây kin va đ
̀
̣
̣ ̣
́ ̀ ưa 
ngay vao phong xet nghiêm trong vong 1gi
̀
̀
́
̣
̀
ơ.  
̀
+ Bao quan va g
̉
̉
̀ ửi mâu: Nêu phong thi nghiêm 
̃
́
̀
́
̣ ở  xa, bênh phâm phai đ
̣
̉
̉ ược bao goi cân
́ ̉  
o
o
thân, bao quan va vân chuyên trong điêu kiên lanh trong khoang 2
̣

̉
̉
̀ ̣
̉
̀
̣
̣
̉
C đên 8
́ C va g
̀ ửi về 
phong thi nghiêm châm nhât 48 gi
̀
́
̣
̣
́
ờ sau khi lây mâu.
́
̃
+ Khi gửi mâu co phiêu g
̃ ́
́ ửi bênh phâm kem theo ghi ro tinh trang bênh
̣
̉
̀
̃ ̀
̣
̣ . 

Sơ đô nuôi cây, phân lâp, giam đinh  Tu câu khuân ( trang sau) 
̀
́
̣
́ ̣
̣ ̀
̉
Sơ đô nuôi cây phân lâp, giam đinh
̀
́
̣
́
̣
       
BÖnh phÈm

Th¹ch m¸u

M«i trêng chän läc

Níc thÞt

4


                                                                                                                   10 TCN  727 – 2006

  

                                             

KhuÈn l¹c nghi ngê

                                                   

       

Catalaza
(+)

§«ng huyÕt
t¬ng
(+)

Dung
huyÕt

Mannitol

KÝnh hiÓn
vi

KÕt luËn

3.2.2. Phân lâp va giam đinh vi khuân   
̣
̀ ́ ̣
̉
Mâu bênh phâm cây vao thach mau, n
̃ ̣

̉
́ ̀
̣
́ ươc thit, môi tr
́ ̣
ường chon loc thach 
̣
̣
̣ Chapman 
O
hay môi trương thach 
̀
̣ Baid­Parker. Nuôi cây  37
́
C trong điêu kiên hiêu khi, sau 24 gi
̀
̣
́
́
ờ kiêm
̉  
tra tinh chât moc trên cac môi tr
́
́ ̣
́
ường, hinh thai vi khuân va tiên hanh giam đinh cac dăc tinh
̀
́
̉
̀ ́ ̀

́
̣
́ ̣ ́  
sinh hoa giam đinh 
́ ́ ̣  
3.2.3. Giam đinh vi khuân
́ ̣
̉
3.2.3.1. Hinh thai vi khuân trên kinh hiên vi.
̀
́
̉
́
̉
  Lây khuân lac trên đia thach hoa vao giot n
́
̉
̣
̃
̣
̀ ̀
̣ ươc sinh ly trên phiên kinh hoăc lây 1
́
́
́ ́
̣
́  
vong que cây canh trung đa nuôi cây vi khuân gian mong trên phiên kinh, đê khô sau đo cô
̀
́

̀
̃
́
̉
̀
̉
́ ́
̉
́ ́ 
đinh tiêu ban trên ngon l
̣
̉
̣ ửa đen côn.
̀ ̀
Tiêu ban sau khi đa đ
̉
̃ ược cô đinh, nhuôm băng ph
́ ̣
̣
̀
ương phap Gram. Xem tiêu ban vât
́
̉
̣ 
kinh  dâu 100X. Tu câu khuân băt mau tim (Gram d
́
̀
̣ ̀
̉
́ ̀ ́

ương), hinh tron , tâp trung thanh t
̀
̀
̣
̀ ừng 
đam nh
́
ư chum nho. Trong canh trung vi khuân co thê tâp trung thanh chuôi ngăn.
̀
̀
̉
́ ̉ ̣
̀
̃
́
3.2.3.2. Tinh chât moc trên cac môi tr
́
́ ̣
́
ường
 Trên thach mau
̣
́

5


                                                                                                                   10 TCN  727 – 2006
­ S. areus co khuân lac hinh tron
́

̉
̣
̀
̀ , trơn, kich th
́
ươc t
́ ừ 1mm đên 3mm co mau vang đuc
́
́ ̀ ̀
̣  
hay trăng đuc (chung gây bênh 
́
̣
̉
̣ ở  cho không sinh săc tô), gây dung huyêt. Co thê co 3 kiêu
́
́ ́
́
́ ̉ ́
̉  
dung huyêt: hoan toan (
́
̀
̀ ), không hoan toan (
̀
̀
) va dung huyêt đup (
̀
́ ́ + ). Môt sô chung
̣

́
̉  
không gây dung huyêt́
­ S..intermedius co khuân lac hinh tron
́
̉
̣
̀
̀ , trơn, kich th
́
ươc t
́ ừ 1mm đên 3mm va cung co
́
̀ ̃
́ 
thê gây 3 kiêu dung huyêt nh
̉
̉
́ ưng không sinh săc tô (mau trăng)
́ ́ ̀ ́
­ S. hycus co khuân lac hinh tron
́
̉
̣
̀
̀ , trơn, kich th
́
ươc t
́ ừ 1mm đên 3mm không gây dung
́

 
huyêt va không sinh săc tô (mau trăng)
́ ̀
́ ́ ̀ ́
 Trên thach 
̣ Chapman       
­

Khuân lac 
̉ ̣ S.aureus  hinh tron, tr
̀
̀ ơn, mau vang
̀ ̀ .  

­

S.hycus va phân l
̀ ̀ ớn cac chung 
́
̉ S.intermedius không lên men đương manitol, khuân lac
̀
̉ ̣  
trăng trong
́
. 

 Trên thach 
̣ Baid­Parker
­

Khuân lac cua tu câu khuân co mau đen. 
̉ ̣
̉ ̣ ̀
̉
́ ̀

­

S..aureus: khuân lac đen co quâng sang 
̉ ̣
́ ̀
́ ở xung quanh

 Phan 
̉ ưng đông huyêt t
́
́ ương 
­ Chê huyêt t
́
́ ương tho: Mau tho khoe manh đ
̉
́
̉
̉
̣
ược lây vô trung, co chât chông đông mau
́
̀
́ ́
́

́ 
(Sodium citrate 5% hay EDTA vô trung) sau đo ly tâm lây phân huyêt t
̀
́
́
̀
́ ương ở phia trên. 
́
­ Phan đông thuyêt t
̉
́ ương trong ông nghiêm: Lây 0,5ml huyêt t
́
̣
́
́ ương tho cho vao 
̉
̀ ông
́  
o 
nghiêm, cây khuân lac nghi ng
̣
́
̉ ̣
ờ vao, tu âm 37
̀ ̉ ́
C. Phan d
̉ ương tiń h xuât hiên sau vai tiêng đên
́ ̣
̀ ́
́ 

18 giơ, huyêt t
̀
́ ương đông von hoan toan hoăc 
́
̀
̀
̣ ở dang ban cô thê. 
̣
́ ́ ̉
­ Phan đông thuyêt t
̉
́ ương trên phiên kinh: Lây môt giot huyêt t
́ ́
́
̣
̣
́ ương tho cho lên phiên
̉
́ 
kinh, hoa khuân lac nghi ng
́
̀
̉ ̣
ờ vao giot huyêt t
̀
̣
́ ương. Phan 
̉ ưng d
́ ương tinh khi xuât hiên cac hat
́

́ ̣
́ ̣ 
ngưng kêt nôi đêu.  
́ ̉ ̀
Phan 
̉ ưng đông huyêt t
́
́ ương trong ông nghiêm co đô chinh xac cao h
́
̣
́ ̣
́
́
ơn vi môt sô tu câu
̀ ̣ ́ ̣ ̀ 
gây bênh cho kêt qua âm tinh trên phiên kinh nh
̣
́
̉
́
́ ́
ưng khi lam phan 
̀
̉ ưng trong ông nghiêm cho
́
́
̣
 
kêt qua d
́

̉ ương tinh.
́
 Phan 
̉ ưng Catalase
́
: Dung que cây lây khuân lac nghi ng
̀
́ ́
̉ ̣
ờ đăt lên môt điêm trên phiên
̣
̣
̉
́ 
kinh, nho môt giot dung dich H
́
̉
̣
̣
̣
́ ̣ ượng sui bot sau vai giây la phan 
̉
̣
̀
̀ ̉ ưng d
́ ương  
2O2 3%, co hiên t
tinh. Phan 
́
̉ ưng nay cho kêt qua d

́
̀
́
̉ ương tinh v
́ ơi tu câu khuân va giup phân biêt v
́ ̣ ̀
̉
̀ ́
̣ ới liên câu
̀ 
khuân (
̉ Catalase âm tinh)
́
              Bang 1: Môt sô đăc tinh sinh hoa đăc tr
̉
̣ ́ ̣ ́
́ ̣ ưng cua cac tu câu khuân gây bênh 
̉
́ ̣ ̀
̉
̣
Vi khuân̉
S. areus
S. intermedius
S.hycus
Tụ   câù   khuân
̉  

Catalase
 +

 +
 +
+

Đông huyêt́ 
tương

Dung 
huyêt́

Sinh
săc tô
́ ́

+
+
+
­

+
+
­

+
­
­

Manitol
+
­(*)

­

6


                                                                                                                   10 TCN  727 – 2006
không gây bênh
̣
(*) co 1 sô chung lên men đ
́
́ ̉
ường manitol
4. Kêt luân
́
̣
Tu câu khuân đ
̣ ̀
̉ ược xac đinh la tu câu gây bênh khi co:
́ ̣
̀ ̣ ̀
̣
́
­ Nhưng đăc điêm hinh thai vi khuân trên kinh hiên vi nh
̃
̣
̉
̀
́
̉
́

̉
ư ở muc 3.2.3.1
̣
­ Nhưng đăc tinh sinh hoa đăc tr
̃
̣ ́
́ ̣ ưng như ở bang 1
̉
.

       KT. BỘ TRƯỞNG

          THỨ TRƯỞNG

        Bùi Bá Bổng

7