Những vấn đề có tính nguyên tắc trong đấu tranh bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới

NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ TÍNH NGUYÊN TẮC TRONG 
ĐẤU TRANH BẢO VỆ, PHÁT TRIỂN CHỦ NGHĨA MÁC ­ LÊNIN, 
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG TÌNH HÌNH MỚI
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, một trong những vấn đề then chốt  
mà Đảng ta quan tâm là phải chú trọng xây dựng Đảng về  chính trị, trong đó  
nhiệm vụ đấu tranh bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí  
Minh ­ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Nhiệm 
vụ  đấu tranh bảo vệ  chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh càng trở 
nên cấp thiết, khi toàn cầu hóa, hợp tác và phát triển trở thành xu thế  tất yếu  
của cuộc sống hiện đại. Chủ  nghĩa tư  bản đã có những điều chỉnh thích nghi 
với tình hình mới; chủ nghĩa xã hội, phong trào cách mạng thế giới đang tạm  
thời lâm vào thoái trào. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch coi đây là cơ 
hội thuận lợi để  chúng hạ  bệ chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh  
ngay trong lòng các nước xã hội chủ nghĩa, trong đó có Việt Nam.  Vì vậy, Đại 
hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã khẳng định: “Kiên định chủ 
nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và phát triển phù 
hợp với thực tiễn Việt Nam” [1].
Để  thực hiện có hiệu quả  nhiệm vụ  bảo vệ  và phát triển chủ  nghĩa  
Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh trong tình hình mới hiện nay, cần quán 
triệt và thực hiện tốt một số vấn đề có tính nguyên tắc sau đây:
Một là, phải hiểu đúng, sâu sắc và toàn diện chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư  
tưởng Hồ Chí Minh.
Đây là cơ sở nền tảng để nâng cao chất lượng hiệu quả tuyên truyền giáo 
dục chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, khắc phục những nhận thức  
sai trái trong quần chúng nhân dân về chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí 
Minh; đồng thời giúp cho không ít người tránh khỏi một tình trạng nói trung 
thành với chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh mà không hiểu thực  
chất của nó là gì? Đặc biệt, nghiên cứu hiểu sâu sắc bản chất cách mạng, khoa 


học của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh còn là cơ sở để phản bác  

có hiệu quả những luận điệu xuyên tạc của các thế lực phản động đối với chủ 
nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Nghiên cứu sâu sắc, đúng đắn chủ 
nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh là hiểu sâu sắc bản chất cách 
mạng, khoa học, lập trường, phương pháp cách mạng, hiểu sâu sắc tính cách 
mạng và khoa học của từng nguyên lý, quy luật, khái niệm, phạm trù và toàn 
bộ  học thuyết, tư tưởng trong sự vận động, phát triển, chuyển hóa lẫn nhau, 
gắn với thực tiễn cách mạng; hiểu giá trị  trường tồn của học thuyết trong 
tính chỉnh thể của nó, đồng thời hiểu một số  những quan niệm đã bị  lịch sử 
vượt qua, những quan niệm cần bổ sung phát triển… 
Nhiều năm qua, chúng ta tích cực triển khai theo hướng này và đã thu 
được những kết quả, góp phần cung cấp cơ sở lý luận khoa học giúp Đảng ta 
định ra đường lối đúng đắn trong lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Song, do nội 
dung chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh vô cùng phong phú, lại 
được đúc kết bởi những bộ óc thiên tài và qua nhiều giai đoạn khác nhau, nên 
việc nghiên cứu làm rõ bản chất cách mạng, khoa học của học thuyết, trong  
sự  vận động biến đổi, trong mối liên hệ  quan hệ  chặt chẽ  của mỗi luận  
điểm, nguyên lý, quy luật, nhất là phương pháp tiếp cận nghiên cứu, xử lý các 
tình huống chính trị thực tiễn của các nhà kinh điển là công việc rất khó khăn, 
phức tạp, cần được triển khai bài bản, công phu, nghiêm túc; không giản đơn, 
nóng vội, chủ quan. 
Hai là, phải  xác định rõ đối tượng trong quá trình đấu tranh bảo vệ 
chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình hiện nay. 
Xác định rõ đối tượng là một trong những nguyên tắc rất quan trọng 
trong quá trình đấu tranh bảo vệ  chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí 
Minh trong tình hình hiện nay. Bởi vì, xác định rõ đối tượng sẽ giúp chúng ta 
có cách thức và biện pháp đấu tranh phù hợp. Đối tượng đấu tranh trước hết 
là những biểu hiện sai trái của một số cán bộ, đảng viên trong nhận thức, vận  


dụng chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh.  Hoạt động nhận thức, 

vận dụng chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh của cán bộ, đảng 
viên vừa phản ánh kết quả tuyên truyền giáo dục, vừa thể hiện sức sống của 
chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ Chí Minh trong hiện thực. Những nhận  
thức sai trái, sự vận dụng không đúng đắn trong thực tiễn ảnh hưởng rất lớn  
đến uy tín, sức sống của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Ảnh  
hưởng tiêu cực này càng lớn nếu phạm vi nhận thức, vận dụng sai trái đó ở 
quy mô lớn, thời gian dài, với những cán bộ  giữ  những trọng trách lớn trong 
bộ máy của Đảng, Nhà nước. Hiện nay, bên cạnh cách hiểu chủ nghĩa Mác ­ 
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh một cách giáo điều, máy móc, không ít cán bộ, 
đảng viên hiểu chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ Chí Minh một cách đơn 
giản ở  trình độ  cảm tính, tư  duy kinh nghiệm. Họ  quy giản chủ nghĩa Mác ­  
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào một số nguyên lý, quy luật, phạm trù. Đó là 
sự  vi phạm nguyên tắc khách quan, một nguyên tắc cơ  bản, đầu tiên, đặt cơ 
sở nền tảng, định hướng cho mọi nguyên tắc khác và mọi sự xem xét cải tạo 
xã hội của triết học Mác ­ Lênin. Hậu quả của tình trạng này sẽ làm suy giảm 
nghiêm trọng uy tín, sức mạnh của chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí 
Minh, tạo điều kiện để  các thế  lực thù địch tấn công xuyên tạc chủ  nghĩa 
Mác ­ Lênin. Hay tình trạng nói không đi đôi với làm, thậm chí nói mà không  
làm, nói một đằng làm một nẻo là hiện tượng đang diễn ra ở một số cán bộ,  
đảng viên hiện nay. Đây là sự  vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc xây dựng 
Đảng của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, vi phạm nguyên tắc thống nhất giữa lý luận  
và thực tiễn, giữa giải thích thế giới và cải tạo thế giới của chủ nghĩa Mác ­ 
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó là những biểu hiện của tình trạng “tự diễn  
biến”, tự  làm mất đi bản chất cách mạng khoa học, tước bỏ  sức mạnh của  
chủ nghĩa Mác ­ Lênin trong thực tiễn.
Để chủ động đối phó với tình hình trên, chúng ta cần sớm xây dựng các 
lực lượng chuyên trách, trở  thành lực lượng thường trực, những “quả  đấm 


thép” làm xoay chuyển tương quan so sánh lực lượng trên mặt trận đấu tranh  

tư  tưởng lý luận. Lực lượng này cần được tuyển chọn kỹ  cả  về  phẩm chất  
và năng lực, khả  năng chuyên môn và bản lĩnh chính trị, trình độ  lý luận và  
trình độ ngoại ngữ, được tổ chức chặt chẽ, đủ sức làm tham mưu cho Đảng,  
Nhà nước trong việc định ra những chủ trương, chính sách, kế hoạch cơ bản  
lâu dài, chủ động làm thất bại sự chống phá của các thế lực thù địch đối với 
chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh, có khả  năng thường xuyên 
nắm chắc âm mưu thủ  đoạn của các thế  lực thù địch, từ  đó trực tiếp triển 
khai các chiến dịch nhằm đập tan sự chống phá của các chuyên gia lý luận tư 
sản và các thế lực thù địch; đồng thời có trách nhiệm đào tạo, bồi dưỡng các 
lực lượng đấu tranh bảo vệ  chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh 
trong phạm  vi  toàn quốc. Cùng với lực  lượng nòng cốt mang tính chuyên 
nghiệp trên, cần khơi dậy, quy tụ, sử dụng có hiệu quả  các nhà nghiên cứu, 
các giảng viên khoa học xã hội nhân văn trong các trường đại học, các viện 
nghiên cứu, các cán bộ  lãnh đạo Đảng, chính quyền các cấp, cùng toàn thể 
cán bộ, đảng viên và nhân dân, tạo nên thế trận vững chắc tích cực chủ động 
tham gia đấu tranh chống lại sự chống phá xuyên tạc chủ nghĩa Mác ­ Lênin,  
tư tưởng Hồ Chí Minh của các thế lực thù địch. 
Ba là, gắn đấu tranh với phát triển chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ  
Chí Minh trong tình hình mới.
Một trong những nguyên nhân để  các thế  lực lợi dụng công kích chủ 
nghĩa Mác ­ Lênin là trong quá trình vận dụng hệ tư  tưởng này vào xác định 
đường lối, chủ  trương lãnh đạo, một số  Đảng Cộng sản đã tiến hành một 
cách máy móc, giáo điều, ít tiếp thu cái mới. Điều đó đã làm cho chủ  nghĩa 
Mác ­ Lênin mất đi tính sống động và hơi thở  của cuộc sống, trở  thành lạc 
hậu, không thể lý giải được những vấn đề mới do thực tiễn đặt ra, tạo kẽ hở 
để kẻ thù công kích, chĩa mũi nhọn chống phá. Bởi vậy, việc đấu tranh phải 
đi đôi với phát triển chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh. Nghiên 


cứu chủ nghĩa Mác ­ Lênin cho thấy, ngoài những vấn đề cơ bản, nó còn chứa 

đựng nhiều nội dung tri thức thuộc các ngành khoa học khác nhau và còn rất 
nhiều luận điểm đặc sắc khác về  sự  hình thành, phát triển của chủ  nghĩa xã 
hội, cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị, trở  thành hệ  tư  tưởng, kim chỉ  nam 
cho giai cấp công nhân và cả  nhân loại để  cải tạo thế  giới. Song, các ông  
không bao giờ coi học thuyết mình nêu ra là chân lý tuyệt đối, liều thuốc linh 
ứng có sẵn, câu trả lời vạn năng cho mọi tình huống của cuộc sống. Đó chỉ là 
những gợi ý về  phương pháp, còn việc áp dụng, vận dụng nó vào thực tiễn 
đòi hỏi phải có sự nỗ lực sáng tạo của những người cách mạng, phù hợp với 
những hoàn cảnh, điều kiện cụ  thể, không máy móc, giáo điều. Vì thế, cần  
phát triển chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh bảo đảm cho nó luôn 
luôn rộng mở, gắn bó hữu cơ với thời cuộc là việc làm hết sức cần thiết. Ở 
đây, quan niệm phát triển chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng 
cần được hiểu một cách mềm mại với nhiều trình độ  quy mô, phạm vi khác  
nhau. Sự  phát triển  ấy có thể  diễn ra  ở  quy mô lớn, đưa chủ  nghĩa Mác ­ 
Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh lên một tầm cao mới, như  V.I. Lênin đã từng  
thực hiện đối với học thuyết Mác ­ Ăngghen; nhưng cũng có thể  là sự  vận 
dụng sáng tạo, phát triển một hoặc một số luận điểm trong toàn bộ hệ thống  
những quan điểm, học thuyết của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, như Đảng ta và một  
số  các đảng cộng sản đã làm. Việc phát triển một cách sáng tạo chủ  nghĩa  
Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cần phải trên cơ sở những thành tựu mới  
của cách mạng khoa học ­ kỹ thuật hiện đại và những thay đổi lớn của thời  
đại ngày nay. Đồng thời, kế  thừa những lý thuyết ngoài chủ  nghĩa Mác ­ 
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tiếp thu có chọn lọc những yếu tố sáng tạo và 
hợp lý của các trào lưu tiến bộ  khác, nhằm đảm bảo cho hệ  tư  tưởng này  
luôn có sức sống mới, cung cấp cho chúng ta một phương pháp phân tích, một  
cách nhìn thích hợp, một chiến lược chính trị  đúng đắn để  tiến hành công 
cuộc đổi mới mọi mặt đời sống xã hội. Tuy nhiên, đây đã, đang và sẽ là công 


việc của sự  tìm tòi khó khăn, phức tạp. Sự  khó khăn, phức tạp không chỉ  vì  

thực tiễn cách mạng đang vận động, phát triển rất nhanh, mạnh với những  
diễn biến khó lường, mà còn vì ranh giới giữa chân lý và sai lầm, giữa phát 
triển sáng tạo với cơ  hội xét lại rất mỏng manh. Vì thế, đòi hỏi không chỉ 
lòng dũng cảm, sự  cố  gắng phi thường, lòng nhiệt huyết của các nhà khoa 
học, mà còn cần sự giúp đỡ, cảm thông sẻ chia của các nhà lãnh đạo, tổ chức, 
quản lý đối với các hoạt động khó khăn, phức tạp không kém chông gai này. 
Bốn là, cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn,  
tiếp tục làm sáng tỏ sức sống và giá trị của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng  
Hồ Chí Minh  trong thời đại ngày nay. 
Đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn là phương 
pháp căn bản trong hoạt động lý luận để  bổ  sung, phát triển và tiếp tục làm 
sáng tỏ sức sống và giá trị của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh 
trong thời đại ngày nay. Đó là cách thức để tìm câu trả lời cho những vấn đề 
do thực tiễn đặt ra hoặc lý luận còn chưa sáng tỏ; để  phát huy, nhân rộng  
những điển hình tiên tiến, những việc làm hay; phát hiện, uốn nắn, sửa chữa 
những việc làm chưa đúng; nâng cao trình độ lý luận và năng lực lãnh đạo của 
Đảng, khắc phục chủ  nghĩa giáo điều và chủ  nghĩa kinh nghiệm. Tổng kết 
thực tiễn, nhất là những vấn đề  thực tiễn mới nảy sinh, là cách tốt nhất để 
phát triển lý luận, làm cho lý luận chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí 
Minh thật sự có sức sống để  hướng dẫn và thúc đẩy thực tiễn không ngừng  
đi lên.
Nói tổng kết thực tiễn quan trọng như  vậy nhưng  đó không phải là 
công việc dễ dàng. Bởi vì, tổng kết thực tiễn không phải là “chụp ảnh”, mô  
tả  tình hình, kiểm điểm, liệt kê những  ưu điểm, khuyết điểm; cũng không  
phải chỉ  là đưa ra sự  thừa nhận, đánh giá chung chung hay những kết luận  
đơn giản về  những hiện tượng đã và đang diễn ra. Tổng kết thực tiễn là 
xuyên qua những tình hình, những hiện tượng mà phát hiện được, đúc rút 


được những vẫn đề  cơ bản có tính cốt lõi, tìm ra được bản chất và quy luật 

vận động của thực tiễn, từ  đó đề  xuất được những biện pháp giải quyết  
đúng đắn. Vì vậy, muốn tổng kết được thực tiễn, phải nắm vững những vấn  
đề  lý luận cơ  bản, có quan điểm nhìn nhận thực tiễn đúng đắn, có phương 
pháp luận khoa học trong đánh giá và giải quyết các vấn đề, tức là phải nắm  
vững những nguyên lý cơ  bản và phương pháp luận của chủ  nghĩa Mác ­  
Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Thực tế có những người do không nắm vững  
lý luận cơ bản (nhưng lại ngộ nhận cho mình cái gì cũng biết) cho nên không 
có quan điểm và phương hướng nhất quán, nhìn nhận vấn đề  dễ  lệch lạc, 
nhảy cực, nhiều khi không phân biệt được đúng, sai. Như vậy thì khó có thể 
tổng kết được thực tiễn theo đúng nghĩa của nó. Tới đây, chúng ta lại thấy 
yêu cầu rất cao về sự thống nhất biện chứng giữa lý luận và thực tiễn, giữa  
thực tiễn và lý luận. Gắn liền với yêu cầu đó, trong quá trình tổng kết thực 
tiễn cần tránh khuynh hướng coi nhẹ  nghiên cứu lý luận cơ  bản, trượt theo  
chủ  nghĩa thực dụng, đồng nhất hiện thực khách quan với kinh nghiệm, lấy  
những kinh nghiệm hời hợt làm tiêu chuẩn của chân lý, coi tính có ích của 
thực tiễn chỉ là ở chỗ làm thỏa mãn những lợi ích chủ quan, trước mắt của cá  
nhân hay của một nhóm người.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ  
XII, Nxb. CTQG, Hà Nội, 2011, tr. 46.
[2]. V.I.Lênin, Toàn tập, tập 4, Nxb Tiến bộ, Mát­xcơ­va, 1974, tr. 232.

NGƯỜI VIẾT

Thượng úy, ThS Nguyễn Thành Long