Dược thiện phòng chống suy nhược thần kinh

Xuyên bạch chỉ
Dược thiện phòng chống suy nhược thần kinh
Hiện nay, những biện pháp mang đậm tính tự nhiên của y học cổ truyền được nhiều người bệnh tìm đến, trong đó
có việc sử dụng các món ăn - bài thuốc (dược thiện) có công dụng an thần, giảm đau, hạn chế căng thẳng...
thông qua cơ chế đặc thù mà Đông y gọi là tái lập cân bằng âm dương. Bài viết này xin được giới thiệu một số ví
dụ điển hình để bạn đọc có thể tham khảo và vận dụng khi cần thiết.
Bài 1: Trứng chim cút 4 quả, hạt sen 15g, long nhãn 10g. Trứng chim luộc chín bỏ vỏ, hạt sen bỏ tâm, long nhãn
rửa sạch. Tất cả cho vào nồi ninh trong 30 phút, chế thêm một chút đường phèn, ăn cái uống nước. Công dụng:
kiện tỳ ích khí, dưỡng huyết an thần. Dùng cho những người bị suy nhược thần kinh thuộc thể Tâm tỳ lưỡng hư
biểu hiện bằng các triệu chứng như: sắc mặt nhợt nhạt, mệt mỏi như mất sức, có cảm giác khó thở, mất ngủ, giấc
ngủ hay mê mộng, dễ hồi hộp, trí nhớ giảm sút, chán ăn, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt... Trong bài, long nhãn và hạt
sen là hai vị thuốc có công dụng dưỡng tâm an thần, phối hợp với trứng chim cút có tác dụng bồi bổ phủ tạng tạo
nên tác dụng đặc thù của bài thuốc.
Bài 2: Não lợn 1 bộ, thiên ma 10g, hồng táo 4 quả. Thiên ma rửa sạch thái vụn, hồng táo bỏ hạt, não lợn loại bỏ
màng và gân máu, tất cả cho vào bát, chế vừa nước rồi đem hấp cách thủy trong 2 giờ, cho thêm gia vị, ăn nóng.
Công dụng: khứ đầu phong, chỉ huyễn vựng (làm hết đau đầu và chóng mặt). Dùng cho người bị suy nhược thần
kinh thuộc thể Can dương nhiễu động biểu hiện bằng triệu chứng đau nặng đầu, ù tai, hoa mắt chóng mặt, tinh
thần bức bối, dễ cáu giận, mặt đỏ, mắt đỏ, ngủ ít hay mê, đại tiện táo, tiểu tiện vàng đỏ, thích uống nước lạnh...
Theo nghiên cứu hiện đại, thiên ma có tác dụng trấn tĩnh, giảm đau, chống co giật. Não lợn được dùng theo quan
niệm "lấy tạng bổ tạng" của y học cổ truyền.
Bài 3: Bạch chỉ 10g, bạch linh 30g, trần bì 8g, bán hạ chế 12g, ý dĩ 50g. Sắc bạch chỉ, bạch linh, trần bì và bán hạ
trong nửa giờ rồi bỏ bã lấy nước ninh với ý dĩ thành cháo, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng:
khứ phong hóa đàm, giáng trọc chỉ thống. Dùng cho người bị suy nhược thần kinh thuộc thể Tỳ hư đàm trệ biểu
hiện bằng các triệu chứng như đau đầu, mình mẩy nặng nề, đầu choáng mắt hoa, ngực bụng đầy chướng, hay có
cảm giác lợm giọng buồn nôn, đại tiện lỏng nát, rêu lưỡi trắng dày, miệng nhạt... Trong bài, bạch chỉ có tác dụng
ôn táo trừ thấp, giảm đau và làm nhẹ đầu óc; bạch linh kiện tỳ trừ thấp, định tâm an thần; trần bì và bán hạ chế
hành khí kiện vị, táo thấp hóa đàm; ý dĩ bổ tỳ, trừ thấp. Các vị thuốc phối hợp với nhau tạo nên công năng khứ
phong hóa đàm, giáng trọc chỉ thống.
Bài 4: Rùa 1 con nặng chừng 250g, bách hợp 30g, hồng táo 10 quả. Rùa làm thịt, bỏ mai, đầu và nội tạng, rửa
sạch, chặt miếng; bách hợp rửa sạch, hồng táo bỏ hạt. Tất cả cho vào nồi hầm nhừ trong hai giờ, chế thêm gia vị,
chia ăn vài lần trong hai ngày. Công dụng: tư âm dưỡng huyết, điều bổ tâm thận. Dùng cho người bị suy nhược

thần kinh thuộc thể âm hư hỏa vượng biểu hiện bằng các triệu chứng như đầu choáng mắt hoa, tai ù tai điếc,
lưng đau gối mỏi, môi khô miệng khát, tâm trạng bồn chồn bất an, lòng bàn tay bàn chân nóng, đại tiện táo kết,
tiểu tiện sẻn đỏ, nam giới di mộng tinh, nữ giới kinh nguyệt không đều, chất lưỡi đỏ... Trong bài, rùa có công dụng
tư thận ích âm, dưỡng huyết bổ hư; bách hợp thanh tâm, tư nhuận, an thần; hồng táo bổ trung ích khí, dưỡng
huyết an thần.
Bài 5: Thịt gà ác 150g, nhân sâm 10g, nhung hươu 3g. Thịt gà rửa sạch thái mỏng, nhân sâm tán vụn, tất cả cho
vào bát, chế nước vừa đủ rồi đem hấp cách thủy trong 3 giờ, cho thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công
dụng: song bổ khí huyết, cường tráng ích tinh. Dùng cho người bị suy nhược thần kinh thuộc thể âm dương khí
huyết hư tổn, tạng phủ thất dưỡng, biểu hiện bằng triệu chứng mệt mỏi nhiều, sợ lạnh, hay đổ mồ hôi cả khi thức
lẫn khi ngủ, đầu choáng mắt hoa, tâm phiền bất an, ngủ kém hay mộng mị, dễ hồi hộp lo sợ, nam giới di mộng
tinh, xuất tinh sớm, liệt dương; nữ giới kinh nguyệt không đều, khó thụ thai. Trong bài, nhân sâm đại bổ nguyên
khí, dưỡng tâm an thần; nhung hươu bổ nguyên dương, ích khí huyết, cường tinh tủy; thịt gà ác bổ dưỡng âm
huyết, tăng tinh sinh tủy, điều dưỡng ngũ tạng. Ba vị phối hợp với nhau tạo nên công năng bổ dưỡng khí huyết,
điều hòa âm dương, cải thiên chức năng các tạng phủ.
ThS. Hoàng Khánh Toàn