Đánh giá tác động của văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh (tt0

BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN ĐỨC QUYỀN

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA VĂN BẢN QUY
PHẠM PHÁP LUẬT CỦA
CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH

Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 9.34.04.03

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI, 2020


Công trình được hoàn thành tại: ………………………..

Người hướng dẫn khoa học:
1. GS.TSKH Nguyễn Văn Thâm
2. TS. Hà Quang Thanh

Phản biện 1: ……………………………………………

Phản biện 2: ……………………………………………

Phản biện 3: ……………………………………………

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án
cấp Học viện
Địa điểm: Phòng bảo vệ luận án tiến sĩ - Phòng họp….. Nhà
……, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh Quận Đống Đa - Hà Nội
Thời gian: vào hồi …… giờ ….. ngày … tháng …. Năm ………
Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia Việt Nam hoặc thư
viện của Học viện Hành chính Quốc gia.


DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
1. Nguyễn Đức Quyền, Quality of RIA at the provincial
Government in Vietnam, magazine Leadership and Policy
Innovation in the digital Age, special numbers for 12/2019
2. Nguyễn Đức Quyền, Nghiên cứu hệ tiêu chí đánh giá tác
động của văn bản quy phạm pháp luật do chính quyền địa
phương cấp tỉnh ban hành, Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số
đặc biệt kỳ 2 - tháng 6/2018.
3. Nguyễn Đức Quyền, Nghiên cứu kinh nghiệm kiểm soát
đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của một số
nước trên thế giới hiện nay, Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số
kỳ 1 - tháng 7/2018.
4. Nguyễn Đức Quyền, Vấn đề nâng cao chất lượng ban hành
văn bản quy phạm pháp luật trong tiến trình cải cách – một
cái nhìn từ thực tế, Tạp chí Tổ chức nhà nước, số tháng
9/2014.
5. Nguyễn Đức Quyền, Một số nhận xét về việc thực thi Luật
ban hành văn bản quy phạm pháp luật tại Thành phố Hồ Chí
Minh, Tạp chí Quản lý nhà nước, số tháng 10/2014.

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Lý do đầu tiên là xuất phát từ vai trò quan trọng của văn bản quy
phạm pháp luật. Văn bản quy phạm pháp luật là một công cụ quan trọng
trong hoạt động quản lý của chính quyền địa phương, trong đó có Hội
đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh.
Thứ hai xuất phát từ thực tiễn hoạt động đánh giá tác động văn
bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Khi ban
hành, chưa có sự đánh giá tác động hoặc đánh giá qua loa đại khái. Các
chủ thể tham gia vào hoạt động đánh giá chưa được hướng dẫn một cách
bài bản; chưa công khai đầy đủ kết quả báo cáo đánh giá tác động văn
bản quy phạm pháp luật để cho các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp
và giám sát; trách nhiệm giải trình của cơ quan đánh giá văn bản quy
phạm pháp luật còn hạn chế là những nguyên tạo nên các hạn chế trong
hoạt động đánh giá tác động VBQPPL. Không những vậy, vấn đề quan
trọng là tác động của văn bản chưa được xem xét một cách thấu đáo,
chưa tạo ra những chuẩn mực mang giá trị tham khảo cho hoạt động ban
hành văn bản quy phạm pháp luật. Hoạt động đánh giá tác động văn bản
của chính quyền địa phươg cấp tỉnh chưa được chú trọng đúng mức nên
chất lượng chưa cao.
Thứ ba xuất phát từ thực trạng nghiên cứu về đánh giá tác động
văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh; chưa
có nhiều công trình nghiên cứu về đánh giá tác động của văn bản quy
phạm pháp luật do chính quyền địa phương ban hành.
Bản thân hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp
luật vừa quan trọng lại vừa phức tạp. Thế nhưng hiện nay tại Việt Nam
ít có công trình nghiên cứu vấn đề đánh giá tác động văn bản quy phạm
pháp luật của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh. Đặc biệt

là hệ thống lý thuyết về đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh tại Việt Nam không
những tản mác mà còn manh mún và chưa đầy đủ, hệ thống.
Từ những luận giải trên, tác giả nhận thấy việc nghiên cứu tác
động của văn bản quy phạm pháp luật là hết sức cần thiết, vừa mang
giá trị lý luận và thực tiễn cao và đã lựa chọn đề tài “Đánh giá tác động
của văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh”
để nghiên cứu và làm luận án tiến sĩ chuyên ngành Quản lý công của
mình.
1


2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của Luận án là thông qua việc nghiên cứu
hoạt động đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh để đưa ra những giải pháp hoàn thiện
hơn nữa hoạt động này, gián tiếp góp phần nâng cao chất lượng văn bản
quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
Thứ nhất, tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước và
quốc tế về đánh giá tác động của văn bản quy phạm pháp luật của chính
quyền địa phương cấp tỉnh. Thứ hai, hình thành khung lý thuyết về đánh
giá tác động trước của văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
phương cấp tỉnh bao gồm: Hệ thống hoá các vấn đề lý thuyết về văn bản
quy phạm pháp luật do chính quyền địa phương ban hành; Hệ thống hoá
các vấn đề lý thuyết liên quan đến đánh giá tác động tác động của văn
bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương; Xây dựng tiêu chí
đánh giá hoạt động đánh giá tác động của văn bản quy phạm luật của
chính quyền địa phương; Nghiên cứu kinh nghiệm thực tiễn của một số

nước liên quan đến hoạt động đánh giá tác động trước của văn bản quy
phạm pháp luật. Thứ ba, phân tích thực trạng hoạt động đánh giá tác
động của văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp
tỉnh từ đó đưa ra các kiến nghị, giải pháp nâng cao chất lượng của hoạt
động này. Theo đó:
- Tiến hành khảo sát hoạt động đánh giá tác động băn bản quy
phạm pháp luật do chính quyền địa phương ban hành.
- Nhận định thực trạng hoạt động đánh giá tác động của văn
bản quy phạm pháp luật địa phương cấp tỉnh.
- Phân tích tìm ra nguyên nhân đã dẫn đến những hạn chế trong
việc thực hiện hoạt động đánh giá tác văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh.
Thứ tư, tìm kiếm những giải pháp để cải thiện hoạt động đánh giá
tác động của chính quyền cấp tỉnh để góp phần nâng cao chất lượng của
văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp tỉnh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
2


Trong phạm vi nghiên cứu của Luận án này, tác giả tập trung
làm rõ hoạt động đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh ban hành.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về không gian: Chính quyền địa phương cấp tỉnh. Phạm
vi về nội dung: tập trung phân tích làm rõ hoạt động đánh giá tác động
trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp
tỉnh. Phạm vi về thời gian: tiến hành khảo sát từ tháng 3 năm 2016 đến
tháng 9 năm 2016. Số liệu thứ cấp được thu thập từ năm 2015 đến nay.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp luận
Phương pháp luận là các nguyên lý của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử, quan điểm, đường lối của Đảng.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Thứ nhất là phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp. Thứ hai,
phương pháp điều tra xã hội học. Số liệu thu thập được xử lý bằng phần
mềm SPSS. Để thực hiện nghiên cứu, Luận án tiến hành khảo sát cán
bộ công chức ở một số địa phương gồm tỉnh Bình Phước, Tp. Cần Thơ,
Tp. HCM, Tp. Đà Nẵng, Lâm Đồng, Hưng Yên, Bạc Liêu, Phú Yên,
Vĩnh Phúc. Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, chính quyền
địa phương cấp tỉnh bao gồm Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và Uỷ ban
nhân dân cấp tỉnh. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh bao gồm Văn phòng, các
Sở và phòng Ban. Đối tượng khảo sát của đề tài đang công tác tại Văn
phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Uỷ Ban nhân dân cấp tỉnh,
Thanh tra tỉnh, Sở Tư pháp, Ban dân tộc và một số Sở như Sở Giáo dục
và Đào tạo và Sở Kế hoạch và Đầu tư. Sở Tư pháp và Thanh tra tỉnh
cũng có liên quan nên cũng là đối tượng khảo sát. Trong các sở chuyên
môn, tác giả nhận thấy Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Kế hoạch và Đầu
tư, Ban Dân tộc có liên quan đến những văn bản, chính sách quan trọng
nên cũng là đối tượng khảo sát của đề tài.
Số lượng khảo sát là 350 người, số phiếu phát ra là 350, số phiếu
thu về là 300, số phiếu hợp lệ là 258 phiếu.
Thứ ba, phương pháp phân tích, tổng hợp. Các tài liệu, thông tin
và dữ liệu thu thập được tác giả phân tích, đánh giá, xem xét trên các
khía cạnh khoa học pháp lý và khoa học chính sách công.
3


5. Giả thuyết khoa học và câu hỏi nghiên cứu
5.1. Giả thuyết khoa học

Hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương ở Việt Nam hiện nay chưa được đảm bảo, gián
tiếp làm cho chất lượng văn bản quy phạm pháp luật được ban hành
chưa tốt. Theo đó, cần có các giải pháp cải thiện chất lượng hoạt động
đánh giá này.
Từ giả thuyết chung ở trên, Luận án đưa ra các giả thuyết cụ thể
như sau:
(1) Hoạt động đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp
luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh chủ yếu tập trung vào khía
cạnh phù hợp với hệ thống pháp luật, hệ thống thủ tục hành chính mà
xem nhẹ hoặc bỏ qua những khía cạnh khác như khía cạnh kinh tế, xã
hội và giới. (2) Chính quyền địa phương cấp tỉnh chủ yếu sử dụng
phương pháp định tính trong đánh giá tác động văn bản. (3) Hoạt động
đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền
cấp tỉnh chưa được thực hiện theo một quy trình khoa học và thống
nhất. (4) Vấn đề kiểm soát đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp
luật chưa thật sự được xem xét trong hoạt động đánh giá tác động của
chính quyền cấp tỉnh.
5.2. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu bao quát nhất là: Hoạt động đánh giá tác
động trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
cấp tỉnh hiện nay như thế nào?
Theo đó, có những câu hỏi nghiên cứu cụ thể như sau: (1) Nội
dung của đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh hiện có được đảm bảo? (2) Việc đánh
giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
phương cấp tỉnh có diễn ra theo quy trình như thế nào? (3) Chủ thể
đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền
địa phương cấp tỉnh có đảm bảo? (4) Phương pháp đánh giá tác động
trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh

được sử dụng ra sao? (5) Vấn đề kiểm soát hoạt động đánh giá tác động
trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
hiện nay như thế nào? (6) Nguyên nhân nào gây nên những hạn chế của
hoạt động đáng giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật của
4


chính quyền địa phương cấp tỉnh? (7) Cần có giải pháp nào để làm cho
hoạt động này đảm bảo hơn?
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Về ý nghĩa khoa học: Luận án có những đóng góp tích cực vào
việc hệ thống hoá lý thuyết về đánh giá tác động trước của văn bản quy
phạm pháp luật vốn đang còn tản mác trong bối cảnh nghiên cứu ở Việt
Nam; đề xuất tiêu chí (nội dung) đánh giá tác động trước của văn bản
quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh.
Về ý nghĩa thực tiễn: Luận án cung cấp một cái nhìn khách quan
về thực trạng của hoạt động đánh giá trước văn bản quy phạm pháp luật
ở cấp chính quyền này trong thời gian gần đây. Từ đó đưa ra những
khuyến nghị với các cơ quan nhà nước liên quan ở Trung ương và địa
phương về các giải pháp để cải thiện chất lượng của hoạt động đánh giá
trước văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp
tỉnh. Không những vậy, Luận án còn là tài liệu tham khảo cần thiết cho
việc giảng dạy về luật và ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong
các cơ sở đào tạo trong nước.
7. Những điểm mới của Luận án
Thứ nhất, Luận án không tập trung vào đánh giá tác động văn
bản như các nghiên cứu về RIA mà tập trung vào phân tích, đánh giá
quá trình thực hiện đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp
luật.
Thứ hai, Luận án xây dựng được khung lý thuyết đánh giá quá

trình thực hiện đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật.
Khung lý thuyết này vừa giúp Luận án phân tích, đánh giá thực trạng
của hoạt động này, vừa mang lại những giá trị mới cho việc xây dựng
tiêu chuẩn đánh giá quá trình thực hiện RIA của chính quyền địa
phương cấp tỉnh.
Thứ ba, Luận án còn đề cập đến một vấn đề rất mới của quá trình
thực hiện đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh, đó là vấn đề kiểm soát hoạt động
đánh giá.
Cấu trúc của Luận án
Ngoài phần mở đầu mang tính chất giới thiệu, nội dung chính
của Luận án được kết cấu với bốn chương. Chương 1. Tổng quan về đề
tài nghiên cứu. Chương 2. Cơ sở lý luận về đánh giá tác động trước của
5


văn bản quy phạm pháp luật do chính quyền địa phương cấp tỉnh.
Chương 3. Thực trạng hoạt động đánh giá tác động trước văn bản quy
phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Chương 4. Hoàn
thiện hoạt động đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh.
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ TIẾP TỤC
NGHIÊN CỨU
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Luận án này tổng thuật tình hình nghiên cứu liên quan đế đề tài
theo hai nhóm là các nghiên cứu liên quan đến ban hành văn bản quy
phạp pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh và nhóm những
nghiên cứu liên quan đến đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp
luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh.

Đối với các nghiên cứu liên quan đến ban hành văn bản quy
phạp pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Ở Việt Nam, có
nhiều nghiên cứu liên quan đến ban hành văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh, và thường tập trung vào các nội
dung quan trọng như: những nghiên cứu về thẩm quyền ban hành văn
bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh; những
nghiên cứu về ban hành và thực hiện văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh.
Nhóm những nghiên cứu liên quan đến đánh giá tác động văn
bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Các
nghiên cứu trong nước về đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp
luật chưa nhiều và tập trung chủ yếu vào một số nội dung quan trọng
như: khái niệm, vai trò, quy trình, phương pháp và chủ thể đánh giá tác
động văn bản quy phạm pháp luật.
1.2. Đánh giá các công trình nghiên cứu và những vấn đề cần
tiếp tục nghiên cứu
Tác giả luận án nhận thấy:
- Những nghiên cứu về chính quyền địa phương cấp tỉnh trong
hệ thống nhà nước giúp tác giả Luận án nhìn nhận rõ ràng vai trò và vị
trí của chính quyền địa phương cấp tỉnh từ đó hiểu rõ hoạt động ban
hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp này, làm cơ sở
6


phân tích thực trạng hoạt động đánh giá tác động của văn bản quy
phạm pháp luật.
- Các nghiên cứu liên quan đến ban hành văn bản quy phạm
pháp luật cung cấp cho tác giả Luận án những kiến thức liên quan đến
quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
phương cấp tỉnh.

- Nhóm nghiên cứu liên quan đến đánh giá tác động văn bản có
nhiều nội dung hay và có thể được kế thừa nhiều nhất cho Luận án này.
Đó là quy trình đánh giá tác động, phương pháp đánh giá, yêu cầu đánh
giá và những vấn đề cần lưu tâm khi thực hiện đánh giá tác động.
Bên cạnh những kiến thức có thể tiếp thu vừa trình bày ở trên,
vẫn còn nhiều vấn đề liên quan đến đề tài luận án cần tiếp tục nghiên
cứu. Có thể nêu ra như sau:
Thứ nhất, hoạt động đánh giá tác động trước văn bản quy phạm
pháp luật của chính quyền cấp tỉnh còn ít được nghiên cứu. Các nghiên
cứu chưa tập trung làm rõ thực trạng của hoạt động này. Phần lớn các
nghiên cứu chỉ tập trung vào đánh giá RIA chứ không tập trong vào
công tác tổ chức hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp
luật của chính quyền địa phương.
Thứ hai, nhiều vấn đề lý thuyết về đánh giá tác động văn bản quy
phạm pháp luật, nhưng rất ít nghiên cứu về lý thuyết liên quan đến tổ
chức hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật. Theo
đó, luận án cần tiếp tục nghiên cứu để từ đó đưa ra các nội dung liên
quan đến lý thuyết đánh giá hoạt động đánh giá tác động trước văn bản
quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh.
Thứ ba, vấn đề kiểm soát hoạt động đánh giá tác động vẫn còn là
vấn đề mới, chưa được nghiên cứu bởi các nhà nghiên cứu trong nước.
Kiểm soát hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật giữ
vai trò quan trọng làm cho hoạt động đánh giá được khoa học, công
khai, minh bạch và chất lượng. Thế nhưng hiện nay ở Việt Nam, vấn đề
quan trọng này chưa được quan tâm và nghiên cứu một cách thoả đáng.
Thứ tư, một vấn đề khác còn bỏ ngõ trong các nghiên cứu là giải
pháp hoàn thiện hoạt động đánh giá tác động trước văn bản quy phạm
pháp luật. Các nghiên cứu được đề cập ở phần tổng quan tập trung hoặc
vào hoàn thiện hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương hoặc cải thiện RIA chứ ít quan tâm đến bản

7


thân công tác tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá tác động văn bản
quy phạm pháp luật.
Chương 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG
CỦA VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT
CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH
2.1. Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
2.1.1. Khái niệm chính quyền địa phương
Chính quyền địa phương ở nước ta là một bộ phận hợp thành của
chính quyền Nhà nước thống nhất của nhân dân, bao gồm các cơ quan
đại diện quyền lực Nhà nước ở địa phương do nhân dân địa phương
trực tiếp bầu ra (HĐND) và các cơ quan, tổ chức Nhà nước khác được
thành lập trên cơ sở các cơ quan đại diện quyền lực Nhà nước này theo
qui định của pháp luật (UBND, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND,
Thường trực HĐND, các ban của HĐND), nhằm quản lý các lĩnh vực
của đời sống xã hội ở địa phương, trên cơ sở nguyên tắc tập trung dân
chủ và kết hợp hài hòa giữa lợi ích của nhân dân địa phương với lợi ích
chung của cả nước.
2.1.2. Địa vị pháp lý của chính quyền địa phương
Ở Việt Nam địa vị pháp lý của chính quyền địa phương được ghi
nhận trong Hiến pháp và được cụ thể hoá bằng Luật Tổ chức Chính
quyền địa phương. Bởi vì, ở Việt Nam, do cơ chế tập trung quyền lực,
vấn đề tự chủ phụ thuộc rất lớn vào mức độ phân cấp cho chính quyền
địa phương từ Trung ương. Tuy quá trình phân cấp này được xem xét
và thường xuyên điều chỉnh, nhưng chính quyền địa phương vẫn chưa
được phân cấp để có được khả năng tự chủ như mong muốn.
2.1.3. Về chính quyền địa phương cấp tỉnh của nước ta
Về cơ cấu tổ chức, theo Điều 16 của Luật Tổ chức chính quyền

địa phương, Chính quyền địa phương ở tỉnh là cấp chính quyền địa
phương gồm có Hội đồng nhân dân tỉnh và Ủy ban nhân dân tỉnh.
Nhiệm vụ và quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh,
thể hiện qua nhiệm vụ và quyền hạn của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và
Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh.

8


2.1.4. Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
2.1.4.1. Khái niệm và đặc trưng của văn bản quy phạm pháp luật
Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp
luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục
quy định theo Luật’. Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
phương cấp tỉnh là văn bản có chứa quy phạm pháp luật do Hội đồng
nhân dân và Uỷ bân nhân dân cấp tỉnh ban hành theo đúng thẩm quyền,
hình thức, trình tự, thủ tục quy định theo Luật’.
Một số đặc điểm chung của văn bản quy phạm pháp luật. Thứ
nhất, văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do Hội đồng nhân dân và
UBND cấp tỉnh ban hành theo thủ tục, trình tự luật định. Thứ hai, văn
bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa đựng quy tắc xử sự chung,
được áp dụng đối với mọi chủ thể trong xã hội. Thứ ba, văn bản quy
phạm pháp luật được áp dụng nhiều lần trong đời sống, được áp dụng
trong mọi trường hợp khi có sự kiện pháp lý xảy ra. Thứ tư, văn bản
quy phạm pháp luật có nhiều loại, mỗi loại từ tên gọi, nội dung, phạm
vi điều chỉnh, giá trị pháp lý, thủ tục, trình tự ban hành đều do luật
định. Thứ năm, văn bản quy phạm pháp luật được nhà nước bảo đảm
thi hành bằng các biện pháp như: tuyên truyền, giáo dục thuyết phục;
các biện pháp về tổ chức hành chính, kinh tế. Thứ sáu, văn bản quy
phạm pháp luật phải được ban hành theo đúng trình tự quy định của

Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Mọi văn bản không ban
hành đúng trình tự, thủ tục sẽ phải được xử lý theo quy định.
Ngoài những đặc điểm chung trên, văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh có một số đặc điểm riêng. Thứ
nhất, văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
phản ánh những đặc thù kinh tế-xã hội của địa phương, trên cơ sở
những quy định chung của trung ương. Thứ hai, văn bản quy phạm
pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh có hiệu lực thi hành trên
phạm vi lãnh thổ của một đơn vị hành chính cấp tỉnh và không có giá
trị pháp lý đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh khác.
2.1.4.2. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
Hiện nay theo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm
2015, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta được chia làm 15
loại.

9


2.2. Tác động và đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp
luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
2.2.1. Đánh giá tác động và tác động trước văn bản quy phạm pháp
luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
2.2.1.1. Khái niệm về đánh giá tác động và đánh giá tác động của
văn bản quy phạm pháp luật
Đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền
địa phương cấp tỉnh là tổng hợp các bước được chính quyền địa
phương cấp tỉnh tổ chức theo một quy trình để phục vụ cho việc dự
kiến các kết quả tác động, xem xét các phương án chính sách và đưa ra
những lý giải hoặc kiến nghị phù hợp cho việc ban hành một văn bản
quy phạm pháp luật ở địa phương, góp phần quan trọng vào việc nâng

cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật được ban hành
2.2.1.2. Vai trò và ý nghĩa của đánh giá tác động văn bản quy phạm
pháp luật
Đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật được quy định là
một khâu bắt buộc ngay từ khâu đề xuất ý tưởng xây dựng luật. Đánh
giá tác động giúp lường trước được những biện pháp cần thiết để hạn
chế những tác động tiêu cực. Xét theo khía cạnh này, hoạt động đánh
giá tác động pháp luật góp phần tuyên truyền chính sách và pháp luật
của nhà nước. Đánh giá tác động pháp luật vì thu hút được sự tham gia
của các bên cho nên các bên cảm thấy vai trò của mình trong chính
sách, pháp luật đó. Nhờ đó việc huy động sự tham gia của họ vào thực
thi chính sách, pháp luật của nhà nước sẽ trở nên dễ dàng và hiệu quả
hơn. Nhờ hoạt động đánh giá tác động chính sách trong ban hành văn
bản quy phạm pháp luật mà cải thiện tình hình lạm phát về văn bản quy
phạm pháp luật vì văn bản chỉ được ban hành sau khi đã cân nhắc
tương đối đầy đủ các tác động kinh tế - xã hội và thấy lợi ích của việc
thi hành lớn hơn chi phí.
2.2.2. Nội dung đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
Theo Nguyễn Văn Cương, nội dung cần quan tâm trong đánh giá
tác động chính sách bao gồm một số nội dung cơ bản sau: Đánh giá tác
động về kinh tế; Tác động về xã hội của chính sách; Tác động về giới
của chính sách;Tác động của thủ tục hành chính (nếu có); Tác động đối
với hệ thống pháp luật.

10


2.2.3. Quy trình đánh giá văn bản quy phạm pháp luật
Theo tác giả Nguyễn Văn Cương, có thể đưa ra quy trình đánh
giá tác động văn bản (cái mà tác giả gọi là quy trình đánh giá tác động

chính sách) gồm 4 bước gồm bước lập kế hoạch, thực hiện, tổng hợp
giải pháp, lấy ý kiến, hoàn thiện báo cáo.
2.2.4. Chủ thể đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
Theo một cách tiếp cận khác chủ thể đánh giá tác động là những
đối tượng thực hiện việc đánh giá tác động của chính sách. Tác giả chỉ
ra bốn nhóm đối tượng chính tham gia vào hoạt động đánh giá tác
động. Các đối tượng này có thể bao gồm: cán bộ công chức đang làm
việc trong lĩnh liên quan đến chính sách đang thực thi; chuyên gia trong
lĩnh vực hoặc lĩnh vực liên quan; tổ chức đánh giá độc lập; và bộ phận
tổ chức thực thi chính sách.
2.2.5. Phương pháp đánh giá tác động chính sách
Phương pháp đánh giá được tiếp cận theo hai nội dung là phương
pháp thu thập thông tin và phương pháp thực hiện hoạt động đánh giá
tác động chính sách. Phương pháp thực hiện hoạt động đánh giá tác
động chính sách bao gồm: các phương pháp đánh giá định tính và các
phương pháp đánh giá định lượng.
2.3. Kiểm soát đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh
2.3.1. Mục tiêu và khái niệm kiểm soát đánh giá tác động văn bản
quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Kiểm soát đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật là quá
trình kiểm tra tính khoa học và đúng đắn của hoạt động đánh giá tác
động văn bản bản quy phạm pháp luật.
Mục tiêu của hoạt động kiểm soát đánh giá tác động văn bản quy
phạm pháp luật gồm có 04 mục tiêu. Trước hết, kiểm soát đánh giá văn
bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh nhằm
đảm bảo tính khoa học và chính xác của hoạt động đánh giá tác động
văn bản quy phạm pháp luật. Thứ hai, kiểm soát đánh giá văn bản quy
phạm pháp luật của chính quyền cấp tỉnh nhằm kiểm soát chi phí thực
hiện hoạt động này. Thứ ba, kiểm soát đánh giá văn bản quy phạm

pháp luật của chính quyền cấp tỉnh nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá
văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
nhằm đảm bảo thông tin đánh giá, nội dung đánh giá được công khai,
11


minh bạch, nhận được sự chấp thuận của công chúng. Thứ tư, mục đích
là làm tăng tính trách nhiệm, và trách nhiệm giải trình của cơ quan thực
hiện đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật đối với kết quả
đánh giá tác động.
2.3.2. Nội dung kiểm soát đánh giá tác động văn bản quy phạm
pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
2.3.2.1. Sự minh bạch trong quá trình tham vấn đánh giá chính sách
Có nhiều cách thức để đảm bảo tính minh bạch trong đánh giá
như: Công bố đánh giá tác động cho công chúng càng sớm càng tốt so
với thời điểm xem xét để thông qua của cơ quan có thẩm quyền; Trình
bày một cách rõ ràng, khoa học các ý kiến đóng góp của các bên vào
bản báo cáo đánh giá tác động; Thông báo cho các bên tham gia, các
bên quan tâm về kế hoạch, bản thảo đánh giá tác động; Xác định thời
gian cụ thể cho quá trình tham vấn và có tài liệu hướng dẫn rõ ràng, chi
tiết giúp cho các bên tham vấn tham gia tham vấn hiệu quả.
2.3.2.2. Trách nhiệm giải trình và kiểm soát chất lượng của báo cáo
đánh giá
Trách nhiệm giải trình được hiểu là việc bắt buộc cung cấp thông
tin, giải thích và sẵn sàng đối diện với những hậu quả có thể xảy ra
trong quá trình thực hiện đánh giá. Về đánh giá tác động chính sách,
trách nhiệm giải trình cần phải được xác định một cách rõ ràng: Cơ
quan thực hiện đánh giá chịu trách nhiệm về chất lượng của quy trình
chính sách mà họ phát triển và các văn bản đánh giá mà họ tạo ra; Cơ
quan kiểm soát đánh giá tác động chịu trách nhiệm về chất lượng kiểm

soát đánh giá và các chức năng có liên quan mà họ thực hiện; Cơ quan
ban hành văn bản quy phạm pháp luật chịu trách nhiệm về chất lượng
của văn bản quy phạm pháp luật mà họ ban hành.
2.4. Khung tiêu chí đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá tác
động văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
Tiêu chí thứ nhất là tiêu chí về nội dung đánh giá tác động. Tiêu
chí thứ hai là về phương pháp đánh giá tác động. Tiêu chí thứ ba là về
quy trình đánh giá tác động. Tiêu chí thứ tư liên quan đến chủ thể đánh
giá tác động. Tiêu chí thứ năm liên quan đến vấn đề kiểm soát trong
đánh giá tác động.

12


2.5. Đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật ở một số quốc
gia và giá trị tham khảo
Tác giả nghiên cứu kinh nghiệm của 03 quốc gia là Úc, New
Zealand và Ba Lan va rút ra một số bài học kinh nghiệm. Chính phủ có
hướng dẫn rõ ràng và chi tiết cách thức thực hiện đánh giá tác động văn
bản quy phạm pháp luật. Quy trình đánh giá tác động văn bản quy
phạm pháp luật được quy định một cách chi tiết trong sổ tay hướng
dẫn. Kinh nghiệm của hai nước New Zealand và Úc cho thấy rằng họ
đề cao công tác tập huấn cho đối tượng là cán bộ công chức thực hiện
đánh giá tác động chính sách. Một bài học khác cũng cần được rút ra là
cần xem xét và làm tốt vấn đề kiểm soát hoạt động đánh giá văn bản
quy phạm pháp luật. Điểm quan trọng và rất thú vị là ở Úc có hẳn một
bộ phận kiểm soát văn bản pháp luật gọi là RGU. Tính hiệu quả, hiệu
lực và sự hợp lý về chi phí trong thực hiện đánh giá tác động pháp luật
cũng được nghiên cứu, tìm hiểu, đánh giá và báo cáo hàng năm cho
toàn bộ các bang của nước Úc. Sự đánh giá, so sánh hiệu quả, chất

lượng của hoạt động đánh giá tác động chính sách ở Úc cho thấy một
bài học quan trọng là cần phải kiểm soát quá trình này ở các địa
phương để đảm bảo rằng hoạt động đánh giá có hiệu quả và chất lượng.
Chương 3. THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG VĂN
BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA
CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH
3.1. Thực tiễn hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm
pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh ở Việt Nam hiện
nay
3.1.1. Về nội dung đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Về nội dung đánh giá tác động trước văn bản quy phạm pháp
luật của chính quyền cấp tỉnh, kết quả khảo sát thể hiện ở Bảng sau:
Bảng 3.1: Nội dung đánh giá trước văn bản quy phạm pháp luật
Tên tiêu chí
Số trả lời
Số trả lời có
không
SL
%
SL
%
Đánh giá tác động về kinh tế
208
80,6
50
19,4
(Chi phí và lợi ích)
Tác động về xã hội
182

70,5
76
29,4
Tác động về giới
193
74,8
65
25,2
13


Tác động của thủ tục hành
chính (nếu có)
Tính hợp hiến, hợp pháp
Tính phù hợp
Tính thống nhất
Tính tương thích với các cam
kết quốc tế mà Việt Nam là
thành viên.

95

37,8

163

63,2

146
75

193
246

56,59
29,07
74,81
95,35

112
183
65
12

43.41
70.93
25.19
4.65

(Nguồn: Kết quả khảo sát của Luận án)
3.1.2. Về phương pháp đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp
luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Về phương pháp thu thập thông tin, kết quả khảo sát thể hiện ở
Bảng 3.2 như sau:
Bảng 3 2. Phương pháp thu thập thông tin
Phương pháp thu
Số trả lời không
Số trả lời có
thập thông tin
Phỏng vấn tại chỗ
228

88.37%
38
11.63%
Gửi câu hỏi trước
234
98.78%
24
9.3%
Tổ chức các cuộc họp
81
31.40%
177
68.60%
Khảo sát
159
61.63%
99
38.37%
Khác
243
94.19%
15
5.81%
(Nguồn: Khảo sát của luận án)
3.1.3. Về quy trình đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Quy trình đánh giá tác động văn bản quy phâm pháp luật được
thể hiện trong sơ đồ dưới đây:

14

Các bước

Hoạt động

Cơ quan thực

Điền biểu mẫu đánh giá TTHC

Cơ quan chủ trì
soạn thảo

Lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp

Cơ quan chủ trì
soạn thảo

Hoàn thiện các quy định về TTHC nhằm bảo đảm
các nội dung dự thảo thực sự cần thiết, hợp lý và
hợp pháp

Cơ quan chủ trì
soạn thảo

Tính toán chi phí tuân thủ thủ tục hành chính

Cơ quan chủ trì
soạn thảo

Gửi lấy ý kiến cơ quan, đơn vị kiểm soát TTHC

Cơ quan chủ trì
soạn thảo

Đánh giá độc lập các TTHC, phản biện kết quả tự
đánh giá tác động của cơ quan chủ trì soạn thảo

Cơ quan, đơn vị
kiểm soát

Lấy ý kiến cơ quan, tổ chức hữu quan và đối tượng
chịu sự tác động của quy định TTHC

Cơ quan, đơn vị
kiểm soát

Tham gia cho ý kiến đối với dự thảo quy định

Các bên có liên
quan

Tham vấn cơ quan chủ trì soạn thảo

Cơ quan, đơn vị
kiểm soát

hiện

Bước 1

Cơ quan
chủ trì
soạn thảo
đánh giá
tác động

Bước 2
Cơ quan,
đơn vị
kiểm soát
văn bản
quy phạm
pháp luật
đánh giá
độc lập

Gửi văn bản tham gia ý kiến cho cơ quan chủ trì
soạn thảo

Cơ quan, đơn vị
kiểm soát

Sơ đồ 3 1. Quy trình đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương trước khi ban hành
(Nguồn: Bộ tư pháp 2010)
3.1.4. Về chủ thể đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Bảng 3 3. Chủ thể đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
Cơ quan phụ trách
Sở Tư pháp

Thuê ngoài
Số trả lời
%
Số trả lời
%
Số trả lời
%
65
25
185
71
8
4
(Nguồn: Khảo sát của luận án)
15


Với mong muốn làm rõ hơn vai trò của Sở Tư pháp trong hoạt
động đánh giá tác động văn bản, Luận án đặt thêm câu hỏi tiếp theo,
”Vai trò của Sở Tư pháp trong đánh giá văn bản quy phạm pháp luật
được thể hiện như thế nào?”.
Bảng 3.4. Vai trò của Sở Tư pháp
Vai trò
Số lượng
Tỷ lệ %
Chủ đạo, tổ chức thực hiện
168
65.1%
Đóng vai trò tư vấn, hỗ trợ về kỹ thuật
53

17%
và nội dung
Đóng vai trò phản biện, góp ý
151
58.5%
Đóng vai trò là người xem xét cuối
19
7.4%
cùng
(Nguồn: Khảo sát của Luận án)
Để làm rõ hơn nữa vai trò của các tổ chức phi chính phủ trong
hoạt động đánh giá văn bản quy phạm pháp luật, Luận án đưa ra câu
hỏi: ” Xin ông/bà cho biết các tổ chức phi chính phủ có tham gia vào
hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của chính
quyền địa phương cấp tỉnh hay không?”. Kết quả thu được thể hiện ở
Bảng 3.5 dưới đây.
Bảng 3.5. Sự tham gia của Tổ chức phi chính phủ vào đánh giá tác động

Không tham gia
Số trả lời
%
226
87.94

Có tham gia
Số trả lời
%
31
12.06
(Nguồn: Khảo sát của Luận án)

3.1.5. Về kiểm soát đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
của chính quyền địa phương cấp tỉnh
3.1.5.1. Sự minh bạch trong quá trình tham vấn
Về vấn đề công khai kết quả đánh giá tác động văn bản, kết quả
khảo sát cho thấy:
Bảng 3.6: Công khai kết quả đánh giá tác động văn bản quy phạm
pháp luật
Không công khai
Có công khai
Số lượng
Tỷ lệ %
Số lượng
Tỷ lệ %
184
71.32
74
28.68
16


(Nguồn: Khảo sát của Luận án)
Luận án tiếp tục đặt câu hỏi sâu hơn, ”Nếu câu trả lời là “có”, xin
ông/bà cho biết, kết quả đánh giá tác động được công bố ở đâu?”. Kết
quả khảo sát được thể hiện ở Bảng 3.7 dưới đây.
Bảng 3 7: Nơi công bố kết quả đánh giá tác động
văn bản quy phạm pháp luật
Nơi công bố
Không
Có

Số lượng
Tỷ lệ
Số
Tỷ lệ
lượng
Trong nội bộ lãnh đạo 227
89.98 31
12.02
Trong nội bộ cơ quan
220
85.27 38
14.73
Phương tiện đại chúng 235
91.09 23
8.91
Website của cơ quan
227
89.98 31
12.02
(Nguồn: Khảo sát của đề tài)
Một nội dung khác liên quan đến sự minh bạch trong quá trình
tham vấn, khảo sát cho kết quả ở Bảng 3.8 dưới đây.
Bảng 3 8. Tài liệu hướng dẫn cho các bên tham gia
Có

Không có

Số lượng

Tỷ lệ %

Số lượng

Tỷ lệ %

24

9.3

234

90.7

(Nguồn: Khảo sát của Luận án)
3.1.5.2. Trách nhiệm giải trình và kiểm soát chất lượng
Để tìm hiểu về trách nhiệm giải trình của chủ thể thực hiện đánh
giá tác động văn bản quy phạm pháp luật, luật án đưa ra câu hỏi, ”Xin
ông/bà cho biết cơ quan đánh giá tác động có sẵn sàng trả lời chất vấn
về những thắc mắc của các bên có liên quan về báo cáo tác động văn
bản quy phạm pháp luật không?”.
Bảng 3 9. Sẵn sàng trả lời chất vấn
Có
Không có
Số lượng

Tỷ lệ %

Số lượng

Tỷ lệ %

18

6.98

240

93.02

(Nguồn: Khảo sát của Luận án)
17


Để xem xét thêm về trách nhiệm giải trình của chủ thể đánh giá
tác động văn bản quy phạm pháp luật, Luận án tiếp tục đặt câu hỏi,
”Xin ông/bà cho biết cơ quan đánh giá tác động có tổ chức những buổi
trả lời chất vấn về những thắc mắc của các bên có liên quan về báo cáo
tác động văn bản quy phạm pháp luật không?”.
Bảng 3 10. Tổ chức buổi trả lời chất vấn
Có

Không có

Số lượng

Tỷ lệ %

Số lượng

Tỷ lệ %

25

9.69

233

90.31

(Nguồn: Khảo sát của Luận án)
3.2 Đánh giá chung về hoạt động đánh giá tác động văn bản quy
phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh ở nước ta
hiện nay
3.2.1. Những mặt được
- Sở Tư pháp đã thể hiện vai trò quan trọng của mình trong hoạt
động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật.
- Vấn đề đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh ngày càng được các cơ quan chức
năng quan tâm và chú trọng nhiều hơn so với thời gian trước đây.
- Quy định về đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của
chính quyền địa phương cấp tỉnh nói riêng và các văn bản quy phạm
pháp luật nói chung ban đầu được luật hoá trong Luật ban hành Văn
bản quy phạm pháp luật năm 2015.
- Sự tham gia của cá nhân, tổ chức khoa học công nghệ và tổ
chức phi chính phủ ngày càng nhiều hơn so với trước đây.
3.2.2. Những hạn chế
Thứ nhất, sự tham gia của các chủ thể ngoài Sở Tư pháp và cán
bộ, công chức chuyên môn tuy được mở rộng hơn trước nhưng vẫn còn
chiếm một tỷ lệ thấp. Thứ hai, đáng chú ý hơn, cơ quan đóng vai trò
chủ thể đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật không chú trọng

đến việc hướng dẫn cho các chủ thể khác tham gia vào hoạt động đánh
giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
cấp tỉnh. Ít cơ quan có ban hành sổ tay hướng dẫn các chủ thể tham gia
18


vào hoạt động đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của chính
quyền địa phương cấp tỉnh. Thứ ba, vấn đề công khai kết quả báo cáo
đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật chưa được chú trọng
đúng mức. Thứ tư, việc công bố kết quả đánh giá tác động văn bản quy
phạm pháp luật không những ít được chú trọng mà kênh công bố cũng
còn đơn điệu và chưa được khai thác một cách triệt để. Thứ năm, trách
nhiệm giải trình của cơ quan đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp
luật còn hạn chế. Thứ sáu, nội dung đánh giá tác động của văn bản
chưa bao quát và chỉ chú trọng vào một khía cạnh là “sự phù hợp với
thực tế” mà ít tập trung vào các khía cạnh khác như khía cạnh “chi phí
và lợi ích”. Thứ bảy, quy trình đánh giá còn chung chung thiếu chi tiết.
3.3. Nguyên nhân của những hạn chế
Thứ nhất, kỹ năng xây dựng và ban hành văn bản QPPL của
chính quyền cấp tỉnh chưa được đảm bảo. Thứ hai, thiếu hướng dẫn cụ
thể và chi tiết cho hoạt động đánh giá VB QPPL của chính quyền cấp
tỉnh. Thứ ba, quy trình đánh giá cũng chưa được hướng dẫn một cách
cụ thể và chi tiết. Thứ tư, quy định về trách nhiệm giải trình đối với
hoạt động đánh giá tác động văn bản chưa cụ thể, chi tiết và rõ ràng đã
tạo ra nhiều bất cập. Thứ năm, hành lang pháp lý cho hoạt động đánh
giá văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
tuy có nhưng chưa được đầy đủ và chi tiết.
Chương 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ĐÁNH GIÁ
TÁC ĐỘNG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH
QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

4.1. Quan điểm đảm bảo hoạt động đánh giá tác động văn bản
QPPL của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Thứ nhất là quan điểm không phân biệt đối xử trong quá trình
đánh giá tác động VBQPPL. Thứ hai là quan điểm toàn diện.
4.2. Giải pháp đảm bảo hoạt động đánh giá tác động văn bản quy
phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
4.2.1. Nhóm giải pháp về năng lực nhân sự của chính quyền địa
phương cấp tỉnh
4.2.1.1. Hoàn thiện kỹ năng xây dựng và ban hành văn bản quy
phạm pháp luật cho chính quyền cấp tỉnh
Thứ nhất, cần trang bị kỹ năng soạn thảo văn bản quy phạm pháp
luật. Thứ hai, cần trang bị một cách thường xuyên và liên tục về quy
19


trình soạn thảo và ban hành văn bản quy phạm pháp luật cho những cá
nhân này để họ ý thức rõ ràng hơn vai trò và vị trí quan trọng của từng
khâu trong quá trình xây dựng văn bản để việc tuân thủ được chặt chẽ
và đúng quy định. Thứ ba, những kiến thức về xây dựng và ban hành
văn bản quy phạm pháp luật của nước ngoài cũng cần được chia sẻ và
phổ biến tới các cán bộ, công chức có liên quan nhiều đến soạn thảo và
ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp tỉnh.
4.2.1.2. Nâng cao nhận thức về vai trò của đánh giá tác động của
văn bản quy phạm pháp luật
Đẩy mạnh tuyên truyền tới cán bộ, công chức nói chung và cán
bộ công chức thực hiện đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
ở các chính quyền địa phương. Xây dựng các quy chế có tính bắt buộc
tuân thủ đối với các bộ công chức thực hiện đánh giá tác động văn bản
quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương. Quy chế quy định về
trách nhiệm của người thực hiện đánh giá tác động văn bản quy phạm

pháp luật. Tiến hành tăng cường tập huấn cho cán bộ công chức thực
hiện đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật để họ hiểu được
tầm quan trọng của hoạt động này.
4.2.1.3. Nâng cao năng lực của chủ thể thực hiện đánh giá tác động
văn bản quy phạm pháp luật của của chính quyền đia phương cấp
tỉnh
4.2.1.3.1. Giải pháp trang bị kiến thức về đánh giá tác động văn
bản quy phạm pháp luật cho cán bộ, công chức có liên quan, trong
đó, đặt biệt là cán bộ, công chức lĩnh vực tư pháp
Để làm được điều này, cần thiết phải có các khoá học hiệu quả
và được tiến hành một cách thường xuyên, liên tục nhằm củng cố và
bồi đắp kiến thức về đánh giá nhằm tạo ra một nền tảng hiểu biết vững
vàng cho chủ thể thực hiện đánh giá tác động.
4.2.1.3.2. Giải pháp giúp đỡ chủ thể đánh giá hình thành kỹ năng
đánh giá tác động văn bản
Cần thiết hình thành nên những nhóm chuyên phụ trách đánh giá
tác động. Những nhóm hoặc cán bộ, công chức chuyên trách này chỉ
nên đảm nhiệm đánh giá tác động trong một hoặc một số lĩnh vực nhất
định. Đối với những văn bản quan trọng, có thể mời thêm chuyên gia
bên ngoài cùng làm việc để giúp cán bộ, công chức tăng cường kỹ năng
đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật.
20


4.2.1.3.3. Thúc đẩy việc xây dựng thái độ phù hợp cho chủ thể thực
hiện đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật
Trong thời gian tới, chính quyền địa phương của các tỉnh cần
giải quyết một cách triệt để những vấn đề. Nếu là kiêm nhiệm thì cần
trả công cho chủ thể thực hiện. Theo đó, cần dành kinh phí cho hoạt
động này, và kinh phí này cũng đề cập đến mục chi trả cho chủ thể thực

hiện. Làm được điều này sẽ giúp cho chủ thể thực hiện thay đổi thái độ
đối với hoạt động đánh giá tác động văn bản pháp luật từ thiếu thiện
chí, sang có thiện chí, từ một áp lực thành một nhiệm vụ cải thiện thu
nhập. Nên chuyên môn hoá hoạt động đánh giá tác động văn bản để
hình thành thái độ toàn tâm, toàn ý trong cán bộ, công chức thực hiện
đánh giá tác động.
4.2.2. Nhóm giải pháp về kỹ thuật của hoạt động đánh giá tác động
văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
4.2.2.1. Hoàn thiện quy định về nội dung và phương pháp đánh giá
tác động văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
cấp tỉnh
Để chủ thể đánh giá tập trung vào nội dung và sử dụng phương
pháp đánh giá phù hợp, đúng đắn, nhà nước cần đưa ra những hướng
dẫn rõ ràng, cụ thể, khoa học và chi tiết.
4.2.2.2. Đổi mới quy trình đánh giá tác động văn bản quy phạm
pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Quy trình đề xuất. Bước 1. Cơ quan soạn thảo văn bản quy phạm
pháp luật hoàn thành dự thảo. Bước 2. Cơ quan hoặc bộ phận hoặc tổ
chức đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật tiến hành thực hiện
đánh giá tác động văn bản dự thảo đó. Bước 3. Cơ quan thực hiện đánh
giá tiến hành công bố kết qả đánh giá, và thu thập ý kiến phản hồi từ
các bên có liên quan.Bước 4. Chuyển kết quả đánh giá cho cơ quan
kiểm soát độc lập để kiểm tra.Bước 5. Chuyển tới chủ thể soạn thảo để
điều chỉnh dự thảo theo bản đánh giá tác động của văn bản.
4.2.2.2. Hoàn thiện công tác kiểm soát hoạt động đánh giá tác động
văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát hoạt động đánh giá tác
động văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh
hướng tới làm rõ một số vấn đề như chủ thể kiểm soát; nội dung kiểm
soát, hình thức kiểm soát.

21


4.2.3. Giải pháp về hành lang pháp lý
Về phương pháp đánh giá, chỉ nên sử dụng cụm từ ‘‘phương
pháp phù hợp”. Còn phương pháp phù hợp như thế nào, phương pháp
nào là phương pháp phù hợp do cơ quan thẩm định độc lập cố vấn và
phản biện. Cần quy định chi tiết hơn quy trình và chủ thể (cơ quan
kiểm soát hoạt động đánh giá. Kiểm soát tập trung vào một số nội dung
như: kiểm soát nội dung đánh giá, phương pháp đánh giá, tính công
khai, minh bạch trong đánh giá, vấn đề khoa học và hợp lý của báo cáo
đánh giá. Cần đưa ra quy định khoa học hơn về những văn bản quy
phạm pháp luật nào cần phải được thực hiện đánh giá tác động. Câu hỏi
đặt ra là văn bản quy phạm pháp luật nào cần được đánh giá? Để trả
lời cho câu hỏi này, Luận án tiếp thu quy trình chọn lọc của Bang
Western Australia.
KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN
1. Kiến nghị
Xuất phát từ những phân tích ở trên, Luận án có một số kiến nghị
cần thiết để giúp cải thiện chất lượng của văn bản quy phạm pháp luật
do chính quyền địa phương cấp tỉnh ban hành.
1.1. Kiến nghị đối với Trung ương
Trước hết, Quốc hội cần xem xét việc ban hành một Luật về Ban
hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương, tách
bạch với Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật nói chung. Thứ
hai, Quốc hội và Chính phủ cần đưa ra quy định chặt chẽ hơn về đánh
giá tác động của văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
phương. Thứ ba, cần quy định chặt chẽ hơn nữa quá trình công khai kết
quả đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
phương trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhiều chủ thể trong

xã hội có thể theo dõi và thể hiện sự quan tâm của họ. Thứ tư, cần thắt
chặt hơn nữa chế tài đối với những địa phương vi phạm quy định về thu
hút sự tham gia của các chủ thể có liên quan, trong đó có đối tượng
chịu sự tác động của văn bản quy phạm pháp luật vào quá trình đánh
giá tác động của văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
phương.
1.2. Kiến nghị đối với chính quyền địa phương cấp tỉnh
Trước hết, chính quyền địa phương cần chuyên môn hoá hoạt
động xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa
22