Đánh giá tính bền vững của nợ công Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Đ

V

Mã s : 83.10.106

Họ và tên họ

N ườ

ướng dẫ

N

T

GS TS Đ

– 2019

T

N ọ T

N

ỜI C

ƠN

–
.

.
!
05

20


ỜI C

ĐO N

.
18

Nguy

05

2019


ỤC ỤC

ỜI C

ƠN

ỜI C

ĐO N

ỤC ỤC
NH

ỤC C C T

NH

ỤC C C H NH

NH

ỤC C C

CHƯƠNG

VI T T T

NG

GI I THI

CH NG ........................................................................... 1

1.1.

T

. ........................................................................... 1

1.2.

T

. ............................................................. 2

1.2.1.

. ......................................... 2

1.2.2.

. ...................................................... 3

1.2.3.

. .......... 5

1.3.
1.4.

................................................................................... 5
Đ

ư

............................................................. 5

ư

1.5.

. ......................................................... 6

1.5.1.

u. ............................................................................. 6

1.5.2.

p s li u. ...................................................................... 6

1.5.3.

li u ..................................................................... 6

1.6.

. ............................................................................................. 7

CHƯƠNG
2.1.

CƠ S
C

TH

T VÀ KHUNG PHÂN TÍCH ............................... 8

. ........................................................................................... 8

2.1.1.

. ...................................................................................... 8

2.1.2.

....................................................................................... 11


2.1.3.

................................................................................ 12

2.1.4.

.................................................................... 13

2.1.5.

..................................................................... 14

2.1.6.

...................................................................................... 16
T

2.2.

. .................................................................... 18

2.2.1.

........................................................ 18

2.2.2.

. ............................. 18

2.2.2.1.

. ........................... 18

2.2.2.2.

....................................... 20

2.2.2.3.

. ............................................ 22

2.3.

. ...................................................................................... 23

2.3.1.

. ...................................................... 23

2.3.2.

(2005). ............................ 29

2.3.3.

(DSA)

CHƯƠNG

T

VÀ TH O

T

3.1.
3.1.1.
3.1.2.

ẬN. ............................................................. 35
V

V

N

. ........................ 33

N

2012 – 2018. ...................... 35

. ..................................................................... 35
. ................................................................... 37

3.1.2.1.

. ....................................................... 37

3.1.2.2.

. .................................... 38

3.1.2.3.

. .............................................. 39

3.1.3.

. ........................................................................ 41

3.1.4.

................................................ 42

3.1.4.1.

. ................................................... 43

3.1.4.2.

........................................................ 44

3.1.4.3.

. .................. 45


3.1.4.4.
3.2.

. ................................... 46

Đ

V

N

. ...... 47

3.2.2.

(1989). ........................................... 47

3.2.3.

, N. (2005). ................. 55

3.2.4.
3.3.

. ............................................... 60

T

. ............................................................... 67

3.3.2.

. .......................................................... 67

3.3.3.

2012 – 2018. ................ 69

CHƯƠNG

T

ẬN VÀ G I

CÁC GI I PHÁP ........................................ 72

4.1.

. .................................................................................................... 72

4.2.

Các gi i pháp nâng cao tính b n v ng c a n công Vi t Nam. ........... 73

4.2.1.

. ................................................................. 73

4.2.2.

. ............................................................................ 73

4.2.3.

. .......................................................................... 75

4.2.4. Lành m
TÀI I
HỤ ỤC

TH

m b o kỷ lu t tài khóa, an ninh, an toàn tài chính. ...... 78
H O ........................................................................................... 80

NH
T

ỤC C C T

N

VI T T T
N

DN
DNNN
DSA

Debt Sustainability Analysis

DSF

Debt Sustainability Framework

EU

Liên hi p châu Âu

GDP

T ng s n phẩm n

European Union
a

Gross Domestic Product

ICOR

Incremental Capital - Output Ratio

IDA

International Development
Association

IMF

International Monetary Fund

LIC

Low-Income Countries

MAC

Market-Access Countries

NHNN

Ngân

NHTW
NSNN
ODA

Hỗ tr phát tri n chính th c
–

PPP

Official Development Assistance
Public - Private Partnership

TPCP
USD

-

WB

World bank

WDI

World Development Indicator


NH

ỤC C C H NH

2

. .....................9

22

. ..................................................................21

2.3

. ....................................................................27

2.4

................................................................................32
20 2

3.1
3.2

ỷ

2017. ....................................37
( 2012 – 2017) .........38

3.3
3.4

2018. ............................35

ẩ

ẩ

2006 – 2017. .......................................................................................45
3.5

. .........................................................54

3.6

. ..................................61

3.7
. ..................................................................................................................63
3.8

. .....................65

3.9

.

...................................................................................................................................67


NH

NG

2012 – 2018. ......................................................36

3
g32

ỤC C C

ỷ

2012 – 2018. ...............37

3
20 7 ..................................................................................................................41
3

ẩ

ẩ

. .......................................................48

35

: .....................................................................51

3

: ......................................................................53

37

2012 - 2017 ....................................56

3

. ..............................................60

3

(%) ...........................................................................61

3 0
3

(%)............................................................64
. ................................66


1

CHƯƠNG 1 GI I THI

CH NG

1.1. T
ẩ
,
.

ỗ

. N công c n ph

c s d ng h p lý, hi u qu

và qu n lý t t n u không thì kh ng ho ng n công có th x y ra v i b t kì qu c gia
nào t i b t kì th

m nào và gây ra nh ng h u qu nghiêm tr ng.

i v i Vi t Nam, v
g

n

thành m

t vài tín hi u tích c c cho th y Chính ph

tài nóng b ng, dù
nh

gi m b

s n công trên v
n u không có m

ho ch qu n lý n công hi u qu

n

t ki m soát n

c bi t là
u có th x y

ra.
th d báo
có các gi i pháp chính sách
? L a ch n gi i
pháp vay n

p thi u h

mang l i gi i pháp hi u qu t
i v i các nhà ho

ng nhu c
n kinh t

c là bài toán khó

nh chính sách c a Vi t Nam.

.
,
”

“

2

1.2. T

tình hình

1.2.1. G ớ

ớ

(Debt Sustainability
Framework for Low-Income
20 5

ỗ
200

200

20 2

2017.

2005
7

70-2002
(Binary Recursive Tree) ( IMF working paper “Rules of

f

S

D

”, 2005, No. 05/42)

.
s (1989) (Science Direct, 1989, World
Development, Volume 17, Issue 1, pages 29-43)

c tính c a cán cân
khẩ

d báo các ch s n trên xu t

ng thái c a n ph thu c vào b n ch s : tỷ l n trên

xu t khẩu và tỷ l nh p khẩu trên xu t khẩu
xu t khẩu và tỷ l

th

ng nh p khẩu trê

u; tỷ l lãi su t trên
ng xu t khẩ

ỷ

ẩ

h


3

ẩ
.

(Debt Sustainability Analysis for Market-Access Countries)
ẩ
2002
2003, 2005, 20

20

.
ỗ
ỷ

,n

(1987)
.
2005

(
–

-

.
1.2.2. C

V

N

–


4

20

7
20 2
2
20
2
.
20

ẩ

.
20

.

20
2005

20

.
20 7
giá
qua l

2011 -2015 qua các nhân t có
ẳng th

nn

ng
ỷ

n:

ỷ

,

);

,
5
v tr n tr c ti p c a Chính ph
t

c gi m d n quy mô n công kho

50% GDP
t quá 25% t
0

quy t c a Qu c h i khóa XIV), c n t p trung vào các gi i pháp

20 0


5

, chính quy n các c p ph i
tuân th nghiêm kỷ lu t tài khóa

n

t d toán thì ph i gi m chi

ẩ

ng

m b o quy mô

t 32 - 34% GDP

gia

n 2016-2020

ti p t c hoàn thi
khoán Vi

các công c n Chính ph

phát tri n th

ng ch ng

c giao d ch mua bán thu n l i,

t o kênh vay v n ch y u v i chi phí th p, nh t là v n vay trung và dài h

u

n.
V

1.2.3.

N

,
WB (2005, 20 2
20 7

.V

.
1.3.
Lu

n v ng c a n công Vi

xu t

m t s gi i pháp nâng cao tính b n v ng. Các m c tiêu c th c

t

g m:
-

T

2012 -2017.

-

H th

n v ng c a n công

-

.

-

s
.

1.4. Đ

ư

.

bao


6

, n
– 20 7
1.5.

2023.

ư

1.5.1.

ư

u

2005

(Debt
sustainability analysis for market-access countries) (2002).
ng nghiên c u c a lu

n tính b n v ng

c a n công.
1.5.2.

ư

p s li u

1-7
.

…
B

B
–

International Monetary Fund (IMF).
1.5.3.

ư

li u

:
20 2 -20 7

.


7

2005
.
2

Nam
ph

.
1.6.
4
1

.

2:
3
4

.
.
ác gi i pháp.

8

CHƯƠNG 2: CƠ S

TH

T VÀ KHUNG PHÂN TÍCH

2.1. C
2.1.1. Khái

.
Tuy nhiên n

.
a WB (2002)

,
50

.
Theo IMF (2013),

.
.

ỗ

).

.
, theo

, số 20/2017/QH14

2

23/11/2017,
:
-

20 7


9

.

công

liên bang

)

: IMF (2013), Public Sector Debt Statistics. Guide for Compiler and Users
H

2.1: C

I

.
ỗ

.

(ODA)

.


10

:
-

.
- Theo các t ch c qu c t , ngoài thành ph n ch ch t c a khu v c công là
Chính ph và chính quy

c này còn bao g m các công ty công

(theo IMF) ho c các t ch c t ch (theo WB) và c

n lý ti n t trung

y, khu v c công c a các t ch c qu c t (IMF, WB) có s có m t c a
n lý ti n t

- NHTW) trong khi

Vi t Nam

n trong khu v c công.
-

h
…
ph

: (i) ngân sách c a các t ch c này

c chính ph phê duy t; (ii) Chính ph

i di n chi

50

c; ho

ch c này m t kh
ch

c s h u trên 50% ho c có
ng h p các t

c ph i ch u trách nhi m v n c a các t
y, n u Chính ph có b t kỳ

ng

kho n n thì theo t ch c qu c t này, kho n n

iv im t
c x p vào n công.

(DN)

.

.


11

, Bungari, Rumani),
(

, Macedonia).
(Bungari, Macedonia).

.
, các t ch c qu c t

nn

ph còn Vi

n n Chính

t. Theo nguyên t c tính n c a m t s t

ch c qu c t , khi m t công ch c nh
ph n khác, có th b ng ho c g

ph

v

, Chính ph ph

t
này. Ph n Nhà

i tính vào chi tiêu. D a vào h
chi tr

i tính vào n . Kho n m c này trên

th c t là không nh , t i các qu c gia phát tri
c trong kh

EU

ẩn c a Liên hi p qu
50

tỷ l n

, Canada, Úc, Nh t và các
u có

u.

T i Vi t Nam, B o hi m xã h i (tr c thu c Chính ph
trách v ch

o hi m xã h i thu phí bao g m m t ph n

trích t

ng và m t ph n t ngâ

hi n ch

c hỗ tr và th c

ng cho cán b ngh

ch toán ch rõ Vi t Nam

c p t i kho n n

th

th gi

c trên

p ph i r t nhi

u ki n dân

ỷ l sinh th p và tỷ l tham gia l

s

ng gi m thì s t n t i c a h th
lai không xa. Kho

này l

ph i chuẩn b m t dòng ti n kh ng l
2.1.2.

:

b

c ph n ánh trong tài kho n tài chính qu c
a ti m ẩ

gia và nó tr thành m

ng lao

i v i các chính sách tài chính vì Chính ph
thanh toán kho n n

12

ố
.N

:

c là n công mà bên cho vay là cá nhân, t ch c Vi t Nam. N

c ngoài là n công mà bên cho vay là Chính ph
ch c tài chính qu c t , t ch

c ngoài, vùng lãnh th , t

c ngoài.
:

.
: N công có hai lo i là n công t tho thu n tr c

ti p và n công t công c n . N công t tho thu n tr c ti p là kho n n công
xu t phát t nh ng tho thu n vay tr c ti p c

c có thẩm quy n

v i cá nhân, t ch c cho vay. N công t công c n là kho n n công xu t phát t
vi

c có thẩm quy n phát hành các công c n

công c n này có th i h n ng n ho
chuy

ng trên th

vay v n. Các

ng có tính vô danh và kh

ng tài chính.
:

.
ố

:N

c phân lo i thành n công ph i

tr và n công b o lãnh. N công ph i tr là các kho n n mà Chính ph , chính
quy

tr n . N công b o lãnh là kho n n mà Chính ph

có trách nhi m b

i vay n , n u bên vay không tr

Chính ph s

tr n .
0

:
0
2.1.3. Đ

c n thì

.

ư
: Khác v i

các kho n n
(bao g
Trách nhi m tr n c
ti p.

ng, n

nh là m t kho n n
c có thẩm quy n) có trách nhi m tr kho n n
c th hi

c
y.

tr c ti p và gián

13

ẩ

: Vi c qu n lý n

b o hai m
hai là,

t là,

i quy trình ch t ch nh

m

c nh ng m c tiêu c a quá trình s d ng v n;

m b o kh

n c

s d ng v

m

b o cán

c gia. Bên c

c qu n

lý n công m t cách ch t ch

ng v m t chính tr và xã h i.

nh c a pháp lu t Vi t Nam, nguyên t c qu n lý n
qu n lý th ng nh t, toàn di n n công t vi
n vi c tr n

c

ng, phân b , s d ng v n vay

m b o hai m

–

: N công

ng và s d ng không ph

th a

mãn nh ng l i ích riêng c a b t kỳ cá nhân, t ch c nào, mà vì l i ích chung c a
c. Xu t phát t b n ch t c
c a xã h

c là thi t ch

ph c v l i ích chung

c là c a dân, do dân và vì dâ
c quy

nn

nh ph i d a trên l i ích c a nhân dân, mà c th

kinh t - xã h i c

c và ph

phát tri n

u ki n quan tr ng nh t.

2.1.4. C

:
0
ẩ

50
0

5

ẩ

50

ẩ , thu
. Tuy
ỷ
.


14

ố
…
ỷ

ỷ
ỳ

…

ỗ

h

ẳ
ỷ
ẳ
ỷ

công gâ
ẩ

…

ẩ
.
ẩ

n

ỳ

…

ỷ

…
va

.
2.1.5.

hác) thì


15

.

u.
ỷ

-1946)

ỳ


16

Ô

H u h t các qu c gia th c hi n n n kinh t th
n . Vi c vay n c

u có ho

ng vay

c th c hi n d

m c a

u ch nh quan tr ng: m t là, vi c c ý thâm h t ngân sách
p b ng các kho
thuy t thì nh
l i có

c th c hi

n, b i l xét v lý

ng t các kho n vay ch có ích trong ng n h n còn v dài h n

ng tiêu c

c c n ph i có gi i h n v m t th i gian

trong vi c s d ng các kho n vay; và hai là, các kho n n công ph
k

ng nh

m b o hi u qu s d

c ki m soát

ng th i h n ch nh

ng không

mong mu n t vi c s d ng các kho n vay. Vi c qu n lý n công hi u qu s giúp
m

c v i chi phí th p nh

n

ng th

m b o kh

n.
2.1.6.

Trong nghiên c u v kh

gi

y ra kh ng ho ng n c

2005

c trên th

n c a n công chính là:

(a) r i ro thanh toán; (b) r i ro thanh kho n; (c) r i ro b t n các y u tố

. Kh

.

n c a m t n n kinh t có th

ng b i: thu nh p c a n n kinh t , kim ng ch xu t khẩu ho c ngu n thu