SKKN Âm nhạc 6- biện pháp phát huy tính tích cực trong việc học tập đọc nhạc cho học sinh lớp 6

1
PHẦN 1: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong cuộc sống, Âm nhạc là một món ăn vô cùng quan trọng với đời sống tinh
thần của con người, nó tác động tới con người những xúc cảm khác nhau qua thính
giác, là nhu cầu nhận thức hoạt động và giải trí của xã hội loài người. Thế giới không
có Âm nhạc là một thế giới chết, nên chúng ta cần hiểu về Âm nhạc nhưng kiến thức
của Âm nhạc rất rộng.
Vậy dạy học môn Âm nhạc ở trường Trung học cơ sở ABC chúng tôi không nhằm
mục đích đào tạo các em thành những ca sĩ, nghệ sĩ chuyên nghiệp, mà chủ yếu thông
qua môn học nhằm tác động vào thế giới tinh thần của các em, giúp các em có sự phát
triển hài hoà, toàn diện về nhân cách.
Với vị trí quan trọng như vậy nhưng thực tế từ khi tôi được phân công về giảng dạy
môn âm nhạc ở trường Trung học cơ sở ABC tôi nhận thấy chất lượng đạt chưa cao
qua quá trình giảng dạy và kiểm tra. Tình trạng đó, bắt buộc bản thân tôi phải suy nghĩ
cần phải làm gì để nâng cao chất lượng môn âm nhạc nói chung và đặc biệt là phân
môn học hát ở lớp 6 nói riêng? Điều cần thiết và cấp bỏch nhất là phải tìm ra biện pháp
giảng dạy thích hợp để thu hút học tập của học sinh nhằm đưa chất lượng phân môn
học hát nói riêng và chất lượng môn học nói chung ngày một đi lên. Đó là lí do tôi
chọn đề tài Một vài biện pháp phát huy tính tích cực trong việc học tập đọc nhạc
cho học sinh lớp 6 ở trường Trung học cơ sở ABC.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Giúp giáo viên có những phương pháp dạy hát hiệu quả nhất để phát huy tính sáng
tạo của học sinh.
Xuất phát từ mục tiêu chung của bộ môn âm nhạc ở trường Trung học cơ sở, là giáo
viên trực tiếp giảng dạy cần phải xác định tốt những nhiệm vụ sau đây:
Xây dựng và phát triển năng lực âm nhạc của học sinh thông qua việc học hát ,
Nhạc lí , Tập đọc nhạc; Âm nhạc thường thức được thể hiện trong sách giáo khoa .
Qua việc hướng dẫn học hát, học nhạc, giáo dục cho các em có tình cảm, đạo đức
trong sáng, lành mạnh, hướng tới những điều thiện và cái đẹp trong cuộc sống.
Xây dựng khả năng tham gia hoạt động âm nhạc, giúp cho việc phát triển toàn diện

cân bằng và hài hoà.


2
Phát hiện những học sinh có năng khiếu về âm nhạc, động viên và giúp các em phát
triển năng khiếu của mình.
Giúp học sinh hát đúng, tập hát diễn cảm và bước đầu tập luyện một số kĩ năng đọc
nhạc, giúp các em hiểu biết về một số tác giả, tác phẩm tiêu biểu và một vài sinh hoạt
âm nhạc trong đời sống xã hội, cung cấp cho các em thêm một số kiến thức mang tính
văn hoá âm nhạc.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Một vài biện pháp phát huy tính tích cực trong việc học tập đọc nhạc cho học sinh
lớp 6 ở trường Trung học cơ sở ABC.
Biện pháp nhằm nâng cao chất lượng học tập phân môn hát cho học sinh lớp 6 ở
trường trung học cơ sở ABC.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện các biện pháp của mình một cách hiệu quả, tôi đã kết hợp sử dụng các
biện pháp sau đây:
Phương pháp nghiên cứu lí luận: khai thác thông tin khoa học về phương pháp
giảng dạy có hiệu quả qua sách, tài liệu có liên quan …
Phương pháp trực quan sinh động
Phương pháp chuyên gia: tham khảo kinh nghiệm của một số giáo viên và kinh
nghiệm về sử dụng các trò chơi trong dạy học môn âm nhạc
5. Tính mới của đề tài
Trong thời gian vừa qua, tụi được phân công về giảng dạy tại trường trung học cơ
sở ABC, cơ sở vật chất cũng hạn chế do đó điều kiện cũng khó khăn so với cỏc trường
khác, Nhưng qua thực tế giảng dạy và áp dụng sáng kiến này học sinh càng yêu thích
âm nhạc hơn, chất lượng môn âm nhạc của trường năng lên, đặc biệt là chất lượng
khối 6 năng lên rõ rệt.

3
PHẦN 2: NỘI DUNG
1.Cơ sở lý luận
Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ môn.
Căn cứ vào nội dung chương trình sách giáo khoa.
Căn cứ vào chương trinh giảm tải của Bộ giáo dục
Với tư cách là nhà giáo, giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy cần phải nghiên
cứu kỹ cơ sở lý luận và nắm vững các kiến thức về bộ môn và phương pháp giảng dạy
bộ môn nhằm đạt được hiệu quả cao nhất.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả năng nhận
thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác phát triển năng
lực trí tuệ cho HS, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy mạnh phong trào văn
nghệ quần chúng làm cho không khí của nhà trường thêm vui tươi lành mạnh. Từ mục
tiêu giáo dục và những lí do chung của môn học âm nhạc nói trên, bản thân tôi nhận
thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù
của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan
trọng vào việc hình thành nhân cách toàn diện của con người mới: Đức- Trí- Thể - Mĩ.
Trong nghệ thuật, nhất là âm nhạc, sự sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trò cực kì
quan trọng. Sáng tạo có nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể
là thay đổi hệ thống nguyên tắc. Học sinh THCS đang trong thời kì phát triển nhanh về
thể chất, tâm sinh lí, giai đoạn này các em có nhiều suy nghĩ và ước mơ về cuộc sống.
Ba mức độ biểu hiện của học tập tích cực là bắt chước - tìm tòi- sáng tạo. Sẽ thiệt thòi
cho các em và nghệ thuật âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều kiện để HS học tập,
rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình.
2. Thực trạng
Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình THCS. Dạy và học nghiêm
túc, có kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong những tiêu chuẩn để xét
lên lớp hay tốt nghiệp bậc học.
Nhà trường và Ban giám hiệu quan tâm thường xuyên.

Nhà trường có kết nối mạng internet thuận lợi cho việc tìm kiếm thông tin phục vụ
giảng dạy;
Giáo viên nắm chắc về chuyên môn, tích cực tìm tòi, nghiên cứu những phương
pháp mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy.


4
Cơ sở vật chất cho việc dạy và học âm nhạc của nhà trường chưa đầy đủ, ngoài đàn
organ. Nhà trường chưa có phòng học chức năng, tranh ảnh để phục vụ cho việc dạy
học bộ môn âm nhạc còn thiếu nhiều.
Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự tìm tài liệu,
sưu tầm đồ dùng dạy học. Trong khi đó yêu cầu của bộ môn lại cần phải có những trang
thiết bị hiện đại (video, đài đĩa,…) để phục vụ cho việc dạy và học.
3. Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn âm nhạc khối 6
Giáo viên phải sử dụng đàn, đàn thành thục bài hát và có những động tác phụ hoạ
đơn giản cho bài hát mà mình dạy.
Giáo viên nên sử dụng băng, đĩa, tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến bài học.
Giáo viên có thể cung cấp cho học sinh một số kiến thức nhạc lí trong quá trình dạy
hát như: Cao độ, trường độ, các kí hiệu thường gặp ở bản nhạc.
Ngoài ba biện pháp trên bản thân tôi qua thời gian công tác giảng dạy rút ra được
thêm một số kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng học tập phân môn hát, đặc biệt là
phân môn học hát ở lớp 6 như sau:
a. Giáo viên chú ý sửa sai khi dạy hát
Khi học sinh hát sai giáo viên không nên phê bình thẳng thắn mà phải có biện pháp
động viên để các em có hứng thú hơn, bằng cách giáo viên phải hát chuẩn xác, lưu ý
những chỗ khó hát trong bài, đưa ra các bài tập phòng ngừa về độ cao, độ dài.
Khi học sinh hát sai, giáo viên phải so sánh giữa cái sai của học sinh với cái đúng
của giáo viên, âm thanh phải được vang lên, giáo viên sửa sai phải chậm so với tốc độ
hát bình thường của bài hát, giáo viên có thể hát mẫu hoặc đàn mẫu nhiều lần ở chỗ
sai, chủ yếu thực hành, tránh lời lẽ dài dòng, lí thuyết.

Ví dụ: Bài hát : “ Tiếng chuông và ngọn cờ”
nhạc và lời : Phạm Tuyên
Học sinh thường hát sai ở câu
Và bạn nhỏ gần xa ………
ở câu này học sinh thường ngân chữ “xa” cho nên kéo theo sai cả câu vì vậy để
sửa sai chỗ này giáo viên nên nói cho học sinh biết từ “ và……..gia” phải hát trường
độ giống nhau mà ngân chữ “ đình ”. Và cũng có thể giáo viên vỗ tay theo tiết tấu để
học sinh dễ nhận thấy, sau đó yêu cầu học sinh thực hiện nhiều lần ở chỗ khó này.


5
*Ví dụ bài hát: “ Ngày đầu tiên đi học”.
Nhạc: Nguyễn Ngọc Thiện
Lời: Thơ Viễn Phương
ở bài hát này học sinh thường hát sai ở tiếng “ thế ” vì ở tiếng này có cao độ trên
quãng tám đồng thời có dấu luyến nên HS thực hiện rất khó khi hát mà trong bài hát có
sử dụng dấu hoa mĩ ở một số tiếng như “ ngỡ” , “ học” nên HS còn bỡ ngỡ và hát sai.
Do đó GV cần phải chỉnh sửa trực tiếp bằng giọng điệu với tốc độ chậm hoặc đàn
nhiều lần để HS lắng nghe và chỉnh sửa.
Ví dụ bài hát : “ Tia nắng hạt mưa”.
Nhạc: Khánh Vinh
-ở bài này học sinh thường hát sai ở chỗ có đảo phách
Vì lớp 6 các em chưa học hình thức này do vậy khi học sinh hát sai giáo viên
không diễn giải lí thuyết dài dòng mà chỉ thực hiện trực tiếp bằng giọng điệu, cử chỉ
cho học sinh vỗ tay. Đó là giáo viên đàn mẫu nhiều lần ở chỗ khó này (đối với ô nhịp
đó) và hát mẫu kết hợp động tác gõ phách cho học sinh nghe rồi yêu cầu học sinh thực
hiện, sau đó mới ghép vào bài.
b. Cách giữ nhịp cho học sinh hát
Khi tập hát, học sinh phải nhìn lời ca trong SGK nên không thể theo dõi được tay
bắt nhịp của giáo viên. Để thay thế tay bắt nhịp, giáo viên có thể gõ phách hay gõ nhịp

bằng các nhạc khí gõ như mõ, song loan, sênh tre hoặc đầu thước kẻ vỡ… để giữ nhịp
cho học sinh tập hát với tốc độ chậm. Khi học sinh hát thuộc, hát đúng, giáo viên nên
bắt nhịp để học sinh tập hát đều và diễn cảm theo đúng tốc độ của bài.
c. Một số trò chơi hỗ trợ khi thực hiện dạy phân môn này.
Theo suy nghĩ của tôi thì trong giờ dạy hát, ngoài biện pháp giảng dạy chính,
giáo viên cần lồng vào một số trò chơi có liên quan đến nội dung dạy hát để gây hứng
thú học tập cho học sinh nhằm nâng cao hơn chất lượng giờ dạy, cũng như giờ học.
Ví dụ:
Trò chơi: Tìm ẩn số trong ca khúc thiếu nhi .
-Hình thức chơi:
+ Nêu tên tác giả để tìm tác phẩm.
+ Nêu tên tác phẩm để tìm tác giả.
-Hình thức thưởng:


6
+ Chấm điểm và tuyên dương.
Trò chơi: Thi giọng hát hay. Thay cho việc kiểm tra bài cũ
Hình thức chơi:
+ Học sinh là ca sĩ .
+ Giáo viên là người dẫn chương trình, vừa là nhạc công vừa là ban giám khảo.
Hình thức thưởng:
+ Chấm điểm và tuyên dương.
Trò chơi : Ai là người nhanh nhất.
Hình thức chơi.
+ Cho học sinh nghe nhạc không lời để đoán lời ca nhằm phát triển tai nghe cho
học sinh.
Trên đây là một số biện pháp hết sức thiết thực mà bản thân tôi đã thực hiện
trong các tiết dạy hát, đặc biệt phân môn học hát ở lớp 6 đã đưa đến một kết quả khá
quan trọng trong thời gian vừa qua. Sau khi bổ sung các biện pháp này vào giảng dạy

học sinh ở đây, trong quá trình dạy có một số học sinh hát sai về độ cao, độ dài, tiết tấu
tôi đã thực hiện bấm đàn, so sánh giữa cái sai của học sinh với cái đúng của giáo viên
cho học sinh nhận rõ hoặc nghỉ đàn và sử dụng chính lời ca của mình tập từ chậm đến
nhanh, khi cho học sinh nhận rõ xong tôi gọi học sinh đứng dậy từng cá nhân, tổ nhóm
để kiểm tra và sửa chữa. Tổ chức các trò chơi cho học sinh trong quá trình học hát. Kết
quả là 100% học sinh rất thích học môn âm nhạc đặc biệt phân môn học hát, các em
học tập say sưa nhiệt tình. Và cũng từ đây chất lượng môn học được nâng cao hơn
trong mỗi tiết Âm nhạc.
d. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y trong tiÕt häc Tập đọc nhạc
- Ôn tập bài hát: “Niềm vui của em”.
- Tập đọc nhạc: TĐN số 6.

I. MỤC TIÊU:
- HS được ôn lại để thể hiện thật hoàn chỉnh bài hát “Niềm vui của em” của
nhạc sĩ Nguyễn Huy Hùng kết hợp với vận động.
- Đọc đúng nhạc và hát đúng lời bài TĐN số 6.
II. CHUẨN BỊ:
- Nhạc cụ, thanh phách, máy hát.


7
- Đàn và hát thuần thục bài hát “Niềm vui của em”.
- Đàn, đọc nhạc và hát thuần thục bài TĐN số
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
NỘI DUNG
1.KHỞI ĐỘNG
Giới thiệu cho học

HOẠT ĐỘNG GV

Giới thiệu cho học sinh về một

HOẠT ĐỘNG HS

Lắng nghe

sinh về một số hình ảnh số hình ảnh của nước Pháp để
của nước Pháp để chuẩn chuẩn bị vào bài học tập đọc nhạc
bị vào bài học tập đọc số 6
nhạc số 6
2.HÌNH THÀNH
KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Ôn tập

- Lắng nghe và nhớ lại giai

bài hát “Niềm vui của

điệu bài hát.

em”.
- Cho HS nghe lại bài hát
- Luyện thanh.
- Ôn tập bài hát.

“Niềm vui của em”.
- Đàn cho HS luyện thanh.
- Đệm đàn cho HS hát ôn lại

- Luyện thanh theo đàn.

- Hát theo đàn và vận động

bài hát với sắc thái vui tươi trong theo bài hát.
sáng của bài hát kết hợp với vận
- Kiểm tra.

động.
- Động viên HS trình bày lại

- Trình bày lại bài hát theo

bài hát theo đàn kết hợp với vận đàn kết hợp với vận động.
động (nhận xét đánh giá).
Hoạt động 2: Tập
đọc nhạc: TĐN số 6 –
Trời đã sáng rồi.
- Nghe mẫu bài TĐN
số 6.
- Tìm hiểu TĐN số 6.
+ Nhịp:

2
.
4

+ Giọng: C – dur.

- Đàn và hát cho HS nghe giai
điệu của bài TĐN số 6.
- Hướng dẫn phân tích và thực

hành tiết tấu bài TĐN.
- Hướng dẫn HS phân tích bài

- Nghe và cảm nhận.
- Phân tích và thực hành bài
TĐN.
- Cao độ: C – D – E – F – G


8
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG GV
+ Cao độ: C – D – E – TĐN số 6 về cao độ, trường độ.
F – G – A. Có nốt nhạc
mới

nằm

phía

HOẠT ĐỘNG HS
– A. Có nốt nhạc mới nằm phía
dưới khuông nhạc.

dưới

khuông nhạc.
+

Trường

độ:

nốt

- Trường độ: nốt trắng, nốt

trắng, nốt đen, móc đơn.

đen, móc đơn.

+ Chia câu: có 4 câu,

- Chia câu.

mỗi câu có 4 ô nhịp.
- Luyện tiết tấu.

+ Chia câu: có 4 câu, mỗi

câu có 4 ô nhịp.
- Thị phạm và hướng dẫn HS
- Quan sát và thực hiện theo
luyện vỗ tiết tấu của bài.

- Đọc tên nốt.

- Hướng dẫn và sửa sai.

yêu cầu.

- Đọc tên nốt theo từng câu
đúng với tiết tấu của từng câu

- Luyện thanh.

- Đệm đàn cho HS luyện

thanh.
- Tập đọc nhạc từng
- Đệm đàn cho HS đọc từng
câu.

và theo chỉ định của GV.
- Luyện thanh theo đàn.
- Tập đọc nhạc theo đàn và

câu sau đó nối câu cho đến hết nối câu theo hướng dẫn.

- Ghép lời ca.

bài.
- Cho HS ghép lời ca của bài

TĐN số 6.
- Hoàn chỉnh bài TĐN
- Đệm đàn cho HS thể hiện lại
số 6.

hoàn chỉnh bài TĐN số 6.

- Ghép lời ca theo đàn.
- Thể hiện lại bài TĐN số 6
kết hợp với vận động.

3.THỰC HÀNH
Thể hiện lại hoàn chỉnh bài TĐN số 6 kết hợp với vận động.
4.ỨNG DỤNG MỞ RỘNG
- Tập trình bày thật hoàn chỉnh bài hát “Niềm vui của em” và bài TĐN số 6 kết
hợp với vận động.
- Xem và chuẩn bị phần nhạc lí và phần Âm nhạc thường thức cho giờ sau.
- Nhận xét tiết học.


9
4 . Thực nghiệm và kết quả
Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được phân công
giảng dạy bộ môn âm nhạc lớp 6. Tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất hứng thú học
tập, các lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả cao.
96.2% học sinh đạt điểm trung bình trở lên, trong đó tỷ lệ khá giỏi chiếm hơn
48.4%, có nhiều em tỏ ra có năng khiếu về bộ môn.
Kết quả cụ thể học kì II năm học 2016 – 2017
Lớp

Sô
HS

6A1

Số Khá-Giỏi

Số Trung bình

Số Yếu- kém

41

15 HS = 36,6%

25 HS = 61%

01 HS = 2.4%

6A2

44

20 HS = 45,5%

23 HS = 52,3%

01 HS = 2.3%

6A3

36

9 HS = 25%

23 HS = 63,9.%

04 HS = 11.1%

6A4

38

11 HS = 29.%

27 HS = 71,1%

0 HS = 00%

Cộng

159

55 HS = 34,6%

98 HS = 61,6%

06 HS = 3.8.%

Kết quả cụ thể đã đạt được học kì II năm học 2017 – 2018
Lớp

Sô HS

Số Khá-Giỏi

Số Trung bình

Số Yếu- kém

6A1

41

21 HS = 51.2%

19 HS = 46.4%

01 HS = 2.4%

6A2

44

25 HS = 56.8%

18 HS = 40.9%

01 HS = 2.3%

6A3

36

15 HS = 41,7%

21 HS = 58,3.%

0 HS = 00%

6A4

38

18 HS = 47.4.%

20 HS = 52.6%

0 HS = 00%

Cộng

159

79 HS = 49,7%

78 HS = 49,1%

02 HS = 1,3%


10
PHẦN 3: KẾT LUẬN
1. Kết luận

Âm nhạc là một môn học không kém phần quan trọng đối với lứa tuổi thiếu
niên, vì vậy nâng cao chất lượng học tập môn âm nhạc nói chung phân môn hát

nói riêng là rất cần thiết. Muốn làm được điều này người giáo viên phải biết ứng
dụng phương pháp dạy học linh hoạt để đảm bảo giờ dạy có hiệu quả cao như:
-Phải có những biện pháp sửa sai thích hợp cho từng bài học cụ thể
-Cách giữ nhịp cho học sinh hiểu
-Phải kết hợp một số trò chơi vào trong tiết dạy hát
-Phải sử dụng ĐDDH một cách có hiệu quả
2. Đề xuất - kiến nghị
Để thực hiện đào tạo các em học sinh trở thành những người phát triển toàn diện
về: Đức - Trí - Thể - Mĩ… ngoài việc người thầy phải có năng lực thực sự ra thì
việc khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động lớn
đến các em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của thầy trò thuận lợi, bản thân tôi
là người đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề sau.
a. Về phía nhà trường
- Trang bị, bổ sung thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để phục
vụ cho việc giảng dạy bộ môn.
b. Về phía Phòng GD&ĐT
- Đầu tư xây dựng phòng học chức năng để HS có không gian hoạt
động nghệ thuật.,
- Tổ chức nhiều đợt tập huấn, chuyên đề về bộ môn để GV âm nhạc có điều
kiện giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy!


11

Trên đây là một số biện pháp hết sức thiết thực mà bản thân tôi đã đúc rút
trong quá trình dạy học nên có thể áp dụng để đưa vào giảng dạy phân môn hát ở
lớp 6 các trường THCS, mong được sự góp ý của thầy cô để hoàn thiện hơn.
Xác nhận của Hiệu Trưởng

Người viết

XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN


12
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1- Sách giáo khoa, sách giáo viên âm nhạc 6 – NXB GIÁO DỤC,
2- Hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng môn Âm nhạc – Bộ giáo dục,
3- Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc trường THCS NXB GIÁO DỤC