luận văn thạc sĩ quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần bắc á chi nhánh thăng long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN
TẠI NGÂN HÀNGTHƯƠNG MẠI CỔ PHẦN BẮC Á – CHI
NHÁNH THĂNG LONG

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

HOÀNG MINH ĐỨC

HÀ NỘI – 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI

NGÂN HÀNGTHƯƠNG MẠI CỔ PHẦN BẮC Á –
CHI NHÁNH THĂNG LONG

Nhóm ngành: Tài chính – Ngân hàng – Bảo hiểm
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 83.40.201

Họ và tên: Hoàng Minh Đức

GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN THỊ QUY

HÀ NỘI – 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan mọi kết quả của đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng khách hàng
cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long” là
công trình nghiên cứu của cá nhân tác giả và chưa từng được công bố trong bất cứ
công trình khoa học nào khác cho tới thời điểm này. Các đoạn trích dẫn và số liệu sử
dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi
hiểu biết của tác giả.
Hà Nội, ngày 22 tháng 05 năm
2019
Tác giả

Hoàng Minh Đức

1


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình nghiên cứu đề tài luận văn Thạc sĩ kinh tế, được sự giúp đỡ
của các thầy, cô giáo trường Đại học Ngoại Thương, đặc biệt là PGS.TS. Nguyễn
Thị Quy, tác giả đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng
khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á – Chi nhánh Thăng
Long” chuyên ngành Tài chính – ngân hàng. Những kết quả có được là những đóng
góp về mặt khoa học cũng như thực tiễn trong hoạt động cho vay khách hàng cá
nhân của ngân hàng Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long. Tuy nhiên, do điều kiện thời
gian và trình độ của tác giả còn hạn chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót,

rất mong nhận được sự đóng góp của các thầy cô và bạn đọc để luận văn được hoàn
thiện hơn.
Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Quy đã hướng
dẫn, chỉ bảo tận tình và cung cấp các kiến thức khoa học cần thiết trong quá trình
thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn thầy, cô khoa Sau Đại học - trường Đại
học Ngoại Thương đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả hoàn thành tốt luận
văn thạc sĩ của mình.
Hà Nội, ngày 22 tháng 05 năm
2019
Tác giả

Hoàng Minh Đức

2


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 15
CHƯƠNG I TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG KHÁCH
HÀNG CÁ NHÂN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG
MẠI ........................................................................................................................... 19
1.1 Tín dụng khách hàng cá nhân của Ngân hàng thương mại .......................... 19
1.1.1 Khái niệm khách hàng cá nhân ............................................................................... 19
1.1.2 Đặc điểm khách hàng cá nhân trong hoạt động tín dụng ........................................ 19
1.1.3 Tín dụng khách hàng cá nhân .................................................................................20
1.1.3.1 Khái niệm tín dụng khách hàng cá nhân .........................................................21
1.1.3.2 Đặc trưng tín dụng khách hàng cá nhân .........................................................20
1.1.4 Phân loại tín dụng khách hàng cá nhân ................................................................... 22

1.2 Rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ............................................................... 23

1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng ........................................................................................ 23
1.2.2 Khái niệm rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ....................................................... 24
1.2.3 Biểu hiện của rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân .................................................. 25
1.2.4 Phân loại rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ......................................................... 26
1.2.4.1 Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi rỏ tín dụng Khách hàng cá nhân .......26
1.2.4.2 Căn cứ vào khả năng trả nợ của khách hàng cá nhân ....................................26
1.2.5 Các chỉ số đo lường rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ........................................ 27
1.2.6 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ..................................... 28
1.2.6.1 Nguyên nhân khách quan từ môi trường bên ngoài ........................................28
1.2.6.2 Nguyên nhân từ khách hàng cá nhân vay vốn .................................................30
1.2.6.3 Nguyên nhân từ phía ngân hàng ......................................................................31
1.2.7 Hậu quả của rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân .................................................... 32

1.3 Quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ................................................ 34
1.3.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân .......................................... 34
1.3.2 Rủi ro thường gặp trong tín dụng khách hàng cá nhân ........................................... 34
1.3.3 Nội dung quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ........................................... 35
1.3.3.1 Nhận biết rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ................................................36
1.3.3.2 Đo lường rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân.................................................36
1.3.3.3 Giám sát, kiểm soát và xử lý rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ..................37
1.3.3.4 Phòng ngừa rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ............................................38
1.3.4 Biện pháp thường áp dụng trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng KHCN .......... 39
1.3.5 Tầm quan trọng của quản trị rủi ro tín dụng KHCN ............................................... 40

1.4 Các nhân tố ảnh hưởng tới quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại
Ngân hàng thương mại ........................................................................................... 41
3


1.4.1Các nhân tố bên ngoài ngân hàng ........................................................................... 41

1.4.2Các nhân tố bên trong ngân hàng thương mại ........................................................ 42

1.5 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng KHCN của một số NHTM trên thế
giới ............................................................................................................................ 44
1.5.1 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Trung Quốc ................................. 44
1.5.2 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Thái Lan ..................................... 45
1.5.3 Các bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam ........................................................ 47

KẾT LUẬN CHƯƠNG I ........................................................................................ 49
CHƯƠNG II THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG KHCN TẠI
NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á - CHI NHÁNH THĂNG LONG ......................... 50
2.1 Giới thiệu về Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á – Chi nhánh Thăng
Long .......................................................................................................................... 50
2.1.1 Sự hình thành của Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long
......................................................................................................................................... 50
2.1.2 Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á – Chi nhánh Thăng
Long ................................................................................................................................. 50
2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng
Long giai đoạn 2015 - 2018 ............................................................................................. 52

2.2 Thực trạng hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương
mại cổ phần Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long ...................................................... 56
2.2.1 Tình hình hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Bắc Á - Chi
nhánh Thăng Long ........................................................................................................... 56
2.2.2 Quy trình tín dụng KHCN ...................................................................................... 61

2.3 Quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bắc Á –
Chi nhánh Thăng Long ........................................................................................... 68
2.3.1 Nhận biết rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ........................................................ 68
2.3.2Đo lường rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân......................................................... 70

2.3.3 Giám sát, kiểm soát và xử lý rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân .......................... 73
2.3.4 Phòng ngừa rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân ..................................................... 78

2.4 Đánh giá chung hoạt động quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Ngân hàng
TMCP Bắc Á - chi nhánh Thăng Long.................................................................. 79
2.4.1 Những kết quả đạt được .......................................................................................... 79
2.4.2 Những hạn chế và nguyên nhân trong quản trị rủi ro tín dụng KHCN ................... 81
2.4.2.1 Hạn chế ............................................................................................................81
2.4.2.2 Nguyên nhân ....................................................................................................84

KẾT LUẬN CHƯƠNG II ....................................................................................... 87
4


CHƯƠNG III GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
BẮC Á – CHI NHÁNH THĂNG LONG............................................................. 88
3.1 Cơ hội và thách thức đối với Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng
Long........................................................................................................................ 88
3.1.1 Cơ hội......................................................................................................................88
3.1.2 Thách thức...............................................................................................................89
3.2 Định hướng của Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long.....................89
3.2.1 Định hướng hoạt động tín dụng KHCN..................................................................90
3.2.2 Định hướng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng KHCN...........................................91

3.3 Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Ngân
hàng TMCP Bắc Á – chi nhánh Thăng Long...................................................... 93
3.3.1 Nâng cao chất lượng thẩm định..............................................................................93
3.3.2 Nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát khoản vay................................................94
3.3.3 Thực hiện tốt việc cập nhật và quản lý thông tin khoản vay trên hệ thống dữ liệu 96

3.3.4 Tăng cường xử lý nợ xấu........................................................................................96
3.3.5 Đầu tư hệ thống hiện đại hóa công nghệ ngân hàng...............................................97
3.3.6 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực..................................................................... 98

3.4 Một số kiến nghị.............................................................................................. 99
3.4.1 Đối với Chính phủ...................................................................................................99
3.4.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước...............................................................................100
3.4.3 Đối với Ngân hàng TMCP Bắc Á (BAC A BANK)............................................. 102

KẾT LUẬN.......................................................................................................... 103
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ 104

5


DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Ký hiệu

BẢNG BIỂU

Trang

Bảng 2.1

Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh giai đoạn 2015 2018

53

Bảng 2.2

Kết quả huy động vốn của chi nhánh giai đoạn 2015 - 2018

54

Bảng 2.3

Huy động vốn theo kỳ hạn của chi nhánh giai đoạn 2015 - 2018

54

Bảng 2.4

Huy động vốn theo loại hình tổ chức kinh tế của chi nhánh giai
đoạn 2015 - 2018

55

Bảng 2.5

Dư nợ tín dụng của chi nhánh giai đoạn 2015 - 2018

56

Bảng 2.6

Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế của chi nhánh giai
đoạn 2015 - 2018

57

Bảng 2.7

Cơ cấu dư nợ theo loại tiền của chi nhánh giai đoạn 2015 -2018

58

Bảng 2.8

Cơ cấu dư nợ theo thời hạn vay của chi nhánh giai đoạn 2015 2018

59

Bảng 2.9

Cơ cấu các nhóm nợ của chi nhanh giai đoạn 2015 - 2018

60

Bảng 3.1

Thang điểm XHTD khách hàng cá nhân của Bac A Bank

74

Bảng 3.2

Tỷ lệ sử dụng vốn của chi nhánh giai đoạn 2015 - 2018

80

Sơ đồ 1.1

Mô hình tổ chức của Bac A Bank – Thăng Long

51

Sơ đô 1.2

Tiếp thị khách hàng, tiếp nhận hồ sơ KHCN; Thẩm định KHCN

65

Sơ đồ 1.3

Thẩm định và xét duyệt cấp tín dụng KHCN; Thủ tục sau phê
duyệt

66

Sơ đồ 1.4

Giải ngân; Quản lý sau cấp tín dụng; thu hồi nợ; Thanh lý các hợp
đồng, lưu hồ sơ

67

Sơ đồ 1.5

Quy trình quản trị rủi ro tín dụng KHCN

68

6


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Diễn giải

Bac A Bank

Ngân hàng TMCP Bắc Á

Bac A Bank – Thang
Long

Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long

BAC A AMC

Công ty Quản lý và Khai thác tài sản – Ngân hàng
TMCP Bắc Á

BCTC

Báo cáo tài chính

BTĐTD
CIC

Ban Thẩm định tín dụng
Trung tâm thông tin tín dụng Việt Nam

CVQHKH
CVHTTD
CVTĐ
GDBĐ
HĐQT
KSRR
KHCN
LĐBTĐTD
LĐĐVKD
LĐPKD
LĐBPKD
LĐPTĐ
LĐPVDKH
LĐPGD
LĐPNQ

Chuyên viên Quan hệ Khách hàng
Chuyên viên hỗ trợ tín dụng
Chuyên viên thẩm định
Giao dịch bảo đảm
Hội đồng quản trị
Kiểm soát rủi ro
Khách hàng cá nhân
Lãnh đạo ban thẩm định tín dụng
Lãnh đạo đơn vị kinh doanh
Lãnh đạo phòng kinh doanh

Lãnh đạo bộ phận kinh doanh
Lãnh đạo phòng thẩm định
Lãnh đạo phòng dịch vụ Khách hàng
Lãnh đạo phòng giao dịch
Lãnh đạo phòng ngân quỹ

NHNN

Ngân hàng Nhà nước

NHTM

Ngân hàng thương mại

NHTW

Ngân hàng Trung ương

PGD

Phòng giao dịch

PNQ

Phòng Ngân quỹ

PGD

Phòng giao dịch

PDVKH

Phòng dịch vụ Khách hàng
7


QTRR

Quản trị rủi ro

QTRRTD

Quản trị rủi ro tín dụng

RRTD

Rủi ro tín dụng

TCTD

Tổ chức tín dụng

TMCP

Thương mại cổ phần

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TSCĐ

Tài sản cố định

TSĐB

Tài sản đảm bảo

XHTD

Xếp hạng tín dụng

8


TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Luận văn được kết cấu làm 3 chương trong đó trình bày các vấn đề lớn để nhằm
đạt được mục tiêu nghiên cứu của đề tài, cụ thể như sau:
Chương 1: Tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân trong
hoạt động của Ngân hàng thương mại
1.1 Tín dụng khách hàng cá nhân của Ngân hàng thương mại
Mục này làm rõ các khái niệm cơ bản, đặc điểm khách hàng cá nhân trong
hoạt động tín dụng. Ngoài ra mục này nêu lên các khái niệm tín dụng khách hàng
cá nhân và các đặc trưng của tín dụng khách hàng cá nhân. Phần này còn làm rõ,
phân loại tín dụng khách hàng cá nhân căn cứ vào mục địch sử dụng vốn, các
phương thức cho vay, và các biện pháp bảo đảm khoản vay.
1.2 Rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
Mục này làm rõ các khái niệm rủi ro tín dụng nói chung và rủi ro tín dụng
khách hàng cá nhân nói riêng, các biểu hiện của rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
có thể xảy ra. Ngoài ra, mục này còn phân loại rõ các rủi ro tín dụng khách hàng cá

nhân căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi rỏ tín dụng Khách hàng cá nhân và vào
khả năng trả nợ của khách hàng cá nhân. Các biểu hiện của rủi ro tín dụng khách
hàng cá nhân dẫn đến vỡ nợ, phá sản, lừa đảo hoặc chây ỳ trong việc trả nợ. Cuối
cùng mục này còn đưa ra phân loại rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân căn cứ vào
nguyên nhân phát sinh rủi rỏ tín dụng Khách hàng cá nhân và vào vào khả năng trả
nợ của khách hàng cá nhân.
1.3 Quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
Các khái niệm cơ bản về quản trị rủi ro và rủi ro thường gặp trong tín dụng
khách hàng cá nhân được nêu rõ trong mục này. Hoạt động tín dụng khách hàng cá
nhân là nghiệp vụ kinh doanh chủ yếu của Ngân hàng thương mại, đem lại lợi
nhuận lớn nhất nhưng cũng là loại rủi ro lớn nhất của NHTM. Rủi ro tín dụng
khách hàng cá nhân được đề cập ở đây là rủi ro trong hoạt động cho vay, cấp tín
dụng của NHTM. Ngoài ra, nội dung chính quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá
nhân được nêu ra gồm 4 nội dung chính:
- Nhận biết rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân

9


- Đo lường rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
- Giám sát, kiểm soát và xử lý rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
- Phòng ngừa rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
1.4 Các nhân tố ảnh hưởng tới quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
tại Ngân hàng thương mại
Bao gồm các nhân tố bên ngoài ngân hàng và các nhân tố bên trong ngân
hàng ảnh hưởng tới quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng
thương mại được làm rõ trong mục này.
1.5 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân của một số
Ngân hàng thương mại trên thế giới
Tại mục này một số kinh nghiệm quý báu về quản trị rủi tín dụng khách

hàng cá nhân tại Trung Quốc và Thái Lan đã được nêu ra, từ đó rút ra được các bài
học kinh nghiệm cho Việt Nam
Thứ nhất, các ngân hàng phải tuân thủ đúng, đầy đủ các quy định và quy chế
cho vay, đào tạo và nâng cao năng lực, ý thức trách nhiệm của các nhân viên tín
dụng, bảo đảm chính xác từ khâu đầu tiên của quá trình cho vay là một trong những
biện pháp quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân hiệu quả nhất.
Thứ hai, cần chú ý đến khả năng trả nợ của khách hàng cá nhân, phương án
kinh doanh hiệu quả hơn là chú trọng đến tài sản bảo đảm.
Thứ ba, cần phải hoàn thiện hệ thống thông tin và các mô hình chấm điểm xếp
hạng KHCN hỗ trợ cho công tác phòng ngừa và hạn chế rủi ro.
Thứ tư, tuân thủ đúng các quy định về phân loại nợ, trích lập dự phòng rủi ro và các
quy định về an toàn hoạt động kinh doanh Ngân hàng.
Thứ năm, quan tâm đến giai đoạn sau giải ngân, có kế hoạch kiểm tra việc sử
dụng vốn của khách hàng theo định kỳ cũng như đánh giá lại tài sản của khách hàng
để hạn chế tối đa rủi ro có thể xảy ra đối với ngân hàng.
Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân
hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long
10


Các phân tích tại chương 2 nhằm mục tiêu làm rõ các vấn đề quản trị rủi ro tín
dụng khách hàng cá nhân đã được nêu ra trong chương 1, cụ thể:
2.1 Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long
Mục này tóm tắt sự hình thành và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Bắc Á
– Chi nhánh Thăng Long. Ngoài ra, mục này còn nêu lên được những kết quả hoạt
động kinh doanh của Chi nhánh trong giai đoạn 2015 – 2018 bao gồm:
- Kết quả huy động vốn của Chi nhánh giai đoạn 2015 – 2018
- Dư nợ tín dụng của Chi nhánh giai đoạn 2015 - 2018
2.2 Thực trạng hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương
mại cổ phần Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long

Mục này phân tích tình hình hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân và quy
trình tín dụng khách hàng cá nhân tại Chi nhánh Thăng Long , cụ thể như sau:
- Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế của Chi nhánh giai đoạn
2015 – 2018
- Cơ cấu dư nợ theo loại tiền của Chi nhánh giai đoạn 2015 – 2018
- Cơ cấu dư nợ theo thời hạn vay của Chi nhánh giai đoạn 2015 – 2018
- Cơ cấu các nhóm nợ của Chi nhánh giai đoạn 2015 – 2018
2.3 Quản trị rủi ro tín dụng Khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bắc Á –
Chi nhánh Thăng Long
Mục này phân tích phương thức quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Chi nhánh
được thể hiện qua sơ đồ 4 bước, cụ thể như sau:
- Nhận biết rủi ro tín dụng KHCN: Với tính chất đặc thù của hoạt động tín
dụng khách hàng cá nhân được thực hiện thông qua theo quy trình đồng bộ nên việc
nhận biết và đánh giá rủi ro được Bac A Bank thống nhất từ hội sở chính đến từng
chi nhánh. Các dấu hiệu rủi ro được tổng hợp về các rủi ro tại chi nhánh và tập hợp
trên toàn hệ thống Bac A Bank.
- Đo lường rủi ro tín dụng KHCN: Đo lường rủi ro tín dụng khách hàng cá
nhân là việc ngân hàng xây dựng mô hình thích hợp để lượng hóa mức độ rủi ro tín
11


dụng của khách hàng. Từ đó có thể xác định được phần bù rủi ro và giới hạn tín
dụng an toàn tối đa đối v ới một khách hàng, cũng như trích lập quỹ dự phòng rủi ro
tín dụng. Có 2 phương pháp cơ bản để đo lường rủi ro tín dụng như sau: Phương
pháp định tính về rủi ro tín dụng: Mô hình 6C và phương pháp định lượng
- Giám sát, kiểm soát và xử lý rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân: Hiện tại
Ngân hàng TMCP Bắc Á đã hoàn thiện việc xây dựng bộ chỉ tiêu và phần mềm
chấm điểm, xếp hạng tín dụng khách hàng mới và đã triển khai chính thức hệ thống
xếp hạng tín dụng nội bộ. Hiện tại, chi nhánh đã thực hiện chấm điểm theo quy định
của trụ sở chính.

- Phòng ngừa rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân: Cùng với quá trình giám sát, kiểm
soát và xử lý rủi ro thì hoạt động phòng ngừa rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại
Bac A Bank cũng rất quan trọng. Thời gian qua Bac A Bank đã thực hiện công tác
phòng ngừa rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân như truyền thông nội bộ và giới
thiệu sản phẩm tín dụng cho khách hàng.
2.4 Đánh giá chung hoạt động quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Ngân hàng
TMCP Bắc Á - chi nhánh Thăng Long
Mục này đưa ra được những kết quả đạt được của Chi nhánh Thăng Long qua
tỷ lệ sử dụng vốn giai đoạn 2015 – 2018. Tốc độ tăng trưởng tín dụng của chi nhánh
luôn đạt ở tỷ lệ tương đối tốt trong giai đoạn nghiên cứu. Hầu hết trong các năm, tốc
độ tăng trưởng tín dụng đều đạt kết quả khả quan. Chi nhánh vẫn chủ động tập trung
vào các khách hàng truyền thống đồng thời cũng mở rộng đối tượng khách hàng vay
mới.
Ngoài ra mục cũng nêu lên những hạn chế và nguyên nhân trong quản trị rủi ro
tín dụng KHCN, cụ thể như sau:
- Thứ nhất, chức năng nhiệm vụ quản lý rủi ro tín dụng của phòng quản lý
rủi ro tín dụng chưa được xem trọng đúng mức.
- Thứ hai, công tác thẩm định cho vay, thẩm định TSĐB, thẩm định rủi ro tín
dụng độc lập còn hạn chế.
- Thứ ba, thông tin được thu thập chưa đầy đủ, chính xác.
12


- Thứ tư, vi phạm việc cập nhật thông tin, sửa đổi thông tin của khoản vay
trong hệ thống dữ liệu.
- Thứ năm, tài sản thế chấp được xem trọng hơn hiệu quả của phương án
vay vốn.
- Thứ sáu, việc kiểm tra, giám sát khoản vay chưa thường xuyên và còn
mang tính hình thức.
- Thứ bảy, cơ sở vật chất còn hạn chế.

- Thứ tám, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của một số nhân viên ngân hàng
còn hạn chế.
- Thứ chín, hạn chế trong chấm điểm, xếp hạng tín dụng KHCN.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Ngân hàng
TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long
3.1 Cơ hội và thách thức đối với Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng
Long
Hiện nay, việc phát triển tín dụng khách hàng cá nhân đang là một xu thế và là
yêu cầu tất yếu đối với hệ thống ngân hàng nói chung và ngân hàng TMCP Bắc Á –
Chi nhánh Thăng Long nói riêng nhằm phát triển thương hiệu, gia tăng thị phần và
đa dạng hoá các loại hình sản phẩm, dịch vụ của ngân hàng, góp phần vào việc tăng
sức cạnh tranh, tăng doanh thu, mở rộng thị trường, tiềm năng phát triển. Theo đó,
khả năng phân tán rủi ro trong hoạt động tín dụng KHCN cũng được tăng lên.
Nhiệm vụ khó khăn đặt ra cho chi nhánh nói riêng và Ngân hàng TMCP Bắc Á
nói chung không chỉ ở chiến lược kinh doanh nâng cao thị phần mà còn phải xây
dựng được một chiến lược gìn giữ, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực có hiệu quả
không chỉ tạo ra được con người đáp ứng được yêu cầu của cạnh tranh và hội nhập
mà còn phải giữu được họ gắn bó lâu dài với chi nhánh.
3.2 Định hướng của Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long
- Thứ nhất, tiếp tục đẩy mạnh phát triển khách hàng cá nhân thông qua việc tiếp
thị các sản phẩm hiện có nhằm mở rộng thị trường hoạt động tín dụng tới mọi lĩnh vực,
mọi đối tượng khách hàng mà pháp luật cho phép, đẩy mạnh bán lẻ đối với tư nhân cá
13


thể, hộ gia đình, các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đô thị, khu chung cư và
khu dân cư.
- Thứ hai, định hướng thị trường mục tiêu là các khu vực phát triển và đang
phát triển, các làng nghề có tình hình tiêu thụ sản phẩm tốt, tập trung chủ yếu là các
ngành công nghiệp chế biến, thương mại, dịch vụ.

- Thứ ba, định hướng theo sản phẩm tín dụng KHCN: dựa vào tính chất sản
phẩm như mục đích sử dụng, nguồn trả nợ, tài sản đảm bảo, kỳ hạn vay, loại tiền tệ,
khách hàng mục tiêu… và các chính sách, chỉ đạo của Chính phủ, của NHNN và
chính sách quản trị rủi ro tín dụng KHCN của ngân hàng tại từng thời kỳ.
3.3 Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Ngân
hàng TMCP Bắc Á – chi nhánh Thăng Long
Các giải pháp đặt ra được Chi nhánh Thăng Long đề ra: nâng cao chất lượng
thẩm định, nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát khoản vay, thực hiện tốt việc cập
nhật và quản lý thông tin khoản vay trên hệ thống dữ liệu, tăng cường xử lý nợ xấu,
đầu tư hệ thống hiện đại hóa công nghệ ngân hàng, nâng cao chất lượng nguồn nhân
lực.
3.4 Một số kiến nghị
Luận văn đưa ra một số kiến nghị đối với Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và
Ngân hàng TCMP Bắc Á nhằm tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của công
tác quản trị rủi ro tín dụng KHCN tại Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng
Long. Các kiến nghi đưa ra được cân nhắc giữa yêu cầu thực tế và khả năng thực
hiện được trong điều kiện hiện tại.

14


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong môi trường hoạt động nhiều thử thách, các ngân hàng phải gánh chịu rủi
ro đáng kể để kiếm được lợi nhuận kỳ vọng. Một trong những hoạt động chủ yếu
đem lại lợi nhuận và cũng như rủi ro lớn nhất đối với một ngân hàng đó là hoạt
động tín dụng. Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng mang lại và rủi ro tín dụng là hai
yếu tố luôn song hành, không thế tách rời. Ngân hàng không thể loại bỏ hoàn toàn
được rủi ro tín dụng trong hoạt động của mình mà chỉ có thể áp dụng các biện pháp
để phòng ngừa hoặc giảm thiểu thiệt hại tối đa mà rủi ro tín dụng có thể mang lại.

Đứng trên quan điểm quản trị toàn bộ hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động
tín dụng khách hàng cá nhân nói riêng, một tỷ lệ tổn thất dự kiến đối với hoạt động
tín dụng phải luôn được xác định trong chiến lược hoạt động chung. Khi ngân hàng
kinh doanh với mức tổn thất thấp hơn hoặc bằng mức tỷ lệ tổn thất dự kiến thì đó là
sự thành công trong lĩnh vực quản trị rủi ro.
Hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân của các NHTM hiện nay đang ngày
càng phát triển. Quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân là vấn
đề mà các NHTM, các cơ quan quản lý luôn quan tâm và chú trọng để xây dựng các
biện pháp phù hợp. Xây dựng một hệ thống hoàn thiện trong quản trị rủi ro nói
chung và quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân nói riêng mang tính chất then
chốt trong sự tồn tại của một ngân hàng thương mại.
Ngân hàng TMCP Bắc Á là một trong những ngân hàng TMCP uy tín, tình
hình kinh doanh được duy trì trong thời gian qua khá ổn định, trong đó hoạt động
quản trị rủi ro tín dụng luôn luôn được coi trọng. Ðặc biệt tại Ngân hàng TMCP Bắc
Á – Chi nhánh Thăng Long cùng với sự phát triển cả quy mô tín dụng, hoạt động
quản trị rủi ro tín dụng đã bắt đầu được quan tâm chặt chẽ và đúng hướng. Mặc dù
đã có những kết quả ban đầu nhưng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá
nhân tại Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long vẫn còn nhiều bất cập,
chưa được kiểm soát một cách hiệu quả và đang có xu hướng ngày một gia tăng.

15


Chính vì thế, Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long phải tự mình
hoàn thiện hệ thống quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân nhằm duy trì hoạt
động một cách hiệu quả và bền vững, vượt qua những thử thách mà nền kinh tế hội
nhập đã đang và sẽ đem lại. Rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân phải được quản lý,
kiểm soát một cách bài bản và có hiệu quả, đảm bảo tín dụng hoạt động trong phạm
vi rủi ro chấp nhận được, hỗ trợ việc phân bổ vốn hiệu quả hơn trong hoạt động tín
dụng, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng và tăng thêm lợi nhuận

kinh doanh của ngân hàng, góp phần nâng cao uy tín và tạo ra lợi thế của ngân hàng
trong cạnh tranh. Nhận thức được tầm quan trọng đó nên tôi đã chọn “Quản trị rủi
ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á –
Chi nhánh Thăng Long” để làm đề tài cho luận văn của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân hiện nay là vấn đề mà các NHTM
luôn quan tâm và chú trọng để xây dựng các biện pháp phù hợp, nâng cao năng lực
cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh trong hoạt động tín dụng Ngân hàng. Theo tác giả
được biết thì đề tài về quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân đã được nhiều tác giả
nghiên cứu ở nhiều cấp độ khác nhau như: Luận văn thạc sĩ nghiên cứu khoa học, báo
cáo tốt nghiệp,… Sau đây là một số đề tài nghiên cứu mà tác giả được biết: Đề tài:
“Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quốc dân (NCB)” của tác giả Lương
Thu Phương – Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội. Đề tài đưa ra được
cái nhìn tổng quát về tình hình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quốc dân
và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân
hàng TMCP Quốc dân. Tiếp theo là đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay
ngắn hạn đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt
Á – Chi nhánh Buôn Ma Thuột” của tác giả Trần Thị Hương Thảo – Trường Đại học

Đà Nẵng. Nghiên cứu đã đánh giá được thực trạng quản trị rủi ro tín dụng cho vay
ngắn hạn đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Á – Chi nhánh
Buôn Ma Thuột và cũng đưa ra đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Việt Á – Chi nhánh Buôn Ma Thuột.
Trong phạm vi nghiên cứu của Trường Đại học Thăng Long có đề tài: “Giải pháp
16


hạn chế rủi ro cho vay đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và
phát triển Nông thôn – Chi nhánh Láng Hạ” của tác giả Trần Phú Hưng. Đề tài đã
đề ra được các giải pháp hạn chế rủi ro cho vay đối với khách hàng cá nhân tại Ngân

hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh
doanh của chính ngân hàng đó.
Các đề tài nói trên chỉ nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng nói chung tại một
ngân hàng bất kỳ trong hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam, hơn nữa số liệu
nghiên cứu chưa cập nhật khoảng 5 -10 năm về trước. Chính vì vậy với đề tài đã
chọn “ Quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bắc Á –
Chi nhánh Thăng Long”, tác giả sẽ đi sâu vào nghiên cứu về tình hình quản trị rủi ro
tín dụng khách hàng cá nhân tại chính đơn vị công tác.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu những lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng của NHTM
và phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng
TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long trong thời gian qua, luận văn phân tích và
đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại
Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được mục đích nghiên cứu, đề tài đưa ra những nhiệm vụ sau đây:
Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về tổng quan quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá
nhân trong hoạt động của Ngân hàng thương mại
Điều tra, phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại
Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long giai đoạn 2015 – 2018
Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro tín
dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro tín
dụng khách hàng cá nhân của NHTM.
17


Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại

Ngân hàng TMCP Bắc Á – Chi nhánh Thăng Long trong giai đoạn từ năm 2015 đến
năm 2018.
4. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp được sử dụng trong quá trình thực hiện đề tài gồm: phương
pháp thống kê, so sánh và tổng hợp…Đề tài cũng sử dụng và vận dụng các lý thuyết
cơ bản về rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân và quản trị rủi ro tín dụng khách hàng
cá nhân.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn được chia làm 3 chương, cụ thể như
sau:
Chương I: Tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân trong
hoạt động của Ngân hàng thương mại
Chương II: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân
hàng TMCP Bắc Á – chi nhánh Thăng Long
Chương III: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
tại Ngân hàng TMCP Bắc Á – chi nhánh Thăng Long

18


CHƯƠNG I
TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG CÁ
NHÂN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Tín dụng khách hàng cá nhân của Ngân hàng thương mại
1.1.1 Khái niệm khách hàng cá nhân
Khách hàng trong tín dụng là là cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác có nhu cầu sử
dụng vốn phục vụ mục đích tiêu dùng, đầu tư hay phục vụ hoạt động sản xuất kinh
doanh của cá nhân, hộ gia đình đó. Khác với các doanh nghiệp và các tổ chức kinh
tế, khách hàng cá nhân thường có số lượng rất lớn, nhu cầu vay vốn rất đa dạng
song không thường xuyên và chịu sự ảnh hưởng nhiều của môi trường kinh tế, văn

hóa – xã hội. Chính vì vậy, ở mỗi khu vực khác nhau, nhu cầu vay vốn của khách
hàng cá nhân cũng rất khác nhau.
1.1.2 Đặc điểm khách hàng cá nhân trong hoạt động tín dụng
Thứ nhất, thời gian vay vốn của KHCN rất đa dạng, bao gồm các khoản vay
ngắn hạn, trung và dài hạn. Đối với những khoản vay bổ sung vốn lưu động phục
vụ sản xuất kinh doanh thì thời hạn chủ yếu là vay ngắn hạn. Còn đối với những
khoản vay phục vụ nhu cầu tiêu dùng của cá nhân và hộ gia đình thì thời hạn vay
thường là trung và dài hạn.
Thứ hai, quy mô và số lượng các khoản vay của khách hàng cá nhân thường
nhỏ hơn đối với khách hàng là doanh nghiệp, tổ chức kinh tế. Tuy nhiên, đối với các
NHTM hoạt động theo định hướng là Ngân hàng bán lẻ thường có số lượng các
khoản vay khách hàng cá nhân chiếm tỉ trọng lớn.
Thứ ba, chi phí mà NHTM bỏ ra đối với các khoản cho vay KHCN thường lớn
cả về chi phí nhân lực và công cụ. Bởi đối tượng cho vay khách hàng là cá nhân có
diễn biến phức tạp, số lượng các khoản vay là lớn, song quy mô mỗi khoản vay lại
tương đối nhỏ.
Thứ tư, lãi suất cho vay của các khoản cho vay KHCN thường cao hơn so với
các loại hình cho vay doanh nghiệp. Nguyên nhân bởi vì chi phí cho vay KHCN
tính trên mỗi đơn vị đồng cho vay là lớn, mức độ rủi ro của khoản vay cao và kém
nhạy bén với lãi suất.
19


Thứ năm, các khoản cho vay KHCN bao giờ cũng tiềm ẩn rủi ro tín dụng cao.
Bởi đối tượng cho vay là các cá nhân, hộ gia đình có tình hình tài chính dễ thay đổi
tùy theo tình trạng công việc và sức khỏe của họ. Trọng hoạt động sản xuất kinh
doanh, các cá nhân và hộ gia đình thường có trình độ quản lý yếu, thiếu kinh
nghiệm, trình độ khoa học kỹ thuật lạc hậu do đó khả năng cạnh tranh trên thị
trường kém. Do vậy Ngân hàng sẽ phải đối mặt với rủi ro khi người vay bị thất
nghiệp, gặp tai nạn, phá sản. Mặt khác việc thẩm định và quyết định cho vay KHCN

thường không đầy đủ về thông tin cũng là một trong những lý do dẫn tới tình trạng
rủi ro tín dụng đối với các khoản cho vay KHCN.
1.1.3 Tín dụng khách hàng cá nhân
1.1.3.1 Khái niệm tín dụng khách hàng cá nhân
Tín dụng khách hàng cá nhân là hoạt động tín dụng mà Ngân hàng thương
mại đóng vai trò là người chuyển nhượng quyền sử dụng vốn của mình cho khách
hàng cá nhân một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo
thỏa thuận với nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi. Đối tượng khách hàng cá nhân
bao gồm cá nhân và hộ gia đình có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cá thể.
Mục đích vay bao gồm vay tiêu dùng và vay sản xuất kinh doanh trong đó:
Vay tiêu dùng là hình thức tài trợ cho mục đích chi tiêu cá nhân, hộ gia đình. Các
khoản cho vay tiêu dùng là nguồn tài chính quan trọng giúp người tiêu dùng có thể
trang trải các nhu cầu trong cuộc sống như nhà ở, phương tiện, vận chuyển, xây
dựng, du lịch, du học, chữa bệnh…
Vay sản xuất kinh doanh là hình thức tài trợ cho mục đích bổ sung vốn lưu động;
thanh toán tiền mua máy móc thiết bị, phương tiện vận chuyển và các chi phí sản
xuất kinh doanh cần thiết; xây dựng, mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh,…
Tín dụng khách hàng cá nhân đã phát triển từ lâu trên thế giới, nhưng là một
khái niệm chưa được phát triển rộng rãi ở thị trường Việt Nam. Hiện nay xu hướng
tiêu dùng tăng cao để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho cuộc sống tăng nhanh, nhất là ở
các thành phố lớn. Chính vì thế, các sản phẩm tín dụng cá nhân của ngân hàng được

20


khách hàng rất quan tâm. Đây là cơ sở để các ngân hàng tự tin đẩy mạnh mảng kinh
doanh tín dụng này.
1.1.3.2 Đặc trưng tín dụng khách hàng cá nhân
Các khoản cho vay đối với KHCN thường là các khoản vay có giá trị nhỏ,
nhưng số lượng các khoản vay thường là rất lớn. KHCN thường có hai mục đích

vay sau: Thứ nhất là cá nhân vay đáp ứng nhu cầu vốn để tiêu dùng và các khoản
vay cá nhân cho mục đích này phục vụ cho nhu cầu chi tiêu cuộc sống hàng ngày
như mua nhà đất, mua sắm trang thiết bị nội thất, xây dựng sửa chữa nhà cửa, du
học,… Thứ hai là cá nhân, hộ kinh doanh vay đáp ứng nhu cầu bổ sung vốn lưu
động để kinh doanh, quyền hoạt động sản xuất kinh doanh của cá nhân, hộ gia đình
được pháp luật thừa nhận, nhưng do năng lực hạn chế nên hoạt động kinh doanh
thường không có quy mô lớn. Số tiền cho vay hai mục đích này đều bị giới hạn bởi
những điều kiện từ ngân hàng đó là: tính hợp lý của nhu cầu vốn, khả năng trả nợ và
tài sản đảm bảo.
Số lượng khách hàng cá nhân đông do đối tượng của loại hình cho vay này là mọi
cá nhân trong xã hội, từ những người có thu nhập cao đến những người có thu nhập
trung bình và thấp. Nhu cầu tín dụng phong phú và đa dạng của khách hàng cá
nhân, vì khi chất lượng cuộc sống và trình độ dân trí được nâng cao, người dân càng
có nhu cầu vay ngân hàng để cải thiện và nâng cao mức sống.
Chất lượng của các khoản vay thường là khá tốt. Tuy nhiên các khoản cho vay
đối với khách hàng cá nhân chỉ có chất lượng tốt khi không có những biến cố từ
phía khách hàng. Bên cạnh đó các khoản vay thường có tính rủi ro cao nên được
các Ngân hàng cho vay áp dụng mức lãi suất cao nhất trong bảng lãi suất cho vay áp
dụng đối với các khoản vay trong các NHTM. Khi thẩm định cho vay thì thông tin
về bản thân khách hàng là một trong những yếu tố quan trọng để ngân hàng đưa đến
quyết định cho vay, bên cạnh tính hợp lý và hợp pháp của nhu cầu vốn, khả năng trả
nợ và tài sản đảm bảo. Đối với khách hàng cá nhân, việc đánh giá nhân thân, nguồn
trả nợ, mục đích sử dụng vốn vay thường khó đầy đủ và rõ ràng dẫn đến rủi ro
thông tin bất cân xứng, khiến cho việc thẩm định khách hàng thiếu chính xác.
Nguồn trả nợ chủ yếu của khách hàng cá nhân là từ thu nhập ổn định ở thời điểm
21


hiện tại. Do vậy, nếu người vay gặp vấn đề về sức khoẻ, mất việc làm hay gặp các
biến cố bất ngờ ảnh hưởng đến thu nhập thì sẽ không trả được nợ vay cho ngân

hàng. Rủi ro này còn tăng lên đối với những khoản cấp tín dụng trên cơ sở tín chấp,
do ngân hàng cấp tín dụng trên cơ sở thẩm định uy tín của khách hàng tốt hay xấu
mà không có biện pháp đảm bảo bằng tài sản. Trong trường hợp đó, nếu khách hàng
thực sự không có khả năng trả nợ vay hoặc có khả năng, nhưng không có ý chí trả
nợ vay trong khi việc quản lý thông tin về sự thay đổi nơi cư trú, công việc của
khách hàng là một điều không dễ dàng thì sẽ rất khó khăn cho ngân hàng khi xử lý
khoản vay để thu hồi nợ.
Thời hạn của các khoản vay chủ yếu là ngắn hạn, một phần là trung hạn và
một phần nhỏ là dài hạn. Điều đó có thể được giải thích phần nào là do đây là hình
thức cho vay với mức lãi suất cao nhất trong các NHTM. Đối với khách hàng cá
nhân có nhu cầu vốn với mục đích phục vụ đời sống như mua bất động sản, xây sửa
nhà, mua ô tô thế chấp bằng tài sản hình thành trong tương lại,… thì thời hạn vay là
trung dài hạn và tối đa lên đến hai mươi năm. Còn đối với khách hàng cá nhân, hộ
kinh doanh có nhu cầu vốn bổ sung vốn để kinh doanh thì thời hạn cho vay thường
ngắn hạn.
1.1.4 Phân loại tín dụng khách hàng cá nhân
Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn, các khoản vay của khách hàng cá nhân
bao gồm vay tiêu dùng và vay sản xuất kinh doanh.
 Vay tiêu dùng là khoản vay đáp ứng nhu cầu chi tiêu của các cá nhân: hộ gia đình
như: xây nhà, sửa nhà, mua ô tô, du học, chữa bệnh, cưới hỏi…
 Vay sản xuất kinh doanh là các khoản vay phục vụ mục đích bổ sung vốn sản
xuất kinh doanh, đầu tư của cá nhân, hộ gia đình như: bổ sung vốn lưu động, mua
sắm tài sản cố định, đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư
kinh doanh chứng khoán, vàng.
Căn cứ theo phương thức cho vay chủ yếu bao gồm cho vay từng lần, cho vay
trả góp, cho vay theo hạn mức thấu chi và cho vay theo hạn mức tín dụng.

22

 Cho vay từng lần là phương pháp cho vay mà mỗi lần vay Khách hàng và Ngân
hàng đều phải làm các thủ tục cần thiết và ký hợp đồng tín dụng. Đây là hình thức
cho vay theo món khi khách hàng có nhu cầu.
 Cho vay trả góp là hình thức cho vay mà Ngân hàng và Khách hàng xác định và
thỏa thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo
nhiều kỳ hạn trong thời hạn vay.
 Cho vay theo hạn mức thấu chi là phương thức cho vay mà Ngân hàng thỏa thuận
bằng văn bản chấp nhận cho Khách hàng chi vượt số tiền có trên số dư tài
khoản thanh toán của Khách hàng tới một hạn mức nhất định, trong thời gian nhất
định. Hiện nay, phương thức cho vay này đang được các NHTM thực hiện ngày
càng rộng rãi bởi tính ưu việt của nó.
 Cho vay theo hạn mức tín dụng là phương pháp cho vay mà Ngân hàng và Khách
hàng xác định và thỏa thuận một hạn mức tín dụng, duy trì hạn mức cho vay được
tính từ thời điểm hạn mức cho vay bắt đầu có hiệu lực, cho đến thời điểm hạn mức
tín dụng đó hết hiệu lực hoặc hạn mức cho vay khác thay thế.
Căn cứ biện pháp bảo đảm khoản vay chủ yếu bao gồm cho vay có tài sản bảo
đảm và cho vay không tài sản bảo đảm (tín chấp). Trong cả hai hình thức cho vay
đều có kỳ hạn linh hoạt ngắn hạn hoặc trung và dài hạn.
 Cho vay có tài sản bảo đảm là loại cho vay mà Ngân hàng đưa ra điều kiện
Khách hàng cá nhân vay phải thế chấp tài sản, cầm cố hoặc có bảo lãnh của bên thứ
ba.
 Cho vay không tài sản bảo đảm (tín chấp) là loại cho vay mà Ngân hàng không
yêu cầu tài sản bảo đảm, cầm cố hoặc bảo lãnh của bên thứ ba mà chỉ dựa trên uy
tín của bên thứ ba. Đây là phương thức cho vay chủ yếu áp dụng đối với Khách
hàng cá nhân truyền thống, lâu năm và có uy tín.
1.2 Rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân
1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng

23