luận văn thạc sĩ nghiên cứu xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại bệnh viện k trung ương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.2 MB, 171 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
---------------
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN
QUẢN TRỊ TẠI BỆNH VIỆN K TRUNG ƯƠNG
Ngành: Quản Trị Kinh Doanh
PHÙNG YẾN LINH
Hà Nội - 2019
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
---------------
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN
QUẢN TRỊ TẠI BỆNH VIỆN K TRUNG ƯƠNG
Nhóm ngành: Kinh Doanh
Ngành: Quản Trị Kinh Doanh
Mã số: 83.40.101
Học viên thực hiện : Phùng Yến Linh
Giáo viên hướng dẫn: PGS. TS Đào Thị Thu Giang
Hà Nội - 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan nội dung đề tài “Nghiên cứu xây dựng hệ thống kế toán
quản trị tại Bệnh viện K trung ương” là công trình nghiên cứu của riêng bản thân
tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Đào Thị Thu Giang. Các số liệu điều
tra và kết quả có được trong luận văn được thực hiện nghiêm túc và trung thực.
Tôi xin khẳng định về sự trung thực của lời cam kết trên
TÁC GIẢ
PHÙNG YẾN LINH
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC BỆNH
VIỆN CÔNG LẬP....................................................................................................6
1.1. Tổng quan về kế toán quản trị............................................................................6
1.1.1. Khái niệm về kế toán quản trị..................................................................6
1.1.2. Lịch sử phát triển của kế toán quản trị....................................................7
1.1.3. Mục tiêu và nhiệm vụ của kế toán quản trị............................................ 10
1.1.4. Vai trò của kế toán quản trị.................................................................... 11
1.1.5 Hệ thống kế toán quản trị trong doanh nghiệp........................................ 13
1.2. Đặc điểm của các bệnh viện công lập tại Việt Nam.......................................... 42
1.2.1. Khái niệm bệnh viện công lập............................................................... 42
1.2.2 Đặc điểm, vai trò của các bệnh viện công lập......................................... 42
1.2.3 Chức năng, nhiệm vụ của Bệnh viện công lập........................................ 44
1.2.4 Đặc điểm hoạt động tài chính của bệnh viện công lập............................47
1.3 Kế toán quản trị trong các bệnh viện công lập................................................ 48
1.3.1 Sự cần thiết vận dụng kế toán quản trị vào các Bệnh viện công lập.......48
1.3.2 Vận dụng kế toán quản trị trong việc lập dự toán...................................49
1.3.3. Vận dụng kế toán trong việc kiểm tra đánh giá thực hiện dự toán.........54
1.3.4. Vận dụng kế toán quản trị trong việc ra quyết định............................... 58
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1........................................................................................ 60
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN NÓI CHUNG VÀ KẾ
TOÁN QUẢN TRỊ TẠI BỆNH VIỆN K TRUNG ƯƠNG.....................................61
2.1. Tổng quan về Bệnh viện K trung ương............................................................ 61
2.1.1 Giới thiệu chung..................................................................................... 61
2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển.......................................................... 64
2.1.3 Chức năng nhiệm vụ............................................................................... 67
2.1.4 Cơ cấu tổ chức........................................................................................ 68
2.2. Thực trạng công tác kế toán tại Bệnh viện K trung ương................................. 69
2.2.1 Đặc điểm của bệnh viện K ảnh hưởng đến công tác kế toán...................69
2.2.2 Thực trạng công tác Kế toán tại bệnh viện K trung ương nói chung......73
2.2.4 Thực trạng của công tác kế toán quản trị..............................................100
Kết luận Chương 2................................................................................................120
CHƯƠNG 3 XÂY DỰNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI BỆNH VIỆN
K TRUNG ƯƠNG................................................................................................121
3.1 Mục tiêu, phương hướng phát triển của Bệnh viện K trung ương...................121
3.2 Tính tất yếu và yêu cầu xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại Bệnh viện K
trung ương............................................................................................................. 122
3.3 Xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại Bệnh viện K trung ương....................123
3.3.1 Xây dựng công tác lập dự toán theo yêu cầu của kế toán quản trị........123
3.3.2 Xây dựng công tác kiểm tra kiểm soát, đánh giá phân tích chi.............131
3.3.3 Cung cấp thông tin hỗ trợ việc ra quyết định........................................139
3.3.4 Xây dựng tổ chức kế toán tại Bệnh viện...............................................147
3.4 Một số kiến nghị để xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại Bệnh viện K trung
ương......................................................................................................................150
3.4.1 Đối với nhà nước và các cơ quan chức năng........................................150
3.4.2. Đối với Bệnh viện K trung ương.........................................................151
Kết luận Chương 3................................................................................................152
KẾT LUẬN...........................................................................................................153
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................155
PHỤ LỤC.............................................................................................................156
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Tên sơ đồ bảng biểu
Trang
Sơ đồ 1.1: Các chức năng cơ bản của quản lý......................................................... 12
Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ giữa chức năng quản lý với quá trình KTQT.....................13
Sơ đồ 1.3 Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị kết hợp. .16
Sơ đồ 1.4: Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị tách biệt 17
Sơ đồ 1.5: Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị hỗn hợp 18
Sơ đồ 1.6 Dự toán sản xuất kinh doanh................................................................... 22
Sơ đồ 1.7 Trình tự lập dự toán từ trên xuống........................................................... 23
Sơ đồ 1.8 Trình tự lập dự toán từ dưới lên............................................................... 24
Sơ đồ 1.9: Phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động.....................32
Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức hoạt động của Bệnh viện................................................ 69
Sơ đồ 2.2 Trình tự luân chuyển chứng từ................................................................ 75
Bảng 2.1 Một số mẫu chứng từ về lao động tiền lương tại đơn vị...........................76
Bảng 2.2 Một số mẫu chứng từ về vật tư tại đơn vị................................................. 76
Bảng 2.3 Một số mẫu chứng từ về tiền tệ tại đơn vị................................................ 76
Bảng 2.4 Một số mẫu chứng từ về TSCĐ tại đơn vị................................................ 77
Sơ đồ 2.3 Trình tự luân chuyển chứng từ trong khâu cấp phát thuốc cho bệnh nhân
nội trú...................................................................................................................... 80
Sơ đồ 2.4 Quy trình kiểm tra, luân chuyển chứng từ chi tiền mặt tại bệnh viện K
trung ương............................................................................................................... 83
Sơ đồ 2.5 Quy trình kiểm tra, luân chuyển chứng từ thu tiền mặt tại bệnh viện K
trung ương............................................................................................................... 84
Bảng 2.5 Danh mục một số báo cáo kế toán đang sử dụng tại bệnh viện K trung
ương........................................................................................................................ 90
Sơ đồ 2.6: Bộ máy phòng tài chính kế toán của Bệnh viện.....................................98
Sơ đồ 2.7. Sơ đồ trình tự xây dựng dự toán...........................................................102
Sơ đồ 2.8. Sơ đồ nội dung xây dựng lập dự toán...................................................103
Bảng 2.6 Nguồn thu theo kế hoạch của Bệnh viện giai đoạn 20116- 2018...........106
Bảng 2.7 Dự toán chi kế hoạch của Bệnh viện giai đoạn 2016-2018....................109
Hình 2.1. Biểu đồ trích lập các quỹ của bệnh viện................................................111
Bảng 2.8 Cân đối thu - chi tại Bệnh viện giai đoạn 2016 – 2018..........................111
Bảng 2.9. Kết quả thực hiện nguồn thu của Bệnh viện giai đoạn 2016 - 2018......114
Bảng 2.10 Các khoản chi của Bệnh viện giai đoạn 2016 - 2018...........................115
Bảng 3.1 Dự toán số lượt bệnh nhân.....................................................................124
Bảng 3.2 Mẫu Báo cáo phân tích đánh giá hoạt động Bệnh viện..........................131
Bảng 3.3 Bảng phân loại chi phí theo hoạt động...................................................132
Bảng 3.4 Báo cáo kiểm soát Nguồn Thu năm 2018..............................................138
Sơ đồ 3.1: Quy trình tổ chức thu thập thông tin tương lai.....................................142
Sơ đồ 3.2 Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị kết hợp 148
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
TP
Thành phố
BV
Bệnh viện
TT
Thông tư
KTTC
Kế toán tài chính
KTQT
Kế toán quản trị
BTC
Bộ tài chính
VTYT
Vật tư y tế
DVKT
Dịch vụ kỹ thuật
TSCĐ
Tài sản cố định
BHXH
Bảo hiểm xã hội
BHYT
Bảo hiểm y tế
NĐ
Nghị định
CP
Chính phủ
NCNN
Ngân sách nhà nước
BYT
Bộ Y tế
HTQT
Hợp tác quốc tế
NCKH
Nghiên cứu khoa học
CCDC
Công cụ dụng cụ
XQ
X Quang
VTTH
Vật tư tiêu hao
CBVC
Cán bộ viên chức
KBNN
Khoa bạc nhà nước
CLS
Cận lâm sàng
KHTH
Kế hoạch tổng hợp
TCKT
Tài chính Kế toán
NVLTT
Nguyên vật liệu trực tiếp
TÓM TẮT LUẬN VĂN
Chương 1: Lý luận cơ bản về kế toán quản trị tại các bệnh viện công lập
Chương một hệ thống hóa các lý luận liên quan về KTQT, trình bày khái quát về
hoạt động của bệnh viện công lập. Từ đó chỉ ra sự cần thiết và biểu hiện của việc
vận dụng Kế toán quản trị tại bệnh viện công lập.
Tất cả các nội dung trên làm nền tảng cho luận văn, nghiên cứu xây dựng hệ
thống kế toán quản trị tại bệnh viện K trung ương.
Chương 2: Thực trạng công tác kế toán nói chung và kế toán quản trị tại bệnh
viện về Bệnh viện K trung ương
Dựa trên cơ sở trình bày, phân tích tình hình công tác kế toán tại bệnh viện K
trung ương. Các số liệu thực tế và các tài liệu của BV đã khái quát lên được cơ chế
tổ chức, đặc điểm của công tác kế toán tại Bệnh viện K trung ương và các biểu hiện
của kế toán quản trị thể hiện trong công tác kế toán hiện hành tại BV. Từ đó đánh
giá các ưu, nhược điểm của công tác kế toán tại BV, đặc biệt là các biểu hiện của
công tác KTQT tại đây. Qua nghiên cứu lý luận, thực tế, tác giả xin đưa ra một số
giải pháp cụ thể nhằm xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại Bệnh viện K trung
ương trong thời gian tới sao cho thật sự hiệu quả.
Chương 3: Xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại Bệnh viện K trung ương.
Nghiên cứu hoạt động kế toán tại bệnh viện K trung ương chỉ ra biểu hiện tồn tại
của công tác kế toán quản trị trong công tác kế toán nói chung tại bệnh viện, kết hợp
với lý luận về kế toán quản trị nói chung và kế toán quản trị trong bệnh viện công
lập nói riêng. Đưa ra khẳng định sự cần thiết xây dựng một hệ thống kế toán quản
trị tại bệnh viện K trung ương. Đồng thời, đưa ra những kiến nghị, gợi ý về việc
hoàn thiện và xây dựng công tác kế toán quản trị tại bệnh viện K trung ương cũng
như kiến nghị đối với lãnh đạo bệnh viện và Bộ Y tế nhằm tạo điều kiện thuận lợi
việc xây dựng hệ thống kế toán quản trị phù hợp, hiệu quả và đồng bộ.
LỜI MỞ ĐẦU
1.
TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Kế toán có vai trò tích cực trong việc quản lý điều hành và kiểm soát hoạt
động kinh tế tài chính. Tuy nhiên, để kế toán phát huy toàn diện chức năng thông tin
và chức năng kiểm tra thì cần phải xây dựng một hệ thống kế toán hoàn chỉnh bao
gồm cả hai phần là kế toán tài chính và kế toán quản trị. Trong đó kế toán tài chính
phản ánh thông tin xảy ra trong quá khứ mang tính chất khách quan. Thông tin do
kế toán quản trị cung cấp mang tính linh hoạt, phản ánh xu hướng biến động, có
tính dự báo, có thể phục vụ cho việc đánh giá và xây dựng kế hoạch tài chính phù
hợp với mục tiêu đã được xác lập. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống kế toán hoàn
chỉnh trong đó đề cao vai trò của kế toán quản trị là một vấn đề quan trọng cho mọi
đơn vị kế toán.
Trong điều kiện hội nhập quốc tế và kinh tế - xã hội phát triển như hiện nay,
Việt Nam đang đưa ra những giải pháp để cải cách tài chính, trong đó có Nghị định
16/2015/NĐ_CP có hiệu lực từ ngày 06/04/2015, nghị định này quy định các
nguyên tắc, quy định chung về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập trong
các lĩnh vực: Giáo dục đào tạo; dạy nghề; y tế; văn hóa, thể thao và du lịch; thông
tin truyền thông và báo chí; khoa học và công nghệ; sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp
khác. đồng thời Nghị định này ban hành đưa ra rõ lộ trình sử dụng giá dịch vụ sự
nghiệp công sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước buộc các đơn vị sự nghiệp có thu
phải tự chủ kinh tế. Do vậy, hoạt động của các bệnh viện công đã và đang có những
thay đổi đáng kể dưới tác động của cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện
nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính. Trong đó, cơ chế tự chủ về tài
chính đã cho phép các Bệnh viện công được chủ động trong việc sử dụng nguồn
kinh phí do Nhà nước cấp và các khoản thu được để lại nhằm thực hiện nhiệm vụ
khám chữa bệnh trên cơ sở tiết kiệm chi phí, tự chủ trong việc phân phối khoản
chênh lệch thu chi nhằm từng bước tăng cường cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ, cải
thiện và nâng cao đời sống cán bộ viên chức của đơn vị. Do đó, thực hiện kế toán
quản trị tốt là rất cần thiết, đảm bảo cung cấp chính xác, kịp thời và đầy đủ các
thông tin về hoạt động tài chính của bệnh viện cho lãnh đạo bệnh viện, quản lý các
cấp tại bệnh viện, các cơ quan quản lý Nhà nước về y tế và các đối tượng khác có
1
liên quan đến hoạt động của bệnh viện, giúp họ đưa ra các quyết định đúng đắn, kịp
thời. Bệnh viện K trung ương cũng không phải ngoại lệ, việc điều chỉnh quản lý các
hoạt động thu chi một cách hợp lý trong thời gian cải cách các họat động của đơn vị
sao cho phù hợp với Nghị định 16/2015/NĐ-CP là một điều còn rất khó khăn và nan
giải. Vì vậy cần chủ động kiểm soát thu chi hiện tại, đưa ra các giải pháp để nâng
cao hiệu quả quản lý tài chính. Việc vận dụng kế toán quản trị ở Bệnh viện K trung
ương là cần thiết nhằm giúp cho bệnh viện sẽ nâng cao được hiệu quả quản lý và
chất lượng dịch vụ, nhất là trong điều kiện tự chủ.
Với đề tài " Nghiên cứu xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại Bệnh viện K
Trung ương" tác giả mong muốn phần nào chỉ ra được những giải pháp cần thiết để
hình thành hệ thống kế toán quản trị hiệu quả, phù hợp với Bệnh viện K, nâng cao
hiệu quả quản lý tài chính hiện tại của bệnh viện.
2.
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Kế toán quản trị ngày càng có vai trò quan trọng trong các tổ chức dù là các
công ty đơn vị tư nhân hay các đơn vị hành chính sự nghiệp có thu bởi vì bất cứ tổ
chức nào cũng phải cần thông tin thích hợp do kế toán quản trị cung cấp trong việc
hoạch định, tổ chức thực hiện, kiểm tra kiểm soát và ra quyết định. Việc nghiên cứu
vận dụng kế toán quản trị tại các đơn vị sự nghiệp có thu cũng được nhiều tác giả
quan tâm nghiên cứu, đặc biêt là về trường học. Trong đó có thể kể đến:
Đề tài: “Vận dụng kế toán quản trị vào các trường chuyên nghiệp” của tác giả
Dương Thị Cẩm Vân (2007) được nghiên cứu và bảo vệ đề tài tại Trường đại học
Kinh tế TP Hồ Chí Minh. Đề tài này tác giả đã đánh giá thực trạng kế toán tại các
trường chuyên nghiệp (các trường trung học chuyên nghiệp và cao đẳng), các nhân
tố ảnh hưởng đến việc vận dụng kế toán quản trị, nội dung và giải pháp vận dụng kế
toán quản trị tại các trường chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh An Giang và các tỉnh
lân cận. Đề tài đã chỉ rõ được những hạn chế của hệ thống kế toán tại một số trường
chuyên nghiệp. Từ đó, tác giả cho thấy cũng có một vài biểu hiện của kế toán quản
trị như tiến hành lập dự toán, xây dựng định mức chi phí và phân tích quyết toán.
Tuy nhiên nghiên cứu này mới chỉ đánh giá một cách chung chung công tác kế toán
của các Trường chuyên nghiệp, không có một đại diện cụ thể nào, do vậy việc vận
2
dụng KTQT đối với các Trường chuyên nghiệp trong phạm vi nghiên cứu của tác
giả chỉ mới dừng lại ở việc chỉ ra hướng vận dụng, còn nặng về lý thuyết, chưa
mang tính thực tiễn. Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã sử dụng phương
pháp chung là nghiên cứu lý luận về kế toán quản trị theo quan điểm phát triển kết
hợp xem xét tình hình thực tiễn kế toán tại các đơn vị trường chuyên nghiệp để ứng
dụng lý luận vào thực tiễn.
Nghiên cứu của Nguyễn Thị Hường (2008) với đề tài: “Vận dụng kế toán quản
trị tại Trường đại học Ngoại ngữ, đại học đà Nẵng" được nghiên cứu và bảo vệ đề
tài tại đại học Đà Nẵng. Đề tài này, tác giả đã đánh giá được tính thực tiễn về vận
dụng kế toán quản trị đối với các trường đại học theo quy chế tài chính mới, nhận
diện biểu hiện của việc vận dụng kế toán quản trị và đưa ra hướng vận dụng kế toán
quản trị trong Trường đại học Ngoại ngữ, đại học Đà Nẵng. Đề tài đã nêu rõ được
những biểu hiện của kế toán quản trị tại Trường đại học Ngoại ngữ để từ đó đưa ra
định hướng hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý tài chính cho đơn vị. Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã sử dụng
phương pháp nghiên cứu tổng kết lý luận, phương pháp phân tích - tổng hợp,
phương pháp mô tả so sánh để làm rõ các vấn đề về lý luận, thực trạng và định
hướng vận dụng kế toán quản trị trong Trường đại học Ngoại ngữ, đại học đà Nẵng.
Một đề tài nghiên cứu khác của tác giả Nguyễn Thị Hồng Hải với đề tài “Vận dụng
công tác kế toán quản trị tại Trường Cao đẳng điện Lực Miền Trung”. Đề tài này tác
giả đã đưa ra những nội dung kế toán quản trị phù hợp có thể áp dụng đối với
trường cao đẳng công lập, đánh giá những biểu hiện của việc vận dụng kế toán quản
trị tại Trường Cao đẳng điện lực Miền Trung và đưa ra những giải pháp tổ chức
thực hiện kế toán quản trị tại Trường Cao đẳng. Trong quá trình thực hiện đề tài, tác
giả phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống để khái quát những vấn đề
lý luận về kế toán trị và tiến hành nghiên cứu trực tiếp tại Trường Cao đẳng điện lực
miền Trung để từ đó đưa ra giải pháp hoàn thiện KTQT cho Trường Cao đẳng điện
lực miền Trung. Qua nhận xét trên, tác giả nhận thấy các bài viết đã được nghiên
cứu chủ yếu đi sâu vào việc nhìn nhận thực trạng công tác kế toán tại đơn vị để từ
đó đưa ra giải pháp tổ chức thực hiện kế toán quản trị. Để nâng cao khả năng vận
dụng kế toán quản trị đối với các đơn vị sự nghiệp có thu trong giai đoạn mở cửa
3
hội nhập, cạnh tranh việc nghiên cứu vận dụng kế toán quản trị tại Trường Cao đẳng
điện lực nhằm khẳng định thêm tính thiết thực của công tác kế toán này, qua đó
cũng giúp nhà quản lý chủ động trong công tác tài chính, có những quyết định mau
chóng, kịp thời nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm đào tạo và khả năng cạnh
tranh.
Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa Thành
phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk” của tác giả Trần Thanh Mỹ, năm 2012, chuyên
ngành Tài chính ngân hàng, Học Viện Hành Chính Quốc Gia. Luận văn mô tả thực
trạng tài chính trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2011 và đưa ra các giải pháp
góp phần nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại BV đa khoa Thành phố Buôn Ma
Thuột. Từ đó đề ra những giải pháp và kiến nghị để nâng cao hiệu quả quản lý tài
chính tại BV đa khoa Thành phố Buôn Ma Thuột, đáp ứng nhu cầu người dân địa
phương và khai thác tiềm năng của bệnh viện. Luận văn đưa ra được những đề xuất
để phát triển bệnh viện như: xây dựng hệ thống định mức, tiêu chuẩn chế độ chi tiêu
nội bộ hợp lý; nâng cao hiệu quả công tác tài chính - kế toán của BV đa khoa thành
phố Buôn Ma Thuột; xây dựng đội ngũ cán bộ tài chính kế toán chuyên trách có
tinh thần trách nhiệm, có nghiệp vụ cao; tận dụng các tiện ích của công nghệ ngân
hàng hiện đại ứng dụng vào công tác kế toán; rà soát sắp xếp lại cơ cấu các khỏan
chi theo nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả. Một nghiên cứu khác liên quan tới công
tác kế toán tại bệnh viện là “Hoàn thiện công tác kế toán tài chính tại Bệnh viện
Hữu Nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới” tác giả đoàn Nguyên Hồng năm 2010.
Luận văn đề cập đến thực trạng công tác kế toán tại tài chính tại Bệnh viện, từ đó
đưa ra những giải pháp bổ sung, hoàn thiện công tác tài chính tại đơn vị, nâng cao
hiệu quả hoạt động, khắc phục những hạn chế tồn tại trong công tác quản hướng
đến việc nâng cao năng lực quản lý, sử dụng được nguồn kinh phí một cách hiệu
quả, tránh được thất thoát. Tuy nhiên cả hai đề tài liên quan đến bệnh viện này hầu
như không hề nhắc đến việc vận dụng công tác kế toán quản trị trong hoạt động tài
chính tại bệnh viện, và đây là một thiếu sót bởi KTQT giúp cho lãnh đạo đơn vị có
cái nhìn mới trong cách quản lý, KTQT đưa ra những thông tin hữu ích giúp nhà
quản lý lập kế hoạch và quản lý đơn vị một cách dễ dàng hơn. Vì thế, việc nghiên
4
cứu vận dụng KTQT trong các bệnh viện còn nhiều hạn chế. đó chính là lý do đề tài
này được thực hiện.
3.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về kế toán quản trị tại các bệnh viện công
lập.
- Nghiên cứu thực trạng công tác kế toán tại Bệnh viện K trung ương.
- Đưa ra những giải pháp nhằm vận dụng kế toán quản trị tại Bệnh viện K
trung ương, nhằm góp phần xây dựng hệ thống kế toán quản trị, nâng cao hiệu quả
công tác quản lý tài chính tại bệnh viện.
4.
ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động kế toán tại bệnh viện K trung ương.
- Phạm vi nghiên cứu: Công tác quản lý kế toán và vận dụng kế toán quản trị
tại Bệnh viện K trung ương trong năm 2016-2018.
5.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Luận văn sử dụng phương pháp mô tả kết hợp với phương pháp so sánh, phân
tích số liệu qua các năm tại Bệnh viện K trung ương. Ngoài ra, luận văn còn kế thừa
các kiến thức, kinh nghiệm tiếp thu được từ các tài liệu, công trình nghiên cứu về
lĩnh vực có liên quan đến đề tài.
6.
CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các danh mục tài liệu tham khảo, các ký hiệu
chữ viết tắt, các bảng biểu, luận văn được kết cấu thành 3 chương.
Chương 1: Lý luận cơ bản về kế toán quản trị tại các bệnh viện công lập
Chương 2: Thực trạng công tác kế toán nói chung và kế toán quản trị tại bệnh
viện về Bệnh viện K trung ương
Chương 3: Xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại Bệnh viện K trung ương.
5
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG
LẬP
1.1. Tổng quan về kế toán quản trị
1.1.1. Khái niệm về kế toán quản trị
Sự phát triển của nền kinh tế thị trường đã hình thành nhiều chủ thể cùng tham
gia hoạt động sản xuất kinh doanh, cung ứng dịch vụ nhằm tìm kiếm các lợi ích
kinh tế. Các chủ thể này có quan hệ với nhau ở các mức trách nhiệm và quyền hạn
khác nhau nên nhu cầu sử dụng thông tin về hoạt động của tổ chức cũng khác nhau.
Ví dụ như, các nhà đầu tư quan tâm đến năng lực tài chính, hiệu quả sản xuất kinh
doanh để phân tích, đánh giá những lợi ích có thể nhận được trong tương lai. Các
chủ nợ quan tâm đến khả năng thanh toán của đơn vị. Cơ quan quản lý nhà nước
quan tâm đến tình hình thực hiện nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước…. Các nhà
quản trị sử dụng thông tin để ra các quyết định điều hành hoạt động của tổ chức. Từ
nhu cầu đa dạng về thông tin của các chủ thể trong và ngoài đơn vị, hệ thống kế
toán được chia thành kế toán tài chính và kế toán quản trị. Mục đích của kế toán tài
chính nhằm thiết lập các báo cáo tài chính theo các chuẩn mực và nguyên tắc kế
toán đã được luật hóa để cung cấp thông tin cho các đối tượng sử dụng. Mục đích
của kế toán quản trị được hình thành nhằm cung cấp thông tin phục vụ quản trị tổ
chức.
Kế toán quản trị ra đời từ những năm 1850 ở Mỹ và nó đã trở thành một công
cụ của các nhà quản trị. Hoạt động của KTQT luôn thay đổi và hoàn thiện không
ngừng, bị tác động bởi sự thay đổi của môi trường kinh doanh, phương pháp quản
trị, sự phát triển của công nghệ và trình độ của các nhà quản trị. Vậy kế toán quản
trị là gì? Theo Viện KTQT Hoa Kỳ, KTQT được định nghĩa như sau: “Kế toán quản
trị là quá trình hoàn thiện không ngừng và gia tăng giá trị các hoạt động lập kế
hoạch, thiết kế, đánh giá và vận hành các hệ thống thông tin tài chính và phi tài
chính nhằm định hướng các hành động quản trị, tạo động lực, hỗ trợ và tạo ra giá trị
văn hoá cần thiết để đạt được những mục tiêu chiến lược, chiến thuật và hoạt động
của một tổ chức” (A. Atkinson và cộng sự, 2001).
6
Cho đến thời điểm hiện nay, có nhiều định nghĩa khác nhau về kế toán quản
trị:
Theo bộ luật Kế toán Việt Nam (năm 2003) và thông tư 53/2006/TT-BTC ngày
12/6/2006 của Bộ Tài chính hướng áp dụng kế toán quản trị đơn vị: “Kế toán quản
trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu
cầu quản trị và quyết định kinh tế tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán”.
Theo nhóm tác giả Robert S.Kaplan và Anthony A.Atkinson thì “Kế toán quản
trị là hệ thống kế toán cung cấp thông tin cho những nhà quản lý trong việc lập kế
hoạch và kiểm soát hoạt động của đơn vị. Hoạt động của kế toán quản trị bao gồm
việc thu thập, sắp xếp, phân loại, xử lý phân tích và báo cáo thông tin cho các nhà
quản trị. Không như thông tin do kế toán tài chính cung cấp cho những người sử
dụng bên ngoài đơn vị như nhà đầu tư, chủ nợ, nhà cung cấp và cơ quan thuế, thông
tin kế toán quản trị giúp cho việc ra quyết định trong nội bộ đơn vị”.
Có thể thấy, tùy thuộc vào các quan điểm khác nhau, có thể có những định
nghĩa khác nhau về kế toán quản trị, tuy nhiên tác giả các định nghĩa đều nhìn nhận
kế toán quản trị là một bộ phận cấu thành không thể tách rời của hệ thống kế toán,
có nhiệm vụ tổ chức thông tin kế toán trong đơn vị, KTQT có quan hệ chặt chẽ với
KTTC trong việc sử dụng số liệu kế toán chi tiết của KTTC, song KTQT không
phải là kế toán chi tiết. Nhìn từ góc độ phục vụ cho việc quản lý và ra quyết định thì
kế toán quản trị là công việc ghi chép, thu thập, đo lường, phân tích và xử lý các
thông tin kinh tế tài chính nhằm phục vụ cho các nhà quản lý đơn vị trong việc
hoạch định, kiểm soát và ra quyết định kinh doanh.
1.1.2. Lịch sử phát triển của kế toán quản trị
1.1.2.1. Trên thế giới
Về sự ra đời của KTQT thì có nhiều ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng
KTQT ra đời từ những năm đầu thế kỉ 19, nhưng cũng có ý kiến cho rằng KTQT
mới ra đời từ những năm 50 của thế kỉ 20. Sự khác nhau trên thực tế chỉ là do cách
tiếp cận khi xét sự hình thành đầy đủ của kế toán quản trị.
Theo Robert S. Kaplan và Anthony A.Atkinson, KTQT ra đời ở Mỹ từ những
năm đầu của thế kỉ 19. Xuất phát từ sự lớn mạnh về quy mô, sự phức tạp trong hoạt
7
động và áp lực cạnh tranh, KTQT được áp dụng trước tiên là trong hệ thống các nhà
máy dệt ở Lowell (1814), sau đó là ngành đường sắt (1840), ngành luyện kim
(1872). Tuy nhiên các kỹ thuật KTQT lúc này chỉ chú trọng vào việc phát triển các
phương pháp xác định chi phí phục vụ cho mục tiêu đánh giá tài sản và đo lường lợi
nhuận.
Theo Ronald W.Hilton thì trước những năm 1950 của thế kỉ 20 chưa có khái
niệm về KTQT mà trong giai đoạn này trọng tâm là kế toán chi phí. Mãi đến những
năm 1950 thì KTQT mới ra đời và kể từ thời điểm này trở đi mới xuất hiện khái
niệm KTQT, một bộ phận kế toán cung cấp thông tin cho các nhà quản trị hoạch
định và kiểm soát các hoạt động của tổ chức.
Theo IFAC (2002), quá trình phát triển của KTQT diễn ra theo 4 giai đoạn
sau:
(Nguồn: Đào Thị Thu Giang, 2012)
8
- Giai đoạn 1 – trước những năm 1950 đến năm 1965, trọng tâm của KTQT ở
giai đoạn này là xác định chi phí và kiểm soát tài chính thông qua việc sử dụng các
kỹ thuật dự toán và kế toán chi phí. Các hoạt động KTQT trong giai đoạn chỉ mang
tính nghiệp vụ, kỹ thuật.
- Giai đoạn 2 – từ năm 1965 đến 1985, trọng tâm của KTQT là lợi nhuận.
KTQT lúc này phải cung cấp thông tin cho hoạt động lập kế hoạch và kiểm soát của
nhà quản trị thông qua việc sử dụng các kỹ thuật như phân tích các quyết định; thiết
kế và vận hành hệ thống kế toán trách nhiệm nhằm thu thập, xử lý và cung cấp
những thông tin cần thiết cho việc đánh giá trách nhiệm quản lý. Vị trí của KTQT
trong tổ chức lúc này đã được nâng lên một bậc, từ chức năng nghiệp vụ chuyển
thành hoạt động với chức năng tham mưu, báo cáo cho các nhà quản trị.
- Giai đoạn 3 – từ năm 1985 đến năm 1995, KTQT tập trung cắt giảm hao phí
nguồn lực sử dụng trong các quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua
chiến lược quản trị chi phí. Kỹ thuật kế toán được phát triển trong giai đoạn này là
phân tích các quá trình và quản lý chi phí.
- Giai đoạn 4 – từ 1995 đến nay, trọng tâm của KTQT là quản trị nguồn lực và
tạo ra giá trị bằng cách sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Kỹ thuật KTQT tập trung
vào việc phân tích các yếu tố giá trị khách hàng, giá trị cổ đông và cải cách tổ chức.
Tóm lại, quá trình phát triển của KTQT được ghi nhận theo 4 giai đoạn nhưng
thực ra sự phát triển của nó có sự chuyển hóa và hoàn thiện dần từ giai đoạn này
đến giai đoạn khác. Mỗi quá trình của sự phát triển thể hiện sự đáp ứng của kế toán
đối với yêu cầu quản trị trong môi trường mới.
Ngày nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, KTQT đã
không ngừng hoàn thiện và phát triển, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc
cung cấp thông tin hỗ trợ các nhà quản trị trong quá trình ra quyết định và trở thành
một bộ phận không thể thiếu trong quá trình quản trị hiện đại.
1.1.2.2. Ở Việt Nam
Hệ thống kế toán ở Việt nam gắn liền với đổi mới cơ chế quản lý kinh tế và
chính vì vậy đã tạo nên sự chuyển biến hệ thống kế toán, KTQT ở Việt Nam với
những đặc trưng khác nhau qua 3 giai đoạn:
9
- Giai đoạn trước năm 1986, nền kinh tế nước ta vận hành theo cơ chế kế
hoạch hóa tập trung bao cấp do đó mục đích của hệ thống kế toán chủ yếu là cung
cấp thông tin kinh tế cho Nhà nước kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện các chỉ
tiêu kinh tế, tài chính của đơn vị. Chính vì vậy chỉ có duy nhất một phận kế toán với
các nội dung công việc của kế toán tài chính.
- Giai đoạn từ năm 1986 đến năm 1991, Nhà nước tiến hành công cuộc đổi
mới cơ chế kinh tế, thiết lập và tạo dựng nền kinh tế thị trường có sự quản lý, kiểm
soát của Nhà nước theo định hướng XHCN. Và chính sự chuyển biến này đã làm
ảnh hưởng đến hệ thống kế toán. Lúc này, nó không chỉ cung cấp thông tinh kinh tế,
tài chính để các cơ quan chức năng kiểm tra, giám sát mà còn có các báo cáo về chi
phí, giá thành sản phẩm, các yếu tố làm tăng, giảm giá thành… Những năm đầu
1990 KTQT được đưa vào giảng dạy tại trường ĐHKT TP.Hồ Chí Minh.
- Giai đoạn từ năm 1991 đến nay Ngày 17/6/2003 Luật kế toán Việt Nam
chính thức được Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam thông qua,
trong đó đã có đề cập đến KTQT. Đến ngày 12/6/2006, Bộ tài chính ban hành
Thông tư số 53/2006/TT-BTC hướng dẫn áp dụng KTQT trong đơn vị. Nhưng trên
thực tế, KTQT đã xuất hiện ẩn trong kế toán tài chính (kế toán chi phí và tính giá
thành, một số lĩnh vực kế toán chi tiết về hàng tồn kho, bán hàng, chi phí,…). Tuy
nhiên, nhận thức về tầm quan trọng cũng như vận dụng kế toán quản trị thực tế
trong các doanh nghiệp vẫn chưa thật sự phổ biến, đặc biệt là trong các bệnh viện
công. Chính vì vậy tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu.
1.1.3. Mục tiêu và nhiệm vụ của kế toán quản trị
KTQT không chỉ thu nhận, xử lý và cung cấp các thông tin về các nghiệp vụ
kinh tế thực sự phát sinh và đã thực sự hoàn thành, mà còn xử lý và cung cấp thông
tin phục vụ cho việc đưa ra các quyết định quản lý. Để có được các thông tin này,
KTQT phải sử dụng các phương pháp khoa học để phân tích xử lý chúng một cách
linh hoạt, phù hợp với các nhu cầu thông tin của nhà quản trị. Hệ thống hóa thông
tin theo một trình tự dễ hiểu và giải trình quá trình phân tích theo các chỉ tiêu cụ thể,
phục vụ cho công tác quản lý tổ chức với mục đích kiểm soát và nâng cao hiệu quả
sử dụng các nguồn lực trong và ngoài tổ chức để đạt được mục tiêu đã đề ra.
10
KTQT cung cấp những thông tin về hoạt động kinh tế, tài chính trong phạm vi
yêu cầu quản lý nội bộ của một tổ chức. Những thông tin đó rất có ý nghĩa đối với
những người điều hành, quản trị để dự báo và đánh giá dự báo cũng như hoạch
định, xây dựng định hướng hoạt động của tổ chức. (Nguồn: Đinh Xuân Dũng, 2011)
Như vậy, mục tiêu chủ yếu của KTQT là cung cấp thông tin cho các nhà quản
trị trong nội bộ tổ chức để ra quyết định quản trị có trọng tâm, giúp các nhà quả trị
tham gia và quá trình quản trị và điều hành hoạt động của tổ chức cũng như đánh
giá, kiểm soát hiệu quả của quá trình hoạt động đó.
1.1.4. Vai trò của kế toán quản trị
Trách nhiệm của nhà quản trị là điều hành và quản lý các mặt hoạt động của tổ
chức. Hoạt động quản lý được tiến hành liên tục từ khâu lập kế hoạch cho đến khâu
tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá rồi sau đó lại quay lại khâu lập kế hoạch cho
kỳ sau.
Các chức năng cơ bản của quản trị đơn vị là lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế
hoạch, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch và ra quyết định để có thể thực
hiện tốt các chức năng này, nhà quản trị rất cần các thông tin do KTQT cung cấp. Ở
mỗi khâu của quá trình ra quyết định, KTQT thể hiện rõ vai trò trong việc cung cấp
thông tin. Tất cả chức năng cơ bản của quản lý được thể hiện cụ thể trong sơ đồ 1.1.
11
Sơ đồ 1.1: Các chức năng cơ bản của quản lý
(Nguồn: atp.edu.vn)
Với chức năng lập kế hoạch các nhà quản trị cần xây dựng các mục tiêu chiến
lược cho đơn vị và đề ra các bước thực hiện để đạt được mục tiêu đó. Kế hoạch là
một chức năng quan trọng trong quản lý, việc xây dựng kế hoạch hợp lý cho các
mục tiêu tương lai trong nền kinh tế thị trường là vấn đề rất quan trọng với đơn vị.
Để có thể cung cấp thông tin cho quá trình lập kế hoạch và dự toán thì phải dựa vào
những thông tin hợp lý và có cơ sở, những thông tin này chủ yếu do KTQT cung
cấp. KTQT thu thập thông tin thực hiện (quá khứ) và những thông tin liên quan đến
tương lai (thông tin dự đoán, dự tính) để phục vụ cho việc lập kế hoạch, dự toán.
Với chức năng tổ chức thực hiện, các nhà quản lý phải biết cách liên kết tốt
nhất giữa tổ chức con người với các nguồn lực cụ thể tại đơn vị để đạt mục tiêu đề
ra. Chức năng này thể hiện cụ thể bằng việc bố trí những công việc của từng thành
viên, quyền hạn và trách nhiệm của từng thành viên. Để làm tốt chức năng này nhà
quản lý rất cần thông tin của KTQT vì KTQT sẽ cung cấp thông tin cho các tình
huống khác nhau của các phương án để nhà quản lý lựa chọn đề ra quyết định đúng
đắn nhất trong quá trình tổ chức, điều hành đơn vị.
12
Với chức năng kiểm tra và đánh giá, các nhà nhà quản lý cần thực hiện so sánh số
liệu kế hoạch hoặc dự toán với số liệu thực hiện để từ đó phát hiện chênh lệch giữa kế
hoạch với thực tế và tìm ra các giải pháp thay thế, điều chỉnh hoạt động của đơn vị.
KTQT giúp đưa ra các báo cáo có dạng so sánh được để nhà quản lý kiểm tra, đánh giá
trong lĩnh vực mình quản lý để kịp thời điều chỉnh nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Chức năng ra quyết định không phải là chức năng độc lập của quản lý mà
được thực hiện bởi sự kết hợp với ba chức năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện,
kiểm tra và đánh giá. Nó được thực hiện trong toàn bộ hoạt động của đơn vị. Chức
năng ra quyết định yêu cầu các nhà quản lý cần lựa chọn một giải pháp hợp lý nhất
trong số các phương án đưa ra. KTQT cần cung cấp thông tin, soạn thảo các báo
cáo, thực hiện phân tích số liệu, thông tin thích hợp giữa các phương án để tư vấn
cho nhà quản trị lựa chọn phương án, quyết định phù hợp và tối ưu nhất. KTQT
giúp nhà quản lý trong quá trình ra quyết định không chỉ bằng cung cấp thông tin
thích hợp mà còn bằng cách vận dụng các kỹ thuật phân tích trong các tình huống
khác nhau để nhà quản trị có cơ sở lựa chọn ra quyết định kinh doanh thích hợp
nhất với điều kiện của đơn vị.
Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ giữa chức năng quản lý với quá trình KTQT
(Nguồn: Nguyễn Ngọc Quang, 2012)
1.1.5 Hệ thống kế toán quản trị trong doanh nghiệp
13
Hệ thống KTQT phụ thuộc vào đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh của các
doanh nghiệp, đặc điểm sản phẩm, đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất và xuất phát
từ nhu cầu sử dụng thông tin của các nhà quản trị trong việc ra quyết định. Hệ thống
KTQT là tổng hợp các mặt, các yếu tố cấu thành nên hệ thống thông tin KTQT, thể hiện
cơ sở, cách thức thiết lập và kết quả của việc tổ chức công tác KTQT.
Hệ thống KTQT trong doanh nghiệp sản xuất thường bao gồm 2 mảng nội
dung chính:
-
Tổ chức bộ phận kế toán quản trị trong bộ máy kế toán;
-
Tổ chức hệ thống thông tin KTQT theo chức năng quản trị và nội dung
thông tin cần quản lý:
Nội dung của tổ chức hệ thống thông tin KTQT là tổng hợp tất cả các mặt, các
yếu tố cấu thành nên hệ thống thông tin KTQT, thể hiện cơ sở, cách thức thiết lập và
kết quả của hệ thống thông tin KTQT. KTQT tập trung vào việc thu thập, xử lý,
phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu của nhà quản trị.
KTQT đặt trọng tâm cho tương lai nhiều hơn vì nhu cầu thông tin của nhà quản lý
có mục tiêu cho tương lai. Do vậy nhà quản trị cần thông tin định hướng cho tương
lai. Kế tiếp, nhà quản trị cần có các thông tin để thực hiện các chức năng quản trị và
mỗi nhà quản trị lại có phương thức thực hiện các chức năng khác nhau nên cần có
hệ thống thông tin liên quan đến việc triển khai thực hiện, kiểm tra, đánh giá và ra
quyết định cho từng phương thức quản trị. Chính vì vậy, luận văn sẽ trình bày bốn
nội dung của tổ chức hệ thống thông tin KTQT là:
+
Tổ chức xây dựng định mức và dự toán ngân sách kinh doanh;
+
Tổ chức thu nhận thông tin ban đầu về KTQT;
+
Tổ chức hệ thống hóa và xử lý thông tin KTQT;
+
Tổ chức công tác lập báo cáo KTQT và phân tích thông tin nhằm cung
cấp thông tin KTQT.
Trên quan điểm tổ chức công tác KTQT là một bộ phận của tổ chức công tác
kế toán trong doanh nghiệp, nội dung tổ chức công tác KTQT nêu trên trong luận
14
văn sẽ được trình bày dưới góc độ kết hợp với hệ thống KTTC trong doanh nghiệp
xây dựng.
1.1.5.1 Tổ chức bộ phận kế toán quản trị trong bộ máy kế toán.
Tổ chức bộ phận KTQT trong bộ máy kế toán tại doanh nghiệp sản xuất là
một nội dung quan trọng trong tổ chức công tác KTQT. Để có thể tiến hành được
các phương pháp, kỹ thuật của tổ chức công tác KTQT nhằm cung cấp kịp thời, đầy
đủ các thông tin theo yêu cầu của nhà quản trị doanh nghiệp về tình hình doanh thu,
chi phí, kết quả từng bộ phận, cung cấp kịp thời thông tin thực hiện và phục vụ cho
việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, điều hành và ra quyết định giúp nhà
quản trị thực hiện tốt chức năng của mình thì bộ máy KTQT cần được tổ chức hợp
lý. Việc tổ chức bộ phận KTQT trong bộ máy kế toán cần dựa vào những yêu cầu
sau:
-
Tổ chức bộ phận KTQT trong bộ máy kế toán của doanh nghiệp phải phù
hợp với đặc điểm hoạt động, quy mô đầu tư và địa bàn tổ chức sản xuất, kinh doanh
của doanh nghiệp;
-
Cần xác định mức độ phân cấp quản lý kinh tế tài chính của doanh
nghiệp, xác định và phân định rõ trách nhiệm, nội dung công việc của KTQT với
phần hành KTTC cũng như với các bộ phận quản lý chức năng khác trong toàn DN;
-
Tổ chức bộ phận KTQT trong bộ máy kế toán phải dựa vào khối lượng
các nghiệp vụ tài chính phát sinh, trình độ quản lý của doanh nghiệp và của nhân
viên kế toán cũng như tình hình trang bị phương tiện thực hiện công tác kế toán;
-
Bộ máy kế toán phải gọn nhẹ, khoa học, hợp lý, phù hợp với sự phát
triển của khoa học công nghệ trong công tác thu thập, xử lý và hiệu quả cao trong
việc cung cấp thông tin cho bộ máy lãnh đạo của doanh nghiệp.
Bộ phận KTQT có thể kết hợp với bộ phận KTTC cũng có thể tách rời thành
bộ phận riêng.
Căn cứ vào điều kiện cụ thể của mình, các doanh nghiệp có thể tổ chức kế
toán theo một trong các hình thức sau:
15
•
Mô hình kế toán tài chính và kế toán quản trị kết hợp: Đây là mô hình
gắn kết hệ thống KTQT với hệ thống kế toán theo từng phần hành kế toán của
KTTC. Loại mô hình này được sử dụng ở Mỹ và các nước áp dụng kế toán Mỹ. Đây
là mô hình mà mỗi nhân viên kế toán đồng thời thực hiện công việc của KTTC và
KTQT, không tổ chức bộ phận KTQT riêng.
Mô hình này tiết kiệm được chi phí tổ chức vận hành bộ máy kế toán, bộ máy
gọn nhẹ nhưng hiệu quả không cao vì KTQT và KTTC tuân thủ những nguyên tắc
khác nhau, không chuyên môn hóa công việc nên việc cung cấp thông tin có thể
không kịp thời. (Sơ đồ 1.3)
Kế toán trưởng
Kế toán tài chính
Kế toán quản trị
Bộ phận tư vấn
ra
Lập dự toán ngắn
hạn và dài han
Bộ phận thu
Bộ phận tổng
quyết định
nhận thông tin
hợp, phân tích
quản trị
Sơ đồ 1.3 Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị kết hợp
•
Mô hình kế toán quản trị và kế toán tài chính tách biệt: Theo hình thức
này trong một doanh nghiệp có hai bộ phận kế toán riêng biệt. Loại mô hình này áp
dụng chủ yếu ở Cộng hòa Pháp và các nước thực hiện theo kế toán công hòa Pháp.
Bộ phận KTTC thu thập và xử lý thông tin bằng các báo tài chính và cung cấp chủ
yếu cho các đối tượng sử dụng thông tin bên ngoài doanh nghiệp. Bộ phận KTQT
thu thập và xử lý thông tin để cung cấp thông tin cho yêu cầu quản trị và ra quyết
định cho quản lý doanh nghiệp. (Sơ đồ 1.4)
16
