Một số vấn đề về thu nhập và mức sống của dân cư trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường ở việt nam

MUC LIJC
Trang

Phàn mór dàu

4

Chuang 1

Thu nhap va mure song - Nhiimg vàn de ly luan va
kinh nghiem quoc té.

7

1.1

Khai nie;n - Phan loai thu nhap va mùc song.

7

1.1.1

Muc sòMg.

7

!.1.2

Thu nhap

11

1.1.3

Mòi quan he giffa thu nhàp va mùc só'ng

20

1.2

Càc y^ii to' anh hucmg eòi thu nhap va mùc sO'ng.

21

1.2.1

NhucJiu.

21

1.2.2

Tàng turang kinh tè

23

1.2.3

N'ìóm càc u to' diéu kièn tu nhièn - vàn hồ - xà
bịi.

24

1.2.4

Tàc dịng cùa 'u tó khoa hoc ky thuàr

25

1.2.5

Trinh dò nàng lue ca nhan

26

l .2.6

Qui mò, toc dò tàng dàn sO'.

26

].2.7

Nhóm càc >éu tó' thc ve ón dinh chtnh tri va che'
dò chinh sàch.

27

1.3

Thu nh'rip va mùc song a càc nuore dang phàt trién.

28

\.^

Kinh nghièm cùa mot so qc già trong vìèc giài
qu: -. il eie thu nha[) va n&ng cao mire song trong
dim cu.

!.4.I

32

FJriy mani: cong nghièp boa, tàng t!ui nW.ip, piai
quyd ngheo kiiò va bA't binh dìing - MO hirh
Malaixia.

32


i.4.2

Bài hoc cùa Pian q'c trong thịi ky day manh cịng
nghiep hồ.

37

1.4.3

Thu nhàp va mùc song cùa ngi dan Niiat ban.

42

1.4.4

Gịng hồ nhàn dàn Trung hoa - Nàng cao thu nhàp
va mùc song cùa dàn cu trong tièn trinh cài càch
kinh té'.

1.4.5

Chuang 2
2.1

47

He thò'ng phùc lai xà hòi trong nén kinh té thi tnràng
Gịng hồ Lién bang Due.

52

Thuc trang thu nhap va muc song a Viét nam

58

Thu nhàp va mùc song dàn cu Viét nam trong thịi
ky kè hoach hồ tàp irung.

58

2.1.1

Dàc dié'm cùa ca chS quàn ly cu.

58

2.1.2

Dàc diém thu nhàp va mùc song trong ca che cu.

59

2.2

Su hình thành nén kinh té thi truàng va tàc dOng cùa
nò óịì vói thu nhàp va mùc song.

2.2.1

Chun sang kinh té thi trng - nói dung ca bàn cùa
dịi mai kinh tè'a Viét nam.

2.2.2

63

Mó'i quan he giùa hình thành kinh té thi truàng va
vièc giai quyèi vàn de thu nhàp va mùc song.

2.2.3

71

Vai trị cùa nhà nc Viet nam trong viéc giai quyét
v:i'n de ihu nhi)p va inuc song.

2.4

68

Dàc diém cùa thu nhàp vìi mùc song trong qua trinh
chuyén sang nén kinh tè thi tnròng.

2.3

63

75

Dành già tinh hinh tiiu nhàp va mùc song sau !ian 10
nàm dAi mai.

82

2.4.1

Nhùrn^', ihành Iiai ca nari

82

2.4.2

Nhimn han che va

PVM.VCH

nhAn.

92


Ghuang3

Quan diém chung va giàì phàp chù yéu nhàm
dàm bào va nàng cao thu nhap va mure song cùa
dàn cu trong giai doan hien nay.
3.1

1^2

Quan diè'm chung trong giài quyè't vàn de thu nhàp
va mùc song.

102

3.2

Nhiìng giài phàp chù yèu.

105

3.2.1

On dinh va tàng tniang kinh té'.

105

3.2.2

Giài quyèt vàn de vièc làm va chO'ng thà't nghiép.

115

3.2.3

Han che' giàn càch thu nhàp va dàm bào cịng bang
xàhOi

119

3.2.4

Day manh xồ dói giàm nghèo.

124

3.2.5

Gàc giài phàp ve Dàn so', Giào due, Y tè va Mòi
truàng

128

Két luan

235

Danh muc tài Heu tham khào

I39


PHAN MÒ DAU
1. Tinh càp thiet cùa de tài:
Lich su phàt trié^n cùa xà hịi lồi ngi gàn lién vói boat dòng lao dòng san
xuàt, do là qua trinh di tu giàn don tói phùc tap. Mot màt no là diéu kièn dé^ con
ngi ngày mot hồn thièn, mat khàc boat dòng do chinh là nhàm dàp ùng che càc
nhu càu ngày càng tàng cùa con nguòi. San xuà't phàt trié'n tao diéu kièn cho con
nguòi co diéu kièn song tịt hon, con ngi càng duac giài phóng, tu dị co thè' tàp
trung thé^ lue va tri lue nhàm tao ra nhung nàng lue mòi làm tàng nàng suàt lao
dòng, san xuà't ra ngày càng nhiéu san phàn phue vu cho dòi song con nguòi. Muc
tiéu chung là nhu vày, tuy nhièn giiia càc quò'c già va khu vue khàc nhau thi qua
trinh dò dién ra a nhung tàng bàc khàc nhau, nhung co thé^ nói ràng, nàng cao thu
nhàp va mùc song cùa nguòi dàn là vàn de nén tàng trong tồn bị boat dịng cùa su
phàt trié^n. Nhiéu còng trinh nghièn cùu dà khàng dinh ràng: mùc song, mùc dị
thồ man nhu càu là dịng lue lón nhàt thùc day moi boat dòng cùa càc ca nhàn va
là dịng lue phàt trié^n cùa moi xà bịi.
Dịi vói Vièt nam, vàn de thu nhàp va mùc sò'ng cùa dàn cu dà duac Dàng va
Nhà nuóc dàc bièt quan tàm, coi là muc tiéu, nhiém vu quan trong càn giài quyèt
trong nhiéu nàm qua. Chuyén sang kinh tè thi truòng là con duòng ca bàn nhàt de'

nàng cao thu nhàp va mùc só'ng cùa dàn cu Vièt nam. Sau hon 10 nàm dói mịi, thu
nhàp va mùc só'ng cùa dàn cu Viét nam dà co nhiìtig cài thièn dàng kè'. Tuy nhièn,
trong linh vuc thu nhàp va mùc song dà va dang này sinh nhùng vàii de gay gàt dòi
boi phài co su nghièn eiifu ve màt ly luàn va tim kiè'm nhùng giài phàp thuc tièn
nhàm dat duac su phàt trièn ben viiìig cùa dà't nc.
X't phàt tu thuc tién do, bàn luàn vàn thac sT này duce thu'c hién vói de tài:
''Mot so vàn de ve thu nhàp va mùc song cùa dàn cu trong qua trinh chuyén
sang nén kinh té thi tru&tig ò Vièt nam'\


2. Tinh hình nghièn cihi ve de tài:
Vàn de thu nhàp va mùc song cùa dàn cu Viét nam trong qua trinh chuyén
sang kinh tè' thi truòng dà duac nghièn ciiu di nhiéu giàc dị khàc nhau cùa càc
nhà qn ly cung nhu càc nhà kinh tè' cùa Vièt nam va nc ngồi. Mot so' cịng
trinh nghièn éu, thị'ng kè co lién quan tói vàn de thu nhàp va mùc song co thè' kè'
ra a day do là:
- Poverty Elimination In Vietnam (UNDP, UNFPA, UNICEF, 1995).
- Vietnam Poverty Assessment And Strategy (WORLD BANK, 1995).
- Khào sàt mùc só'ng dàn cu Viét nam 1992 - 1993 (UBKH Nhà nuóc, 1994)
- Tièn kip - Phàt triè'n nàng lue de xồ dói giàm nghèo a Viét nam (UNDP
va UNICEP Ha nói thàng 10 nàm 1996).
- Xồ dói giàm nghèo, Vàn pbịng chình phù Vièt nam, Chuang trinh phàt
trièn Lién bop quó'c, Ngàn hàng thé'giói, Nhà xuàt bàn Ha nói, 1997
Tuy nhièn cho tói nay chua co còng trinh nào nghièn cùu vàn de này mot
càch he thị'ng ề ve ly ln va thuc tién. Vàn de thu nhàp va mùc sò'ng mòi chi
dugc dat xen kè trong nhung cịng trinh mang tinh tóng quan ve kinh tè'-xà bịi,
hồc mịi chi giói han a mot hay mot vài khia canh cùa vàn de. Trong luàn vàn, vàn
de thu nhàp va mùc song cùa dàn cu trong qua trinh chuyén sang nén kinh tè' thi
truòng a Vièt nam se dugc trinh bay co he thò'ng va toàn dién hon, dù là trèn nhimg
vàn de ca bàn nhàt

3. Muc dich nghièn cihi cùa de tài:
- L^m sang tò mot so vàn de ly luàn, phuang phàp luàn ve thu nhàp va mùc
song cùa dàn cu trong qua trinh chuyén sang kinh tè'thi truòng a Viét nam.
- Dua ra nhung quan diém va giài phàp nhàm dàm bào va nàng cao thu
nhàp. mùc song cùa dàn cu Viit nam trong giai doan hién nay.


4. Doi tirong va pham vi nghièn curo cùa de tài:
Ln vàn nghièn ciru di góc dị kinh tè' chinh tri hoc trèn binh dién vi mò mot so
vàn de ve thu nhàp va mùc song cùa dàn cu trong thòi ky chuyè'n sang nén kinh té
thi truòng a Vièt nam.
5. Phuang phàp nghièn cihi:
Trong qua trinh thuc hién de tài, chung tói su dung phuang phàp cùa chù
nghia duy vàt bién chùng va chù nghla duy vàt lich su. Dóng thịi chù y dè'n càc
phuang phàp so sành, phàn tich, tóng hgrp, phuang phàp thị'ng kè kinh tè.
6. Dóng góp cùa luan vàn:
- He thị'ng hồ ve màt ly luàn vàn de thu nhàp va mùc song trong nén kinh
té thi trng.
- Phàn tìch kinh nghièm cùa mot so' q'c già diè'n hình trong vièc giài qut
vàn de thu nhàp va mùc song cùa dàn cu .
- Phàn tich tinh hình thu nhàp va mùc song cùa dàn cu Viét nam trong qua
trinh chuyén sang nén kinh té'thi tnròng.
- Néu quan diém va de xuàt mot so' giài phàp ca bàn nhàm dàm bào va nàng
cao thu nhàp va mùc song cùa dàn cu Viét nam trong giai doan hièn nay.
1. Két càu cùa luan vàn:
Ngoài phàn ma dàu, kè't luàn va danh muc tài lièu tham khào, nói dung luàn
vàn dugc bò cuc thành ba chuang:
- Chuang 1: Thu nhàp va mùc sò'ng - nhùng vàn de ly luàn va kinh nghlém
quóc té.
- (Thuang 2: Thuc trang thu nhàp va mùc song a Viét nam.

- Chuang 3: Quan dié'm chung va giài phàp chù yèu nhàm dàm bào va nàng
cao thu nhàp va mùc song cùa dàn cu trong giai doan hién nay.


^'

-_^

_ ^'

CHUONG 1: THU NHAP VA MtTC SÒNG-NHÙNG VÀN DE L V LUÀN VA
KINH NGHIEM QUÓC TÉ
1.1

Khài niem - Phàn loai thu nhàp va mùc song

1.1.1 Mùc song.
l.l.l.lKhài niem mùc song
Vàn de mùc só'ng dugc nhiéu nuóc va tó chùc quò'c tè' quan tàm. O
Vièt nam, muc tiéu dàn giàu nc manh ln dugc Dàng va nhà nc dat lén
làm muc tiéu hàng dàu. Còng tàc dành già mùc sò'ng dà dugc tièn hành hàng
eh tic nàm nay, tuy liliièn do vàn con là mot vàn de con gay nhiéu tranh luàn
dàc biét là klii di sàu vào càc chi tiéu dành già de dua ra dugc khài nièm
chuàn mire ve mùc song.
Kinh tè hoc hién dai coi mùc song là tĨng khói lugng hàng boa va
dich vu ma con nguòi co thè' mua dugc bai so' tién ma ho kiè'm dugc. Trèn
thuc tè, khài nièm này dugc hiéu là mùc dò thòa man càc nhu càu ve vàt
chat va tinh thàn cùa xà bịi vói nhùng tiéu chn song nhàt dinh dugc xà
bòi thùa nhàn, theo càch này thi mùc song dugc hiéu a hai khia canh:
- Khói lugng hàng hóa, vàt phàm tièu dùng va dich vii co dugc de'

thòa man nhu càu tai mot thòi diém.
- Già tri va ca càu cua cac hàr.g bòa, vàt phàm tiéu dùng va dich vu
dò.
Nhimg mot diéu ma chùng ta déu rò là nliu càu cùa nhùng ngiròi khàc
nhau thi khàc nhau va nhu CuU dò cùng khòng va3\ bàt bié'u ma nị in biè'n
dịi theo thco thịi f^iin cùnj su [)hàl trién cua lồi ngi theo trinh tu tu thàp
tói cao va ngày cìinii d:\ ;^;ng. Do dị, ycH lo lich sir cióng vai irị nhàt dinh
trong vièc xàc dinli va dar.h gi-i \T!ÙC SO;I;: CC.V con n[:irài.


Lày nhung chi tiéu nào de dành già mùc song cùa con nguòi là mot
vàn de hét sue nan giài. Néu ehi dua vào ehi tièu thu nhàp quò'c dàn binh
quàn dàu nguòi thi xày ra tinh trang là khòng phài nc nào co thu nhàp
binh qn dàu ngi cao hon là nguòi dàn co mùc song cao han. Thuc té cho
thày co nhùng nuóc thu nhàp binh quàn dàu ngi là thàp nhung dịi song
ngi dàn nc dị khịng phài là thàt khó khan.
Tu quan diém dị, tó chùc Lién hgp q'c dua ra chi so' phàt trién con
ngi HDI nhàm dành già mùc dò phàt trién cùa nguòi dàn mòi quò'c già.
HDI là su két hgp cùa ba thành tó' ca bàn lién quan tói cc song con nguòi,
dò là: tuoi thg, tri thùc, va mùc thu nhàp dua trèn GDP thuc tè binh quàn dàu
nguòi dà diéu chinh bang phuang phàp sue mua tuang duang tinh cùng mot
dan vi tién thò'ng nhàt là USD.
Thòng qua nhùng làp luàn dà néu trèn, ta co thè rùt ra khài nièm
chung, tóng quàt ve mùc song:
Mùc só'ng là mot pham trù kinh tè xà bòi mang tinh lich su, phàn ành
trinh dò phàt trién kinh tè'-xà bòi tai mot thòi diém nhàt dinh, là mùc dò ihòa
man càc nhu càu ve vàt chat va tinh thàn cùa xà bịi vói nhùng tièu chuàn
nhàt dinh dugc xà bòi thùa nhàn.
Nhu vày, nói dung ca bàn cùa mùc sị'ng là su thịa man va dàp ùng
càc nhu càu dà dugc thiè't làp phù hgp vói trinh dị phàt trién cùa q'c già tai

mot thịi diém bao góm:
- An.
- Mac.
- Nlià ị.
- Dị dùng sinh boat.
- Ciao thòng di lai va thòng tin lién lac.
- Chàm sóc V tè'.

8


- Giào due.
- Huong thu vàn hóa.
- Dich vu cịng còng.
- Mòi truòng va mùc dò ò nhiém mòi truòng.
- Mùc dị an tồn cùa con ngi trong cc song va vièc làm.
- Thịi gian nhàn rói va vièc su dung thòi gian nhàn ròi.
l.l.L2Phàn loai mùc song
Qua khài nièm dua ra, chùng ta thày ràng mùc song là mang tinh
tuang dịi, mang tinh lành thó, q'c già, vùng, nhóm dàn cu. Qui luàt phàt
trién khòng déu cùng su ma rịng giao luu q'c té cho chùng ta thày mùc
song a mịi nc, mịi vùng là su klìàc bièt. Néu tam gàc vièc dói chiéu
so sành trèn pham vi quó'c té ma giói han nghièn cùu a tùng quó'c già cu thè
thi eó thè phàn ehia mùc song thành càc loai sau:
- Mùc song cao.
- Mùc song chung cùa xà hịi.
- Mùc song tó'i thiéu.
- Nghèo dói.
De co thè phàn mùc só'ng thành càc loai trèn, diéu quan trong là phài
xày dung dugc mot he thò'ng càc chi tièu mang tinh lóng hgp de dành già

mùc song, he thịng này phài dat dugc hai yèu càu sau:
- Trinh dò phàt trién cùa nhu càu, thè hièn qua su phong phù, da dang
ciing nhu mùc dò tièn tién cùa nhi; càu.
- Mùc dò, khà nàng thòa man càc nhu càu dị.
Nhìn khài qt thi ca hai u càu này déu phài dira trèn ca sa trinh dò
phàt trièn cùa nén kinh tè'-xà hòi.

9


Mùc song cao là khà nàng dàp ùng cao nhàt moi nhu càu, tao ra
nhiing diéu kièn thuàn Igi nhàt de con ngi tu hồn thièn va phàt trién tồn
dién.
Mùc song chung cùa xà bòi là mùc song a mùc trung binh cùa xà bòi
tai mòi trinh dò phàt trién nhàt dinh cùa nén kinh tè' xà hòi. Mùc song chung
khuynh hng là mùc song cùa dai da so' dàn chùng.
Mùc song tó'i thiéu là mùc dị thịa man cho càc nhu càu tói thiéu cùa
con ngi tai mot thịi diém nhàt dinh. Mùc song tó'i thiéu thng dugc thè
hièn qua hai màt: già tri va hién vàt. Ve hièn vàt, nò thè hièn qua ca càu,
chùng loai càc tu lièu sinh boat va càc dich vu sinh boat càn thiè't cho cc
só'ng (àn, màc, a, di lai...). Ve già tri, no biéu hién qua già tri cùa càc tu liéu
sinh boat va dich vu sinh boat càn thiét. Mùc sị'ng tó'i thiéu là mùc song
thàp nhàt co thè chàp nhàn cùa con ngi trong mịi hồn cành cu thè cùa
nén kinh tè'-xà bịi. Dị là mùc só'ng giói han ma di mùc dị con ngi
kiióng khà nàng tài san xuàt giàn dan sue lao dòng va dugc dàm bào nhàn
càch, va khi dò, con nguòi bi rai vào tinh trang nghèo dói, khó cuc.
Nghèo dói là mot vàn de dugc bàn tói nhiéu trong giai doan hién nay.
Dò là tinh trang con nguòi song trong cành khòng co nàng lue hồc thiéu
khà nàng de duy tri cc só'ng va tham già vào dịi sị'ng xà bịi. Nghèo dói
lai dugc ehia làm hai loai: nghèo tut dịi va nghèo tuang dị'i. Nghèo tut

dịi là vièc khịng khà nàng thịa man nbùng nhu càu tó'i thiéu nhàm duy
tri cc song. Nghèo tuang dịi de càp tói nhùng ngi nghèo nhàt ve phàn
phòi thu nhàp, dò là nhùng nguòi khòng co khà nàng dat dè'n mot tiéu chuàn
song hién tai [ 48] . Nghèo dói tut dị; co xu huòng de càp tòi nhùng nguòi
hi thiéu àn theo nghia dcn, nghèo tuang dịi de càp tói nhùng ngi nghèo
khó nhàt trong xà bòi ò mòi quò'c già, nghèo tuan.f;; dịi thay dói theo thịi
gian tuy thc vào mùc song chung cùa xà bòi [ 48J.

0


1.1.2 Thu nhàp
1.1.2.1Khài niem thu nhap
Mot trong nhùng yéu tó' qui dinh mùc song cùa mòi con nguòi, mòi
già dinh là tài san cùa ề nhàn, già dinh dị. Tài san dugc hinh thành thịng
qua thu nhàp bang nhiéu ngn khàc nhau. Quan niém thu nhàp ve ly thuyét
con khà don giàn, trong thuc té', vièc dinh nghla va xàc dinh thu nhàp con là
vàn de hé't sue khó khan.
Dị'i vói phàn lón nhùng ngi làm cịng àn luang thi vièc xàc dinh
thu nhàp con tuang dò'i de dàng. Nhimg dị'i vói nhùng ngi kinh doanh thi
vó cùng phùc tap.
Bàn ve thu nhàp, chua thày tài liéu nào dua ra dinh nghia chung ma
mai chi ra tìmg loai thu nhàp cu thè: thu nhàp quò'c dàn, thu nhàp còng ty,
thu nhàp eà nhàn,... nhùtig khài nièm này cùng chi dùng lai a nhùng khoàn
muc tao thành trong tùng loai thu nhàp. Qua nhiJng khài nièm dò ta thày,
giùa càc khài nièm ve thu nhàp tuy co dò'i tugng là khàc nhau, song giùa
chùng nliùng diém chung va mịi lién he ràng bc ma khi ta bàn tói
loai hinh thu nhàp này thi khịng thè khịng M càp tói loai hình thu nhàp
khàc.
Theo dinh nghla cùa Haig-Simons dua ra thi thu nhàp là tóng dai so

cùa già tri thi trng càc qun Igi dugc hng di dang tièu dùng va
nhùng thay dịi ve già trj trong tóng càc qun sa hùu trong mot khồng thịi
gian nhà't djnh. Theo qa-in diém này thi thu nhàp góm hai phàn: phàn thù
nhàt góm già tri thi trng càc hàng hóa. dich vii dà tiéu thu, nhu vày chua
phàn ành day dù phàn ihu nhàp dà dugc càt trù va dafi giàn chi coi thu nhàp
là nhùng vàt phàm va dich vu tiéu dùng. Mat khàc, thu nhàp rà't khó xàc
dinh bịi chiù su chi phòi manh cùa yéu 16 già cà càc hàng hóa, dich vu trịri


thi truòng. Phàn thù hai trong dinh nghia cùa Haig-Simons là eoi thu nhàp
góm cà già tri tàng thèm cùa càc tài san thuòc quyén sa hùu. Thu nhàp này
con hét sue ma ho bai già tri tàng thèm dò mịi hồn tồn a dang tiém nàng,
nị chi tao ra thu nhàp khi thuc hièn chuyén quyén sa hùu. Dinh nghia này
cùng cho ta thày giùa thu nhàp va quyén sa hùu co mot mó'i lién he ràng
bc.
Samuelson-nhà kinh té' hoc nói tié'ng ngi My dà dua ra khài niém
thu nhàp nhu sau: "Thu nhàp là tóng so' tién kiè'm dugc hồc thu góp dugc
trong mot khồng thịi gian nhàt dinh "[31,244]. Nhu vày óng dà dua u tó'
thịi gian vào trong khài niém va thu nhàp là phài dugc tinh trong mot
khồng thịi gian nhàt dinh, theo óng khồng thòi gian dò thuòng dugc tinh
là mot nàm [31,244].
Thuàt ngù tién ma óng su dung trong khài niém là nhùng khồn thu
di dang tién tè hay hién vàt dugc tinh thành tièn, nị bao góm ề phàn san
xt de tu tiéu dùng va tièu dùng càc dich vu ma khòng phài tra tién.
Thu nhàp ma Samuelson nói tói là thu nhàp cùa mịi ề nhàn. Trong
khài niém ma óng dua ra khòng ehi néu lén thu nhàp theo y nghia thuàn tùy
ma trong dò con ehùa dufng cà vàn de phàn phò'i lai thu nhàp, diéu này dugc
thè hién khi óng bàn tói càc vàn de thuòc ve thué' khóa, càc khoàn chuyén
tién cùa chinh phù, càc bào dàm xà bịi va ckc dich vu, hàng hóa cịng cịng.
Qua càc khài nièm cùa càc nhà kinh tè bàn ve vàn de thu nhàp, ta

thà'y khài niém thu nhàp co nhùng diém chung sau day;
- Thu nhàp là nhùng khoàn Igi thu dugc trong mot khồng thịi gian.
- Lai ich do eó thè dugc biéu hièn duói nhùng hinh thùc khàc nhau
nhung chung thc do bang tién.
- Thu nhàp hinh thành trong qua trinh phàn phòi va phàn phòi lai.

12


Tu nhùng dành già trèn ta co thè dua ra khài niém tóng quàt ve thu
nhàp:
Thu nhàp là tóng già tri nhàn dugc, thu dugc trong mot khồng thịi
gian nhàt dinh, càc già tri ò dàyduac biéu hién bang tién tè, già tri càc hình
thùc vàt chat, phi vàt chat.
O day càn luu y phàn bièt giùa khài niém thu nhàp va khài niém tài
san. TTiu nhàp là mot dòng tién chày, con tài san là so' cùa cài vàt chat va tài
chinh dugc tinh tai mot thịi diém.
Nói tói thu nhàp khịng thè khịng nói tói vàn de bàt binh dàng trong
thu nhàp. Bàt binh dàng trong thu nhàp là su khàc bièt ve thu nhàp giùa càc
tàng lóp trong dàn cu.
San phàm xà hòi dugc tao ra nhò lao dòng xà bòi. Tuy nhièn mòi cà
nhàn tham già vào qua trinh san xuàt vói nhùng vj tri khàc nhau, su dóng
góp cùa ho cùng khàc nhau va ho cùng nhàn dugc nhùng phàn khàc nhau
trong khói san phàm chung ma tồn xà bịi cùng tao ra.
Bàt binh dàng góm hai loai: bàt binh dàng theo chiéu ngang va bàt
binh dàng theo chiéu dgc. Bàt binh dàng theo chiéu ngang ià bàt binh dàng
giùa nhùng nguòi làm nhùng còng vièc co cùng tinh chat nhu nhau. Bàt binh
dàng theo chiéu dgc là bàt binh dàng giùa nhùng nguòi làm vièc ị nhùng
vùng khàc nhau hồc cịng vièc mang tinh chat khàc nhau. Bàt binh dàng
trong thu nhàp bàt nguón tu si; khàc bièt ve vi tri trong he thò'ng phàn còng

lao dòng xà hòi.
De bièu dièn mùc dò bà't binh dàng nguòi ta su dung duòng cong
Lorenz. De dinìg dng cong l_x:)renz, ihu nhàp cùa ngi nhàn dugc phàn
loai va sàp xèp tu mùc thu nhàf) thàp nhàt tói mùc thu nhàp cao nhàt dat
theo iruc tung. Dng cong Lorenz chi ra ty le phàn iràm cùa tóng thu nhàp

13


Gòng dòn cùa nguòi nhàn. Hinh dang cùa duòng cong này chi ra mùc dò bàt
binh dàng trong phàn phòi thu nhàp.

Duòng cong Lorenz theo dinh
nghla càn phài gap duòng thàng
45° a góc ben trai phia di (0%
so ngi nhàn phài nhàn dugc 0%
phàn thu nhap) va ị góc trèn ben
phài (100% so nguòi nhàn phài
nhàn dugc 100% phàn thu nhàp).

100%
Thu
nhap

100% Dàn cu

Nè'u chi co mot cà nhàn hay già dinh nhàn dugc thu nhàp thi no se di
theo duòng bién phia duói va ben phài - biéu thi su hồn tồn bàt binh dàng.
Trong tmịng hgp tóng qt, nị nàm dàu do a giùa. Su bàt binh dàng cùa
duòng cong phàn phịi càng lón thi nị càng xa dng thàng 45° - là dng

hồn tồn binh dàng. So do thng dugc dùng nhàt là ty só' tàp trung Gini
nhàn dugc tu dng cong Lorenz. Ty só này rat de hiéu nhu là già tri dièn
tich cùa phàn bi giói boi duòng 45° va duòng cong (A) ehia cho dién tich
cùa tam giàc vng ehùa (A). Tue là phàn dién tich (A) càng lón thi mùc
dị bàt binh dàng càng cao va già tri cùa ty só tàp trung Gini cùng càng lón.
Nhu ta thày. già tri ty só' Gini di tu 0 (hồn tồn binh dàng) tód 1 (hoàn toàn
bàt binh dàng) [10, 149].
Chénh léch ve thu nhàp trong non kinh tè dugc giài quyé't chù yéu
bang he thị'ng th thu nhàp va he thịng chun khồn, Bà't binh dàng ve
thu nhàp bi xóa nhịa bịi chi so thu nhàp q'c dàn bìnli qn dàu ngi. Tuy
vày chi so này cùng phàji nào phàn ành tóng thu nhàp cùa dàn cu trong mot
nuóc. Oli só tliu nhàp binh quàn dugc xàc dinh bang càch lày tóng thu nhàp

14


qe dàn ehia cho tóng dàn só cùa q'c già. Nhu càc nhà kinh té hoc dinh
nghia, thu nhàp quóc dàn là san phàm q'c dàn rịng cùa nén kinh té, nò
dugc tinh bang càch lày già tri GNP theo chi phi cho yéii tò san xuàt trù di
khàu bao [9, 20 ]. Thu nhàp q'c dàn tinh khói lugng tién ma nén kinh tè co
san de chi tièu cho hàng hóa va dich vu sau khi trù di mot khồn tién dù de
duy tri quy vị'n cùa no ngun ven bang càch tinh khàu hao. Khòng dugc
cho ràng thu nhàp q'c dàn bang tĨng thu nhàp cùa càc cà nhàn cịng dịn,
bịi ràng, néii thu nhàp q'c dàn dugc tinh nhu vày thi moi thu nhàp cùa cà
nhàn déu góp phàn tao thành thu nhàp quó'c dàn ma diéu này hồn tồn
khịng chinh xàc. Né'u xét nén san xt xà bịi theo nghia rịng, bao góm: san
x't - phàn phịi - trao dói - tiéu dùng thi khịng phài giai doan nào cùng tao
ra thu nhàp dòng thòi tao ra cà già tri, làm tàng già tri tóng san phàm xà bịi.
Va do do, viec tinh thu nhàp q'c dàn se bi trùng làp va bi làn lón giùa thu
nhàp quóc dàn va tiéu dùng quóe dàn, nhàm làn giùa qua trinh sàng tao ra

thu nhàp quò'c dàn va qua trinh phàn phị'i lai thu nhàp qc dàn.
1.1.2.2Phàn loai Thu nhap
:>

1

•>

(a) Càn cu vào chu thè huang thu nhàp ma phàn loai thi thu nhàp
dugc ehia thành thu nhàp còng ty, thu nhàp ho già dinh, thu nhàp cà nhàn:
*Thu nhàp còng ty
Còng ty là sir lién két cùa hai hay nhiéu cà nhàn hoàc phàp nhàn bang
su kièn phàp ly tién liành boat dóng san xuàt kinh doanh.
ITiu nhàp cùa cịng ty dugc xàc dinh bang tóng doanh thu trù di càc
chi phi hgp ly (tién lirong, chi phi vàt tu, tién tra lai, khàu hao...)
Nhu vày eó thè thày thu nhàp còng ty chinh bang )gi nhuàn cùa còng
ty trong san xuàt kinh Joanh.

15


* Thu nhàp cà nhàn
Thu nhàp cùa eà nhàn bao góm càc dịng tién làm tàng khói tài san
cùa mịi eà nhàn. Thu nhàp eà ahàn bao góm: tién luang, càc khồn thu co
tinh chat luang, tién lai tue, tién lai tiét kiém, tién lai do cho thué tài
san
* Thu nhàp ho già dinh:
Ho già dinh là tàp hgp mot hồc mot só ngi quan he hut
thị'ng, quan he hịn nhàn hồc ni dng, cùng chung song trong mot mài
nhà, eó ngàn sàch chung va sinh boat chung. Già dinh là té bào kinh té - xà

bòi cùa q'c già.
Ho già dinh chung ngàn sàch, do dị phài eó nguón thu nhàp de bó
xung vào ngàn sàch chung dò. Tliu nhàp cùa bò già dinh dugc hinh thành tu
thu nhàp cùa tùng cà nliàn trong ho hoàc cung thè hinh thành tu két qua
boat dịng san xuàt kinh doanh, dich vu cùng nhu càc khoàn tién dugc huòng
khàc cùa ho. Diém nhàn manh là, thu nhàp ho già dinh phài do càc thành
vièn trong già dinh cùng góp phàn tao nén. Mịi thành vièn là dịng sa hùu
chù dị'i vói tài san cùa ho. Thu nhàp ho già dinh phu thuòc nàng lue cùa mòi
thành vièn va qui mị cùa ho.
(b) Càn cu theo giói han lành thó q'c già, thu nhàp dugc ehia thành:
thu nhàp co nguón hinh thành tu trong nuóc va thu nhàp ngn hình
thành tu nc ngồi.
Cùng vói xu hng tồn càu bịa nén kinh té va mị rịng boat dóng
kinh tè dòi ngoai thi viéc cà nhàn, phàp nhàn co q'c tich nc này tién
iiành dAu tu, san xt kinh doanh hay lao dịng a mot nc khàc ngày mot
trị thành hièn tugng phị biè'n. Càc khồn thu nhàp tu càc 'loat dịng kè trèn
dugc chun ve nc cùa c!ui thè dàu lu bay ngi lao dóng hinh thành nèn
thu nhàp lù ngồi nc.


Thu nhàp hinh thành tu trong nuóc là thu nhàp ma dịng tién chày
khịng vugt qua bién giói qe già.
(e) Càn cu vào tinh déu dàn, thu nhàp dugc ehia thành: thu nhàp
thng xun, Ĩn dinh va thu nhàp bàt thng.
Thu nhàp tinh ón dinh nhu tién luang, tién lai,... Thu nhàp loai này
là khoàn thu déu dàn va co só lugng it bién dịng theo thịi gian.
Thu nhàp bàt thng là nhùng khồn thu hình thành khịng nàm trong
du tinh trc cùa ngi hng thu nhàp hồc bàn thàn loai thu nhàp dị
tinh bàt thng (tién trùng xó só, thu nhàp tu ehia lai eó phàn, thu nhàp hinh
thành thòng qua giao dich tàng, cho tài san). Ty trong mịi loai thu nhàp trèn

co ành hng lón tói khuynh hng tièu dùng va tiét kiém cùa ngi eó thu
nhàp.
(d) Càn cu vào su diéu chinh cùa phàp luàt, thu nhàp dugc ehia thành:
thu nhàp hgp phàp va thu nhàp bàt hgp phàp.
Lgi ich kinh tè' là dóng ca thùc day con ngi ta hành dóng. Tuy
nhièn nhiJng boat dóng dugc luàt phàp cho phép, kè't qua san xuàt kinh
doanh va thu nhàp nhàn dugc tu càc boat dòng này dugc coi là thu nhàp hgp
phàp. Nhùng khồn thu nhàp dugc tu càc boat dịng bi phàp luàt nghièm
càm là thu nhàp bàt hgp phàp.
(e) Càn cu vào sue mua hàng bòa, dich vu tièu dùng, thu nhàp dugc
ehia thành: thu nhàp danh nghla va thu nhàp thuc té'.
Ta bièt ràng, thu nhàp eó :huóc do bang tién, ma thc do này lai
tinh co giàn, nị chiù sir chi phịi cùa bién dóng già cà. Lam phàt già cà làm
cho thuòc do bang tién thay dói.
Thu nhàp dugc tinh bang dóng tién hién hành gei là tliu nhàp danh
nghTa.
TRy-i:vvTr;:''^ •

^ '

V- ^ 5 * . r ; ^ ^


Thu nhàp thuc tè' là thu nhàp sau khi dà loai trù su ành hng cùa u
tó già ề va lam phàt. Thu nhàp thuc té phàn ành khói lugng hàng hóa va
dich vu thuc ma ngi nhàn thu nhàp thè mua dugc trén thi trng bang
khồn thu nhàp dị.
9

.'•

. r

9

Thu nhàp thuc té = Thu nhàp danh nghla/ Chi só già ca.
(g) Càn cu vào quyén su dung thu nhàp ma ehia thành: thu nhàp truóc
thué thu nhap va thu nhàp sau thué thu nhàp hay con ggi là thu nhàp co thè
su dung dugc.
Mot trong nhùng boat dóng cùa nhà nc do là dành th'. Ngi
thu nhàp là mot trong nhùng dò'i tugng phài nòp thué', thué thu nhàp là mot
nguón bó sung lón cho ngàn sàch nhà nc.
Dói tugng cùa th thu nhàp ề nhàn chinh là tóng thu nhàp cùa cà
nhàn (sau klii dà trù di nhùng khoàn ma luàt phàp cho phép) - dò là thu nhàp
phài chiù thué' hay con ggi là thu nhàp truóc thué'. Thu nhàp sau thué' bang
thu nhàp trc th'trù di khồn th phài nịp.
Mùc th phài nịp = Thu nhàp chiù thué X Thué suàt.
Thu nhàp sau thué là thu nhàp eó khà nàng su dung cùa nguòi nhàn
thu nhàp, nò co y nghla rat quan trong, qua só iugng thuc té ma ngi co thu
nhàp co thè phàn ehia thành quy tiéu dùng hay quy tié't kiém theo y mn.
(h) Càn é vào ngn góc hình thành, thu nhàp dugc ehia thành: thu
nhàp tu boat dóng kinh té va thu nhàp khòng tu boat dòng kinh té.
Thu nhàp tu boat dóng kinh té là thu nhàp thòng qua phàn phòi làn
thù nhàt (phàn phò'i làn dàu). Trong nhóm thu nhàp này la lai eó thè ehia
thành hai loai: thu nhàp tu lao dòng va càc loai thu nhàp khàc.

18


*

. -•'

9

Lao dịng cua con ngi là mot trong nliùng yéu tò cua qua trinh san
xuàt tao ra cùa cài vàt chat cho xà bịi. Thịng qua lao dóng, con ngi dugc
hng thành qua tu tóng khói cùa cài dị, hinh thành nèn thu nhàp tu lao
dóng duói càc dang tién luang, tién cịng va càc khồn thu tinh chat
luang. Tién luang là già ề cùa hàng bịa sue lao dóng dugc biéu hién ra bé
ngồi nhu già cà cùa lao dịng. Tién luang là hình thùc thu nhàp dàc thù cùa
lao dòng làm thué. Tién luang dugc tra càn cu vào so lugng, chat lugng lao
dòng, thuc trang quan he cung càu lao dòng va chiù tàc dòng cùa càc quan
bé kinh tè'-xà bòi khàc. Thu nhàp cùa lao dóng làm thué gàn vói khà nàng
lao dóng cùa eà nhàn, dugc do luòng bang kè't qua lao dòng .
Càn chù y phàn bièt thu nhàp tu lao dòng làm th vói thu nhàp tu
lao dịng làm chù. Nhùng ngi lao dịng làm chù vùa là ngi lao dịng
dóng thòi vùa là chù thè quàn ly qua trinh lao dịng san x't, dĨng thịi di
góc dị phàp ly thi ho là chù thè cùa boat dòng san xuàt kinh doanh. Nhùng
nguòi lao dòng làm chù co thè là nguòi nòng dàn, chù doanh nghiép tu
nhàn... Thu nhàp cùa lao dòng làm chù phu thuòc hiéu qua cùa qua trinh san
x't kinh doanh. Do dị thu nhàp tu lao dóng loai này co thè cao hay thàp
tùy thuòc dành già cùa thi truòng ve san phàm san xuàt kinh doanh cùa ho.
Khồn thu nhàp vugt qua tién luang cịng nhàn làm thué dugc càc nhà kinh
té hoc co dién ggi là khồn lién thng cho ngi chù vi ly do mao hiém va
tài nàn^- quàn ly cùa ho.
lliu nhàp tu hoai 'tòng kinli tè nliUng khòng phài tu lao dòng co thè
ké ra ò day dò là lgi nhuàn, lgi tue, \\tv. thu tu cho thuè tài san (duói dang tu
liéu san xt: mày mịc, dàt dat...).
Nhóm ihu nhàp thù hai là thu !)hap co dugc khịng co tìgn góc tu

càc boat dịng kinh té. Trong nhóni này iai ciua làm hai loai: chù nhàt, dò là
c-àc thu nhàp ibong qua càc giao dich mang tinh dàn sir diuàn tùy nhu tàng


cho tài san, thu nhàp do dugc thùa ké, thu nhàp eó dugc do chai xó so...,
Thu nhàp loai này eó thè duói dang tién mat hay tài san va déu làm tàng
khói tài san hay quy tài chinh cùa ngi thu nhàp. Loai thù hai dị là
nhùng thu nhàp dugc thịng qua càc boat dịng mang tinh xà bòi: càc bào
dàm xà hòi va nhùng lgi ich dugc do su dung he thị'ng dich vu, phùc lgi
xà boi ma khòng phài tra tién.
1.1.3 Mòi quan he giura thu nhap va mùc song
Giùa thu nhàp va mùc só'ng mó'i quan he chat che. Thu nhàp tuy
khịng phài là 'u tĨ duy nhàt qui dinh mùc só'ng, nhung thu nhàp là diéu
kièn tién quyé't de dàm bào thòa man nhùng yèu càu ma cuòc sò'ng dòi hòi.
Thu nhàp tàng sé true tiè'p làm tàng khói tài san cùa bàn thàn va cà
già dinh ngi thu nhàp, dàn tói khà nàng thanh tồn ehi tièu tàng lén,
làm ca so cho vièc dàm bào thồ man ị mùc cao han nhùng nhu càu ca bàn
ve àn uò'ng, cùng nhu dàm bào ve sue khoé, tiè'p nhàn nén giào due, hng
thu vàn hồ... Thu nhàp cùa moi ngi dàn trong tồn xà bịi, dàt nc tàng
lén cùng làm tàng quy ho trg cho nhiing boat dóng nhàm hng tói lgi ich
chung cùa cà cịng dóng: day manh cịng tàc bào ve mòi truàng sinh tbài,
pbòng chò'ng càc tè nan xà bịi nhànì ón dinh tràt tu an ninh xà bòi... Mùc
song cùa nguòi dàn dugc nàng lén lai co tàc dóng trị lai làm tàng thu nhàp:
sue kh con ngi dugc dàm bào cịng vói dugc tiè'p nhàn nén giào due cùa
dà't nuóc, diéu này se làm tàng nàng lue lao dóng san xuàt, làm ca so cho
vièc làm tàng nàng suàt lao dòng cùa cà nhan cùng nhu nàng st lao dóng
xà bịi dàn tói làm tàng thu nhàp.

20

1.2

Càc yéu to' ành huong tói thu nhàp va mùc song

1.2.1 Nhu càu:
Nhu càu là mot trong nhùng nhàn tó dàu tién ành hng tói thu
nhàp va mùc só'ng. Nhu càu khi khà nàng trị thành hién thuc se trị thành
dóng lue thịi thùc con ngi ta hành dòng, thòi thùc con nguòi tham già vào
boat dòng lao dóng san x't, qua dị ma con ngi dugc thu nhàp, tu dị
thè thồ man dugc nhùng nhu càu cùa mình. Va, thịng qua mùc dị thịa
man nhu càu chùng ta thè dành già dugc mùc sị'ng cùa dàn chùng. De
só'ng, de tón tai, de làm viéc va phàt trién thi con nguòi phài dugc dàp ùng
càc nhu càu ma cuòc song dòi hòi. Dò là nhùng dịi hịi khàeh quan, dugc
hinh thành va phàt trién di tàc dòng cùa càc yéu tò kinh tè - xà bòi. Chùng
ta co thè khài quàt sir tàc dòng làn nhau giùa nhu càu, thu nhàp, mùc song
nhu sau: nhu càu thùc day boat dòng lao dòng san xuàt, lao dòng san xuà't
tao ra thu nhàp, thu nhàp tao ra ca so dàm bào diéu kièn sò'ng ban dàu va tao
- ra nhùng nhu càu cao han, va qua trinh này tiè'p tue mài vói mùc dị ngày
càng cao xét cà ve lugng cùng nhu ve chat. Vièc xàc dinh va phàn tich nhu
càu cùng nhu ca eà'u nhu càu là hé't sue phùc tap, diéu dò thè hièn ò tinh chat
cùa nhu càu:
TTiù nhàt, nhu càu mang tinh tuang dịi cao, bịi vi nhu càu dugc hình
thành di tàc dịng cùa càc 'u tó kinh tè - xà bịi. Han nùa, khòng phài
moi nhu càu déu dugc xà bòi thùa nhàn khi nò dugc hinli thành. Mat khàc,
nhu càu ln ị trang thài vàn dóng va phàt trién.
Thù hai, nhu càu mang tinh khu vuc va tinh cịng dóng. Tùy thuòc
diéu kièn tu nhièn, diéu kièn kinh té - xà hịi, thịi quen, tàp qn cùa mịi
cịng dóng dàn cu, kliu vuc sinh thài ma hình thành nén càc he nhu càu khàc
nhau.

21


* Càn é vào trinh dị phàt trién thè ehia nhu càu làm nàm càp:
Nhu càu sinh hoc: day là nhu càu khòng thè thiéu nhàm dàm bào cho
su tón tai va cc song cùa con ngi. Dị là nhùng nhu càu: àn, màc, ò, bào
dàm sue khòe...
Nhu càu dugc bào ve: dugc dàm bào an ninh, an toàn thàn thè va yèn
tàm trong cuòc song. Dugc dàm bào xà hịi trc nhùng bién dóng cùa cc
song.
Nhu càu giao tiè'p xà bịi: thè hién ị su mong mn, hóa nhàp vào
cịng dóng, trao dói thịng tin va ehia xé càc vàn de cùa cc song.
Nhu càu dugc tón trong: day là nhu càu ò bàc cao han, nò xuàt hién ò
mòi con nguòi, dò là vièc con nguòi dòi hòi phài dugc coi trong va dành già
dùng mùc.
Nhu càu dugc tu do phàt trién, day là nhu càu bàc cao nhà't, nhu càu
này dugc dat trong diéu kièn hoàn thièn ve nhàn thùc va càc diéu kièn cho
su phàt trién.
* Càn eù vào tinh chat vàt chat, nhu càu dugc ehia thành: nhu càu vàt
chat va nhu càu phi vàt chat.
* Càn é vào chù thè boat dóng, nhu càu thè dugc ehia thành:
- Nhu càu ề nhàn
- Nhu càu nhóm dàn cu
- Nhu càu vùng dàn cu theo lành thó
- Nhu càu tồn xà bịi
* Càn cu vào mùc dò quan trong cùa càc nhu càu ma co thè phàn ehia
thành:
- Càc nhu càu tói càn thiè't
- Càc nhu càu bàc cao

22


* Càn cu vào phuang thùc thòa man, co thè phàn nhu càu thành:
- Nhu càu co khà nàng thòa man true tiép bang con dng ề nhàn
(àn, màc, giao tiép, di lai..)
- Nhu càu dugc thòa man giàn tiè'p thịng qua xà bịi, càc nhu càu này
mn dugc thịa man phài phu thc vào si; nị lue cùa tồn xà bòi, phu
thuòc vào càc chinh sàch kinh té - xà bịi cùa nhà nc - day là càc nhu càu
tinh cịng dóng ma mịi ề nhàn tai tùng thòi diém khòng thè va khòng tu
thòa man.
Nhu càu, nhu ta thày là vò cùng da dang phong phù va ln ln bién
dói, thịa man càc nhu càu là thàch thùc va muc dich cùa su phàt trién. Nhu
càu dugc thuc hièn thòng qua càc phuang tién chinh sau:
- Tién va càc loai tài san dùng cho thanh toàn viéc thòa man nhu càu.
- Hièn vàt va nhùng ca so vàt chat phue vu cho cuòc sò'ng.
1.2.2 Tàng truòng kinh té:
Nhu trèn dà de càp, màc dàu chua phàn ành mot càch chinh xàc va
day dù, nhung chi sÓ thu nhàp quó'c dàn va ehi so thu nhàp quóe dàn binh
qn dàu ngi quan bé nhàt dinh tói thu nhàp thuc té' va mùc song cùa
mịi ề nhàn trong xà bòi (thòng qua càc boat dòng phàn phò'i va phàn phịi
lai).
ITìóng qua tàng trng kinh té', già tri san lugng cùa tồn nén kinh té
tàng lén lànì tang khị'i cùa cài vàt chat cùa tồn xà hịi. Tàng trng kinh tè
là tién de de giài quyèt vàn de thu nhàp va mùc song.
Tàng truòng kinh tè', là su mò rịng dng giói han khà nàng san xt
cùa qc già, càc yèu tò dàu vào cùa qua trinh san xuàt dugc su dung mot
càch hiéu qua hon, nhùng ngành san xuàt boat dòng co hiéu qua dugc ma
ròng, thu hùt lao dóng tu nhùng khu vuc san xuàt co nàng suàt lao dòng

23


thàp. Tàng trng kinh té' sé làm tàng tóng san phàm xà bịi, làm tàng thu
nhàp qc dàn va tàng thu nhàp qe dàn binh qn dàu ngi. Tàng trng
kinh té mot màt làm tàng khói lugng hàng hồ, dich vu tiéu dùng, mat khàc
lai là ca sa cho tàng tich luy phue vu cho viéc tài san xuàt mò ròng, tao ra
nhiéu vièc làm mòi làm ca sa cho tàng thu nhàp va dòi song cùa dai bò phàn
dàn cu.
1.2.3 Nhóm càc yé'u to' diéu kièn tu nhièn - vàn hóa - xà hịi.
'u tó vi tri dia ly, diéu kièn tu nhién (thịi tiét, khi bau, càc ngn
tài ngun....) ành hng rat lón dị'i vói thu nhàp va mùc song cùa dàn
cu. Diéu kién tu nhién ma khó khan, cu thè dị là su nghèo nàn cùa tài
nguyén thièn nhién, dàc diém dia ly gay càn tra giao thịng sé dàn tói san
xt khó thè phàt trién. Càc nguón lue dàu vào cùa qua trinh san xuà't bi
han che sé làm cho boat dòng san xuàt kinh doanh gap nhiéu khó khan, diéu
này lai ành hng tói thu nhàp cùa ngi dàn. Giao thịng khó khan cung
làm càn tra giao luu hàng hoà, làm giàm khà nàng dàp ùng càc nhu càu cùa
nguòi dàn va ành hng tói chat lugng cc song cùa dàn cu trong vùng.
Nguge lai, ò nhùng vùng giao thòng thuàn tién, tài nguyén thièn
nhién phong phù, giao luu hàng hóa dugc thuc hién tuang dói de dàng, san
xuàt cùng vi thè' ma thèm phàn phàt trién. San phàm san xuàt ra rat da dang,
hàng hóa trao dói phong phù tao diéu kién quan trong de nàng cao thu nhàp,
làm ca sa cho viéc thồ man càc nhu càu cùa con ngi.
Vàn hồ va xà bòi cùng là yéu lo co ành huòng lón tói thu nhàp va
mùc song. Vàn hồ - xà bịi ành hng tói trinh dị lue lugng san xt thòng
qua tàc dòng vào y thùc xà hòi cùng nhu y thùc cùa mòi cà nhàn va tu dò
chi phòi phuang thùc boat dòng cùa con nguòi trong boat dòng lao dòng san
xuàt cùng nhu trong càc boat dòng khàc cùa dòi sòn;j, xà hòi, nò giàn tiép

24


qui dinh nàng suàt lao dóng, cùa cài vàt chat, thu nhàp va mùc song cùa cà
xà bòi cùng nhu cùa tùng bò phàn dàn cu trong xà bòi.
1.2.4 Tàc dòng cùa yéu to' khoa hoc ky thuat.
Nhu chùng ta thày, su phàt trién cùa khoa hoc va ky thuàt co ành
hng ngày càng lón dói vói su tièn bị va phàt trién cùa xà bịi lồi ngi.
Trc hé't dị là vai trị cùa chùng dói vói qua trinh san xuà't. Khoa bgc ky
thuàt dang tùng buòc trò thành mot yèu tó va trong tuang lai no sé là yé'u tó
quan trgng quy dinh trinh dị cùa lue lugng san xuàt. Nhùng ùng dung thành
tuu khoa hoc ky thuàt vào san xuàt sé là ca so chù yé'u làm tàng nàng suàt
lao dòng xà bòi, tàng cùa cài vàt chat va thu nhàp cùa tồn xà bịi. Thù hai,
nhùng ùng dung khoa hoc ky tht vào dịi song ngồi viéc giài pbịng con
ngi Ihồl khịi nhùng ràng bc trong san x't thi nị con góp phàn nàng
cao chà't \ugr\g cc song cùa con nguòi thòng qua vièc tàng khà nàng dàp
ùng thồ man nhimg nhu càu cùa cc song xét cà ve só lugng va chat
lugng. Su phàt trién cùa khoa hoc ky thuàt tao ra nhùng san phàm mai vói
chat luong va só lugng ngày càng cao, thồ rnàn cho nliùng nhu càu ln
biè'n dói va phàt trién cùa con nguòi. Nhùng thành tuu khoa hoc khi dugc
img dung vào y hoc sé tao ra ca sa vàt chat nhàm dàm bào sue khoé va kéo
dai tuoi thg cùa con ngi, góp phàn làm tàng chat lugng cùa cc song,
Khoa hoc ky thuàt pliàt trién co nhùng tàc dòng nhà't dinh tói mịi trng
song, làm cho vi*>c *'ì dung tài nguyéii tiii^n nhièn phue vu cho san xuàt
duac tio'l kiCnì han. Khoa hoc ky thuat góp phàn làm giàm nhùng tàc dịng
xà'u cùa inói iPfịng dSi vói dai song cùa con ngi, làm cho con ngi ngày
càng thồt khịi sir chi phòi cùa thicn nhic*!i. iàm cho cuòc song dirgc òn dinh
va phàt trién.

2^