Quản Lý Hoạt Động Đánh Giá Sự Phát Triển Của Trẻ Ở Các Trường Mầm Non Thành Phố Hạ Long

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM MINH HUỆ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN
CỦA TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON
THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM MINH HUỆ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN
CỦA TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON
THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH
Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thùy Linh

THÁI NGUYÊN - 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì
công trình nghiên cứu nào của tác giả khác..
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019
Tác giả luận văn
Phạm Minh Huệ

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận văn “Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu
chương trình giáo dục mầm non ” tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm,
giúp đỡ nhiệt tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan, đồng nghiệp, trường
học, bạn bè và người thân.
Trước hết, tôi xin bày tỏ sự kính trọng, lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo
TS. Lê Thùy Linh người đã hướng dẫn trực tiếp hướng dẫn khoa học, tận tình
chỉ bảo giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thành luận văn.
Cảm ơn trường Đại học Hạ Long, Phòng đào tạo (Sau đại học), khoa Tâm
lý - Giáo dục, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên.
Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Phòng GD& ĐT thành phố Hạ Long, lãnh đạo
địa phương, Ban giám hiệu các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng
Ninh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi có thời gian và tư liệu hoàn thành
luận văn.
Mặc dù trong quá trình thực hiện tôi đã có nhiều cố gắng, nỗ lực để hoàn
thành luận văn, nhưng chắc chắn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong nhận
được sự quan tâm, chỉ bảo của các thầy cô giáo cũng như những ý kiến của các

bạn quan tâm.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019
Tác giả luận văn
Phạm Minh Huệ

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
NHỮNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN..................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON............................... 6
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 6
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài .................................................................... 6
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước........................................................................ 7

1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 9
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục .......................................................................... 9
1.2.2. Đánh giá và đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non .............................. 11
1.2.3. Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non .................... 13
1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm
non ở trường mầm non ...................................................................................... 14

iii


1.3.1. Ý nghĩa đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ...................... 15
1.3.2. Mục tiêu đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non mầm non .... 15
1.3.3. Nội dung và chỉ số đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non .... 16
1.3.4. Phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ............. 18
1.3.5. Hình thức đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non................... 21
1.4. Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở trường mầm
non ..................................................................................................................... 21
1.4.1. Mục tiêu quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường
mầm non ............................................................................................................ 22
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở
trường mầm non................................................................................................. 22
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ mầm non ở trường mầm non ........................................................................ 25
1.5.1. Nhận thức và năng lực quản lý hoạt động đánh giá của CBQL .............. 25
1.5.2. Năng lực đánh giá của giáo viên ............................................................. 26
1.5.4. Văn bản quản lý về hoạt động đánh giá .................................................. 27
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 28
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH
PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ....................................................... 29

2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế xã hội và đặc điểm cấp học mầm non
thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................................... 29
2.1.1. Khái quát đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Hạ Long ........................ 29
2.1.2. Giới thiệu về đặc điểm cấp học mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh
Quảng Ninh ........................................................................................................ 30
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 32
2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 32
2.2.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 32

iv


2.2.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 32
2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu .................................................... 32
2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 33
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các trường mầm
non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về hoạt động đánh giá sự phát triển
của trẻ mầm non ở trường mầm non.................................................................. 34
2.3.2. Thực trạng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm
non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. ....................................................... 40
2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các
trường Mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................... 47
2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá
sự phát triển của trẻ ở các trường Mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh
Quảng Ninh ....................................................................................................... 53
2.4. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 55
2.4.1. Ưu điểm ................................................................................................... 55
2.4.2. Hạn chế .................................................................................................... 56
2.4.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 57
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 59

Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ
HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ................................................................. 60
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 60
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 60
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ......................................................... 60
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 60
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 60
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 60
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các
trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................... 61

v


3.2.1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm
của cán bộ quản lý và giáo viên đối với hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ tại các trường mầm non ................................................................................ 61
3.2.2. Tổ chức chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch đánh giá sự phát triển của trẻ
phù hợp với đặc điểm tình hình của các trường mầm non thành phố Hạ Long,
tỉnh Quảng Ninh ................................................................................................ 64
3.2.3. Bồi dưỡng năng lực đánh giá sự phát triển của trẻ cho giáo viên các
trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................... 65
3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để nâng cao chất lượng hoạt
động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ
Long, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 67
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 70
3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp .................. 74
3.4.1. Mục tiêu của khảo nghiệm ...................................................................... 74
3.4.2. Các bước tiến hành .................................................................................. 74

3.4.3. Kết quả khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 76
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 80
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 81
1. Kết luận .......................................................................................................... 81
2. Khuyến nghị................................................................................................... 82
2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh ..................................... 82
2.2. Đối với phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long ........................... 83
2.3. Đối với các trường mầm non trong thành phố Hạ Long. ........................... 83
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 85
PHẦN PHỤ LỤC

vi


NHỮNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
Chữ viết tắt

STT

Nguyên nghĩa

1

BGH

Ban giám hiệu

2

CBQL

Cán bộ quản lý

3

CBQL - GV - NV

Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên

4

CNTT

Công nghệ thông tin

5

CS - GD

Chăm sóc - giáo dục

6

CSVC

Cơ sở vật chất

7

CTGDMN

Chương trình giáo dục mầm non

8

ĐG

Đánh giá

9

ĐTB

Điểm trung bình

10

GD

Giáo dục

11

GD-ĐT

Giáo dục - Đào tạo

12

GDMN

Giáo dục mầm non

13

GV

Giáo viên

14

HDĐG

Hoạt động đánh giá

16

QL

Quản lý

17

QLGD

Quản lý giáo dục

iv

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Đánh giá của CBQL và GV về ý nghĩa của hoạt động đánh giá
sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ............................................ 34
Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL và GV về mục tiêu của hoạt động đánh
giá sự phát triển của trẻ mầm non ..................................................... 38
Bảng 2.3. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng thực hiện mục tiêu đánh
giá sự phát triển của trẻ mầm non ..................................................... 41
Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng thực hiện nội dung
đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................................ 43
Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng sử dụng hình thức đánh
giá sự phát triển của trẻ mầm non ..................................................... 44
Bảng 2.6. Thực trạng sử dụng phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ ở
trường mầm non ................................................................................ 45
Bảng 2.7. Ý kiến đánh giá của CBQL về lập kế hoạch quản lý hoạt động
đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................................ 47
Bảng 2.8. Ý kiến đánh giá của CBQL về thực trạng tổ chức, chỉ đạo hoạt
động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non .................................. 49
Bảng 2.9: Ý kiến đánh giá của CBQL về kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh
giá sự phát triển của trẻ ở trường Mầm non ...................................... 52
Bảng 2.10. Ý kiến đánh giá của CBQL về các yếu tố ảnh hưởng đến quản
lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ....................... 54
Bảng 3.1. Ý kiến đánh giá về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý
hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non ...... 76
Bảng 3.2. Ý kiến đánh giá về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động đánh giá sự phát triển của trẻ tại các trường mầm non thành
phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu chương trình giáo
dục Mầm non ..................................................................................... 78

v

DANH MỤC CÁC HÌNH
Biểu đồ 2.1. So sánh nhận thức của CBQL và GV về ý nghĩa của hoạt
động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................... 36
Biểu đồ 2.2. So sánh nhận thức của CBQL và GV về mục tiêu của hoạt
động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................... 39
Biểu đồ 2.3. So sánh ý kiến của CBQL và GV về việc thực hiện mục tiêu
đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ........................................ 42

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục mầm non (GDMN) là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục
quốc dân Việt Nam. Mục tiêu của GDMN là giúp trẻ MN phát triển toàn diện về
thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ và hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân
cách, chuẩn bị cho trẻ MN vào học lớp một. Trẻ MN được tiếp cận với GDMN
càng sớm, càng thúc đẩy quá trình học tập và phát triển ở giai đoạn tiếp theo.
Những nghiên cứu về GDMN cho thấy giai đoạn phát triển của trẻ MN có tính
quyết định đến sự phát triển về thể lực, nhân cách, năng lực phát triển trí tuệ của
trẻ trong suốt cả cuộc đời. Chính vì vậy, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều
coi GDMN là nền tảng của giáo dục và đào tạo.
Trong những năm gần đây,, công tác GDMN đã được Đảng và Nhà nước
quan tâm. Các nghị quyết của Đảng về GDMN đều đã xác định rõ vị trí của
GDMN trong chiến lược GD&ĐT con người và đã chỉ ra bước đi thích hợp với
khả năng thực tế của đất nước “Phát triển bậc học Mầm non phù hợp với điều
kiện và yêu cầu của từng nơi, bảo đảm hầu hết trẻ 5 tuổi được học chương trình
mầm non 5 tuổi chuẩn bị vào lớp 1”; “Xây dựng hoàn chỉnh và phát triển bậc
học Mầm non cho hầu hết trẻ em trong độ tuổi. Phổ biến kiến thức nuôi dạy trẻ

cho các gia đình”. Nhận thức đúng đắn về vị trí của GDMN trong chiến lược
phát triển con người sẽ giúp cho nền GD nước ta phát triển tiến kịp các nước tiên
tiến trong khu vực và trên thế giới.
Đánh giá (ĐG) trong giáo dục là khâu quan trọng góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục, trong đó ĐG sự phát triển của trẻ ở trường MN có ảnh hưởng
trực tiếp đến chất lượng hoạt động chăm sóc - giáo dục trẻ. Đánh giá sự phát triển
của trẻ MN nhằm xác định mức độ phát triển của trẻ so với mục tiêu của từng độ
tuổi để có biện pháp thích hợp giúp trẻ tiến bộ. Kết quả ĐG sự phát triển của trẻ
giúp giáo viên có cơ sở để xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với đối với trẻ
và đề xuất đối với các cấp quản lý giáo dục trong việc nâng cao chất lượng chăm

1


sóc giáo dục trẻ của lớp, trường, địa phương. Đánh giá sự phát triển của trẻ giúp
các cấp quản lý giáo dục có được những thông tin cần thiết về thực trạng thực
hiện chương trình giáo dục mầm non, từ đó có những biện pháp quản lý phù hợp
để nâng cao chất lượng. Các biện pháp quản lý là hệ thống các tác động nhằm
đảm bảo cho quá trình đánh giá sự phát triển của trẻ diễn ra khách quan, trung
thực, chính xác, góp phần vào thực hiện có hiệu quả mục tiêu đánh giá [11].
Trên thực tế, hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm
non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh còn nhiều hạn chế, chưa mang lại hiệu
quả như mong muốn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên như: trình
độ đội ngũ giáo viên chưa đồng đều; kỳ vọng của cha mẹ trẻ đối với chất lượng
GDMN cao; cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học chưa đáp ứng đủ
cho việc giáo dục và vui chơi của trẻ, các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá
sự phát triển của trẻ mầm non chưa có tính hệ thống và đồng bộ.
Xuất phát từ những yêu cầu về lý luận và thực tiễn trên, với tư cách là cán
bộ quản lý trường mầm non tôi chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động đánh
giá sự phát triển của trẻ mầm non ở các trường mầm non thành phố Hạ Long,

tỉnh Quảng Ninh” nhằm góp phần vào việc nâng cao chất lượng hoạt động quản
lý và nâng cao chất lượng giáo dục mầm non của địa phương.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng, đề xuất các biện pháp quản
lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố
Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động
đánh giá sự phát triển của trẻ, góp phần nâng cao giáo dục mầm non của địa
phương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non.
3.2. Đối tượng nghiên cứu

2


Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở các
trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.
4. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu việc quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ
mầm non ở 6 trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.
- Số liệu khảo sát năm 2018, 2019.
- Khách thể khảo sát: 12 cán bộ quản lý, 58 giáo viên tại 6 trường mầm
non trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh: trường mầm non Hạ
Long, trường mầm non Hà Tu, trường mầm non Hoa Đào, trường mầm non Tuần
Châu, trường mầm non Cao Thắng, trường mầm non Hồng Gai.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non góp phần quan
trọng vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non. Ở các trường mầm non
thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, quản lý hoạt động đánh giá trẻ còn nhiều

hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện mục tiêu giáo dục. Nếu đề xuất
được các biện pháp quản lý phù hợp với điều kiện thực tế của các trường mầm
non và của địa phương thì hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non sẽ
được nâng cao, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của từng nhà trường, chất
lượng giáo dục mầm non của địa phương.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển
của trẻ mầm non ở trường mầm non
6.2. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ
ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.
6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và khảo nghiệm
tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp
7. Phương pháp nghiên cứu

3


7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu tài liệu, phân tích, khái quát hóa, so sánh, tổng hợp các thông
tin, tư liệu có liên quan đến vấn đề đánh giá trong giáo dục mầm non, quản lý
giáo dục, quản lý hoạt động đánh giá trong giáo dục, các văn bản pháp quy, .. để
tổng quan tư liệu nghiên cứu vấn đề, xác định hệ thống khái niệm và xây dựng
khung lí thuyết của vấn đề nghiên cứu.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra viết: Chúng tôi thiết kế phiếu trưng cầu ý kiến tìm
hiểu nhận thức, nguyện vọng của CBQL, GV để thu thập thông tin về thực trạng
hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non và thực trạng quản lý hoạt động
đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh
Quảng Ninh.

Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu hồ sơ, giáo án
của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch đánh giá sự phát triển của trẻ, phiếu đánh giá
trẻ , … từ đó, rút ra được những nhận xét về thực trạng đánh giá và thực trạng
quản lý hoạt động đánh giá.
- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động giáo viên và trẻ trong giờ học
và giờ chơi để thu thông tin hỗ trợ cho việc đánh giá thực trạng vấn đề nghiên
cứu.
- Phương pháp phỏng vấn/trò chuyện: Tiến hành gặp gỡ và trao đổi với
giáo viên đang thực hiện nhiệm vụ chăm sóc - giáo dục trẻ và tiến hành đánh giá
trẻ tại các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh; Ban giám hiệu,
Tổ trưởng chuyên môn.
7.3. Các phương pháp khác
- Lấy ý kiến của các chuyên gia về các hoạt động đánh giá và quản lý hoạt
động đánh giá để làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài.
- Phương pháp thống kê: Sử dụng các công thức toán thống kê để xử lí
định lượng số liệu điều tra thực trạng.

4


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục;
nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ ở trường mầm non.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở
các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở
trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Từ khi xuất hiện mô hình nhà trường thì cũng là thời điểm các hình thức
đánh giá người học từ đó cũng ra đời. Tuy nhiên ở mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi
quốc gia đều có các hình thức đánh giá khác nhau nhưng về cơ bản đều đưa ra
những quy định chuẩn, phù hợp với yêu cầu của giáo dục chung và của xã hội
hiện tại. Chẳng hạn: Thời kì phong kiến sử dụng thi, kiểm tra theo các quy định
nghiêm ngặt để đánh giá kết quả của người học; Thời kì tiền công nghiệp thi,
kiểm tra phải phù hợp với trình độ người học và coi đó là một cách thức dạy và
học, có vai trò khuyến khích tính tích cực, tự giác của học sinh; Thời kì hậu công
nghiệp đánh giá phát triển theo tiêu chí hướng vào mục đích, yêu cầu của chương
trình giảng dạy.
Hiện nay ở hầu hết các nước có nền kinh tế phát triển trên thế giới luôn ưu
tiên quan tâm cho giáo dục mầm non. Giáo dục mầm non ở các nước đó được
coi là mối quan tâm hàng đầu của toàn xã hội. Xu hướng tập trung đánh giá quá
trình phát triển của trẻ và xác định những vấn đề đặc biệt trong quá trình phát
triển của trẻ được chú trọng đặc biệt. Có thể kể đến một số nghiên cứu ở các
nước trên thế giới như sau:
Tại trường mầm non ở Mỹ, cách đánh giá sự sẵn sàng vào học lớp 1 của
trẻ được chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Ví dụ, để thu thập thông tin đánh giá sự phát triển
ngôn ngữ của trẻ giáo viên hỏi trẻ về trường hợp chữ viết thường và chữ viết hoa,
cách phát âm chữ cái. Trẻ cũng được yêu cầu viết tên mình, cắt một hình tròn và
xác định các chữ cái, con số [19].
Ở Đức, mức độ sẵn sàng cho lớp một lại được đánh giá hoàn toàn khác,

trẻ được yêu cầu đếm đồ vật thay cho việc phải nhận diện mặt số. Trẻ được kiểm

6


tra khả năng phân biệt giữa các hình dạng khác nhau và vẽ một số vật thể đơn
giản [19].
Các nhà giáo dục mầm non ở Úc dùng các chiến lược đa dạng nhằm thu
thập, ghi chép, tổ chức, tổng hợp và diễn dịch thông tin thu được để đánh giá
việc học của trẻ tại lớp. Những quy trình đánh giá liên tục bao gồm nhiều phương
pháp đa dạng ghi nhận và đánh giá các cách khác nhau mà trẻ sử dụng để đạt
được những kết quả này. Các quy trình này không chỉ tập trung duy nhất vào
những giai đoạn cuối cùng trong việc học của trẻ mà cũng còn để xem xét những
tiến bộ từng bước của từng trẻ, ghi nhận và trân trọng không chỉ những bước tiến
bộ vượt bậc mà trẻ đạt được trong việc học mà cả những tiến bộ nhỏ của trẻ nữa
[19].
Điều đặc biệt của hệ thống giáo dục mầm non ở Hàn Quốc là “Giáo dục phụ
mẫu”. Vào cuối mỗi kì học, từng gia đình đăng kí để họp một buổi riêng với cô giáo
phụ trách. Tương tự, ở Singapore, theo quy định bắt buộc của nhà trường, hàng
tháng phải có sự giao lưu giữa giáo viên và phụ huynh. Trong những buổi gặp gỡ
đó, giáo viên làm nhiệm vụ thông báo, trao đổi cặn kẽ với bố mẹ về tất cả kết quả
học tập cũng như các vấn để của từng trẻ. Điều đó có nghĩa là giáo viên mầm non
ở Hàn Quốc, ở Singapore sẽ phải thường xuyên thu thập thông tin (phương pháp
portiolio) về những khả năng của cá nhân trẻ trong trường mầm non, về sự phát
triển của trẻ để trao đổi với phụ huynh nhằm phối hợp cùng nhau trong việc chăm
sóc, giáo dục trẻ một cách phù hợp và hiệu quả [19].
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Nhiều nghiên của các nhà khoa học trong nước đã có nhiều công trình
nghiên cứu về hệ thống lý luận QLGD, giáo dục Đại học, quản lý nhà trường,
quản lý chất lượng giáo dục; có nhiều công trình xây dựng cơ sở lý luận về hoạt

động đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá của người học.
Trong cuốn “Quản lý giáo dục”, tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc đã chỉ ra sự
khác biệt trong quản lý giáo dục với quản lý kinh tế xã hội: “Trong giáo dục, rất

7


khó đo lường, đánh giá việc đạt được các mục đích. Trong các trường học có khá
nhiều nhân tố cản trở việc đánh giá trực tiếp thành tựu hay mức độ đạt được mục
tiêu.Việc thiếu những căn cứ chấp nhận được trong việc đánh giá sẽ tạo nên
những khó khăn nghiêm trọng trong quản lý ” [17].
Trong cuốn “Quản lý chất lượng trong giáo dục - đào tạo”, tác giả Nguyễn
Đức Chính nêu: “Nếu như kiểm soát chất lượng là hình thức quản lý chất lượng
phù hợp với cơ chế tập trung; quản lý chất lượng tổng thể phản ánh trình độ phát
triển cao của các trường học thì bảo đảm chất lượng phù hợp với cơ chế chuyển
đổi trong quản lý giáo dục ở nước ta” [7].
Trong cuốn “Đo lường - đánh giá trong giáo dục”, tác giả Nguyễn Đức
Chính cho rằng: “Đánh giá giáo dục vừa là một lĩnh vực nghiên cứu của khoa
học quản lý giáo dục, vừa là một công cụ hữu hiệu của quản lý giáo dục nhằm
phán đoán giá trị của sự nghiệp giáo dục để điều chỉnh, kiểm nghiệm trình độ
phát triển của sự nghiệp giáo dục và cải tiến để giáo dục ngày càng đáp ứng tốt
hơn nhu cầu của cộng đồng xã hội” [8].
Trong tài liệu “Các kỹ thuật đánh giá trong lớp học” tác giả Nguyễn Thị
Ngọc Bích cùng nhóm nghiên cứu đã khẳng định “Kiểm tra đánh giá trong giáo
dục có giá trị không chỉ cho người dạy, người học mà còn cả nhà quản lý. Đây
cũng là khâu quan trọng tác động lớn đến quá trình nâng cao chất lượng đào tạo.
Việc kiểm tra đánh giá khách quan, nghiêm túc, đúng cách, đúng hướng sẽ là động
lực mạnh mẽ khích lệ sự vươn lên trong học tập của người học, thúc đẩy sự tìm
tòi sáng tạo không ngừng của người học. Đối với chương trình giáo dục phổ thông
ở Việt Nam hiện nay, mục tiêu đánh giá được phân chia thành ba lĩnh vực là kiến

thức, kỹ năng và thái độ. Mỗi mục tiêu thuộc lĩnh vực lại được diễn tả cụ thể hơn
bởi các chuẩn kiến thức, kỹ năng. Bên cạnh mục tiêu được phân chia như trên, cần
hướng tới mục tiêu đánh giá theo cách tiếp cận năng lực” [2].
Trong công trình nghiên cứu “Về việc chuẩn bị cho trẻ mầm non đến
trường phổ thông” do phòng Tâm lý-Viện nghiên cứu trẻ em trước tuổi học tiến

8


hành năm 1992-1993 đã sử dụng bộ test “Đến tuổi học” và một số trắc nghiệm
thích hợp để đánh giá sự chuẩn bị của trẻ đã học mầm non với việc đến trường
phổ thông.
Phan Lan Anh “Đánh giá trong giáo dục mầm non” (Tài liệu bồi dưỡng
thường xuyên cho giáo viên Mầm non, Bộ Giáo dục và Đào tạo) Tác giả đã giới
thiệu những vấn đề chung về đánh giá trong giáo dục mầm non và đưa ra các chỉ
dẫn cụ thể về việc xây dựng công cụ cho giáo viên mầm non tiến hành đánh giá
sự phát triển của trẻ với hai hình thức đánh giá là: đánh giá hàng ngày và đánh
giá sau chủ đề đối với trẻ mầm non [1].
Có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá người học
nhưng lại tập trung vào bậc học phổ thông và giáo dục đại học như:
Tác giả Ngô Quang Sơn với luận án “Biện pháp quản lý công tác đánh
giá kết quả học tập của HV trong đào tạo trực tuyến ở các trường đại học, cao
đẳng hiện nay” [20]; tác giả Cấn Thị Thanh Hương với luận án “Nghiên cứu
quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong giáo dục đại học ở Việt Nam”
[15]; tác giả Mai Danh Huấn với luận án “Xây dựng và quản lý quy trình kiểm
tra đánh giá thành tích học tập của sinh viên hệ chính quy, phù hợp với phương
thức đào tạo theo tín chỉ” [14]… Những nghiên cứu trên của các tác giả mặc
dù đã tiếp cận dưới góc độ của khoa học QLGD, song chưa có công trình nào
khái quát một cách toàn diện, sâu sắc về quản lý đánh giá sự phát triển của trẻ
mầm non.

1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Trong thực tiễn thuật ngữ "quản lý" có thể hiểu là hai quá trình tích hợp
vào nhau: "Quản" là sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ thống ở trạng thái ổn định;
"Lý" là sửa sang, sắp xếp, đổi mới đưa hệ thống vào thế phát triển.

9


Dưới góc độ khoa học, khái niệm QL được hiểu theo nhiều cách khác nhau:
- Theo tác giả Harol Koontz: QL là một hoạt động thiết yếu nó bảo đảm
phối hợp những nỗ lực các nhân nhằm đạt được các mục đích, mục tiêu của tổ
chức. Mục tiêu của QL là hình thành một môi trường mà trong đó con người có
thể đạt được các mục đích của mình với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất
mãn cá nhân ít nhất [12].
- Theo tác giả Nguyễn Minh Đạo: Quản lý là sự tác động chỉ huy, điều
khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm
đạt tới mục tiêu đã đề ra [10].
- Tác giả Trần Kiểm định nghĩa: “QL là tác động có mục đích đến tập
thể người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong suốt quá trình lao
động". [16].
- Tác giả Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động QL là tác
động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong
một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”
[5].
Từ các quan niệm trên có thể khái quát: QL là sự tác động có tổ chức, có
hướng đích của chủ thể QL tới đối tượng QL nhằm đạt tới mục tiêu đề ra.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục (QLGD) theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành,

phối hợp các lực lượng xã hội nhằm ðẩy mạnh công tác ðào tạo thế hệ trẻ theo
yêu cầu phát triển xã hội.
Quản lý nhà trường, quản lý giáo dục là tổ chức hoạt động dạy học, có tổ
chức được hoạt động giáo dục, thực hiện được các tính chất của nhà trường mới
quản lý được giáo dục.
Theo tác giả Trần Kiểm: "QLGD là những tác động tự giác (có ý thức, có
mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể QL đến tất cả các
mắt xích của hệ thống từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trường nhằm

10


thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ
trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành Giáo dục" (ở cấp vĩ mô) [16].
"QLGD là những tác động của chủ thể QL vào quá trình giáo dục (được
tiến hành bởi tập thể GV và HS, với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội)
nhằm hình thành và phát triển toàn diện nhân cách HS theo mục tiêu đào tạo của
nhà trường (ở cấp vi mô) [16].
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc:“QLGD là quá trình
đạt tới mục tiêu trên cơ sở thực hiện có ý thức và hợp quy luật các chức năng kế
hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra” [5].
QLGD được tiếp cận dưới hai góc độ:
Ở góc độ vĩ mô: Chủ thể QLGD là hệ thống các cơ quan QLGD trong hệ
thống GD quốc dân, đối tượng của QL là hệ thống GD quốc dân và hệ thống QL,
mục tiêu của QL là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho
đất nước.
Ở góc độ vi mô: Chủ thể QLGD là chủ thể QL nhà trường (Hiệu trưởng,
giám đốc cơ sở GD), đối tượng của QL là các quá trình dạy học, quá trình giáo
dục và các thành tố tham gia vào các quá trình đó (GV, HS-SV, các lực lượng
khác, cơ sở vật chất, tài chính, ...)

QL nhà trường là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy
luật của chủ thể QL nhà trường làm cho nhà trường vận hành theo đường lối,
quan điểm giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường Việt
Nam, góp phần thực hiện mục tiêu chung của giáo dục là hình thành, phát triển
nhân cách người học theo yêu cầu của xã hội.
1.2.2. Đánh giá và đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non
1.2.2.1. Đánh giá
Đánh giá là hoạt động của con người nhằm phán xét về một hay nhiều đặc
điểm của sự vật, hiện tượng và con người theo những quan niệm và chuẩn mực
nhất định. Trong giáo dục, đánh giá là bộ phận hợp thành rất quan trọng, một

11


khâu không thể tách rời của quá trình giáo dục và đào tạo, đánh giá có vai trò
tích cực trong việc điều chỉnh giáo dục, là cơ sở cho việc nâng cao chất lượng
giáo dục và đào tạo.
Có rất nhiều định nghĩa về đánh giá trong giáo dục, tuy nhiên tuỳ thuộc
vào mục đích, cấp độ và đối tượng đánh giá mà mỗi định nghĩa đều nhấn mạnh
hơn vào khía cạnh nào đó của việc đánh giá. Qua nghiên cứu, tổng hợp quan
niệm về đánh giá, các tác giả thường tập trung bàn tới ba vấn đề sau [24]:
Thứ nhất, khai thác đánh giá trong giáo dục ở cấp độ chung nhất, có nhấn
mạnh vào khía cạnh giá trị, coi đánh giá là sự thu thập và lí giải một cách có hệ
thống những bằng chứng dẫn tới sự phán xét về mặt giá trị.
Thứ hai, khai thác đánh giá trong giáo dục là một việc làm giúp cho việc
đưa ra những quyết định nào đó, có thể quyết định các vấn đề thuộc về người
học (xác nhận kết quả, phân loại học lực của người học, chứng nhận đạt chuẩn...),
về người dạy (phương pháp truyền đạt, kĩ năng sư phạm, tổ chức lớp học...), về
chương trình (tính hợp lí về nội dung, mục tiêu, lôgíc...).
Thứ ba, nhấn mạnh đến sự phù hợp giữa mục tiêu và việc thực hiện, theo

đó quá trình đánh giá trong giáo dục chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực
hiện các mục tiêu của chương trình trình giáo dục.
Từ những luận giải trên có thể quan niệm về đánh giá trong giáo dục như
sau: Đánh giá trong giáo dục là một quá trình được tiến hành có hệ thống chặt
chẽ, khoa học của giáo viên và các lực lượng QLGD, thông qua các hình thức,
phương pháp khác nhau đến đối tượng đánh giá nhằm xác định mức độ thành
tích, kết quả mà đối tượng đạt được so với các mục tiêu được xác định trước
đó.
Đánh giá trong giáo dục có nhiều mục đích khác nhau, tuỳ vào mục đích
mà phương pháp, nội dung và cách thức tiến hành cũng khác nhau. Đối tượng
đánh giá trong giáo dục tương đối đa dạng như: đánh giá kết quả học tập của học
sinh; đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non; đánh giá nội dung chương trình

12


giáo dục; đánh giá giáo viên và đánh giá các điều kiện đảm bảo của quá trình
giáo dục đào tạo...
Đánh giá trong giáo dục là một quá trình bao gồm việc chuẩn bị cho đánh
giá, thu thập, phân tích, xử lý các thông tin thu được, chuyển giao kết quả đến
những người liên quan để có được những quyết định thích hợp. Sản phẩm của
đánh giá là các thông tin và bằng chứng thu được trong quá trình đánh giá, các
nhận định rút ra trên cơ sở các thông tin và bằng chứng thu được, các kết luận.
Đánh giá trong giáo dục bao gồm việc trả lời các câu hỏi như: mục đích của đánh
giá; những gì cần được đánh giá; ai đánh giá; những thủ tục của đánh giá; phương
pháp nào được sử dụng; đánh giá bằng những tiêu chuẩn nào...
1.2.1.2. Đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non
Đánh giá trong giáo dục mầm non là quá trình thu thập thông tin, phân tích
và so sánh với mục tiêu của chương trình nhằm định hướng, điều chỉnh chương
trình chăm sóc - giáo dục trẻ.

Hay nói khác đi, Đánh giá trong giáo dục mầm non là quá trình hình thành
những nhận định, những phán đoán về kết quả của quá trình giáo dục: phân tích
những thông tin thu được, đối chiếu với mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra nhằm cải
thiện thực trạng và điều chỉnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục trẻ [4].
Đánh giá trẻ được thực hiện thông qua việc đo, khám, trắc nghiệm (về)
những đặc điểm tâm sinh lý và hành vi của trẻ bằng nhiều phương pháp khác
nhau. Việc đánh giá trẻ có thể do giáo viên tiến hành nhằm tổ chức tốt hơn việc
chăm sóc giáo dục trẻ hoặc do cán bộ quản lý các cấp tiến hành nhằm thực hiện
viêc giám sát, thanh tra việc thực hiện chương trình chăm sóc - giáo dục trẻ ở
trường Mầm non
Đánh giá sự phát triển của trẻ trong giáo dục mầm non là quá trình thu
thập thông tin về trẻ một cách có hệ thống, phân tích, đối chiếu với mục tiêu của
Chương trình giáo dục mầm non nhằm theo dõi sự phát triển của trẻ và điều chỉnh
kế hoạch chăm sóc, giáo dục trẻ [3].
1.2.3. Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non

13


Trường Mầm non là cơ đơn vị cơ sở của bậc giáo dục mầm non nên quản
lý trường Mầm non là khâu cơ bản của hệ thống quản lý ngành học. Đó là quá
trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) đến
tập thể cán bộ giáo viên để chính họ tác động trực tiếp đến quá trình chăm sóc,
giáo dục trẻ nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đối với từng độ tuổi và mục tiêu
chung của bậc học.
Thực chất của công tác quản lý trường Mầm non là quản lý quá trình
chăm sóc giáo dục trẻ, đảm bảo cho quá trình đó vận hành thuận lợi và có hiệu
quả.
Quá trình chăm sóc giáo dục trẻ bao gồm các thành tố như sau: Mục tiêu,
nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ; Nội dung chăm sóc giáo dục trẻ; Phương pháp,

phương tiện chăm sóc giáo dục trẻ; Giáo viên (lực lượng giáo dục); Trẻ em từ 0
đến 6 tuổi (đối tượng giáo dục); Kết quả chăm sóc giáo dục trẻ.
Các thành tố của quá trình chăm sóc giáo dục trẻ có quan hệ chặt chẽ với
nhau, trong đó mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục giữ vai trò định hướng cho sự vận
động và phát triển của toàn bộ quá trình và cho từng thành tố.
Quản lý hoạt động ĐG trong giáo dục là những tác động có hệ thống, có
kế hoạch, có ý thức và hướng tới đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý
để thực hiện quá trình đánh giá đã được ban hành.
Quản lý hoạt động ĐG trong giáo dục mầm non về thực chất là quá trình
định hướng và kiểm soát hoạt động đánh giá của giáo viên nhằm duy trì và nâng
cao chất lượng giáo dục theo mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non là tổng thể các
công việc của CBQL, GV và học sinh: bao gồm việc thực hiện các chức năng
quản lý (Kế - Tổ - Đạo - Kiểm) để thực hiện một cách tốt nhất tất cả các khâu
trong quá trình đánh giá nhằm xác định chính xác sự tiến bộ của trẻ và giúp GV
điều chỉnh liên tục các hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục.
1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm

14