luận văn thạc sĩ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ rủi RO THANH KHOẢN tại NGÂN HÀNG THƢƠNG mại cổ PHẦN bắc á

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN BẮC Á

Chuyên ngành:
TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

HỌ TÊN HỌC VIÊN
VŨ KIM TRUNG

Hà Nội - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN BẮC Á

Ngành: Tài chính - Ngân hàng - Bảo hiểm
Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã số: 83.40.201
Họ tên học viên: Vũ Kim Trung
Người hướng dẫn: TS. Đinh Thị Thanh Bình

Hà Nội - 2019


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các báo cáo và số liệu
trong luận văn tốt nghiệp là số liệu trung thực, được lấy từ nguồn đáng tin cậy và từ báo
cáo tài chính, báo cáo tổng kết về hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần
Bắc Á.

Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2019
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Vũ Kim Trung


ii

LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, cùng Quý thầy cô của trường đại học
Ngoại thương đã tạo điều kiện và truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong quá
trình giảng dạy giúp tác giả đã có suy luận mạch lạc và kiến thức tổng quát để hoàn thành
đề tài nghiên cứu này.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Đinh Thị Thanh Bình, người
đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả rất nhiệt tình trong suốt thời gian nghiên cứu và
hoàn thành luận văn.
Bên cạnh đó, tác giả xin trân trọng cảm ơn các anh chị trong ngân hàng thương mại
cổ phần Bắc Á, nơi tác giả đang công tác, đã tạo điều kiện, hỗ trợ nhiệt tình giúp tác giả có
cái nhìn chính xác hơn về thực tiễn và cung cấp số liệu cần thiết cho đề tài.

Cuối cùng, trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tôi luôn nhận được sự
động viên của bạn bè, đồng nghiệp và người thân trong gia đình. Tôi xin chân thành cảm
ơn!

Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2019
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Vũ Kim Trung


iii

MỤC LỤC
i

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................

LỜI CẢM ƠN

ii

.......................................................................................................................

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................................

viii

DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH VẼ ...................................................................................

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ........................................................

x

LỜI MỞ ĐẦU

1

.......................................................................................................................

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN
TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ......................... 7
7

1.1. Rủi ro thanh khoản ................................................................................................

1.1.1.

.............................................. 7

1.1.1.1. Khái niệm thanh khoản của Ngân hàng thương mại ..................................

7

1.1.1.2. Cung, cầu thanh khoản và trạng thái thanh khoản ròng ............................

8

1.1.1.3. Khái niệm rủi ro thanh khoản .....................................................................

9

1.1.2. P

10

........................................................................

1.1.2.1.

Rủi ro thanh hoản ngu n vốn

10

1.1.2.2.

Rủi ro thanh

10

1.1.3. Nguyê
1.1.4. T c độ

un ing ris .........................................
Ma
hoản th trư ng r
t iqui ity ris .............................

dẫ đế

gc

đế

độ g cg

Tác

ộng của rủi ro thanh hoản

thương mại .................................................................................................................

1.1.4.2.

Tác

g ươ g
13

.........................................................................................................................

1.1.4.1.

10

....................................................

ộng của rủi ro thanh hoản

..................................................................................................................

n hoạt ộng của ản thân ngân hàng
13
n hệ thống ngân hàng và n n inh t ..
13

1.2. Những vấn đề cơ bản về đánh giá hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản của
Ngân hàng thương mại
1.2.1.

qu

1.2.2. S c
1.2.3.

ế

c êu qu

1.2.4. Nộ du g qu

13
1
ị
Ng
g
ươ g............ 3
1
qu
ị

.............................................. 4
1
ị ...........................................................
5
1
ị
Ng
g
ươ g............. 6

..................................................................................................


1.2.4.1. Tổ chức quản tr

rủi ro thanh khoản ........................................................

16


iv

1.2.4.2. Nhận diện rủi ro thanh khoản ...................................................................
1.2.4.3.

Tiêu chí ánh giá hoạt

19

ộng quản tr rủi ro thanh khoản của Ngân hàng

21

thương mại .................................................................................................................

1.2.4.4. Kiểm soát rủi ro thanh khoản ...................................................................
1.2.4.5. Xử ý rủi ro thanh khoản ...........................................................................
1.2.5
.
Cc
ố
ưở g ớ
độ g qu
g

ươ g

28
32
Ng

ị

34

.........................................................................................................

1.2.5.1. Nhân tố chủ quan ......................................................................................

34

1.2.5.2.

35

Nhân tố

hách quan ..................................................................................

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ
RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á. .................................

38

2.1. Khái quát về ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á ........................................
2.1.1
.
Lịc sử ì
ể ...................................................................
2.1.2
.
Cơ cấu bộ
2.1.3
.
ế qu
d
g đ 2016-2018 .....................................................

38
38
39

y ổ c ức ...................................................................................

42

2.2. Đánh giá hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại
44

cổ phần Bắc Á .................................................................................................................

2.2.1
.

Cơ sở

ýc

độ g qu

ị

c

g

g

ươ g

cổ

44

2.2.1.1.

Quy nh của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .........................................

44

2.2.1.2. Quy nh của ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á ...............................
2.2.2
ức
.
Cơ cấu ổ c qu
ị
g
g
Bắc
Á
2.2.3
.
T c
gcc
ố
ưở g đế qu
ị

46

Bắc Á .........................................................................................

ươ g

cổ
47

...................................................................................................................

g

g

2.2.3.1.

cổ

Nhân tố chủ quan
c
g

g cô g
ươ g

cổ

49

Bắc Á ......................................................................

Nhân tố hách quan

2.2.3.2.
2.2.4
.
T
g

ươ g

cđ

n từ n n kinh t ....................................................

49

n từ chính ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á ... 50
g

độ g qu

Bắc Á ......................................................................

ị

c
53


2.2.4.1. Nhận diện rủi ro thanh khoản ...................................................................

53

2.2.4.2.

56

Đo ư ng rủi ro thanh khoản ....................................................................


v

2.2.4.3. Kiểm soát rủi ro thanh khoản ...................................................................

70

2.2.4.4. Xử ý rủi ro thanh khoản ...........................................................................

75

2.2.5.

Đ

g

độ g qu

cổ

Bắc Á ..............................................................................................................

2.2.5.1. Những k t quả ạt

ị

g

g ươ g
78

ược ............................................................................

78

2.2.5.2. Những t n tại, hạn ch ..............................................................................

80

2.2.5.3. Nguyên nhân của những t n tại, hạn ch .................................................

82

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG
QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NH TMCP BẮC Á ................................

86

3.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro thanh khoản của một số ngân hàng trên thế giới
86

và bài học cho Việt Nam ................................................................................................

3.1.1.

g
ê

ề quị

ếgớ

c

ộ số g

g ươ g

V N.....................................................................................

86

3.1.1.1. Rủi ro thanh khoản ở các ngân hàng thương mại Việt Nam cuối năm 2018
- ầu năm 2019 ..........................................................................................................
86
3.1.1.2. Rủi ro thanh khoản ở các ngân hàng thương mại Nga năm 2004 ...........

87

3.1.1.3. Rủi ro thanh khoản ở Anh - Thảm họa Northern Rock.............................

87

3.1.1.4. Rủi ro thanh khoản ở các ngân hàng thương mại Mỹ - Ngân hàng
89

Lehman Brothers .......................................................................................................

3.1.2. B
ươ g

ọc
V

g

ề qu

ị

c cc g

g
89

N ..................................................................................................

3.2. Định hướng và mục tiêu tăng cường quản trị rủi ro thanh khoản của ngân
90

hàng thương mại cổ phần Bắc Á ...................................................................................

3.2.1. C c
g

c êu c

ươ g

3.2.2. Đị
ươ g

cổ

yếu ă g cườ

ị

c

g
90

Bắc Á ................................................................................

ướ g ă g cườ g qu
cổ

g qu

ị

c

g

g
91

Bắc Á .........................................................................................

3.2.2.1. Đ nh hướng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam v
khoản
.................. ....... ........................ ........................ ....... ........ ................ ........ ..

quản tr

rủi ro thanh
91

3.2.2.2. Đ nh hướng của ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á trong việc tăng
cư ng quản tr rủi ro thanh khoản ............................................................................

92


vi

3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác đánh giá hoạt động quản trị rủi ro thanh
khoản tại ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á ........................................................ 93
9

3.3.1. X c đị
c êu, c ế ược qu
ị
ù ợ .................... 3
9
3.3.2. H
cơ cấu ổ c ức bộ
y qu
ị................. 3
9
3.3.3. X y d g
c í
s c qu
ị............... 4
9
3.3.4. H
cô g c ô g , b c ......................................................... 5
9
3.3.5. N g c c ấ ượ g guồ
c qu
ý....................... 5
c
9
3.3.6. Tă g cườ g cô g c ă sóc
c
g ................................................. 6
3.4.

Kiến nghị nhằm tăng cường hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân

96

hàng thương mại cổ phần Bắc Á ...................................................................................

3.4.1.

ế

g ị đố

ớ C í

3.4.2.

ế

g ị đố

ớ Ng

3.4.2.1.

96

..........................................................................

gN

ước ....................................................... 97

3.4.2.2.

Đi u hành chính sách ti n tệ linh hoạt ..................................................... 97
Hoàn thiện hành ang pháp
ý
.................................................................. 98

3.4.2.3.

Xây ựng chính sách và quy trình iểm soát,

3.4.2.4.

Tăng cư ng công tác iểm soát, giám sát hoạt

o ư ng rủi ro ...............100
ộng của ngân hàng
101

thương mại ...............................................................................................................

3.4.2.5.

Củng cố và phát triển th trư

3.4.2.6. Hoàn thiện các văn
phái sinh

ng ti n tệ và th trư ng vốn thứ cấp .......102

ản pháp quy, hướng dẫn cho th trư ng tài chính

................................................................................................................

KẾT LUẬN .......................................................................................................................

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................

102
104
105


vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Chất lượng quản trị RRTK ở NHTM ở các mức độ khác nhau .......................... 18
Bảng 1.2: Thang đáo hạn dựa trên kỳ hạn hợp đồng ........................................................... 27
Bảng 2.1. Một số chỉ tiêu tài chính cơ bản NH TMCP BẮC Á năm 2018 ......................... 43
Bảng 2.2: Chỉ số lạm phát Việt Nam giai đoạn 2010-2018 ................................................. 50
Bảng 2.3: Tốc độ tăng trưởng tín dụng và huy động vốn NH TMCP Bắc Á giai đoạn 20162018 ...................................................................................................................................... 51
Bảng 2.4: Tỷ trọng đầu tư vào chứng khoán đầu tư/chứng khoán kinh doanh NH TMCP
Bắc Á 2016-2018 ................................................................................................................. 52
Bảng 2.5: Báo cáo GAP tóm tắt NH TMCP Bắc Á 2018 .................................................... 58
Bảng 2.6: Hạn mức từng kỳ hạn quy định cho dòng tiền ra tối đa ...................................... 59
NH TMCP Bắc Á 2018 ........................................................................................................ 59
Bảng 2.7: Hệ số CAR của NH TMCP Bắc Á 2016-2018 .................................................... 61
Bảng 2.8: Tỷ lệ dữ trữ thanh khoản ..................................................................................... 62
Bảng 2.9: Tỷ lệ khả năng chi trả trong 30 ngày ................................................................... 63
Bảng 2.10: Tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn ................................... 63

Bảng 2.11: Tỷ lệ LDR .......................................................................................................... 65
Bảng 2.12: Chỉ số trạng thái tiền mặt .................................................................................. 66
Bảng 2.13: Chỉ số giới hạn huy động vốn ........................................................................... 67
Bảng 2.14: Chỉ số chứng khoán thanh khoản ...................................................................... 68
Bảng 2.15: Chỉ số vị thế ròng của NH TMCP Bắc Á trên thị trường 2 ............................... 68
Bảng 2.16: Các loại báo cáo thanh khoản của NH TMCP Bắc Á ....................................... 72
Bảng 2.17: Hệ thống thông tin quản lý thanh khoản ........................................................... 73


viii

DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH VẼ
Hình 2.1: Mô hình cơ cấu tổ chức của NH TMCP Bắc Á.................................................. 39
Hình 2.2: Hệ số an toàn vKo cáo NH TMCP Bắc Á 2016-2018........................................ 61
Hình 2.3: Tỷ lệ dự trữ thanh khoản NH TMCP Bắc Á 2016-2018..................................... 62
Hình 2.4: Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay TDH NH TMCP Bắc Á 2016-2018............64
Hình 2.5: Tỷ lệ LDR NH TMCP Bắc Á 2016-2018........................................................... 65
Hình 2.6: Chỉ số vị thế ròng của NH TMCP Bắc Á trên thị trường 2 2016-2018....................69


ix

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

ALCO

Asset-Liability Committee (Hội đồng Quản lý tài sản nợ-có)

2

CAR

Capital Adequacy Ratio (Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu)

3

HĐQT

Hội đồng quản trị

4

LDR

Loan deposit ratio

5

LNST

Lợi nhuận sau thuế

6

MCO

Maximum Cumulative Outflow (Dòng tiền cộng dồn tối đa)

7

NH

Ngân hàng

8

NH TMCP Bắc Á

Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á

9

NHNN

Ngân hàng Nhà nước

10

NHTM

Ngân hàng thương mại

11

NHTW

Ngân hàng Trung ương

12

NLP

Net liquidity position (Trạng thái thanh khoản ròng)

13

NPL

Non-performing loan (Nợ xấu)

14

ODA

Hỗ trợ phát triển chính thức

15

OMO

Open Market Operations (Nghiệp vụ thị trường mở)

16

QLRR

Quản lý rủi ro

17

REPO

Repurchase agreement (Nghiệp vụ mua/bán lại chứng khoán
có kỳ hạn)

18

RRTK

Rủi ro thanh khoản

19

SME

Doanh nghiệp vừa và nhỏ

20

TCTD

Tổ chức tín dụng

21

TMCP

Thương mại cổ phần

22

TSC

Tài sản có

23

TSN

Tài sản nợ

24

TTQLV

Trung tâm quản lý vốn

25

TTS

Tổng tài sản

26

VCSH

Vốn chủ sở hữu


x

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu, phân tích số liệu và tình hình thực tế hoạt động
quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á giai đoạn 2016-2018,
tác giả đã đưa ra và giải quyết được vấn đề cơ bản sau:
Thứ nhất, luận văn đã hệ thống được cơ sở lý luận về rủi ro thanh khoản và hoạt động
quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại.
Thứ hai, luận văn đã phân tích được thực trạng hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản
tại ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á trong thời gian vừa qua. Thông qua đó, luận văn
đưa ra được những tồn tại đang diễn ra trong công tác quản trị rủi ro thanh khoản cần cải
thiện trong thời gian tới.
Cuối cùng, luận văn đã dựa vào tình hình thực tế và những tồn tại đã tìm hiểu kĩ bên
trên để đưa ra các nhóm giải pháp dành cho các đối tượng khác nhau trong hoạt động quản
trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại cổ phần đó là: ngân hàng thương mại nói
chung và ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á nói riêng, Chính phủ, Ngân hàng Nhà
nước.


1

LỜI MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài
Ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định và phát triển

nền kinh tế. Trong những năm qua, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đã có
những đổi mới sâu sắc đóng góp vào việc ổn định tiền tệ, thúc đẩy tăng trưởng kinh
tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, mở rộng quan hệ kinh tế với
các nước trong khu vực và trên thế giới. Những lợi ích mà hệ thống ngân hàng
mang lại cho nền kinh tế nói chung và mức lợi nhuận mang lại cho chủ sở hữu nói
riêng là vô cùng lớn. Tuy nhiên, các hoạt động của ngân hàng đồng thời cũng là một
trong những hoạt động mang lại nhiều rủi ro nhất. Trong số đó, rủi ro thanh khoản là
một trong những rủi ro đặc thù của hoạt động kinh doanh ngân hàng, bên cạnh
những loại rủi ro khác như rủi ro tín dụng, rủi ro lãi suất, rủi ro thị trường, rủi ro
hoạt động. Xuất phát từ tính liên kết hệ thống một cách chặt chẽ, một ngân hàng gặp
rủi ro thanh khoản sẽ ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của các ngân hàng khác,
và rộng hơn là đe dọa đến sự an toàn trong hoạt động của toàn bộ hệ thống ngân
hàng.
Trong những năm trước, trước một số tác động tiêu cực của sự bất ổn định nền
kinh tế vĩ mô và các chính sách của Nhà nước, thanh khoản của hệ thống ngân hàng
thương mại đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng, cá biệt có một số ngân hàng rơi vào tình
trạng thiếu thanh khoản. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt
động kinh doanh của bản thân ngân hàng mà còn tác động đến thị trường tiền tệ và
toàn bộ nền kinh tế nói chung. Đứng trước những vấn đề đó, các ngân hàng đã nhận
thức được tầm quan trọng của công tác quản trị rủi ro thanh khoản trong hoạt động
kinh doanh của mình.
Xuất phát từ thực tế nêu trên, việc tìm hiểu cách tiếp cận hiện đại trong quản
trị rủi ro thanh khoản, ứng dụng nó để phân tích hoạt động quản trị rủi ro thanh
khoản trong hệ thống NHTM Việt Nam nói chung và Ngân hàng thương mại cổ
phần (TMCP) Bắc Á nói riêng là cần thiết, góp phần tăng cường hoạt động quản trị
rủi ro thanh khoản trong ngân hàng. Đề tài “Đ

g

độ g qu

ị


2

Ng

g

ươ g

cổ

Bắc Á (NH T

CP Bắc Á)”

được lựa chọn nhằm đáp ứng nhu cầu trên.
2.

Tổng quan tình hình nghiên cứu
* Tổng quan tình hình nghiên cứu ngoài nước
Trên thế giới đã có một số tác giả nghiên cứu về vấn đề quản lý rủi ro thanh

khoản, có thể kể đến một số tác giả sau:

- Guglielmo Michael R. (2007) trong bài nghiên cứu “Managing Liquidity
Risk” đã đề cập 06 bước để tăng cường thanh khoản và quản trị RRTK mà Ủy ban
ALCO cũng như các nhà quản lý phải quan tâm bao gồm: xác định mức thanh
khoản mà ngân hàng đang có; dự đoán mức thanh khoản mà NH cần; thiết lập một
hệ thống cảnh báo sớm; thử kiểm tra sức chịu đựng nhu cầu và tính sẵn có của vốn;
vạch ra các phản ứng của nhà quản lý; lên kế hoạch cho cả quá trình và kiểm tra
nguồn thanh khoản định kỳ. Trong đó Guglielmo đặc biệt nhấn mạnh đến việc các
nhà quản lý phải xác định được mức thanh khoản mà ngân hàng đang nắm giữ là
bao nhiêu, trên cơ sở đó mới có thể định hướng cho việc quản trị RRTK cho ngân
hàng mình.
- Gianfranco A. Vento (2009) với nghiên cứu về “Bank Liquidity Risk
Management and Supervision: Which Lessons from recent Market Turmoil?” đã
phân tích các kỹ thuật đo lường RRTK và phương pháp giám sát thanh khoản. Theo
đó tác giả đưa ra khung định lượng để đo lường RRTK gồm các phương pháp tiếp
cận chứng khoán, phương pháp tiếp cận dựa trên dòng tiền và phương pháp hỗn
hợp. Trong phần giám sát thanh khoản, tác giả chỉ ra một vài phương pháp tiếp cận
giám sát thanh khoản của một số nước Châu Âu như Anh, Đức, Pháp và Italia để
minh chứng cho nghiên cứu của mình.
- Rudofl Duttweiler (2009) với công trình nghiên cứu “Quản lý thanh khoản
trong ngân hàng” đã mở rộng phạm vi xem xét đến quá trình thiết lập các yếu tố
thuộc về cấu trúc cho một khuôn khổ giám sát đối với công tác quản lý thanh khoản
nhằm đánh giá tính hợp lý của những khái niệm và quy trình được giới thiệu khi
chúng vượt qua các quy định về giám sát và pháp lý.


3

- Meile Jasiene, Jonas Martinavicius, Filomena Jaseviciene, Grazina Krivkiene
(2012) với nội dung nghiên cứu về “Bank liquidity risk: Analysis and estimates” đã
phân tích RRTK của NHTM cũng như khả năng quản lý RRTK và xây dựng một

mô hình quản lý RRTK cho các NHTM. Dựa trên số liệu của ngân hàng Lithuanian
các tác giả đã gợi ý mô hình quản lý RRTK thành 2 phần: kế hoạch thanh khoản
theo ngắn hạn và dài hạn. Theo đó tác giả đã chỉ ra trong khi quản lý thanh khoản
ngắn hạn chỉ tập trung vào việc phân tích chỉ số thanh khoản thì quản lý RRTK
trong dài hạn lại dựa vào việc dự báo và đáp ứng nhu cầu thanh khoản; và phân tích
khe hở thanh khoản.
* Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước
- “Tăng cường năng lực quản trị rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương
mại Việt Nam” Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành của Tiến sĩ Tô Ngọc Hưng
(2007).
Trong nghiên cứu này tác giả chỉ đi vào tìm hiểu một số chỉ số thanh khoản
của ngân hàng để đánh giá xem liệu ngân hàng có chống đỡ được khi RRTK xảy ra
hay không, trên cơ sở đó tác giả đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm tăng
cường năng lực quản lý RRTK tại NHTM Việt Nam, đảm bảo tính khoa học, khả thi
và phù hợp của công tác quản lý rủi ro, góp phần nâng cao hiệu quả và đảm bảo an
toàn hoạt động kinh doanh của NHTM.
- “Quản lý rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương
mại Việt Nam”. Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Tạ Ngọc Sơn (2011).
Luận án đã hệ thống hóa các vấn đề lí luận về rủi ro lãi suất và quản lý rủi ro
lãi suất tại NHTM, đồng thời phân tích kinh nghiệm quản lý rủi ro lãi suất tại hai
NH nước ngoài tại Việt Nam là HSBC và Calyon- chi nhánh TP HCM. Luận án đã
chỉ ra rằng để quản lý rủi ro lãi suất tốt, ngoài việc hiểu thấu đáo các nội dung quản
lý rủi ro lãi suất, các NHTM Việt Nam còn cần sự hỗ trợ của các phần mềm quản lý
rủi ro lãi suất của mình.
- “ Quản trị rủi ro thị trường tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương
Việt Nam”. Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Hoàng Xuân Phong (2014).


4

Luận án đã đưa ra được cách thức để xây dựng một hệ thống chuẩn hóa về
quản trị rủi ro thị trường tại NHTM từ mô hình, chính sách đến quy trình quản trị
rủi ro thị trường. Từ đó tác giả đã chỉ ra những thành công cơ bản cũng như các tồn
tại yếu kém của công tác quản trị rủi ro thị trường của NH, làm cơ sở đề xuất giải
pháp đổi mới, hoàn thiện công tác quản trị rủi ro thị trường cho NH TMCP Công
thương Việt Nam
- “Giải pháp nâng cao chất lượng quản trị tài sản Nợ, tài sản Có tại Ngân hàng
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam” Luận án Tiến sĩ kinh tế của tác giả
Trịnh Hồng Hạnh (2015).
Luận án đã hệ thống hóa, làm sang tỏ lý luận về quản trị TSN-TSC của NHTM
từ việc khái quát lại những đặc trưng của TSN, TSC từ đó xác định rõ những mục
tiêu, phạm vi, nội dung của quản trị TSN-TSC. Trên cơ sở đó, luận án đưa ra quan
điểm về chất lượng quản trị TSN-TSC của NHTM và xây dựng hệ thống các chỉ
tiêu đánh giá chất lượng quản trị TSN-TSC của NHTM cũng như chỉ ra các nhân tố
ảnh hưởng đến chất lượng quản trị TSN-TSC.
3.

Khoảng trống nghiên cứu
Mặc dù đã có những đóng góp có giá trị khoa học lớn nhưng nhìn chung, hầu

hết những công trình nghiên cứu nói trên đều chưa tiếp cận được một cách toàn diện
về quản lý RRTK tại NHTM, bao gồm việc kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để làm
rõ mục tiêu và những nội dung cơ bản của quản lý RRTK, làm rõ thực trạng thanh
khoản và quản lý rủi ro thanh khoản tại một NHTM cụ thể từ đó đề xuất các giải
pháp đồng bộ, phù hợp với thực trạng của bản thân ngân hàng. Những “khoảng
trống” trên đây đã mở ra cho tác giả những hướng nghiên cứu với mong muốn đây
là luận văn nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện về các nội dung của RRTK
và quản lý RRTK tại ngân hàng, là cơ sở lý luận để đánh giá thực trạng RRTK và
quản lý RRTK tại BAC A BANK, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường hoạt
động quản trị RRTK tại ngân hàng này.

4.

Câu hỏi nghiên cứu
Luận văn sẽ tập trung làm rõ các vấn đề sau:


5

Câu hỏi 1: Thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân Hàng TMCP Bắc Á
như thế nào?
Câu hỏi 2: Những hạn chế trong việc quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng
TMCP Bắc Á?
Câu hỏi 3: Những giải pháp nào để có thể tăng cường hoạt động quản trị rủi ro
thanh khoản tại Ngân hàng TMCP Bắc Á?
5.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục ích nghiên cứu của

tài:

Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích, làm rõ thực trạng rủi ro thanh khoản, công
tác quản trị rủi ro thanh khoản tại NH TMCP Bắc Á, luận văn đề xuất những giải
pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro thanh khoản tại NH này trong thời gian tới.
Nhiệm vụ nghiên cứu:
-

Hệ thống hóa các vấn đề lý thuyết cơ bản về rủi ro thanh khoản và hoạt

động quản trị rủi ro thanh khoản của Ngân hàng thương mại.

-

Phân tích thực trạng công tác quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng

TMCP Bắc Á, ảnh hưởng của nó đến trạng thái thanh khoản hiện tại của ngân hàng.
- Đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường hoạt động quản trị rủi ro thanh
khoản tại Ngân hàng TMCP Bắc Á.
6.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu rủi ro thanh khoản và công tác quản trị rủi ro thanh

khoản tại Ngân hàng thương mại.
Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung phân tích công tác quản trị rủi ro thanh khoản tại một
NHTM cụ thể (Ngân hàng TMCP Bắc Á), những mặt đạt được và những vấn đề còn
hạn chế, đặt trong mối tương quan so sánh với các NHTM khác tại Việt Nam.


6

7.

Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như:
-

Phương pháp nghiên cứu tổng quan tài liệu để xây dựng cơ sở lý thuyết về

thanh khoản, rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản trong hoạt động kinh
doanh của các NHTM hiện nay.
- Phương pháp phân tích số liệu để thấy được rủi ro thanh khoản tại NH
TMCP Bắc Á.
- Phương pháp phân tích - tổng hợp - hệ thống hóa để đánh giá thực trạng
khả năng phòng ngừa rủi ro thanh khoản tại NH TMCP Bắc Á
8.

Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, luận văn được trình bày trong 3 chương,

cụ thể như sau :
Chương 1: Cơ sở lý luận chung về đánh giá hoạt động quản trị rủi ro
thanh khoản của ngân hàng thương mại
Chương 2: Thực trạng công tác đánh giá hoạt động quản trị rủi ro thanh
khoản tại Ngân hàng TMCP Bắc Á
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác đánh giá hoạt động quản trị rủi
ro thanh khoản tại Ngân hàng TMCP Bắc Á


7

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG
QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.

Rủi ro thanh khoản

1.1.1.

m

1.1.1.1. Khái niệm thanh khoản của Ngân hàng thương mại
Trong tài chính, thuật ngữ “ thanh khoản” được sử dung trong nhiều pham vi
khác nhau.
Dưới góc ộ tài sản: thanh khoản được hiểu là khả năng chuyển hóa thành tiền
của tài sản. Theo Giáo sư Peter Rose (2008), một tài sản có tính thanh khoản cao khi
nó thỏa mãn đồng thời ba đặc điểm: có một thị trường sẵn sàng để có thể được
chuyển thành tiền nhanh chóng; giá của tài sản phải ổn định, dù tài sản giá trị lớn
thế nào hay cần được bán nhanh ra sao, thị trường vẫn đủ “sâu” để chấp nhận với
mức giá thay đổi không đáng kể; thị trường của tài sản phải có khả năng đảo chiều
để cho người bán có thể mua lại tài sản với mức tổn thất không đáng kể.
Như vậy, tính thanh khoản của tài sản được đo lường thông qua thời gian và
chi phí để chuyển hóa tài sản thành tiền. Một tài sản có tính thanh khoản cao nếu
thời gian để chuyển hóa thành tiền ngắn, chi phí về chuyển nhượng thấp bao gồm
các chi phí về giao dịch, chênh lệch giữa giá bán tài sản ngay tức thì và giá trị thị
trường của tài sản.
Theo bộ quy tắc về “Nguyên tắc quản lý và giám sát rủi ro thanh khoản” của
Basel ban hành tháng 9/2008 thì “Thanh hoản à hả năng của ngân hàng vừa có thể
tăng thêm tài sản vừa áp ứng các nghĩa vụ nợ hi n hạn mà hông những thiệt hại quá
mức cho phép”.
Như vậy, có thể hiểu rằng tính thanh khoản của ngân hàng là
c
ó

g
g
có

đườ

y

ộ ượ g ố

ucu
g

ặ
c

y

d
ă g

g ớ c

í

ấ đú g

c ó g uy độ g được ố
ợ

g

uô

ờ để

g

ô g
qu

c


yb

s .
Tín
h
than
h
kho
ản
của
ngâ
n
hàn
g
phải
đượ
c
xem
xét

8

ở từng thời điểm cụ thể và ở những thời điểm khác nhau thì tính thanh khoản của
ngân hàng có thể là khác nhau.
1.1.1.2. Cung, cầu thanh khoản và trạng thái thanh hoản ròng
Theo Peter Rose (2008) và Trần Huy Hoàng (2011) yêu cầu thanh khoản của một
ngân hàng có thể được xem xét qua mô hình cung cấp về thanh khoản. Trong đó:

- Cung thanh khoản: là các khoản vốn làm tăng khả năng chi trả của ngân
hàng, là nguồn cung cấp thanh khoản cho ngân hàng.
- Cầu thanh khoản: là nhu cầu vốn cho các mục đích hoạt động của ngân
hàng, các khoản vay làm giảm quỹ của ngân hàng. Những hoạt động tạo ra cầu về
thanh khoản trong lĩnh vực kinh doanh của ngân hàng.
- Những nghiệp vụ của cung cầu thanh khoản:
Cung thanh khoản


Các khoản tiền gửi đang đến
Doanh thu từ việc bán các khoản
dịch vụ

Thu hồi tín dụng đã cấp

Bán các tài sản đang kinh doanh và
sử dụng

Vay mượn từ thị trường tiền tệ


Cầu thanh khoản



Khách hàng rút các khoản tiền
gửi

Yêu cầu cấp các khoản tín dụng
có chất lượng cao

Hoàn trả các khoản vay mượn
phi tiền gửi

Chi phí phát sinh khi kinh doanh
các sản phẩm và dịch vụ

Thanh toán cổ tức cho các cổ
đông

- Trạng thái thanh hoản ròng:
Ở bất cứ thời điểm nào, các nguồn cung và nhu cầu thanh khoản đến cùng lúc
và tạo thành trạng thái thanh khoản ròng và có thể được tính như sau:
NLPt = Tổng cung thanh khoản – Tổng cầu thanh khoản
Như vậy trạng thái thanh khoản ròng là chệnh lệch giữa tổng cung và tổng cầu
thanh khoản tại một thời điểm.
Ở đây xảy ra một trong ba trường hợp:


9

NLPt > 0: điều này có nghĩa là ngân hàng ở trong tình trạng thặng dư thanh
khoản (liquidity surplus). Trạng thái này mang lại những thiệt hại cho NH do NH

đang dư thừa tiền dự trữ không sinh lời. Do vậy các NH cần phải đưa ra các quyết
định để sử dụng hiệu quả các khoản dư thừa vốn khả dụng đó.
NLPt < 0: điều này có nghĩa là ngân hàng ở trong tình trạng thâm hụt thanh
khoản (liquidity deficit), tức NH đang thiếu hụt tiền để chi trả. Để tiếp tục tồn tại,
NH phải xác định bổ sung thanh khoản ngay từ nguồn nào và với chi phí bao nhiêu
nhằm giúp NH trở lại trạng thái cân bằng thanh khoản.
NPLt = 0: NH có được trạng thái thanh khoản cân bằng, đây là trạng thái hoàn
hảo nhưng rất khó đạt được trong thực tế hoạt động của NH.
1.1.1.3. Khái niệm rủi ro thanh khoản
Từ trạng thái thâm hụt thanh khoản của NH, có thể hiểu RRTK xảy ra khi NH
rơi vào tình trạng thiếu hoặc không đáp ứng các nghĩa vụ tài chính thường xuyên.
Như vậy RRTK là loại rủi ro khi NH không có khả năng cung ứng đầy đủ lượng
tiền cho nhu cầu thanh khoản tức thời; hoặc cung cấp đủ nhưng với chi phí cao.
Theo định nghĩa của Ủy ban Basel (2008), “Rủi ro thanh
một

nh ch tài chính hông

các nghĩa vụ

n hạn mà

ngày và cũng hông gây tác

ủ hả năng tìm i m ầy

hông àm ảnh hưởng

n hoạt ộng

hoản ại

hiện tất cả các nghĩa vụ thanh toán

hi

ti n tệ

ằng ti n mặt, thanh

nh. Do thực hiện

các òng ưu chuyển ti n tệ. Việc

n hạn –

ặ
c

uy độ g ố ớ c

n mức tối

hả năng thực
ằn
a và g
ơn v

hoản chỉ iên quan n

hoản”.

Như vậy, rủi ro thanh khoản là
ứ g dò g ề

iện cho

hông thể thực hiện nghĩa vụ thanh toán sẽ ẫn

n tình trạng thi u hả năng thanh

ă gđ

inh oanh hàng

ộng n tình hình tài chính”.

Theo Rudolf Duttweiler (2009), “Thanh

ược quy

hoản à rủi ro mà
áp
ủ ngu n vốn ể
ứng

ú

s
ỏ

g

g

g
ộ

g

ô gđ

ờ để

đó,

í c để đ ứ g c c u c u ề ố

d g.


10

Một TCTD gặp rủi ro thanh khoản khi nó bị lâm vào tình trạng thiếu vốn khả
dụng, không có khả năng vay mượn để đáp ứng kịp thời yêu cầu rút tiền gửi, yêu
cầu vay vốn, và các yêu cầu về tiền mặt khác. Trong hoàn cảnh này, các TCTD hoặc
buộc phải vay “nóng” với chi phí quá cao, hoặc phải bán các tài sản với giá thấp
hơn để chi trả cho những yêu cầu tiền mặt cấp bách của nó và do đó làm tăng chi
phí, giảm lợi nhuận.
1.1.2. P

1.1.2.1. Rủi ro thanh hoản ngu n vốn

un ing ris

Là rủi ro mà ngân hàng không thể đáp ứng một cách hiệu quả cả luồng tiền ra
hiện tại và tương lai có dự báo và ngoài dự báo mà không ảnh hưởng đến hoạt động
hàng ngày và cân đối tài chính của ngân hàng.
Đây là rủi ro khi ngân hàng không tìm kiếm được đủ nguồn vốn để đáp ứng
các nhu cầu chi trả của mình.
1.1.2.2. Rủi ro thanh hoản th trư ng (Market liquidity risk)
Là rủi ro mà ngân hàng không thể dễ dàng đánh đổi hoặc loại trừ một khối
lượng tài sản của mình với mức giá thị trường (giá bị giảm mạnh) vì thiếu chiều sâu
của thị trường giao dịch.
Trong trường hợp này, ngân hàng gặp khó khăn và mất chi phí cao trong việc
chuyển đổi các tài sản đang nắm giữ thành tiền. Khi đó, ngân hàng sẽ phải bán
những tài sản gấp với giá thấp và chi phí giao dịch lớn.
1.1.3. Nguyê

dẫ đến r i ro thanh kho n

Nguyên nhân gây nên rủi ro thanh khoản có nhiều và nó đến từ nhiều khía
cạnh trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng: Từ chủ quan đến khách quan, từ
bản thân ngân hàng, từ khách hàng, cơ chế chính sách và từ các loại rủi ro khác đưa
lại… Tuy nhiên trên góc độ nghiên cứu để tìm ra giải phảp hiệu quả đối với quản trị
rủi ro thanh khoản, luận văn đưa ra những loại nguyên nhân chủ yếu như sau:
- Nguyên nhân khách quan