Đảng lãnh đạo kinh tế nông nghiệp việt nam trong thời kỳ 1945 1954

S

A

DAI HOC QUOC GIÀ HA NOI
TRUÒNG £>AI HOC KHOA HOC XÀ HQI VA NHÀN VÀN
^: * :!: * :H

H()AN(; VAN

BINH

DAN<; LANH DM) KINH TE NONG NGIHEP
VIÈT NAM TRONC; THÒl KY 1945 - 1954

CnUVEN NGflANfh UCH SU DANG GONG SAN VIET NAM
MA SO: 50.U6

*^

*•"

LUAN AM IH AC SI KHOA HOC LICH SU

Ngii-ài hu&iìg (hhi khna /K>C.PGS-PTS N G U Y E N VÀN THIJ

^ •'

—,

HA NÓI .ì 997

— U—IHW

• t^^FfJH«*0

"'::::n


LÒI CAM DOAN

Dehoàn thành hàn luàn àn thqc sTkhoa hoc
lich su, tòt da co gang tri et de khai thàc kè't
qua nghièn culi cùa nhù'ng ngitói di tru&c n/iimg
klióng sao cliép mot càch t/iieu Irung thuc. Mot
so két qua néu trong luàn àn cliua lìtng ducfc
cóng bÓ trong bàt ky còng trình nào khàc.
Tòi xin cani doan day là cóng trình nghién cùu
cùa riéng tòi.
Tac già luàn àn

lloàng Vàn Binh


DAMI MUC CAC Clllf Vlfh TAF

1- Khc^n hoang di
KHDI)

2- Lmi tifr qudc gin

LTQC;

3- IIop Ine xa

trrx

4- Uy ban khdiig chiéii hnnh chinh

UliKCHC

5- Uy bau iiliAn (lAn

UI3NÌ3

6- Viél Nani dAii din cong hòi\

VNix'ai


MUC LUC
Trang
MÒ D A U

Clnrong L Daiig lanh ciao knih \^ nòng nghiCp Iroiig
nani 1945 - 1946

6

LI, Kliai qual lìiih hiiih nòng iigliiép Vici Naia
trmlfc cach niaiig lìiàng Tani nani 1945

6

1.2. NhiJng chn tiuoìig, chùih sach va bien phap
driu tién cùa Dàiig va Nlià xwiàc nhaiii kfiòi
phuc san xual iiong ughi^p
Chuo'ng2,Y)i\\\^\h\\\\

12

dao 16 chi'rc Xcij (lirng kìuh té

uòng nghìép khang chién trong nliung nani
1947 - 1949

^

22

2.1.Dir(ì[ig loi, chù tnwng xAy chrng kiiih te iioiig
iighic]> khang chicli VÌVA Dong
2.2. Tochirc Vrà CIJI doo san xiiAt iiong nghicp

22
30

ChiMng 5.Day nianh phat frién n(n kinh fé nòng nghiép
dap frng nhn ca?? (o Viw rua kh?uig chién
(1950. 1954)

63


3.1, Chù tnrc^ng cùa Dàng ve phàt tiien nòng
nghiép
3.2. Thi hàiih chình sàch ruong ó^t

63
66

3 3 . Giup dò nòng dAn, vàn dong phong trào ap
dung ky tliuàt, bào ve san xiiA't
3.4. Thang Idi cùa san xiutt nòng nghiép

79
95

KÉT LUAN CIIIJNG

107

DANI! MUC TÀI LIÈU TIIAM KIIAO

114

PIIULUC

122

MO l)AU

1. Y NGIllA KHOA HOC VA niUC IIÉN CXÌA DE TÀI.

Thàng loi cùa cuòc khang chiéti cht^ng tliiJc dàn Hiàp xàni lirac va can
thiép N4I là tliàng loi co y nghia to lóri cùa c^ch mang Viét Nam. aiình vi v$y,
dà co nhifeu còng trình nghièn cihi d^ càp óén càc binh dién, càc khìa canh
khàc nhau cùa cuòc khàng chi£fn. Riéng trén góc dò lich siV Dàng, sii lành dao
toàn dién triét de cùa E)àng doi vói cuòc khang chiéii da dirac nghién cihi trén
nhi^u lình virc, tuy vày str lanh dao cùa Dàng tién mat tran kinli té^nòng nghiép
chira dirofc nghién cihi xrrng vói t^in vóc va y ngliia cùa no. Trong lanh dao
kinh té thòi ky khang chiéh ch(5ng Phap, do hoàn càiih lich sur cu thè, str lành
dao cùa Dàng dóì vói nòng nghiép là mot nói dung dàc biét quan trong. Nòng
nghiép ditng vimg, tùrng biróc phàt trién trong chién tranh, wian lén giài quyét
nhirng yéu c^u r^t cor bàn va ngày càng lón cùa cuòc khàng chiéii là mot trong
nhirng nhAn to quyét dinh tliàiih còng cùa Dàng trong vièc xày dtrng nfen kinh
té Viét Nam trong hoàn càuli chién tranh, góp ph^n dira khàng chién dén thàng
lai.
Hofn nira trong còng cuòc xày dirng ó^t nuóc hién nay, nòng nghiép
- nòng thòn da va dang là mot hnh virc ma Dàng hét site qiian tàni lành dao.
Nhung tliàng lai lo lón cùa san xu^t nòng nghiép trong tliòi ky dói niói dà góp
ph^i to lón dira niróc ta ra khòi khnng hoàng kinh téxà fiòi, chiiyen sang thói
ky mói, tliói ky còng nghiép hóa, hién dai hóa dà^t niróc
Nghién cihj sir lành dao cùa E)àng dòi vói kinh té nòng nghiép tiong tliói
ky khàng chién sé góp ph^n làn; rò han ngsiyén niiàn thàng lai cùa cuòc kliàng
chién va co th^ théin càn cu óé h\é\\ va khang dinh dirctng loi cùa Dàng vi" phàt
trién kinh té nói chung, phàt tii^n kinh fé nòng nghiép nói riéng trong giai
doari hién nay.

, 2. T1>MHÌNH NGHIÈN CUlJ.

Mac dù h^u nhtf chira co còng trình nào dàt vàh de trirc tiép nghién citu
siJ lành dao cùa Dàng trén llnh virc kinh té nòng nghiép trong tliòi ky 1945
- 1954, nhinig co nliiéu còng trình dà de càp dén v^n de trén ò nhirng pham vi
va mite dò khàc nhau. Trong sÒ nhiìng còng trinh nghién cihi ày co thè ké dén
càc còng trình nghién cuu sau:
1) Thành tìch san xuSft nòng nghiép

trong 15 nàm duói che dò

VNDCCH.(Nhà xu^t bàn Su thàt. HN 1960)
2) Vafn de nòng dàn ò mién Nam Viét Nam (Nhà xuc^t bàn klioa hoc.
HN.1962) cùa tàc già Nguyén Pliong va Hoàng Linh.
3) Càch mang ruòng óSit ò Viét Nam (Nhà xu^t bàn khoa hoc xà hòi.
HN, 1968) cùa tàc giài T r ^ Phuong.
4) N^n nòng nghiép Viét Nam tur sau càch mang Thàng Tarn nàm 1945
(Nhà xu^t bàn nòng nghiép .HN.1981).
5) Càch mang ruòng d^t ò mién Nam Viét Nam (Nhà xuàt bàn khoa hoc
xà hòi, HN 1985) cùa tàc già Làm Quang Huyén.
6) Hop tàc hóa nòng nghiép Viét Nam - lich sur - vàh de - tiién vong (nhà
xu^t bàn su thàt. HN 1992) cùa tàp Uié tàc già: Qiiif Vàn Làm, Phùng Hiru Hiù,
Nguyèn Thài Nguyén, Trhn Quéc Toàn, Dàng Tlio Xuang)
Dàc biét phài ké dén tàc ph^m "Kinh té Viét Nam tir càch mang lliàng
Tàm dén khàng chién thàng lai 1945 - 1954" (Nhà xu^t bàn khoa hoc xà hòi.
HN 1966) cùa tàp tlié tàc già do Nguyén Ngoc Minh làm chù bién va mói day
cuon "Lich su nòng nghiép Viét Nam " cùa tàp thè tàc già do nhà xu^t bàn
nòng nghiép phàt hành nàm 1994.
Càc còng trình néu trén day dà phàn ành sinh dóng khàch quan mot loat
vàh de lién quan trurc tiép hoàc giàn tiép ó&n nbn nòng nghiép Viét Nam déu

khàng dinli vai trò lành dao kinh té nòng nghiép cùa Dàng trong thòi ky khàng


chién. Càc còng trình nghién cihi dò là ca so cho viéc tiép tue nghién ciiu va
phàt trién thém.
3. DÒI TUONO NGinÈN CUU VA NIDEM VU CÙA DE TÀI.

- Dói Mang cùa de tài : Nghién cuij su lành dao cùa Dàng va viéc i6
chitc phàt trién nén nòng nghiép khàng chién nhàm phuc vu cho yéu c^u chién
dàu va dòi séng cùa nhàn dàn.
- Nhiem vu cùa de tài là trình bay tirang d^i co he th6ng nhirng chù
truong chinh sàch, su chi dao t6 chuc thuc hién cùa Dàng va Chinh phù ve
phàt trién kinh té nòng nghiép trong thòi ky khàng chién, d'òng thòi ce gang
phàc hoa cuòc d^u tranh gian khó nhung phong phu, sinh dòng va nhOng nò
lue to lón cùa càn bò va nhàn dàn ta nhàm tliuc hién duòng lèi cùr Dàng.
4. PHAM VI NGHIÉN CUlJ :
Ve màt thòi gian: l\t thàng 9/1945 dén khàng chién tliàng lai
Ve màt nói dung:
+ Nghién cuu duòng lèi cùa Dàng , chù truang chfnh sàch cùa Nhà nuóc
thè hién nhihig dinh huóng ca bàn ve muc tiéu; nhiém vu cùa nòng nghiép,
huóng phàt tiién cùa nòng nghiép trong khàng chién.
+ Su tliuc hién duòng loi cùa Dàng tién càc linh vuc quan trong cùa kinh
té nòng nghiép : Ruòng d^t; thùy lai; td cinte san xuàt ; ky thuàt nòng nghiép;
bào ve san xu^t va két qua san xuàt.
5. NGUÒN TÀI LIEU VA PHUdNG PHAP NGHIÈN COU.
Ngubn tài liéu de nghién cihi cliù yéu duac kliai thàc trong càc h'ò sa luu
tru b Trung tàm III Cuc Imi tru qu^c già. Ngoài ra con Uiam khào va sir dung
mot sÒ tài liéu trong càc còng trình nghién ciru dà dugc còng b6.

Ve phuang phdp nghièn cihr Ca so phuang phàp luàn cùa toàn bó qu^

trình nghién ciin là phuang phàp luàn duy vàt bién chiitig. Gàc phuang phàp ci

tlié dà sijf dung trong nghién cihi bao %òm phuang phàp lich sur va lo gfc dbn^
tliòi con sur dung b mite dò nhft dinh phuang phàp thòng ké va so sành.
6. DÓNG GÓP CÙA LUAN

AN.

+ Luàn àn cung cà^p càc tài liéu góc, tin cày duac co thè sur dung tron^
giàng day lioac nghién cuu khoa hoc.

+ Giói thiéu duòng lèi chù truang chình sàch cùa Dàng va Chriih phù v^

kinh té nòng nghiép trong kliàng chién, tliành qua cùa san xu/ft nòng nghiép \ì
néu lén mot so nhàn xét dành già co tình chat kinh nghièm lich su,
7. KETCÀU C Ù A L U A N

AN:

Ngoài philn mò d^u, két luàn chung, danh muc càc tài liéu tliam khào
phu lue, luàn àn gòm càc chuang
Chuang 1\ Dàng lành dao kinh té nòng nghiép trong nàm 1945 - 1946
Chuang 2: Dàng lành dao tó chitc xày dung kinh té nòng nghiép kliàng
chién trong nhung nàm 1947 - 1949
Chuang 3\ Ddy manh phàt tiién kinh té nòng nghiép, dàp ung nhu c^u to
lón cùa khàng chién. ( 1950 - 1954)

ailJONGl
DÀNG LÀNH DAO KINII TÉ'NÒNO NGHIÉP
*

•

TOONGNÀM 1945 - 1946

1.1

KHAI Q U A T

llNII HÌNH NÒNG NGHIÉP VIÈT NAM TRUÓC CACH MANG
TIIANGTAMNÀM

1945

Nhìn tóng thè, Viét Naiii nàm trong vììng khl hàu iihiét dói gió mùa, co
càc óvèu ki6n tliién nhién tliuàn lai cho su phat trién mot iièn nóng nghiép
phong pilli, da dang. Tóng dién tich cà nuróc khoàng 329.600 km . Tnróc càch
mang Thàng Tàm chung ta dà co 4.722.000 ha d^t canh tàc (Nam bò co khoàng
trén 2.000.000 ha, Bàc ho trén 1.800.000 ha...), trén 14 triéu héc ta rììmg va bó
bién dai trén 2.500 km [74.5], Càc diéu kién tir nhién nhiT nhiét dò trung binh,
Itfomg mira trung binh, sé giò nàng trong nàm cao va ciróng dò bitc xa mat tròi
lón... là khà nàng khàch quan, tu' nhién de d^t nu^óc ta bÓn mùa xum xué hoa
trai. Ve san xutft lirofng tliuc (chù yéu là trong lùa niróc), chung ta co nliuiig
dóng bang phì nhiéu, lón nh^t là dbng bang chàu tlió song Cùru Long va dóng
bang chàu thó Song Hong duac vi nhir hai vira lùa. Càc vùng dàt dò Ba zan ò
Phù Quy Nghé An, Tày Nguyén va mifen Dòng Nam bó là nhirng vùng d^t thìch
hop cho nhirng loai cày còng nghiép co già tri kinh té^ lón nhu cà phé, cao

su...Mac dù gap r^t nhieu khó khan do thién tai cùa mot vùng làm mua nhièu
bào nhung tièm nàng vfe kinli té nòng nghiép cùa nuóc ta là dòi dào va phong
phu.


Vói dièu kién tu nhién co nhièu tliuàn lai ^y, trong lich su' nuóc ta kinh té
nóng nghiép (chù yéu là kinh té lùa nuóc) luòn luòn giri' vi fxì quan trong bàc
nliàt trong toàn bó nèn kinh té quÓc dàn. Tuy vày su phàt trién cùa kinh té nói
chung, kinh té nòng nghiép nói riéng khóng chi phu thuòc vào diéu kién tu
nhién va truyén thÓng lao dòng cUn cu sàng tao cùa nhàn dàn. Trong mot hoàn
canh lich siJf- tu nhién nh^t dinh, dféu kién chinh tri - xà hòi giù vai trò quyét
dinh su phàt trién cùa d^t nuóc, cùa kinh t é , cùa nòng nghiép.Truóc càch mang
Thàng Tàm nàm 1945, chinh nhung diéu kién chfnh tri - xà h^i cùa che dò thuc
dàn mang tình chSft tliuòc dia - phong kién là nguyén nhàn chù yéu kìm hàm su
phàt trién cùa kinli té nuóc ta.
Ve nòng nghiép nuóc ta, lue luofng san xu^t chù yéu là ruòng dàt va lao
dòng. Hai yéu tó ca bàn va chù yéu dò néu duac két hop va sijr dung hop ly sé
tao su phàt trién manh me. Nhimg duói che dò phong kién tnróc kia, va tur khi
thuc dàn Phàp xàm luac nuóc ta cho dén truóc càch mang Tliàng Tàm, ruòng
d^t p h ^ lón tàp trung trong tay dia chù phong kién va thuc dàn. Nàm 1932 a
Nam bò co khoàng 71% so dàn khòiig co ruòng, con ò Bàc bò con so dò là
77% [78.10]. Bào cào cùa HO Chù Tich tai hòi nghi toàn quóc 1 ^ thù' 1 cùa
Dàng thàng 11 nàm 1953 néu ro: "Nòng dàn ta chiém 95% dàn so ma chi duac
dò 3/10 ruòng dàt, quanh nàm klió nlioc ma suót dòi nghèo nàn. Giai cà^p dia
chù khòng d^y 5% dàn sé ma chiém hét 7/10 ruòng dàt, ngbi màt àn bàt vàng.
Tmh trang ^y tliàt là khòng còng bang." [42.223], Nhu vày, duo? che dò thuc
dàn phong kién hai yéu tó ca bàn trong lue luang san xu^t nòng nghiép dà bi
tàch ròi mot càch tuang dói. Nguòi nòng dàn - lue luong lao dòng truc tiép thl
khòng co hoàc co r^t ìt ruòng dàt (xem phu lue so 1). Thuc dàn va dia chù
phong kién chiém giir dai bò phàn ruòng dàt lai khòng truc tiép san xuàt ma chi

"ngbi màt àn bàt vàng". Su phàn pliói ruòng dàt khòng hop ly va bà^t còng là

nguyén nhàn trói buòc ì\Xc luang san xuàt, là tra lue chù yéu làm cho kinh té
nòng nghiép Viét Nam duói tliòi Phàp tlióng tri khòng tlié phàt trién lén dugc.


Tur khi tliuc dàn Phàp tién hành còng cuòc khai tliàc Uiuòe dia trén dà^t nuóc ta,
duói con màt cùa chung Viét Nam "là con gà de truìig vàng cho nuóc Phàp" do
vày chung ehi quan tàm va vét de dat lai nhuàn tói da, bàt c ^ quan tàm dén
tình hình kinh té va dói song cùa nhàn dàn thuòc dia.
\

Trong san xuift nòng nghiép, yéu tó tàc dòng truóc tién va manh me nliàt

trong càc diéu kién san xuàt là thùy lai. Ò Viét Nam , do diéu kién dia ly tu
nhién nén bao, lut, han hàn de doa nghiérn trong va Uiuóng xuyén thì tliùy lai,
thùy nòng càng co vai trò quan trong han. lliémà duói tliói Phàp thóng tri, he
thótig de diéu khòng dugc chfnh quyén "bào ho" quan tàm dung mùc. Tiìr nàm

1905 - 1945 riéng ò Bàc bó da co 16 l^n va de, tình trung binh cu* 2,5 nàm lai
xày ra va de mot l^i. Rò ràng là duói su "bào ho" cùa "màu quóc" (àn suàt phà
lioai cùa nhirng con hòng thùy khòng giàm duac bao nhiéu, néu dcm so sành
vói con so 118 l^n tliùy tai lón gay va de dà thóng ké dugc tu' tlié ky tliu X déii
cuoi thè ky XIX va 52 nàm eó )ut loi va de trong 82 nàm óìiu cùa triéu Nguyén
[45.17]. Ve tfiùy nòng, ké cà nhung còng trình nià nhàn dàn ta dà xày dung tu
tnróc còng vói nhirng còng trình xày dung trong thòi ky Phàp thóng tri, dà dem
nuóc tuoi cho khoàng 402.300 ha ruòng chù yéu ò Bàc bò va Bàc Tning bò
(chua tinh dién tfch huóng thùy nòng ó càc khu Quàng Nam, Tuy
Hòa)[47.145]. Néu dem so vói tóng dién tìcf) tróng lùa va hoa màu ó càc khu
trén thì sé dién tìch dugc huóng Igi cùa càc còng trìnli thùy nòng chi khoàng

1/6. Dììu tu cho tliùy nòng ó mite thàp nhu vày cho nèn h^u nhu toàn bò dién
tìch canh tàc ó Viét Nani duói thói Phàp thóng tri chi gieo tiòiig drrgc mot vu
ma lai trong tình trang chiém khé, riìùa ùng, nhiéu nàm màt mùa vi ùng han.
Ve mat còng cu san xuàt trong nòng nghiép Viét Nani, suót hàng nghìn
nàm duói che dò phong kién dà a vào tìnti trang lac hàu, thò sa va hììu nliu
khòng eó cài tién gì dàng ké. Ngay trong thói ky Phàp thóng tri, vi muc dìch
bóc lòt nhàn còng ré mat, bon thuc d^n Plìàp dù là mot nuóc tu bàn còng
nghiép cung khóng dàu tu còng cu a càc thuòc dia. Trong san xu^t nòng


8

nghiép ò Viét Nam, nguói ta "khòng tìm thà^y bóng mot mày hai nù'ac, mot mày
nò, hoac mot dinamo ehay còng cu" [52.12].
Cuòi cùng xét ve ky tliuàt canh tàc, dò là hìnli thuc dóc canh va quàng
canh. Càc bién phàp tliàm canh khòng dugc nghién cùu va itng dung, dàt dai
khòng dugc luàn canh va chàm bón b'ói bó nén ngày càng kiét qué vi bae màu,
vìphènhóa.vv...
TÓng hgp càc yéu tÓ néu trén, chung ta tli^y nóng nghiép Viét Nam duói
thòi Phàp thóng tri thè hién rò tình chift manh mùn, lac hàu, h^u nhu le thuòc
hoàn toàn vào thién nhién va mang dàm tình chat tu tue tu cà^p. Két qua san
xuSft cùa m^t nén nòng nghiép con mang dàm tìnli tu nhién ^y là nàng suSit va
san lugng càc loai cày tròng ò Viét Nam vào loai th^p nh^t thè giói: Qil dat 12
ta/ha trong khi dò thì nàng su^t ò Xiém là 18 ta/lia; b Nhàt là 34 ta/ha; ò Tày
Ban Nha là 58 ta/ha [52.12]. Nàm 1939 là mot nàm mua thuàn gió hòa va san
xuàt nòng nghiép dat iniJe thu hoach cao nhàt trong hàng ngàn nàm duói che
dò phong kién va tliuc dàn thì tong san lugng lùa cà nuóc cung ehi dat
6.707.000 tàn va nàng suàt binh quàn cà nàm ciing chi dat khoàng 13,3 ta/ha
[74.15]. Cung tiong nàm 1939 bìnli quàn luang thuc trén mot nhàn kh^u ó
mién Bàc (tình cà so màu quy thóc) chi khoàng 227,7kg/nguòi, con chua dat

mù'c binh quàn tói thiéu de dàm bào cuòc song binh tliuóng. Nhung khòng phài
toàn bò so luang thuc san xuàt nói tién déu dugc dem dùng trong nhàn dàn.
Hàng nàm bon thuc dàn con va vét mot lugng lón tlióc gao dem xuàt kh^u
(xem phu lue so 2). Qiình vi thè nén tóng san lugng lùa qua mày chuc nàm co
tàng nhung mite tiéu thu tJieo d^u nguòi eó ehiéu huóng giàm:
Nàm

Mù'c binh quàn luang thuc tiéu thu (kg/nguói/nàm)

1900

262

1913

226

1937

182
[52.13]


^ •>:{ Do nhiéu nguyén nhàn nói trén, két qua là dòi song nòng dàn rat tliiéu
thón, khó cuc, Theo tình toàn sa bò mot tà dién bang trung bìnli ò Nam bò:
"Già dinh co 5 nhàn kliSu, lình canh 5 ha ruòng dàt; sau khi nòp to, so lùa con
lai tình tliành tién dugc 128 dòng (tién Dòng duang), Còng càc khoàn chi tiéu
cùa già dinh trong nàm hét 139 dòng, nhu vày con thiéu 11 dòng..." [74.16].
Trong khi dò già mot già lùa nàm 1939 là 0,64 dòng, nghia là già dìnli do con
thiéu khoàng 16 già lùa cho àn tiéu trong mot nàm. Ò Bàc bò va Trung bò là

nliiing noi ruòng ìt, nguòi nhiéu thì dòi song cùa nòng dàn con khó khan khó
so han nhiéu.
Khi nhàn dàn ta giành dugc chình quyén tliì toàn bò nén kinli té cùa dàt
nuóc dang b tiong tình trang suy thoài nghiém trong. Tàt cà càc ngành san xuàt
déu bi dinh dòn h^u nhu kliòng boat dòng vi hàu qua cùa chién tranh va chìnli
sàch phàn dòng cùa Nhàt - Phàp. San xuàt nòng nghiép bi tàn phà kiét qué
trong thòi ky chién tranh tlié giói thù" 2 lai dùtig tiuóc nhirng thijr thàch nghiém
trong . Nàm 1943 Bàc ky chi san xuàt dugc 1.513.170 tàn tlióc cho 10 triéu dàn
àn. Tình ra nàm dò nhàn dàn Bàc ky dà tliiéu tói 607.000 tàn thóc. "Nàm 1944
sÓ thóc san xuàt dugc kém hàn han nàm 1940 gàn 700.000 tàn bang 420.000
tàn gao". Nàm 1944 Dòng duang (chù yéu là Viét Nam ) dà thu hoach kém nàm
1940 tói 170.000 tàn ngò. Ké cà ngò va gao tliì nàm do Viét Nam dà tliu hoach
kém nàm 1940 dén 59 van tàn [77.1]. Sau vu gàt thàng 10 nàm 1944 "Nhàn
dàn (Bàc ky) chi con trén duói 855.000 tàn thóc de àn trong 7 thàng. So thóc
này chi dù nuòi 6.700.000 dàn con trén 3.000.000 dàn phài àn ngò, khoai, san,
rau... Nhung luang tliuc phu trong vu thàng 10 nàm 1944 chi bang dugc 80,000
tàn tlióc, dù nuòi song dò 60 van nguòi trong 7 thàng. Con lai 2.700.000 nguòi
khòng co gì àn" [77.2]. Nàm 1945 khi Dàng ta nàm chình quyén, do nhiéu
nguyén nhàn ma san xuàt nòng nghiép lai ditng truóc tliù Uiàcli nghiém trong.
Riéng b mién Bàc eó 50% dién tìch ruòng dàt bi bò hoang, trong khi dò thì
nhàn dàn càc tinh mién Bàc vira trai qua mot nan dói kinh khùng vào bàc nhàt


10

trong lich su' (1/5 so dàn càc tinh mién Bàc bi chét dói). Khó kliàn dura phài dà
hét. Ngay trong nhirng ngày sòi sue càch mang, cà dàn toc dang dóc toàn lue
de chóp thói ca giành chìnli quyén tlil "bàt dàu tiìr ngày 17 dén ngày 22 tliàng 8
nàm 1945 co mot nan hÓng thùy hoành lioành ó 9 trong so 16 tinh Trung chàu
Bàc bò. Nan này gay ra sau mot vu nuóc song lén to chua tìjfng Uiày bao gió va

dà làm cho de va to nliò han 150 chó ó nhirng tinh Phù Tlio, Vìnli Yèn, Phuc
Yèn, Bàc Ninh, Ha Dòng, Tliài Binh, Hai Duang..." [47.108]. Nan lut do de va
dà "làm ngàp 700.000 màu ruòng dàt" chiém gàn 1/4 dién tìch dòng bang.
IMét hai do lù lut gay ra néu tình thành tién khoàng 2 ty dòng [47.108], Oiùng
ta dà giành dugc chình quyén, nhvrng "Ve kinh té tài chìnli Nhàt, Phàp de lai
elio ta mot cài già tài hàu nhu da khành kiét" [36.24]. De dàm bào dói song cho
nliàn dàn trong diéu kién cu tlié cùa nuóc ta lue ày, chi eó tlié va truóc hét phài
tròng cày vào phàt trién nòng nghiép. Nhung nén kinh té nòng nghiép lac hàu,
dinh don do chién tranh lai gap thién tai nghiém trong nhu vày, cho nén mot
nan dói nghiém trong han rat co thè lai xày ra trong nàm 1946. Qii xét duói
góc dò kinh té nóng nghiép chung ta cung thày tình thè "ngàn càn treo sgi toc"
ma nhàn dàn ta buòc phài vuctt qua.
«

Co tlié khài quàt lai, tur tliuc trang mot nén kinh té nóng nghiép lac hàu,
bi dinh dòn va suy thoài nghiém trong do chình sàch phàn dòng cùa phàt xìt
Nhàt - Pliàp lai chiù hàu qua nàng né cùa chién tranh va thién tai, phài dua vào
dàu, bang càch nào de vuon lén giài quyét vàn de àn màc cho hcrfi 20 triéu
dòng bào, dòng thòi góp phàn quan trong vào viéc ón dinh nén tài chfnh quóc
già trong bòi canh khó khan chóng chat ve rnoi phuang dién cùa mot dàn toc
vira thoàt khòi àch nò le? Do là bài toàn ma xct trén góc dò kinh te thì nóng
nghiép phài góp pli^n chù yéu de giài cpiyét.
1.2. MIWG a n jTOirdNG,aiiNii sAai vA BIÈN PHAP DAU TIPN

CÙA DÀNG

VÀ NIIÀ NUÓC NHÀM KHÒI PHUC SAN XUÀT NONO NGHlÈP.


11

^ Trong lich su càch mang nuóc ta, giai doan 1945 - 1946 'à mot trong
nhutig giai doan dàc biét: Oiinh quyén non tiè cùa nhàn dàn ta dùng truóc
muón vàn khó khan Uiir thàch. Truóc sue tàn còng cùa giàc ngoài, tliù trong va
site ép cùa tinh hình kinh té, chình tri, vàn hóa, xà hòi, quàn su, ngoai giao..,,
su de doa nghiém trong cùa thién tai.v.v... thì nhung thàiili qua cùa càch mang
ITiàng Tàm ma nhàn dàn ta vùra mói giành dugc eó nguy ca bi xóa bò. Truóc
nguy ca ày, moi nhiém vu cu thè cùa càch mang déu nhàm bào ve va phàt huy
nhung Uiành qua cùa càch mang Thàng Tàm: Giù vung va cùng co chinh quyén
càch mang; bào ve dóc làp tlióng nhàt cùa Tó quóc. Xàc dinh chình xàc nhiém
vu, muc tiéu cùa càch mang trong tình hình mói, dòng tliòi xàc dinh nhirng
chình sàch va bién phàp nhàm tliuc hién thàng Igi muc tiéu, nhiém vu dà de ra
là tràch nhiém nàng né cùa Dàng, Nhà nuóc va cùng là yéu tó quyét dinh truóc
tién dén tliàng igi cùa nhàn dàn ta. Trong lình vuc san xuàt nòng nghiép, tin
tuóng vào site manh va tinh t l i ^ hàng hai càch mang cùa nòng dàn, dùng
nhung chình sàch va bién phàp vilra co tình càp bàcli vijra mang tình ca bàn làu
dai de nhanh chóng ón dinh dòi song nhàn dàn, khòi phuc va d% manti san
xuàt - dò chình là lòi giài tdng quàt cho bài toàn dà néu trong muc 1.1 va cùng
là mot bò phàn cùa duóng Jói cùa Dàng nhàm thuc hién muc tiéu, nhiém vu
chung cùa càch mang. Ngay sau khi Inyén bó nén dóc làp cùa nuóc Viét Nani,
ngày 3/9/1945 trong phién bop d^u tién cùa ( liình phù làm thòi nuóc Viét Nam
dàn chù cóng hòa (VNDCCTI) , Ho Giù Tich da néu lén 6 viéc càp badi phài
làm ngay va dugc Qiình phù nhàt tri tàn thành, Trong 6 viéc càp bàch dò còng
viéc dugc dàt lén vi tri hàng d^u là "Phàt dòng ngay mot chién dich tàng già
san xuàt de chóng dói" [53.436]. lliàng 10/1945 trong bue thu "Cui nóng già
Viét Nam" chù tich Ho Gii Minh lai viét "Hién nay chung ta eó hai viéc quan
trong nhàt: C^u dói ò Bàc va khàng chién ó Nam. "Tliuc tue" thì "binh cuóng",
cày nhiéu thì khòi dói, Guuig ta Ihirc hién "tàc dàt tàc vàng" thì chung ta quyét
thàng Igi trong hai viéc dò" [55,114], Irong chi thi "IQiàng chién kién quóc"

12

ngày 25/11/1945, Trung uang Dàng Còng san Dòng duang dà phàn tìch mot
càch toàn dién tinh hình quóc té va trong nuóc, xàc dinh rò nói dung, tình chat
cùa càch mang nuóc ta trong giai doan mói, tu dò xàc dinh nhiém vu chién
lugc cùng nhu nhung nhiém vu cu thè tnróc màt cùa toàn Dàn<5 toàn dàn ta.
Mot 1 ^ nua nhiém vu cùa san xuàt nòng nghiép, càch thuc de khòi phuc va
ddy manh san xuàt nòng nghiép dà dugc khàng dinh . Do là phài co chình sàch
"khuyén nòng, làm elio tà dién va dia chù nhàn nhugng nhau de tiép tue cày
cày nhu thuóng", phài tliuc hành klulu hiéu "khòng bò mot thuóc dàt
hoang",phài hét site vàn dòng cà "càc tàng lóp phù hào, dia chù tham già"
[38.34], Rò ràng là trong bon bé nhung cóng viéc càp bàch b giai doan "nuóc
sòi, lùa bòng" cùa nhung ngày mai giành dugc dòc làp, san xuàt nòng nghiép
là mot trong nhirng cóng viéc dugc FFó Giù Tich, Dàng va Nhà nuóc ta quan
tàm lành dao som nhàt, ITò Giù Tich, Dàng va Nhà nuóc ta dà dành già rat cao
tìim quan trong cùa lue lugng nhàn dàn, vai trò to lón cùa nóng dàn- nóng
nghiép trong su nghiép bào ve va buóc dàu xày dung dàt nuóc. Qua dò co thè
hiéu ngay ràng lue lugng dòng dào nhàt cùa càch mang Viét Nam là nòng dàn;
san xuàt nòng nghiép, kinh té nóng nghiép góp phàn quan trong tao dung va
cùng co nén tàng nhàn dàn cùa càch mang, cùa chình quyén va cùa che dò mói,
"Thuc tue " thì "binh cuóng".,. "làng già san xuàt ! Tàng già san xuàt ngay!
Tàng già san xuàt nua!... do là càch thiét thuc cùa chung ta, de giù vùng quyén
tu do dóc làp". Dò là mot quan diéin khoa hoc, bién chitng phàn ành dnng diéu
kién kinh té va tình hình moi màt cùa dàt nuóc trong hoàn canh dàc biét bic do.
^ Phàt trién san xuàt nóng nghiép, là bién phàp ca bàn va quan tigiig de
xày dung nén kinh té dóc làp tu chù cùa nuóc nhà, cung là bién phàp co bàn de
giài quyét tàn góc nan dói. Nói càch khàc day manh san xuàt nóng nghiép là
yéu càu khàch quan vfra càp bàch vùa làu dai de tiìr dò chung ta vuan lén gini
quyét hàng loat nhiìiig khó khan ve kinh té, xà ligi, Nhung san xuàt tióng

nghiép mang tình thói vu vói chu ky san xuàt tuang dói dai, phài càn mot thòi


13

gian mói cho san ph^ni. Trong khi dò, khi ta nàm chình quyén tliì nan dói vAii
con rai rót lai, tliién tai lai euóp di nluìng cóng cùa g ^ nhu cuòi cùng cùa nhàn
dàn ta dàu tu cho vu thàng 10 nàm 1945. Làm thè nào de co luang thuc cho
dàn nghèo dù song chó dén vu thu hoach sau? IJìtn thè nào de giài quyét mot
càch càp bàch nan dói mói dang xuàt hién rài ràc ó mot sé dia phuang? HO Giù
Tich, Dàng va Nhà nuóc ta dà kéu gol tình dòng bào, khai day tniyén thóng
tuang thàn tuang ài, là lành dùm là ràch, nghìa cir "culi khó citu nati" cùa càc
giói dòng bào. Dói vói Dàng ta "còng viéc cihi dói cùng c^n nhu viéc dành
giàc" [38.34]. ìrTò Giù Tich de nghi vói dóng bào cà nuóc va Nguòi dà xung
phong thuc hién truóc "Cu 10 ngày nhin àn mot bua, mói thàng nliin ba bua
(mói bua mot ba) de eitu dàn nghèo. Nhu vày thì nhung nguòi nghèo sé co bua
rau bua chào de chò mùa sau, khòi dén nói chét dói" [38.11-12]. Cung trén tinh
thàn ày Trung uang Dàng chù truang : Kéu goi long yéu nuóc thuang nói cùa
càc giói dóng bào, làp quy cihi té, làp kho thóc cùu té, tó chitc "bua cliào càm
hai".., dòng vién thanh nién nam nu, to chuc thành càc doàn cihi dói va càc dói
quàn trùr giàc dói... mua gao nhà giàu bàn elio nhà nghèo theo già ha, chó gao
chó tliùa sang chò thiéu.v,v... [38.54]. Nhung dòng vién càc \hìg lóp nhàn dàn
nhuòng cam sé ào elio qua nhung ngày nan dói de doa chi là bién phàp tình thè
nhàm giài quyét yéu c^u càp bàch, khòng phài là bién phàp ca bàn làu dai. Tuy
vày tàc dung va hiéu qua cùa nò rat to lón, dàc biét trong thòi doari ma tinh
thàn yéu nuóc, khi thè càch mang cùa nhàn dàn ta dang dàng cao han bao giò
hét. Bién phàp mang tình tình tlié dò dugc tién hành dòng thói vói càc bién
phàp ca bàn làu dai: khòi phuc va dà'y manh tàng già san xuàt.
De co thè tàng già san xuàt ngay, viéc truóc tién là phài khàc phuc hàu
qua do nan lut, Còng viéc ho de, cuu de va hàn khan nhung doan de va dà dugc

bàt dàu tién hành hàu nhu dóng thói vói vice euóp chinh quyén tiong càch
mang lliàng Tàm, Duói su huóng dàn cùa càc càn bò cliuyén inón, nhàn dàn
mot SÓ vùng b Uà Nói, Hung Yèn dà bién nhiéu cuòc biéu tình thành nhihig


14

cu^c ho de dòng dào. Nhò vày ngay trong nhirng ngày tóng khòi nghla nhàn
dàn càc vùng nói trén "dà giù dugc hai cài cóng to gay ciVa ó dù'ai de huu ngan
song Nhi (thuòc liat Già L^ni va Vàn Giang) khòi va; hai doan de xung yéu a ti
ngan song Duóng ( Ce Bi va Sen HO) khòi va, trành dugc cho 400.000 màu
ruòng dàt ò Bàc Ninh, Himg Yèn, Hai Duang khòi bi ngàp lut" [47.109]. Hai
cài cóng to dà gay cura va hai doan de xung yéu dugc giù cho khòi va, con so
dò tliàt nhò nhoi so vói so han 150 doan de bi va trong cùng thòi gian ày.
Nhung y nghia cùa nò lai ó chò khàc, nò biéu hién mot tinh thàn càch mang va
quyét tàm lón lao cùa nhàn dàn ta, nò bào hiéu mot tinh thì\n quàt cuòng bàt
kliuàt cùa nhàn dàn ta truóc moi thién tai dìcli hoa de xày diing dàt nuóc, gin
giir dòc làp, Màt kliàe, tlieo tò trình cùa giàm dóc Nha Cóng chình lién khu 1
[47.109] tliì viéc eùìi dugc 400.000 màu ruóng dàt khòi bi ngàp so vói so
700.000 màu bi ngàp lut nàm dò thuc su eó già tri kinh té to lón. Sau dò là
còng viéc hàn kh^u de va tiéu ùng de eó thè cày tài già. Còng viéc dirgc tién
hành kh^n tnrang nén cuòi thàng 9 dàu thàng 10 nàm 1945, trong so 700,000
màu bi ngàp lut thì 300.000 màu dà lo thién va cày tài già dugc. Cóng sue ina
nhàn dàn càc tinh Bàc bò dà bò ra cho viéc hàn kh^u va tu bó de diéu, dàm bào
an toàn cho san xuàt thàt là to lón. Gii sau nua nàm, ó 12 tfnli tmng chàu Bàc
bó chùng ta dà:"dàp dugc 150 chó de va, chiéu dai tóng còng là 28 cày so
tiTiiig tu 700 cày so de xung yéu nhàt. So dàt dà dàp dugc là 2.125.000 n i \ so
ngày còng dà dùng 1.500.000 ngày, kinh phi dà chi 13.750.000 $ néu f fiih cà ra
tién [47.111]. Dò là nhirng con so lón néu chùng ta dàt vào hoàn canh khó
khan cùa dàt nuóc sau ngày dóc làp, va hiéu qua cùa nò con co y nghia lón lao

han nhiéu: "Toàn thè de tfr ngày dò dà dù lue bào ve 4.000.000 màu niòng dàt"
va "trong 1000 ngày khàng chién khóng xày ra mot tai nan va de nào"
[47.143].
De lanh dao nén kinh té tiéu nóng, phàn tàn, nhiéu thành phaii, Dàng va
Nhà nuóc ta dà som tó chuc bó mày lành dao nóng nghiép tfr Trung umig dén


15

dia phuang. He thóng này két hgp va phói hgp chat che boat dóng cùa tó chuc
chình quyén, ca quan chuyén món va càc doàn thè. He thóng này dàm bào phàt
huy dugc dàn chù, khai day khà nàng sàng tao cùa qu^n chùng nhàn dàn lai
vùa dàm bào tàp tmng b mite dò nhàt dinh tao nhung diéu kién càn bàn va cì\n
thiét cho san xuàt nóng nghiép. Ve ca quan chuyén món, Bò Canh nòng dugc
thành làp tlieo quyét nghi cùa Hòi dòng Giinh phù ngày 14/11/1945. Ò tmng
uang, tdf khi tliành làp dén d^u nàm 1949, tó ehitc cùa Bò Canh nòng bao g'óm
càc nha chuyén món: Nha Nòng chình, Nha Thu ngu, Nha Làm chình, Nha Dia
chình, Nha kh^n hoang di dàn (KHDD) , Nha Tin dung san xuàt. Ò càc dia
phuang eó Kliu tuang duang va ó tinh thi eó càc ty, càc hat tuang duang. Song
song tòn tai vói càc ca quan chuyén niòn trén eó mot he thóng càc "Ca quan
phói hgp lién lac" ivt lién khu dén tàn xà: Ban Canh nòng lién knu, Ban Canh
nòng tinh, Ban Canh nòng huyén va Ban Canh nòng xà (xem phu lue sÓ 3). Bó
Canh nòng vói he thóng tó chitc nhu trén là ca quan truc tiép trién khai va tó
chù'c thuc hién duóng lói chình sàch cùa Dàng va Nhà nuóc trong lình vuc san
xuàt nòng nghiép, truc tiép chiù tràch nhiém truóc Hòi dòng Giinli phù ve mot
quàn ly lành dao nén kinh té nòng nghiép. Quyét nghi cùa Hòi dóng Giinh phù
(ngày 14/11/1945) tliành làp Bò Canh nòng co ghi:"Bò Canh nòng, ngoài cóng
viéc tàng già san xuàt càp toc de giài quyét nan dói trong pham vi tình thè
hién tliòi, se eó nhiém vu sua soan mot chucnig tiình kién thiét ve khili té nóng
nghiép sau này.,;^" [80.125]. Vói cinte nàng nhiém vu dò , ngay sau khi dugc

thành làp bó canh nòng dà di vào boat dóng va cùng vói ca quan khàc, càc
doàn thè qu^n chùng tìch cuc Uiuc hién huóng dàn, giùp dò va lành dao nóng
dàn - nòng nghiép,
Ngay sau ngày tuyén bó dòc là}),cùng vói viéc kéu goi va phàt dòng
phong trào citu dói, tàng già san xuàt ... Nlià nuóc VNDCXH dà ban bó hàng
loat sàc lénh nhàm dem lai quyén igi cho nhàn dàn, Dói vói nóng dàn va san
xuàt nòng nghiép, nhirng chình sàch truc tiép va titc thói mang lai quyén Igi


16

cho dàn nghèo va kìch thìch manh me tàng già san xuàt là nhung chình sàch
ve ruòng dàt Vàn bàn dàu tién cùa chình quyén lién quan dén ruòng dàt là
thòng tu so 55VP ngày 13/10/1945 cùa Giù tich ùy ban nhàn dàn (UBND) Bàc
bò gùi UBND càc tinh thuóc Bàc bò ve viéc: "Giàm bót mot phàn tu ( 1/4) dia tò
cho tà dién va nhung nguói cày ré cày thué, bào dàm quyén huóng hoa màu
cho tàt cà càc bang dién chù..." [67.5]. Ngày 26/10/1945 Bó truóng Bò Tài
chình ra nghi dinh giàm tliué dién dóng loat 20% va mién thué dién cho càc dia
phuang bi bào lut. Tiép dò, ngày 25/11/1945, Giình phù làm thòi ra "Diòng
cào elio càc dién chù, tà dién va nòng dàn" trong dò quy dinh:
Cdc dién chù co nhiem vu:
"a) Giàm mot phàn tu (25%) dia tò elio tà dién trong vu này
b) Clio tà dién hoàn ng
e) Xóa bò nhung dia tò phu..."

[67.5]

Dòng thòi thòng cào cung quy dinh nghia vu cùa tà dién va nòng dàn,
nhiém vu cùa càc UBND tiong viéc thuc hién giàm dia tó, bào ve san xuàt.
Ngày 28/11/1946, tlióng tu so 287NV-VI^ lién Bó Nói vu- Canh nòng chi

rò:"Tliòng cào ngày 20/11/1945 cùa Giìiih phù làm tliòi Viét Nam ve viéc giàm
25% dia tò cho tà dién giir hiéu lue trong mùa thàng 10 ani lich nàm nay"
[67,6], Trong nhung vàn bàn chình sàch trén day, Nhà nuóc dàm bào tón trong
quyén tu bini (dia quyén) cùa càc loai dién chù. Diéu dò thè hién su quan tàm
cùa Dàng, Nhà nuóc tói quyén igi cùa nóng dàn nghèo, tói nhu càu phàt trién
nóng nghiép dóng tliói cùng phàn ành su két hgp dùng dàn hai nhiém vu phàn
de va phàn phong trong tình hình lue dò: lliuc hién yéu cà!i dàn chù dói vói
nóng dàn dóng thòi thuc hién dirgc chinh sàch dai doàn két dàn toc trong sir
nghiép khàng chién kién quóc.
Ve chuang trình giùp dà va huàng dàn nóng dàn,
Trong giai doan 1945 - )946, niàc dù Giinh phù con bon bé cóng viéc,
Bó Canh nóng mói dugc thành làp cùng dà huóng ngay vào viéc Ihùc dfìiy khói


17

phuc san xuàt, d^y manh tàng già san xuàt vi nhiém vu chóng dói. De nhàn dàn
vùng bi lut co thè nhanh chóng cày tài già sau klii nuóc rùt, so Tue me dà san
xuàt va mua thóc gióng giùp càc vùng bi lut: Hung Yèn, Hai Duang, Nam
D|nh, Phuc Yèn, San Tày vói sÓ lugng 85 tàn [47.167], De phòn^ tnr dich bénh
cho già sue, già càm, Bò C!anh nóng dà elio tliành làp vién khàng nhiém. Trong
mot tliòi gian ngàn vién khàng nhiém "dà san xuàt 83,496 liéu thuóc, vùra thuóc
dàu vÈra huyét tlianh, lai san xuàt dugc tliuóc kinh luyén (Vaecin Antitétanique)
truóc day phài mua ben Phàp" [47.167],
Thuc hién lòi kéu goi "Tàc dàt, tàc vàng" cùa HO Giù Tich, Bò Oinh
nòng chù truang dòng vién toàn dàn tìch cuc khai hoang phuc hóa de tàng dién
tìch tròng trot, dòng thòi làp Nha KHDD (Lue dàu là so KHDD) de nhanh
chóng "kiém diém lai càc don dién vàng chù (khoàng 1000 dòn dién" va buóc
dàu "quàn tri càc dòn dién ày [47.167]. Nha KHDD con eó nhiém vu làp ké
hoach diéu tra, do dac, phàn loai va sù^ dung càc dòn dién, dàt dai... eó thè canh

tàc dugc ma dang bi bó hoang bòa. Cóng viéc khòi phuc san xuàt, truac hét là
khói phuc va mò rong dién tìch canh tàc trong giai doan 1945 - 1946 là còng
viéc to lón va khó khan. Muón tién hành co két qua, Dàng va Nhà nuóc ta ma
ture tiép là Bò Canh nòng, I3ó Kinh té dà quan tàm ngay dén vàn de tó cliùe san
xuàt, khuyén khìch nòng dàn tuang trg va hgp tàc lao dóng tiong san xuàt.
Nàm 1945 là nàm phong tiào hgp tàc xà (HTX) phàt trién ó nhiéu dia phuang
do khi thè phàn khói tin tuóng cùa nhàn dàn sau ngày càch mang thành cóng.
Nhung dò là "phong trào tu dóng sòi nei khàp luyi" khòng co liiróng dàn, lành
dao, màc nhiéu kliuyét chém sai làm nén " phong trào sai lac, tan rà hoàc ngàc
ngoài" [65.10]. lliàng 5 nàm 1946, Bò Canh nóng chù dòng gay phong trào
HTX trong nóng nghiép. Diéu le cùa HFX dugc dàng tài tuyén truyén trén tó
bào "Tàc dàt". Tuy nhién do nhiéu nguyén nhàn nhàt là ve màt chù quan nén
"két qua mot so thàt bai, mot so ngàc ngoài" va bi bién tuóng tliành càc tó chuc
buon bàn... [65.10]. Dù phong trào HTX thòi ky 1945 - 1946 dura phàt huy tàc
-BH » •

iA\

' mttm-

l i A C ^ l J O C ''••^ H ^ ìi-y. i

Y
i


18

dung trong thuc té, nhimg qua dò ta thày rò nhu càu va su ùng ho tham già
nhiét tình cùa quàn chùng nóng dàn vào con duòng làm àn mói. Nhirng thàt bai

do sai 1^11 chù quan trong phong trào HTX thòi ky dò cho Dàng va nhàn dàn ta
kinh nghiém buóc dàu ve hình thitc t6 chitc, qui mó va buóc di tliìch hgp cùa

irrx.
Khi thuc hién ké hoach huóng dàn va giùp da nòng dàn, mot vàn de càp
thiét dàt ra là vàn de càn bò. Giùng ta chua eó dòi ngù càn bò chuyén món va
càn bò quàn ly c^i thiét. Vi vày, dù diéu kién con hét site khó khan nhung viéc
dào tao càn bò dugc dat ra va tCrng buóc giài quyét tìt rat som. Ngay trong nàm
1946 dà tiép tue khai giàng khóa 2 tnróng Cao dàng (Zanh nòng Ha Nói vói 37
sinh vién (dào tao ky su canh nòng) Truóng Trung hoc C^nli nòng Hué khai
giàng thàng 7/1946 vói 40 hoc sinh. Truóng Tmng càp Canh nòng Tuyén
Quang du tuyén 35 hoc sinh, bàt dàu Ibi tuyén Uii xày ra chién su. Mot lóji C^o
dàng thu y khai giàng ó Ha Nói vói 8 sinh vién (dào tao thù y dai dugc sy) va
mot lóp tliù y tà vói 35 hoc sinh cùng dugc khai giàng [47.167] va [3.5], Dò
chình là he thóng càc truóng cao dang, tmng hoc va sa càp dào tao càn bó ky
thuàt nóng nghiép d^u tién duói chình quyén dàn chù nhàn dàn.
Còng tàc huóng dàn giùp da nòng dàn mang lai hiéu qua va to lón, góp
phàn quan txgiig khàc phuc hàu qua lù lut va d% lui nan dói là viéc dòng vién
huóng dàn nóng dàn tliay mùa chuyén vu: quyét tàm tàng dién tìch tròng màu,
tàng san lugng màu de bù lai tliiéu hut san lugng lùa do lut gay ra. Giù truang
tliay mùa chuyén vu dat két qua rat khà quan: Muc san xuàt tmng binh càc loai
màu hrcfng thuc (ngò, khoai, san, dò.,.) càc nàm truóc dò trong 4 lién khu là
254.450 tàn tliì nàm 1946 riéng ó Bàc bó dà san xuàt 517.000 tàn (con sÓ tmng
binh cùa Bàc bò là 198.000 tàn) tàng 310% so vói san lugng tmng binh ve màu
hàng nàm [3.7]. Vói su nò lue vugt bàc cùa E)àng, Nhà nuóc va nhàn dàn sau
mot nàm phàn dàu, nòng nghiép nuóc ta dà dat dugc nhùng thành qua dàng
khìch le. Mot vai con so sé nói lén diéu dò:


19

- Vu chiém nàm 1946 (vùa qua can lù lut bòi cuòi nàm 1945) chi tình ba
lién khu: Viét Bàc, lién khu 111 va lién khu IV dà thu hoach dugc trén 1.000.000
tàn tlióc, tàng han mùc san xuàt tmng bìnli cùa càc vu chiém tur 1938 dén 1943
trén 300.000 tàn.
- C!àc loai màu luang thuc (ngó, khoai, san, dò) dén cuoi nàm 1945 dàu
nàm 1946 cùng dà thu hoach han truóc trén 466.000 tàn (bang 372.000 tàn quy
thóc [74.48]
- Vu mùa nàm 1946, dién tìch gieo cày lùa a Bàc bó da dat 890.000 ha,
cho san lugng 1.155.000 tàn (nàm 1944 là 832,000 tàn, nàm 1943 là 952.000
tàn) [52.48]
Vói nhirng dàn liéu néu trén eó thè nói kinh té nòng nghiép Viét Nam bi
tàn phà kiét qué trong chién tianh va duói che do cu, sau càch mang Tliàng
Tàm dà thuc su tròi day trong che dò mói. Cùng vói nhirng tliàng igi buóc dì^u
rat quan trong trén càc màt tran chình tri, quàn su, vàn hóa- xà bòi, thành tich
cùà san xuàt nòng nghiép trong nàm dàu duói che dò dàn chù nhàn dàn dà góp
phàn xày dung nén tàng kinh té cho su nghiép "Kliàng chién kién quóc" cùa
nhàn dàn ta. Viéc tàng dién tìch va san lugng càc cày luang thuc, dac biét là su
tàng truóng vugt bàc san lugng càc loai cày màu ò Bàc bó ngay sau lu lut lón
dà dàm bào dugc luang thuc cho nhàn dàn, dà'y lui dugc nan dói. Dò là tliành
tìch diiu tién cùa nòng nghiép dirai che dò mói. Thành tìch dò eó y nghìa to km
khòng chi ve màt kinh té ma con ve màt chình tri-xà bòi. Dành già két qua
phàn dàu mot nàm cùa nhàn dàn

ta, dóng chi Vò Nguyén Giàp tuyén bó:

"Cuòc càch mang dà chién thàng dugc nan dói, thuc là mot ky còng cùa che dò
dàn chù" [52.49]

20

aiUDNG 2
DÀNG LÀNH DAO, TO ailTC XÀY DUNG KINII TE NÒNG NGHIÉP
KHANG

cium

TRONG NIRJKG NÀM 1947 - 1949

2.1. DWNG LÓI , CHÙ TRUdNG XÀYDlNG KINH TE NÒNG NGIUÈP KIIANG
anmcùADÀNG.

Do dà tàm xàm luofc cùa thuc dàn Phàp, nhàn dàn ta khòng con con
duòng nào kliàe, buòc pliai c^m vù khi dihig lén bao ve nén dóc làp thóng nhàt
cùa té quóc. Ngày 19/12/1946 cuòc khàng chién toàn quóc bat d^u.
De eó thè khàng chién va dua kh^ng chién dén tliàng lai trong diéu kiCn
eó su chénh léch r^t lón ve tiém lue kinh té, lue lucmg quàn su, vu khi va
phucfng tién chién tranh... giira ta va Phàp, Dàng ta dà xàc dinh cuòc khàng
chién cùa nhàn dàn ta là cupe chién tranh nhàn dàn, toàn dàn toàn dién vói
pliucmg chàm khàng chién tnròng ky, tu lue canh sinh... Duòng lói xày dung
nén kinh té khàng chién là mot bò phàn cùa ducmg lói khang chién toàn dàn,
toàn dién... cùa Dàng. Trong tàc plwlni " Khàng chién nhàt dinh thang loi" dóng
chi Truóng Qiinh dà nhàe lai lòi day cùa I^nin: "Muón thàt su làm chién tranh,
e ^ phài eó mot hàu phuong chac clian va co to chitc" [29.141], Xét ve màt
kinh té "hàu phuong chàc chan va co tó chuc" chình là mot nén kinh té co khà
nàng dàm bào duoe dói song cùa nhàn dàn dóng thòi co khà nàng huy dóng
nhanh chóng de cung c^p cho nhu cfiu cùa mat tran. Nuóc ta khi bat dàu khàtig
chién , vói mot nén kinh té nóng nghiép lac hàu, cà thè phàn tàn, trình dò san
xu^t va nàng lue san xuà't con r^t thà'p kém thì viéc tó cinte liOu phuong, to