lịch sử địa phương 7 hà nam

Ngaứy soaùn :
Ngày dạy :
Tit 68+ 69 + 70:

sử địa phơng
Khái quát lịch sử văn hoá tỉnh H Nam từ TK X đến
giữa TK XIX
A/ Mục tiêu:
Hiểu thêm về kiến thức lịch sử địa phơng, hiểu lịch sử tỉnh H Nam.
Hiểu khái quát lịch sử - văn hoá tỉnh H Nam từ nguồn gốc đến giữa TK XIX.
Giáo dục học sinh lòng tự hào về lịch sử quê hơng, từ đó các em có ý thức gắn
bó với quê hơng và xây dựng quê hơng giàu đẹp.
Su tầm các danh của tỉnh H Nam.
B/ Phơng tiện dạy học:
Bản đồ hành chính tỉnh H Nam.
C/ Tiến trình dạy - học.
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra
3. Bài mới.
Quê hơng, con ngời H Nam và nền văn minh sông Hồng.
Học sinh đọc tài liệu
? Em hãy nêu vị trí, nguồn gốc của tỉnh
H Nam ?
? Từ khi thành lập đến nay H Nam có
những tên gọi nh thế nào ?
? Em hãy đọc tên thành phố và các
huyên trong tỉnh ?
- Học sinh đọc tài liệu ó tỡm hiu
? Em hãy kể tên và giới thiệu một vài
nét chính về các danh nhân tiêu biểu
của tỉnh H Nam ?

I. Địa danh H Nam qua các thi
kì lịch sử.
- H Nam thuộc vùng đất cổ ở
Đồng Bằng sông Hồng, một trong
những nơi phát tích nền văn minh
sông Hồng.
- Một vùng đát giáp kinh đô Thăng
Long ( phớa Nam H Ni )
- Thời Hùng vơng thuộc bộ Dơng
Truyền.
Thời Bắc thuộc (179- trớc công
nguyên) đến năm 938 thuộc quân
giao chỉ của Châu Giao.

- 1991 H Nam nhập với tỉnh Nam
nh gọi là Nam H.
1
53 v Tin s v 3 v Tin s (Tin s
vừ), tớnh t ngi u tiờn nm 1429 -
Tin s Nguyn Khc Hiu n ngi
cui cựng vo nm 1910 l c Phú bng
Bựi K. Thc ra, khoa c thi quõn ch
cng chm dt vo 8 nm sau ú- nm
1918)
H Nam l mnh t hiu hc, tt nhiờn
õy kt tinh nhng nhõn vt t,
m phi i khoa, tc Tin s. Cha
cú iu kin kim kờ s liu chớnh xỏc
v s ngi Tin s ng i, di
õy ch vit v 53 v Tin s v 3 v

Tin s (Tin s vừ), tớnh t ngi u
tiờn nm 1429 - Tin s Nguyn Khc
Hiu n ngi cui cựng vo nm
1910 l c Phú bng Bựi K. Thc ra,
khoa c thi quõn ch cng chm dt
vo 8 nm sau ú- nm 1918)
Nm Quý Su (1433) ụng c c lm
Chỏnh s sang nh Minh. ễng lm quan
n Tuy lc i phu nhp ni hnh khin,
Hn lõm vin tha ch, Tri tam quỏn s,
kiờm khu mt vin s, Nhp th kinh diờn,
cựng Nguyn Trói tham gia hu vic
ging dy cho vua tr.
tam giỏp ng Tin s xut thõn
(Hong giỏp) khoa K Mựi niờn hiu
Cnh Thng th 2 (1499), i Lờ
Thỏnh Tụng. Lm quan Ph doón ph
Phng Thiờn.
? Trong lĩnh vực khoa học,cỏc khoa
bng có danh nhân nào ?
- 1997 Nam H chia làm hai tỉnh là
H Nam và Nam nh, nay H
Nam có 6 huyên và 1 thành ph.
II. H Nam trong nền văn minh Đại
Việt
1/. Những danh nhân tiêu biểu ở
tỉnh H Nam.
* Trong lĩnh vực khoa học.
* Nguyn Khc Hiu (1400-1472)
Nguyn Khc Hiu t l Thun

Thn, sinh nm Canh Thỡn (1400),
mt nm Nhõm Thỡn (1472), th 72
tui. ễng quờ thụn Thanh Khờ, xó
Ho Khờ, huyn Bỡnh Lc.
Nguyn Khc Hiu nht giỏp
Tin s cựng khoa vi Trỡnh Thun
Du (Duy Tiờn), khoa Minh Kinh,
nm K Du, niờn hiu Thun Thiờn
2 (1429) i Lờ Thỏi T. Lm quan
n chc Hn lõm vin trc hc s,
Nhp th kinh diờn. Tng i s sang
nh Minh.
* Trỡnh Thun Du (1402-1481)
Trỡnh Thun Du tờn tht l Trn
Thun Du (vỡ kiờng tờn huý m vua
Lờ Thỏnh Tụng, sau mi i l Trỡnh
Thun Du), tờn hiu l Mt Liu.
ễng l nho s v l quan chc thi
Lờ. Quờ ụng Tõn i, Duy Tõn,
nay l xó i Sn, huyn Duy Tiờn.
ễng khoa Minh Kinh, nm K
Du, niờn hiu Thun Thiờn 2
2
? Trên lĩnh vực vn hc ngh thut có
những danh nhân nào ?
- Giáo viên diễn giảng giúp học sinh
hiểu về các danh nhân văn học.
ễng l cha ca Phú bng V Vn Bỏo
v C nhõn V Vn Ngh. Thy dy
ca Tam Nguyờn Nguyn Khuyn v

Tin s V Hu Li. c nhõn khoa
Canh Tý (1840).
C bn i Nguyn Khuyn l Nguyn
Tụng Mi, Tin s , lm quan n Hin
sỏt s Thanh Húa. ễng thõn sinh nh
th l Nguyn Lin, vn theo ũi nho
hc, 3 khoa Tỳ ti, chuyờn ngh dy
hc kim sng x vn Bựi.
M Nguyn Khuyn l b Trn Th
Thoan, quờ lng Vn Khờ, tc gi l lng
Ngũi, nay thuc xó Yờn Trung, huyn í
Yờn, tnh Nam nh.
(1429) i Lờ Thỏi T.
* Dng c K (1475-1564)
Cũn cú tờn gi l Dng c Thy.
ễng sinh nm t Mựi (1475), mt
nm Giỏp Tý (1564). Quờ xúm D
Ho, xó D An, huyn Duy Tiờn.
* Lờ ỡnh Tng (1474-?)
Sinh nm 1474, cha rừ nm mt.
ễng quờ Cao Mt, huyn Kim
Bng, nay l thụn Cao Mt, xó Lờ
H, huyn Kim Bng. tam
giỏp ng Tin s xut thõn khoa
Nhõm Tut niờn hiu Cnh Thng
th 5 (1502), i Lờ Hin Tụng.
Lm quan n Phú ụ ng s
* Lý Trn Thn (1721-1776)
Lý Trn Thn quờ Lờ Xỏ, xó Chõu
Sn, huyn Duy Tiờn. ễng sinh

ngy 12 thỏng Ba nm Tõn Su
(1721), Tam trng i Lờ Cnh
Hng th 4. Lm Tri huyn Phỳ
Xuyờn 21 nm. ễng l con r ca
Bng nhón Lờ Quý ụn.
* Văn học nghệ thuật
V Vn Lý (1809-1879)
V Vn Lý sinh nm K T (1809),
mt nm K Móo (1879). ễng quờ
xó Vnh Tr, huyn Nam Xng,
tnh H Ni nay l th trn Vnh Tr,
3
? Trình bày những hiểu biết về Lịch sử
thời kì Lý, Trần, Hồ ?
? Cuộc dời đô của Lý Thái Tổ ?Cuộc
chinh phạt Chiêm Thành của vua tôi nhà
Lý qua đất Hà Nam?
? Trong cuộc kháng chiến chống Mông –
Nguyên của nhà Trần, tướng nào của Hà
Nam đã có câu nói nổi tiếng về tinh thần
đánh giặc kiên cường bất khuất của nhân
dân ta ?
- Trần Bình Trọng – Quê Thanh Liêm.
? Thời kì Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa,
nhân dân Hà Nam đã tham gia như thế
nào ?
5) Đó là ba chị em Ả Đào dùng tiếng hát
mê hoặc giặc Minh tạo điều kiện cho
nghĩa quân giết giặc.
? Trình bày những nét chính của Lịch sử

Hà Nam từ giữa thế kỉ XVI đến thế kỉ
XIX ?
-> Các nhóm trình bày kết quả…
Đây là thời kỳ Đại Việt lâm vào tình
huyện Lý Nhân.
Năm 33 tuổi đỗ Tam giáp đồng Tiến
sĩ xuất thân khoa Tân Sửu, niên
hiệu Thiệu Trị thứ nhất (1841). Làm
quan đến chức Quốc Tử giám tế
tửu. Sau cáo quan về quê dạy học.
Nguyễn Khuyến (1835-1909)
Nguyễn Khuyến có tên là Nguyễn
Văn Thắng, hiệu Quế Sơn, tự Miễn
Chi. Ông sinh ngày 15-2-1835 (tức
18 tháng Giêng năm Ất Mùi).
Nguyễn Khuyến xuất thân từ một
gia đình nhà nho nghèo, hai bên nội
ngoại đều có truyền thống khoa
bảng. Bên nội quê gốc ở vung Treo
Vọt, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh, di cư
ra Yên Đổ, cho đến thời nhà thơ đã
được năm trăm năm.
III/ Hà Nam dưới các triều
đại Lý, Trần, Hồ, Lê
1)Cuộc dời đô của Lý Thái Tổ
năm Canh Tuất (1010) qua đất
Hà Nam chắc chắn nhận được sự
đóng góp cả vật chất lẫn tinh thần
của nhân dân HàNam. Bởi lẽ cuộc
rời đô đòi hỏi cần nhiều nhân lực,

vật lực.
2) Năm 1069, Lý Thánh Tông hạ
chiếu thân chinh đi đánh Chiêm
Thành. Đoàn quân khổng lồ 5 vạn
người đi qua Phủ Lý Nhân, nhân
dân Hà Nam là những người ủng
hộ, giúp đỡ rất nhiều cho đội quân
4
trạng khủng hoảng, kinh tế sa sút, đời
sống nhân dân cực khổ, các thế lực
phong kiến nổi lên giành quyền lực.
Nhà Mạc trị vì vào năm 1527, loạn
chiến tranh Nam Bắc, rồi sự phân chia
đàng trong đàng ngoài đã dẫn tới cảnh
tiêu điều ở nông thôn Hà Nam. Năm
1771, ba anh em Nguyễn Nhạc,
Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ cùng nhau
dấy binh khởi nghĩa tại Tây Sơn. Ngày
17/12/1788, Tôn Sĩ Nghị chiếm đóng
Thăng Long.
? Thời kì nhà Nguyễn khi Nguyễn Ánh lên
ngôi, tình hình Hà Nam có gì đổi mới ?
- Hs tìm hiểu và trình bày những lễ hội
tiêu biểu ở Hà Nam…
- GV cho HS ghi những nét văn hóa
tiêu biểu
Tại đây, vào năm 987, vua Lê Đại Hành
đã về mở hội thi cầy. Hơn 100 năm sau,
năm 1118 vị vua thứ tư triều Lý, Lý Nhân
Tông cùng đoàn tuỳ tùng theo dòng Châu

Giang ghé thăm núi Đọi, thấy cảnh sắc
núi sông hữu tình đã cho xây dựng chùa,
của triều đình
3) Trong cuộc kháng chiến chống
quân Nguyên lần thứ 2 (1285) vua
tôi nhà Trần đã rút khỏi Thăng
Long theo sông Thiên Mạc về
Thiên Trường. Trên đường rút lui,
quân ta dựa vào các điểm chốt để
mai phục quân địch. Nhiều tấm
gương hy sinh cao cả như Trần
Bình Trọng vốn dòng dõi Lê Hoàn
quê ở Thanh Liêm đã đanh thép
trả lời quân thù: "Ta thà làm ma
nước Nam chứ không thèm làm
vương đất Bắc".
4) Năm 1416 tại Lũng Nhai, Lê
Lợi dựng cờ khởi nghĩa. Nhân dân
Hà Nam đã tham gia khởi nghĩa
với một trái tim nhiệt thành yêu
nước. Đó là Vũ Cố ở Thanh Liêm
đã dẫn đường cho đại quân của Lê
Lợi đánh tan giặc tại Lý Nhân tạo
điều kiện thuận lợi cho quân ta
tiến công bao vây Đông Đô.
5) Đó là ba chị em Ả Đào dùng
tiếng hát mê hoặc giặc Minh tạo
điều kiện cho nghĩa quân giết
giặc.
IV/ Hà Nam từ thế kỷ XVI

đến giữa thế kỷ XIX
1) Thời Tây Sơn : Nguyễn Huệ
- Quang Trung
Ngày 22/12/1788 Nguyễn Huệ
xuất quân ra Thăng Long. Ông
chia thành 5 cánh quân tiến đánh.
Đoàn quân Tây Sơn cùng nhân
dân Hà Nam tiêu diệt cứ điểm
Hoàng Anh (Thanh Liêm) đồn
5