Phương pháp tả cảnh

NGỮ VĂN 6
Tiết: 87

Trường: THCS Nguyễn Văn Cừ
Giáo viên: Phạm Thị Hà


TiÕt
87:

I. PHƯƠNG PHÁP TẢ CẢNH.
1. Xét ví dụ.

Thảo luận nhóm
1. Đoạn văn tả cảnh gì?
2. Cảnh đó có đặc điểm gì nổi
bật ( tìm những hình ảnh
miêu tả)?
3. Cảnh được tả theo trình tự
nào?
4. Thái độ, mục đích của tác giả
khi miêu tả?

a. Những động tác thả sào, rút sào rập ràng
nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương
Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt
cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh
ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như
một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh, hùng vĩ.
( Võ Quảng)
b. Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ

Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn.
Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ
ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn
đen trĩu nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa
những đầu sóng trắng. Thuyền trôi giữa dòng, con
sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ rừng
đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành
vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa
trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp
kia om lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá
mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ,... Lòa nhòa
ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai.
( Đoàn Giỏi)


TiÕt
87:

I PHƯƠNG PHÁP TẢ CẢNH.

Đoạn

Đối tượng
miêu tả

Đặc điểm

1. Xét ví dụ.
2. Nhận xét.
* Muốn tả cảnh cần:

a.

- Xác định đối tượng miêu tả;
- Quan sát lựa chọn hình ảnh
tiêu biểu;
- Trình bày những điều quan
sát được theo một thứ tự.

b.

Miêu tả
hình ảnh
Dượng
Hương
Thư trong
một chặng
đường của
cuộc vượt
thác

Tả cảnh
dòng
sông
Năm Căn

Động tác thả sào, rút
sào nhanh như cắt;
pho tượng đồng
đúc;hai hàm răng

cắn chặt;quai hàm
bạnh ra; cặp mắt nảy
lửa ghì trên ngọn
sào; hiêp sĩ của
Trường Sơn oai linh,
hùng vĩ
Nước ầm ầm đổ ra
biển ngày đêm như
thác; cá nước bơi
hàng đàn đen trũi nhô
lên, hụp xuống; người
bơi ếch giữa những
đầu sóng trắng;
thuyền bơi giữa dòng;
con sông rộng hơn
ngàn thước;rừng
đước dựng lên cao
ngất; hai dãy trường
thành vô tận

Trình
tự
miêu tả

Theo
diễn
biến
các
hoạt
động

Mục đích
miêu tả

Qua cuộc
vượt thác
của Dượng
hương Thư,
người đọc
hình dung ra
được sự dữ
dội của thác
nước.

Dựng lên
Không
một bức
gian:
tranh thiên
lòng
nhiên đẹp
sông
một vẻ đẹp
-> bờ
hùng vĩ, trù
sông
phú và nên
thơ.

TiÕt
87:
Lũy làng
Lũy làng là môt vành đai phòng thủ kiên cố! Lũy làng có ba vòng bao quanh làng.
Màu xanh là màu của lũy: Giới thiệu khái quát lũy tre làng.
Lũy ngoài cùng ,trồng tre gai, thứ tre gốc to, thân to nhưng ngoằn ngoèo không
thẳng, cành rậm đan chéo nhau. Mỗi nhánh tre lại có những gai tre nhọn hoắt, rất
cứng, mà những ai bén mảng vào ven lũy, vô ý giẫm phải, khêu nhổ cũng khá phiền.
Lũy tre ngoài cùng này không đốn, tre đời nọ truyền đời kia. Tre cụ, tre ông, tre bà,
tre cha, tre mẹ, tre con, tre cháu, chút chít, chằng chéo bằng ngọn, bằng tán, bằng
cách ấy khiến con sẻ bay cũng không lọt... Những gốc tre cứ to bự lên, chuyển thành
màu mốc, khép kín vào nhau, thành bức tường thành bằng tre mà với chiến tranh giáo
mác, voi ngựa thời xưa, muốn đột nhập vào làng chẳng dễ gì!
Lũy giữa cũng toàn tre nhưng là loại tre thẳng [....]
Lần lượt miêu tả ba vòng tre từ ngoài vào trong
Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai
khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy, bẹ măng bọc kín thân cây non, ủ kĩ như áo mẹ
trùm lần trong lần ngoài cho đứa con non nớt. Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có
tình mẫu tử.
Nhận xét khái quát, cả nghĩ về loài tre.
( Ngô Văn Phú)


TiÕt
87:

I. PHƯƠNG PHÁP TẢ CẢNH
1. Xét ví dụ.
2. Nhận xét
* Muốn tả cảnh cần:

- Xác định đối tượng miêu tả;
- Quan sát lựa chọn hình ảnh tiêu biểu;
- Trình bày những điều quan sát được
theo một thứ tự.
* Bố cuc của bài tả cảnh thường có ba
phần:
- Mở bài: giới thiệu cảnh được tả;
- Thân bài: tâp trung tả cảnh vật chi tiết
theo một thứ tự.
- Kết bài: thường phát biểu cảm tưởng về
cảnh vật đó.
Ghi nhớ ( SGK/47 )

Trả lời nhanh: đúng hay sai?
Đ Muốn tả cảnh hay cần quan sát kĩ
A:
lưỡng để nắm bắt được nét riêng biệt
của sự vật.
S Văn tả cảnh không sử dụng nhiều
B:
từ tượng hình, tượng thanh, không
vận dụng phép tu từ so sánh, nhân
hóa...
Đ Khi miêu tả cần đặt đối tượng
C:
trong các mối quan hệ với thiên
nhiên, với con người....
S Tìm ý và chọn ý không cần phù
D:
hợp với ý tưởng của bài văn.

Đ Trong bài văn miêu tả, có thể tả
E:
trực tiếp hoặc tả gián tiếp.


TiÕt
87:

I. PHƯƠNG PHÁP TẢ CẢNH.

b, Thứ tự miêu tả:

II. LUYỆN TẬP.

- Từ ngoài vào trong,

1. Bài tập 1: Tả quang cảnh lớp học trong
giờ Tập làm văn.
a, Chọn các hình ảnh tiêu biểu:
- Cô giáo/ thầy giáo
- Không khí lớp,
- Quang cảnh chung của phòng học
(bảng đen, bốn bức tường, bàn ghế...),
- Các bạn( tư thế, thái độ, chuẩn bị viết
bài,...),
- Cảnh viết bài,
- Cảnh ngoài sân trường,
- Tiếng trống,...

- Từ phía trên bảng, cô giáo đi xuống

dưới lớp,
- Từ không khí chung của lướp học
đến bản thân người viết,...
2. Bài tập 2.
-Trình tự không gian,
- Trình tự thời gian,
- Từ khái quát đến cụ thể,...


TiÕt
87:

I. PHƯƠNG PHÁP TẢ CẢNH.
II. LUYỆN TẬP.
1. Bài tập 1: Tả quang cảnh lớp học trong
giờ Tập làm văn.
2. Bài tập 2.
-Trình tự không gian,
- Trình tự thời gian,
- Từ khái quát đến cụ thể,...
3. Bài tập 3.
Dàn ý sơ lược:
a. Mở bài: tên văn bản “Biển đẹp”.
b. Thân bài: lần lượt tả vẻ đẹp và màu
sắc của biển ở nhiều thời điểm, góc
độ khác nhau:
-

Buổi sáng;

- Buổi chiều:chiều lạnh, nắng tắt sớm;
chiều nắng tàn, mát dịu.
- Buổi trưa;
- Ngày mưa rào;
- Ngày nắng
c. Kết bài.Nhận xét và suy nghĩ của
mình về sự thay đổi cảnh sắc biển.


TiÕt
87:

I. PHƯƠNG PHÁP TẢ CẢNH.

4. Bài tập 4.

II. LUYỆN TẬP.

Điền các từ: ráo, vàng óng, phất phơ, uy nghi,
xanh rờn, bạt ngàn, hun nóng, vù vù, sặc sỡ,
xanh thẳm vào chỗ trống sao cho phù hợp.

1. Bài tập 1.
2. Bài tập 2.
3. Bài tập 3.

Những ngày nắng ........
ráo như hôm nay, rừng khô
hiện lên với tất cả vẻ................
uy nghi tráng lệ của nó,

vàng óng Những thân cây trám
trong ánh mặt trời................
vỏ trắng vươn lên trời, chẳng khác gì những cây
phất phơ
nến khổng lồ, đầu lá rũ....................như
những
bạt ngàn Từ trong biển lá................
xanh rờn
đầu lá liễu.................
đã bắt đầu ngả sang vàng úa, ngát dậy một mùi
hương lá tràm bị...................
hun nóng dưới ánh mặt trời,
tiếng chim không ngớt vang ra, vọng mãi lên trời
xanh thẳm không cùng. Ta có thể nghe thấy
cao....................
vù vù
tiếng gió................
bất tận của hàng ngàn loại
côn trùng có cánh không ngớt bay đi, bay lại trên
sặc sỡ
những bông hoa nhiệt đới...............


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Nắm vững kiến thức bài học, học thuộc ghi nhớ SGK
và viết chính tả.
- Hoàn thiện các bài tập phần luyện tập.
- Soạn bài: “Buổi học cuối cùng”