Kĩ thuật chế tác hòn non bộ

Kỹ thuật chế tác non bộ
Chơi non bộ là thú chơi vô cùng tao nhã đối với tất cả những ai có tâm hồn phóng khoáng, biết
yêu thiên nhiên, biết hòa mình vào sự sống của tạo vật, biết thưởng thức cái đẹp thuần khiết của
cảnh vật xung quanh. Những hòn đá nhỏ dựng lên, điểm xuyến những cây cổ thụ nhỏ nhắn xinh
xinh, soi mình trên hồ nước nhỏ, có năm ba con cá vàng, cá bạc nhởn nhơ trước mắt của ông câu
cá, ngồi tràm ngâm bên bờ khe suối nhỏm...Đó là hình ảnh của một con người minh triết, hay một
người bình thường, muốn tìm cho tâm hồn đôi phút thoải mái, quên đi những vướng bận cuộc
đời...
1 - Thế núi của non bộ
1.1. Ngọn độc phong
Chỉ có một ngọn núi đơn độc, không có núi phụ (núi khách) cận kề, cũng không có đồi, gò chung
quanh chân núi. Thế núi đơn độc, tất nhiên phải cao và hiểm trở.. Ngọn độc phong đơn độc,
nhưng ngạo nghễ, như kẻ anh hùng đầu đội trời, chân đạp đất, không hề biết kiêng sợ một ai
v.v....
1.2. Ngọn song phong
Thế song phong là thế núi có hai ngọn núi trong bồn hay bể cạn. Một núi cao và một núi thấp, vị
trí nằm ngang hàng nhau. Nếu hai ngọn núi đều cao vút lên trời thì gọi là song phong, còn nếu
ngọn của núi cao hơn nghiêng về bên núi thấp thì nó mang tên khác là PHU THÊ hay PHỤ TỬ.
1.3. Ngọn đa phong
Thế đa phong là thế núi có trên hai ngọn, như ba hoặc bốn ngọn... nối tiếp nhau tạo thành thế
trường sơn. Những ngọn này cao thấp khác nhau, tạo nên nhiều tầng, nhiều lớp cao thấp. Tuy
nhiên phải có một núi chủ, đặt ở vị trí nào cũng được.
1.4. Ngọn kỳ phong
Thế núi này đứng biệt lập ra một nơi, cách xa những núi nhỏ khác. Thế núi không những cao lớn
dị thường, và cón nên vẻ kỳ bí gây sự tò mò cho người thưởng ngoạn. Ngọn kỳ phong có thế núi
chớn chở, ngọn cao vút tận mây, so với những ngọn núi gần đó thì chiều cao và chiều rộng cách
xa một trời một vực. Thế núi này thường được đặt trong một góc vườn hay sân rộng mới đúng vị
thế của nó.
1.5. Ngọn cương lĩnh
Thế núi cương lĩnh là thế núi thấp, ngọn bằng, đây là thế núi già, chung quanh có nhiều đồi trọc.
Trong thế núi này chúng ta kiến tạo được nhiều sông suối, ao hồ, đường mòn khúc khửu quanh

co, tạo thành được nhiều cảnh trí vừa lạ, vừa đẹp.
1.6. Ngọn long thăng

Thế núi Long Thăng có hình dáng con rồng đang trỗi dậy bay lên. Thế núi hiểm trở, sườn nghiêng
và ngọn dốc lên cao, tượng trưng cho sự vươn mình trỗi dậy, không chịu khuất phục, đầu hàng
nghịch cảnh. Khó khăn đến mấy cũng cố vươn lên, cất đầu lên cho bằng được.
1.7. Ngọn lập chương
Thế núi vừa cao vừa rộng nhìn xa như một bức bình phong chớn chở, vách núi dựng đứng, có thể
bằng phẳng trơn tuột mà cũng có thể đá dựng đứng chớn chở như gươm, gây nên sự hiểm trở vô
lường. Vách núi như vậy thật hiểm gọi là Huyền Nhai.
1.8. Ngọn kỳ nham
Thế 1 Thế 2
Thế núi kỳ lạ, ngọn có dạng hình thù đặc biệt như một tàng cây, một hình thù của người hay vật.
Như kiểu núi Voi Phục, núi Mẹ Bồng con vv....Dạng núi này đưa vào hòn non bộ thường không
được đẹp, trừ trường hợp có những tảng đá có sẵn hình thù quái dị đặt vào thì lại khác. Nếu
không thì phải có bàn tay khéo léo của con người, chịu khó gọt đẽo, mài giũa tinh vi từng đường
nét vv..
2. Cách bố cục của hòn non bộ
Non bộ là một tác phẩm nghệ thuật , nên cũng như thơ văn và nhạc, họa, sáng tác phải có bố
cục vững vàng. Bố cục của non bộ chịu ảnh hưởng của luật không gian ba chiều của hội họa như:
cao thấp, xa gần, trên dưới... Quả núi được chia ra làm 3 phần rõ rệt:
2.1. Ngọn núi:
Ngọn núi còn gọi là chóp núi, hay đỉnh núi. Đây là phần cao nhất của quả núi. Ngọn núi nếu nhọn
là núi trẻ, và tròn đầu là núi già. Thường thì non bộ người ta chơi núi trẻ nên ngọn núi vút thẳng
lên tượng trưng cho trời. Trời thì ở vị trí cao nhất, nên nếu trên chót đỉnh có cây là sai nguyên tắc.
2.2. Sườn núi:
Sườn núi nằm vào khoảng giữa của quả núi. Đây là phần lớn nhất và quan trọng nhất, giá trị của
quả núi đẹp xấu ra sao tùy vào sự bài trí của phần này. Sườn núi tượng trưng cho người. Sườn
núi thường có gềnh, thác, hang động, khe rãnh, và những gì liên quan đến sự sống của động và
thực vật.

2.3. Chân núi:
Chân núi là phần nền của quả núi, tính từ phần nền nổi trên mặt nước, xuống phần đá ngầm, và
phần đế của quả núi. Chân núi tưựong trưng cho đất, nên vừa vững chắc, vừa phì nhiêu, tùy vào
đó mà tạo sông, suối, ao, hồ, có ruộng, vườn, có sự sống của con người và muông thú.
Chú ý: Vị trí núi phải đặ cho hợp lý để giữ sự cân đối, phải "đồng thanh, đồng thủ" mới đẹp mắt.
Diện tích núi không được chiếm quá hai phần ba mặt hồ.
3. Các bước tiến hành khi chế tác hòn non bộ
3.1. Vẽ phác thảo
Muốn làm một hòn non bộ, trước hết ta cũng nên cẩn thận lấy giấy, viết ra vẽ một phác thảo. Có
thể dùng đá làm mô hình giả dưới đất để từ đó mà rút ra được những ý kiến mới mẻ trước khi làm
chính thức.
3.2 Chuẩn bị vật liệu
Vật liệu chính để làm non bộ là đá; (loại đá thích hợp nhất là đá San hô), xi măng, cát, sắt, đây là
những loại vật liệu để xây, kết nối các khối đá lại với nhau hay xây hồ, bể cạn.
3.3. Đồ trang trí phụ
Muốn hòn non bộ đẹp và có hồn, phải bổ sung những đồ trang trí như: chùa, nhà, chim, thú, ngư,
tiều, canh, mục và kể cả cây cảnh.
3.5. Cây trồng trên non bộ
Cây trồng trên non bộ phải nhỏ nhắn, nhưng phải có dáng cổ thụ, chịu hạn, dễ bám vào đá. Một
số cây hay dùng như: cần thăng, sung, kim quít, đinh lăng lá nhỏ, sanh, si, bồ đề, thạch tùng, vạn
niên tùng( tùng La Hán), dương xỉ son liễu, ngâu, khế, ngũ trảo, bùm sụm, trầu bà, tóc tiên, thủy
trúc v.v....
3.4. Đồ nghề
Muốn hòn non bộ đẹp, phải có cưa, đục, rũa, búa để gọt, đẽo v.v... cho các hòn đá đẹp và vừa
theo đúng ý mình.