BDHSG: Từ đơn- Từ phức

BÀI 1: TỪ ĐƠN – TỪ PHỨC
I.Mục tiêu:
- Củng cố nâng cao kiến thức về từ đơn,từ phức.
-Rèn luyện thêm kĩ năng về xác định đúng từ đơn,từ phức.
II. Hoạt động dạy học:
1.Kiến thức cần ghi nhớ:
Từ đơn: Từ gồm 1 tiếng có nghĩa
Từ phức:Từ gồm 2 hay nhiều tiếng có nghĩa
Từ phức(AB) Từ đơn(AB)
*Kết cấu chặt chẽ
*Không thể chêm xen
VD:
nhà đá (nhà tù)
cây chanh
sân bay
nhà đất
cà chua (quả cà chua)
*Kết cấu không bình thường,trật tự không
bình thường
VD:
mát tay
ấm đầu
* Căn cứ vào nghĩa
AB có nghĩa X
(X không phải là phép cộng nghĩa)
VD:
-sách vở gọn gàng ngăn nắp.
-->Sách vở: tài liệu họctập
-Cậu cứ nói chuyện sách vở.
-->Sách vở:điều lí thuyếtkhông
gắn với thực tế

-Áo dài này rất hợp với cậu.
-->Áo dài:tên một loại áo
Lưu ý:
Đây là trường hợp 2 đơn vị khác nhau nhưng
vỏ âm thanh giống nhau
*Kết cấu lỏng lẻo
*Có thể chêm xen
VD:
nhà (lợp) ngói
quả chanh
sân gạch
nhà tranh
nhà khách
cà chua (quá)
VD:
tay mát
đầu ấm
nghĩa A +nghĩa B = nghĩa X
VD:
Em đã mua đủ sách vở.
-->Sách vở:sách và vở
Áo dài quá.
-->áo rất dài
1
Để tạo câu
Trật tự xuôi
Trật tự ngược
2.Luyện tập:
Bài 1:
Dùng dấu gạch chéo tách các từ

trong đoạn văn sau:
Mùa xuân mong ước đã đến.. Đầu
tiên ,từ trong vườn, mùi hoa hồng,
hoa huệ sực nức bốc lên
Gợi ý: sử dụng các dấu hiệu trên
để phân biệt
Bài 2:
Tìm từ phức có trong các đoạn
văn sau đây:
a,
“Tôi chỉ có một ham muốn, ham
muốn tột bậc là làm sao cho
nướcta được độc lập tự do, đồng
bào ta ai cũng có cơm ăn, áo
mặc,ai cũng được học hành .”
b,
Xe chúng tôi lao chênh vênh trên
dốc cao của con đường xuyên Tỉnh
Hoàng Liên Sơn. Những đám mây
trắng nhỏ sà xuống cửa kính ô tô
tạo nên một cảm giác bồng bềnh
huyền ảo.Chúng tôi đang đi bên
những thác trắng xóa tựa mây trời,
những rừng cây âm âm, những
bông hoa chuối đỏ rực lên như
ngọn lửa.
Bài 3:
Khoanh tròn chữ cái trước câu có
bộ phận in đâm là 1 từ( từ phức),
chỉ rõ nghĩa của từng từ:

a, Cánh én dài hơn cánh chim sẻ.
b,Những cánh én lại bay về.
Mùa xuân/ mong ước/ đã /đến./. Đầu
tiên/,từ/ trong /vườn,/ mùi/ hoa hồng,/
hoa huệ /sực nức /bốc lên
Từ phức:
ham muốn,tột bậc,làm sao, độc
lập, tự do,đồng bào, học hành
Chúng tôi, chênh vênh, Hoàng
Liên Sơn, ô tô, tạo nên, cảm giác,
bồng bềnh, huyền ảo,trắng xóa,
mây trời, âm âm, hoa chuối, đỏ rực
a, Cánh én dài hơn cánh chim sẻ.
Những cánh én lại bay về.
2
b
c,Cánh gà nướng rất ngon.
d,Một chị đứng sau cánh gà để
xem
e,Tay người có ngón ngắn ngón
dài.
g,Những vùng đất hoang đang chờ
tay người đến khai phá.
Bài 4:
Bộ phận in đậm trong câu nào là từ
phức:
a,Lá ngô quắt lại, rủ xuống.
b,Người chạy đi,kẻ chạy lại.
c,Xe đang chạy xuống dốc.
d,Bánh dẻo lắm bà ạ.

e.Mua cho cháu một cái bánh dẻo
bà nhé!
g,Bà làm bánh dày quá , ăn không
ngon.
h,Mẹ mua cho con một cái bánh
dày.
i,Con thích ăn bánh nướng hơn.
k,Con nướng bánh mẹ nhé!
c,Cánh gà nướng rất ngon.
Một chị đứng sau cánh gà để
xem
e,Tay người có ngón ngắn ngón
dài.
Những vùng đất hoang đang
chờ tay người đến khai phá.
Bộ phận in đậm trong các câu sau
là từ phức:
a,e, h,i
Bài 5:
3
g
d
Nghĩa của từ “ăn ở”có gì khác so
với của cặp từ đơn tương ứng
“ăn”,”ở”
3.Bài tập về nhà:
Bài 6:
Tách từng câu trong trong đoạn
văn thành các từ:
a, Giữa vườn lá xum xuê xanh

mướt còn ướt đẫm sương đêm,có
một bông hoa rập rờn trước
gió.màu hoa đỏ thắm,cánh hoa mịn
màng khum khum úp sát vào nhau
như còn ngập ngừng chưa muốn
nở hết.Đóa hoa tỏa hương thơm
ngát.
Lưu ý:
các từ “sương đêm”,”cánh
hoa”,”tỏa hương”có thể xem là
một từ phức
b,Nước Việt Nam xanh muôn ngàn
cây lá khác nhau. Cây nào cũng
đẹp,cây nào cũng quý. Nhưng thân
thuộc nhất vẫn là tre nứa. Tre
Đồng Nai, nứa Việt Bắc, tre ngút
ngàn Điện Biên Phủ...
“Ăn ở” không chỉ là ăn và ở mà là
sinh hoạt nói chung
“Ăn ở”còn có nghĩa là cư xử
a, Giữa/ vườn/ lá/ xum xuê /xanh
mướt/ còn /ướt đẫm /sương/
đêm/,có/ một /bông hoa/ rập rờn/
trước/ gió/.màu/ hoa/ đỏ
thắm,/cánh /hoa /mịn màng/ khum
khum/ úp/ sát/ vào /nhau/ như/
còn/ ngập ngừng /chưa /muốn/ nở/
hết./Đóa hoa /tỏa /hương /thơm
ngát./
b,Nước /Việt Nam /xanh /muôn

ngàn /cây lá/ khác nhau./ Cây/ nào/
cũng /đẹp,/cây /nào /cũng /quý./
Nhưng /thân thuộc /nhất /vẫn /là/
tre nứa./ Tre /Đồng Nai,/ nứa /Việt
Bắc,/ tre /ngút ngàn /Điện Biên
Phủ.../
4