Tải bản đầy đủ (.doc) (166 trang)

Xác định malassezia trong bệnh lang ben và hiệu quả điều trị bằng thuốc kháng nấm nhóm azole

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.93 MB, 166 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
=========

TRẦN CẨM VÂN

XÁC ĐỊNH MALASSEZIA TRONG
BỆNH LANG BEN VÀ HIỆU QUẢ
ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC KHÁNG
NẤM NHÓM AZOLE
Chuyên ngành: Da liễu
Mã số: 62720152

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. Nguyễn Hữu Sáu
2.

PGS.TS. Nguyễn Vũ Trung

HÀ NỘI – 2017


LỜI CẢM ƠN
án

T


V

ế

:
B

Đ

P

S

Y H Nộ

Đ

D

Bộ

D



T
.

ế


Đặ



ù

ế GS TS T

Vă T



T

sinh, ế

H

K

PGS TS N

ê

N



T
ê


PGS TS N


ê



này.

ế


ê

ế





ê



ế



Hữ S


.
ế

T

PGS TS N

ó

ó
ĩ

hoàn thành

ế

Vũ T


V



ê

K

ế


ê



.

ĩ

T

ù
N

T

tron

D

X

T

X


ó
.







X


ó

ó


X
ê



X

ê

ê

ă

ó



ê


án.
Nghiên cứu sinh

Trần Cẩm Vân


LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Trần Cẩm Vân
T

Đ

ê

ó 33-



YH Nộ

ê

D

:

1. Đ

ế

PGS TS N

Hữ S

PGS TS N

2. C



ù
V

N

Vũ T



ê

.



.

3. C

ê




ê
T





ế

Hà Nội, ngày tháng năm
Ngƣời viết cam đoan

Trần Cẩm Vân




BN

CÁC CHỮ VIẾT TẮT
:B

FCZ

: Fluconazole

ITZ


: Itraconazole

KTZ

: Ketoconazole

KHV

:K

M. caparae

: Malassezia caparae

M. cuniculi

: Malassezia cunniculi

M. dermatis

: Malassezia dermatis

M. equina

: Malassezia equina

M. furfur

: Malassezia furfur


M. globosa

: Malassezia globosa

M. japonica

: Malassezia japonica

M. nana

: Malassezia nana

M. obtusa

: Malassezia obtusa

M. pachydermatis

: Malassezia pachydermatis

M. restricta

: Malassezia restricta

M. slooffiae

: Malassezia slooffiae

M. sympodialis


: Malassezia sympodialis

Malassezia spp.

: Malassezia species plus

P. orbiculair

: Pityrosporum orbiculair

P. ovale

: Pityrosporum ovale

PCR

: Polymerase Chain Reaction

PCR- RFLP

: PCR

PCR sequencing

: PCR

TB/VT

: Tế



/V

ế


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................................

C

1

1: TỔNG QUAN.............................................................................................

3

Malassezia .................................................................................................

3

11 N

ử .................................................................................

111 V
1 1 2 Đặ

3


Malassezia

113 V

M

z

1 1 4 Mộ

4
............................................. 5

Malassezia ................................................ 7
...................................................................................................

12 B

12

......................................................................................

121 Đ

12
.......................................................

1 2 2 Că


ê

123 X

Malassezia

15
.................................... 18

124 C

..............................................................

27

125 Đề

...................................................................

33

126 P
C

..............................................................

Malassezia

............................. 39


2: ĐỐI T ỢNG VÀ PH ƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................... 45
21 Đ

ê ứ

......................................................................................

2.1 1 Đ

ê



212 Đ

ê



231 V



ê





232 V


ê

24Tếế

ứ ..........................................................................

47

242 P
2.5 C
2.5 1 Đặ
2.5.2. Đặ



ê ứ

241 P
ê

ê

ụ ê 2........................................... 46
47

ê


ụ ê 1........................................... 45

ứ .......................................................................

22 Đ
23 V

45

ê ứ

ụ ê 1 ............................... 47



ê 2 .............................................. 51

ụ ê

ê ứ ............................................. 49

ê ứ



ê 1 ............................................ 49

ê ứ



ê 2 ............................................ 59


ứ ...................................................................................

61

............................................................................

61
...............................................................

61


2.5 3 C
2.5 4 C

ê
ê




2.6 C

ế

2.7 P
2.8 Đ





2.9 H
C

ê

ê 1 ............................................ 62
ê2 ............................................ 63
64

...........................................................................

...............................................................................

64

ứ ...............................................................................

64

ề ............................................................................................

ế

65

3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .....................................................................

31X


Malassezia

67
........................................ 67

311 X

Malassezia



312 X

Malassezia

ằ PCR

313 S
32 H

............... 67
................... 78

ế

PCR






3 2 1 Đặ

ó z ................. 82
óề

322 S

82

..........................................................



3 2 3 Kế

....... 81



..............................................................................



90

CH ƠNG 4: BÀN LUẬN .........................................................................................

41 X


99

Malassezia

....................................... 99

411 X

Malassezia



412 X

Malassezia

ằ PCR

4.2. H





421 S
4 2 2 Kế





... 84

............... 99
................. 113
ó

z ................. 115


............................................................................

. 116
121

KẾT LUẬN ................................................................................................................

132

KIẾN NGHỊ................................................................................................................

133

CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ Đ ỢC CÔNG BỐ LIÊN QUAN
ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG

B ng 1.1. Đặ

m chung c a n m Malassezia......................................................

B ng 1.2. Phân b d ch t

các loài Malassezia ê

4
i kh e m nh và da

b nh lang ben ...........................................................................................

15

B ng 1.3. Đặ

ù

B ng 1.4. Đặ

14

Malassezia ..22

Malassezia

ê

ó ................................................................................................



23

B ng 1.5. Đặc tính các loài Malassezia trên CHROM agar Malassezia .......... 25
ộ b nh theo Karakas ....................................................

B ng 2.1. Đ



62

B ng 2.2. Đ

ết qu ều tr sau 4 tu n theo Karakas .............................. 63

B ng 3.1. Kết qu nh danh các loài Malassezia bằng nuôi c y ........................68
B ng 3.2. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo gi i ........................70
B ng 3.3. Phân b loài Malassezia gây b

....................71

B ng 3.4. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo th i gian b b nh ...72
B ng 3.5. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo tính ch t b nh . 73
B ng 3.6. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo mứ ộ b nh ... 74
B ng 3.7. Kết qu nh danh các loài Malassezia bằng PCR sequencing........... 78
B ng 3.8. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo nhóm tuổi ........79
B ng 3.9. So sánh kết qu nh danh giữa nuôi c y và PCR sequencing ............ 81
B ng 3.10. Phân b b nh theo tuổi ............................................................................


82

............................................................................

83

B ng 3.11. Phân b b nh theo gi i

B ng 3.12. Phân b b nh theo mứ ộ b nh ...........................................................
B ng 3.13. So sánh tri u chứng v

ều tr .................................84
ều tr ....................................

B ng 3.14. So sánh tri u chứng ngứ
B ng 3.15. So sánh s

85

ổi màu s

ều tr.........................85



ều tr ...................................87

B ng 3.16. So sánh di
B ng 3.17. So sánh tổ


83

m mứ

ộ b nh

B ng 3.18. So sánh xét nghi m nuôi c y n

ều tr .......................88
ều tr ......................89


B ng 3.19. Kết qu

ều tr chung c a 3 nhóm sau 4 tu n.................................. 90

B ng 3.20. Kết qu

ều tr theo 3 nhóm...........................................................90

B ng 3.21. Kết qu

ều tr theo nhóm tuổi.......................................................91

B ng 3.22. Kết qu

ều tr theo gi i nam..........................................................91

B ng 3.23. Kết qu


ều tr theo gi i nữ.............................................................92

B ng 3.24. Kết qu

ều tr theo th i gian b b nh

B ng 3.25. Kết qu

ều tr theo th i gian b b nh trên 3 tháng........................... 93

B ng 3.26. Kết qu

ều tr theo tính ch t b nh l

B ng 3.27. Kết qu

ều tr theo tính ch t b nh tái phát......................................94

B ng 3.28. Kết qu

ều tr theo mứ

ộ b nh nh............................................... 94

B ng 3.29. Kết qu

ều tr theo mứ

ộ b nh vừa-nặng....................................95


B ng 3.30. Kết qu

ều tr theo loài M. globosa...............................................95

B ng 3.31. Kết qu

ều tr M. globosa c a 3 nhóm...........................................96

B ng 3.32. Kết qu

ều tr theo loài M. furfur..................................................96

B ng 3.33. Kết qu

ều tr M. furfur c a 3 nhóm............................................97

B ng 3.34. Kết qu

ều tr theo loài M. dermatis............................................. 97

B ng 3.35. Kết qu

ều tr M. dermatis c a 3 nhóm..........................................98

B ng 4.1. X

nh Malassezia bằng nuôi c

B ng 4.2. Kết qu


i 3 tháng........................92
u...................................... 93

nh danh các nghiên cứu....101

ều tr b nh lang ben bằ................................................... 122


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Bi

3.1. Kết qu nuôi c y n m.....................................................................67

Bi

3.2. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo nhóm tuổi.........69

Bi

3.3. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo màu s c dát.......75

Bi

3.4. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo v

Bi u

3.5. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo kết qu
soi tr c tiếp 77


Bi

3.6. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo gi i....................80

Bi

3.7. Phân b loài Malassezia gây b......................................................80

ổn...76


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1.

Siêu c u trúc c a n m ...................................................................

Hình 1.2.

C

Hình 1.3.

Viêm da d u

Hình 1.4.

C

Hình 1.5.


Viêm da

5

ế gây b nh c a Malassezia ..................................................

mặ ( )

5

u (b) .................................... 7

ế gây b nh c a viêm da d
a

trẻ nh
ê

u ........................ 7

(a) và hình nh tế bào n m men t p

KHV t kính 40x (b) ................................ 9

Hình 1.6.

C

ế gây b nh c a Malassezia


Hình 1.7.

Viêm nang lông do Malassezia (a) và hình nh tế bào n m men
t

Hình 1.8.

ê

a ............... 9

ê KHV t kính 40 (b) ...........................10

Hình nh gi i ph u b nh viêm nang lông do Malassezia trên tiêu
b n nhuộm HE và nhuộm PAS ...................................................

Hình 1.9.

11

Hình nh mô b nh h c lang ben trên tiêu b n nhuộm
Hematoxylin- Eosin

Hình 1.10. Hình

....................................................................

”S


17

” ê KHV

t kính 40x qua

c tiếp bằng KOH + ParkerTM Ink ................ 18
Hình 1.11. Quy trình thử nghi m v i Tween và Cremophor EL .................24
Hình 1.12. Hình
ă
c t (a) và dát gi m s c t (b) ....................27
Hình 1.13. Hình nh dát h ng (th
Hình 1.14. Hình nh lang ben

viêm) .....................................................

vùng sinh dục (a),

30
bàn tay (b) ................ 30

Hình 1.15. Hình nh lang ben th vòng cung (a) và th viêm nang lông (b) 31
Hình 1.16. C

z

.................................................................

35


Hình 1.17. C

z

...................................................................

35

Hình 1.18. C

z

..................................................................

35

Hình 2.1.

Hình nh s

i n m (a), tế bào n m men (b), s i n m+tế bào n m

men (c), trên KHV v t kính 40x ................................................

50


Hình 2.2.

Hình nh M. furfur (a) và M. globosa (b) trên mDixon..............52


Hình 2.3.

Hình nh h p thu c 4 lo i Tween c a M. furfur (a) và không h p

thu c
globosa (b)

4 lo i Tween c a M.
55

Hình 2.4.

Q

nh danh n m Malassezia có c i tiến ()......................56

Hình 2 5.

S

nguyên lý k thu t PCR sequencing..................................58

Hình 2.6.

S

nghiên cứu.........................................................................66



1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Malassezia
ê




ó
ê

Ma



1853 R



Đế

z ặ ê là Malassezia furfur H



ê

ê





B

ê





14
N

ê

Malassezia có
[1].

ê

ế

ê

.. G

ă


Malassezia





ế [2].

L





ù

ó

ế

0 5%



ó
[3] Că

ê

ế


ế

ế 18%

ê

ế

ê Mặ

M. globosa

X

ê



tìm nguyê
kháng

loài
P
:



ừ ó




Malassezia

ó

ế

w

ó

ă



ử ụ

ê



ù

TVế


N

ộ ”tiêu


ê

T






PCR

Malassezia


ù




chính xác



, ù

ế

T


ó

ù

ế Malassezia



1874



Malassezia

M. globosa, M. furfur, M. sympodialis

ă


KOH 20%



ó


2

Malassezia T
ê


D

ó

ê

ó



ó T



ê

T

ó

B

PCR sequencing

ế

Malassezia.
Đề







ó

ế

(2) .

. Kháng sinh kháng

(3)

z

P

:(1)ứ
z

z




:




T

ó









ó

ó


D



ă

[4].



ó


ê
Malassezia

ế









U

ế

z



ó



ó






ề ă

ê


ế



: “Xác định

Malassezia trong bệnh lang ben và hiệu quả điều trị bằng thuốc kháng
nấm nhóm azole”
1.



ê:

Xác định các loài Malassezia gây bệnh lang ben tại Bệnh viện Da liễu
Trung ương từ tháng 01/2016 đến tháng 12/2016

2.

Đánh giá hiệu quả điều trị bệnh lang ben bằng thuốc kháng nấm
nhóm azole


3


Chƣơng 1
TỔNG QUAN
1.1. Nấm Malassezia
1.1.1. Vài nét lịch sử




1853 R
ặê


ó

(

ă 1874 Malassez

Microsporum furfur. Đế
ế




ế










ê ”)


ế

ặ ê

Malassezia furfur. Từ

Malassezia

Bằ





Pityrosporum



G

P. orbiculare và P. ovale, F


J ũ

P. orbiculare [5]. N

Malassezia

ó



ế



. Hai loài P. orbiculare và P. ovale
Malassezia


K

ê

M. furfur [5].

ũ

ê






các nghiên

Malassezia ề


N

ặ ê

ê


:

2004

[8],[9]; M. yamatoensis ừ

ù





: M. dermatis và M. japonica
ê








Malassezia spp. [7] Nă


B

1995-1996 ứ

[6]. Nă




ê





[10] Mộ


ó

ă



ũ

M. nana [11], M. caparae, M. equina [12], M. cuniculi [13]. Và


4

ế

Malassezia
1.1.2. Đặc điểm nấm Malassezia
Malassezia spp.

ă


nóng N

ê

14

trên da



máu

Malassezia ó


ế



ê

ê

ê

ế

Bảng 1.1. Đặc điểm chung của nấm Malassezia
Đặc điểm

Nội dung

Phân loại
khoa học

T

Cấu trúc

Đ

Hình dạng

H


ộ ngành Basidomycota, phân ngành Ustilaginomycotina,
Exobasidomycetes ộ Malasseziales,
Malasseziacae
,
ó



Kích
thƣớc
Khả năng
thích nghi

D



ă




ừ 3-10 µ



+T
+T


ê

10

ê



S



Sinh sản

K



ế
ê

Các loài

Có 14


Malassezia


[14],[15],[1].


ê

ó3
M. globosa, M. sympodialis, M. furfur


5

Hình 1.1. Siêu cấu trúc của nấm: M. furfur (a,b), M. globosa (c,d,e,f) [16]
1.1.3. Vai trò của Malassezia trong bệnh da


ử ụ

Malassezia
ế



K



Hình 1.2. Cơ chế gây bệnh của Malassezia [3]




6


T



;()

:() ó




ă

ế

;()



ê

);( )

ê



ế


(



);()

(

êm da

ê

ế

ê

(

nang lông) [17].
N

Malassezia



8

z

3


[15] N ữ

tham gia vào quá trình

phân axit béo trung tính thành

ra các

ế







ê
ế

ra, Malassezia




:


Nă 1988C


z

Malassezia ề

ă

S ö
P

A

ó





[19].

và mi n d ch tế bào [22] T
HR A

ức chế s
ổi

ổi ch s CD4/CD8 và
cho th y, ch

i kh e m


i viêm da d u (ch s

s CD4/CD8

ib
2/1

i kh e m nh và 0,6/2,8

i viêm da d u) [23]. Khi tìm hi u m i quan h
Malassezia v i kháng th , các tác gi

ếbov:
ứng mi n d ch qua

(1994)

di chuy n b ch c u. Kết qu

không có s khác bi t giữ
ó

ă

luôn tìm cách kháng l i Malassezia

trung gian tế
ă

ó

ê

Mi n d ch d ch th
kh

ó

Malassezia spp. [21]. Nă
Malassezia

Mặ

ó

35%


ế

(ICZ) D

[18], [19], [20].

ó 79 2%
2013 M

thông qua

[17], [18]...Ngoài




ế

Đ


(A )

ó

z
gây

ó



ă

th y rằng có s

giữa kháng nguyên là
xu t hi n ph n ứng


7

mi n d ch chéo giữa các hình thái tế bào n m men và n m s i. Do v y cho dù
kháng nguyên Malassezia có là pha men hay pha s i v n chung một lo i kháng

th trong huyết thanh b nh nhân lang ben [22].
1.1.4. Một số bệnh lý do nấm Malassezia
1.1.4.1. Bệnh lang ben
(X

ụ 12)

1.1.4.2. Viêm da dầu



B


ế





ữ [24] B
ù

- SD)

D

(S









5
0


ộ :

ế

ù



ó
ũ



ù

ê

Hình 1.3. Viêm da dầu ở mặt (a) và gàu da đầu (b)

Hình 1.4. Cơ chế gây bệnh của viêm da dầu và gàu da đầu [24]



8

ê

C

ề Malassezia



ê





Tj

ế

(2008)

ê



ê 31


ê

ó Malassezia
ê

Đề



93 5% ù

3

61 3% [25].

ù



ó

Malassezia do


Malassezia



X


ế

Gàu da đầu
ê

C

ế

" à"

ù

ế



Malassezia spp. [26] C

ê








ù




ê
F





ế
ế



ê

ă





ế

K




T


ă

ế

:

ê

ũ

[26], [24].

1.1.4.3. Viêm da cơ địa
(A

Viêm

D

)












B

ó





2

ổ N

õ

ế

ế







ó ă

gây viêm. T
ềêêứ




(A

)

ê




ế
ê

ế
.



ê

ê




ê






. Tuy nhiên, r
ế

g


9

N

ê



T

C

V

Malassezia
này trong l



ế


ế

1 48%

:

nh nhân

ế theo là viêm da

ế 0 28% [27]. B
ù

ữ ó

ừ 0-5

ổ (28- 40%) v

ù

2012 ề



ê

0 37%

ă


ế





ó



ổ ó



ổ xét



Hình 1.5. Viêm da cơ địa ở trẻ nhỏ (a) và hình ảnh tế bào nấm men tập
trung thành đám trên KHV vật kính 40x (b)
Mộ

ê



ó
I E


Malassezia. T

ó

90%

ê



ổ) ó

ế

83%

ê

ê
ê

Malassezia [28].

Hình 1.6. Cơ chế gây bệnh của Malassezia trong viêm da cơ địa [29]

ế


10


N

ê

ũ









ế

ế

ũ

ê

ă

ũ

Malassezia.
1.1.4.4. Viêm nang lông



B

:











ế



ê

Hình 1.7. Viêm nang lông do Malassezia (a) và hình ảnh tế bào nấm
men tập trung thành đám trên KHV vật kính 40 (b)
ă

P

Nă 1973
Malssezia. Mộ

ă 2008


ê

ê

T

ó

Q

1 5%

ê

Malassezia [30] T




ó

ê

16%



ếê



Mộ

ê

P

ế ó


Malassezia

lông [31].

Nữ

ế

:

Candida

ă

ó

ó

ù


N


ó

ù





11

Nế

ó



ê



[17] Có

:



Malassezia trong



ế

Grocott-G

PAS





Hình 1.8. Hình ảnh giải phẫu bệnh viêm nang lông do
Malassezia trên tiêu bản nhuộm HE và nhuộm PAS
(A: Hình ảnh phóng đại 40 lần, nang lông dày sừng và bạch cầu
ưa acid. B: Hình ảnh phóng đại 200 lần với các tế bào nấm men
tập trung thành đám. C: Hình ảnh phóng đại 100 lần, viêm nang
lông mạn tính với lắng đọng mucin trên tiêu bản nhuộm PAS. D:
Hình ảnh phóng đại 200 lần C, hình ảnh tế bào nấm men trong
nang lông)
1.1.4.5. Nấm móng
H

ế ă

ó

ê




N

Malassezi
a

ế


ê

ă

ó


ế

T
) K

ó (
ế



ó




ế

ón


ó


g


12

T

ó

ê





Malassezia

ó

C w
ó




M. furfur ừ
ă



ó


13 ổ [32].

ê

Crespo-E
ó

ặ Malassezia spp. và Candida spp.





ù

[17].

[33].

1.1.4.6. Một số bệnh lý khác do Malassezia




-

ê chúng ó





Malassezia



ê



Malassezia ó ê

Malassezia làm

N



-

ế


: ứ

[17].

:N

-X


Malassezi
a



ế N

Malassezi

ế







a [34] S




ê



ù



ê

ế


PCR

ó

ặ:

M. pachydermatis (46%) và M. furfur (63%) [17].
1.2. Bệnh lang ben

1.2.1. Đại cương
1.2.1.1. Khái niệm
Lang ben (Pityriasis versicolor)

ă

Malassezia spp. ặ

ê

ó




ó
ế



ù




ê




ê
ê

ế


×