SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG TIẾT KIỆM VÀ HIỆU QUA

1


 
2
!"!"#$%&'($%
Từ điển BKVN : )*+*,*-$.&'($%/.0$%/.,12345$%67$*+$%8.9/$.:0
/;:67</.=<>"
Từ điển tiếng Việt và Từ điển vật lý PT: )*53&'($%67<&?*@/<A'$%/.,8.B
$#$%C3$./D$%/;:1+<67<>"
Nghị định số 102/2003/NĐ-CP )45$%67</.=</E8.B$#$%C3$./D$%FG:,%H1
$%0H$$#$%&'($%CI/=JK<.:$F4L0F8.M*N<6O$%0H$$#$%&'($%<.P/=J&O
$.3Q< $#$%F *3Q$ $#$% *'(/ C3$. A: <.D$% R0: R09 <AS$. /.0TU$ .,9 $#$%
&'($%CI/=J>"
(Trong tài liệu này, với mục tiêu phổ cập giáo dục học sinh phổ thông về sử dụng
năng lượng TK&HQ phù hợp với thực tiễn lao động sản xuất và cuộc sống, chúng
ta sẽ sử dụng thường xuyên khái niệm năng lượng theo NĐ 102/2003/NĐ-CP)
VWXY
ZY[\
"]^_][`a 
3
!"b"9/45$%$#$%&'($%
1.2.1. Phân loại theo vật lý - kỹ thuật .
- Cơ năng.
- Nội năng.
- Điện năng.
- Quang năng.
- Hoá năng.
- Năng lượng hạt nhân (năng lượng nguyên tử).
4
!"b"b"V.c$&,53<.d,$%0H$%N/$#$%&'($%

e#$%&'($%67</.=</.0TU$.,9<,O$J.L$
%H1$#$%&'($%<f$.3g$&3Q0.E:<.5/.h.:T$.3g$&3Q0<.3g$$.3g$i$.'<.:$
Gj$F<.:$$c0F<.:$*9F4L01kF8.M<.3g$$.3g$6O$#$%&'($%<f$.3g$&3Q0
$%0Tg$<l"
-
#$%&'($%<93C3$.h.:T$#$%&'($%<93<5,i
O$%0H$$#$%&'($%/E<.U*'(/.H3J.m/<.d,/.0<AS$.G3n$*o3/;:<.3g$
$.3g$F1O<.d,R0:$$3Q1/;:/,$$%'p3&O6D.5$"9/45$%$#$%&'($%$OT
%H1K $#$% &'($% 1@< <Ap3F $#$% &'($% /;: %3EF <.n $#$% /;: $'q/F $#$%
&'($%CE$%G3U$F$#$%&'($%<.0r<A3s0F$#$%&'($%*-:$.3Q<"
-
#$%&'($%8.D$%<93C3$.&O$%0H$$#$%&'($%8.D$%.H3J.m/8.38.:3
<.9/6OCl4m$%"H1K<.:$$c0F<.:$*9F<.:$Gj$F4L0&l:F8.M<t$.3g$F""
-
#$% &'($% C3$. 8.N3 hG3,1:CCiK C3$. A: 4, *N< <At/ <3nJ .,@/ /.0TU$ *o3
$.3Q<.E:.2/F /.0TU$*o3$.3Q<C3$..E:/9/67<&3Q0/E$%0H$%N/.u0 /I
h<Af<.:$F4L01kvi"%0H$$#$%&'($%C3$.8.N345$%Aw$%H1/E%xF/;3F
/9/ J.m J.y1 $D$% $%.3QJ $.' <A=0F AI1 A5F /cT $%DF Gz 1M:F /9/ &,53 6kF
<.c$/cT<.B,1+/{$#$%&'($%C3$.8.N345$%&k$%$.'$.3g$&3Q0C3$..2/
hG3,|0d&iF45$%8.M$.'G3,%:C"
e#$%&'($%/IGwJK
Sư
́
c cơ bă
́
p cu
̉
a ngươ
̀
i, trâu, bo

̀
, ngư
̣
a, voi…
5
!"b"}"V.c$&,53<.d,4~$%G3n$*o3$#$%&'($%
Theo quá trình từ khai thác, biến đổi, truyền tải và SD năng lượng người
ta chia ra các dạng năng lượng như sau:
-
#$%&'($%CI/=J
Là các nguồn năng lượng có sẵn trong thiên nhiên như than, dầu thô, khí
tự nhiên, năng lượng nguyên tử, thuỷ năng, cZi gỗ.
-
#$%&'($%<.P/=J
là nguồn năng lượng đ\ được biến đổi từ những dạng năng lượng khác
như điện năng, hơi nước cZa các l^ hơi, sản phẩm cracking dầu mỏ.
-
#$%&'($%/0N3/j$%
Là năng lượng sau khâu truyền tải, vận chuyển được cấp tới nơi tiêu thụ,
người sử dụng.
-
#$%&'($%.u0M/.
là năng lượng cuối cùng được sử dụng sau khi bỏ qua các tổn thất cZa
thiết bị sử dụng năng lượng.
6
!"}"tGB,<,O$6O/.0TU$.,9$#$%&'($%
#$%&'($%/E<.U/.0TU$.,9<f45$%$OTC:$%45$%8.9/FC,$%
<A,$%1+<.Q8M$$#$%&'($%/;:.Q/E%39<A-8.D$%*o3"
A,$%<t$.3g$/•$%$.'<A,$%8€<.07</EA=<$.3s0.3Q$<'($%•
*E43‚$A:/9/R09<AS$./.0TU$.,9$#$%&'($%$.'K

ƒ.0TU$.,9/I$#$%<.O$.$.3Q<$#$%
ƒt/.0TU$.,9/I$#$%<.O$.*3Q$$#$%
ƒt/.0TU$.,9R0:$%$#$%<.O$.*3Q$$#$%
ƒt/.0TU$.,9*3Q$$#$%<.O$./9/45$%$#$%&'($%8.9/
(như: điện năng thành cơ năng; nhiệt năng thành hoá năng...)
A,$%/9/R09<AS$.<Ag$F$#$%&'($%*'(/GB,<,O$"n0.Q&O8M$<.S
$#$%&'($%<o$%/+$%/;:.Q&O.„$%CN{$#$%&'($%/E<.U/.0TU$
<f45$%$OTC:$%45$%8.9/.,@/J.c$GN&53%3u:/9/J.L$/;:.Q"
7
!"…":3<A~/;:$#$%&'($%*N36q3/,$$%'p3"
!"…"!"S$..S$.Cl4m$%<A,$%CB$†0=<6O*p3CN$%"
/E6:3<A~CN$%/~$*N36q3/0+/CN$%/,$$%'p3F$ER0Tn<*-$.
Ct<H$<53FJ.9<<A3U$6O/.=<&'($%/0+/CN$%/;:/,$$%'p3"
ƒ /,$$%'p3 Cl 4m$% /., /9/.,5< *+$% CB$†0=<F*3&53F †cT
4t$%6O*p3CN$%.O$%$%OT"
ƒ8.;$%.,B$%<.'p$%/E<9/*+$%A=<&q$<q383$.<n6O†z.+3
/;:/9/$'q/<Ag$<.n%3q3"
ƒ6=$ *s  <.O$. R0N/ C9/.F *@< <.O$. 6=$ *s ) :$ $3$. $#$%
&'($%)*N36q3CtJ.9<<A3U$/;:R0N/%3:"
8
:3<A~/;:$#$%&'($%*N36q3/,$$%'p3
.d, CN &3Q0 /;: /I R0:$ $#$% &'($% R0N/ <n h‡]iF <3g0 <.m $#$% &'($%
<Ag$<.n%3q3/.,/9/&€$.6t/CB$†0=<6O<3Q$$%.3$.O•$.'C:0K

D$%$%.3QJF%3:,<.D$%67$<B3/•$%$.'&€$.6t/<3Q$$%.3$.O•/.3n1
J.L$ &q$ <3g0 <.m$#$% &'($% h1x3 &€$. 6t/8.,B$% bˆ‰i{ <.'I$% 153 6O
4-/. 6m /D$%/+$% 8.,B$% !Š‰{$D$% &c1 6O$%' $%.3QJ 8.,B$% }‰{ Cl
4m$%8.9/8.,B$%!b‰"

A,$%&€$.6t/%3:,<.D$%67$<B3K<3g0<.m8.,B$%‹Š‰$#$%&'($%4L0*z

*'(//.nG3n$"

A,$%$%O$.CB$†0=<*3Q$$#$%FCl4m$%/9/$%0H$$#$%&'($%*UCB$
†0=<*3Q$$#$%$.'C:0K$.3g$&3Q0.,9<.5/./.3n1‹…‰F$#$%&'($%.5<
$.c$K!Œ‰F<.0r*3Q$K!•‰F$#$%&'($%<93<5,K!‰*3Q$$#$%<,O$/L0"
9
:3<A~/;:$#$%&'($%*N36q3/,$$%'p3
3Q<:1K

CB$&'($%*3Q$ <.'I$%J.y1/0N3 $#1bŠŠŒ&O ‹‹F•<r 8Ž.F<#$%
bFˆ&L$C,6q3$#1bŠŠŠhb‹F‹<r8Ž.i•b•F<A,$%*E<.;T*3Q$8.,B$%
‹…‰F<.:$ $.3Q<*3Q$ 8.,B$% }…‰F""" i{ <3g0<.m<A,$% &€$.6t/ CB$
†0=</D$%$%.3QJ6O†cT4t$%/.3n$…‹F‘Œ‰F&€$.6t/R0B$&?e<3g0
4j$%e4c$/'…ŒF!…‰"

#$%&'($%4j$%/.,<3Q$$%.3$.O•/EG:1m/*M/.K
$=0<.P/#${*0$$'q/$E$%C3$..,5<6O*3s0.,O8.D$%8.M{/.5T
/9/<.3n<G-/I*3Q$$+3<.=<F/.3n0C9$%F<.3n<G-*3Q$<lFv

A,$%&€$.6t/<3Q$$%.3$.OK$#$%&'($%<93<5,.I$…Š‰FCl4m$%
8.M*N<6O*3Q$%L$G„$%$.:0h8.,B$%.I$bŠ‰iF$#$%&'($%<.:$
6O.I3$'q/$E$%/.3n18.,B$%Œ‰FCB$J.y14L08.,B$%!Š‰F"""
10
:3<A~/;:$#$%&'($%*N36q3/,$$%'p3
- .0/L0$#$%&'($%$%OT/O$%/:,4,$.0/L0<#$%<A'•$%83$.<nF
J.9<<A3U$/9/$%O$.CB$†0=</D$%$%.3QJF6O$c$%/:,/.=<
&'($%/0+/CN$%"
e%0H$$#$%&'($%*'(/Cl4m$%/.;Tn06’$&O/9/$%0H$$#$%
&'($%.,9<.5/.h<.:$*9F4L0F8.M<t$.3g$"""i
-

[3Q$$#$%&O45$%$#$%&'($%/E$.3s0'0*3U16S$E4‚4O$%*'(/
/.0TU$.,9<f/9/45$%$#$%&'($%8.9/8.3CB$†0=<*3Q$$#$%F
*H$%<.p38.3Cl4m$%F$E/•$%4‚4O$%/.0TU$.,9<.O$./9/45$%
$#$%&'($%8.9/"
-
B$†0=<6OCl4m$%*3Q$$#$%/E?$%.€:A=<R0:$<A2$%<A,$%/.3n$
&'(/$#$%&'($%/;:1x3R0N/%3:"
11
!"…"b"t/5$83Q</9/$%0H$$#$%&'($%.,9<.5/.

#1bŠŠŒF4c$CN<,O$/L0‹F‹bˆ<r$%'p3F<3g0<.m&'($%$#$%&'($%
CI/=J&O!!"Š‘‘<,dh<,dK<A3Q0<=$4L0<'I$%*'I$%iF<A,$%*E4L0
}ˆF‹!‰{8.M<t$.3g$Kb}FŒ‹‰{<.:$Kb•F‹}‰{$#$%&'($%.5<$.c$KˆF‹Š‰{
<.;T*3Q$K‹F}‘‰"

t*,9$$#1bŠˆŠF4c$CN<.n%3q3!Š<r$%'p3F$.0/L06s&'($%$#$%
&'($% CI /=J C“ <'I$% *'I$% .I$ bˆ <r }…Š <A3Q0 ” b‘ <r <=$ <.:$
$%0Tg$/.=<"

q/<M$./.0$%<Ag$<.n%3q3$%0H$4L01k<.'I$%153/~$4j$%*'(/
8.,B$% ‹Š$#1F8.M <t$.3g$ /~$ 4j$%*'(/ 8.,B$%•Š$#1F<.:$ /~$
4j$%*'(/8.,B$%!ˆŠebŠŠ$#1"
12
t/5$83Q</9/$%0H$$#$%&'($%.,9<.5/.
Việt Nam
Theo bộ công thương đánh giá (8/2007) nguồn năng lượng hóa thạch cZa
Việt Nam đang bị cạn kiệt dần:
- Than chỉ c^n 3,80 tỉ tấn, dầu c^n 2,3 tỷ tấn.
- Dự báo đến năm 2020, sẽ phải nhập ~ 12%-20% NL; đến năm 2050 NL
cần phải nhập lên đến 50%-60%, chưa kể điện hạt nhân.

13
!"…"}"$..'•$%/;:63Q/8.:3<.9/6OCl4m$%$#$%&'($%
*n$C3$.<.93"
Tác động đến môi trường sinh thái do:

Khai thác, vận chuyển than, dầu khí,..

sử dụng các nguồn năng lượng hoá thạch làm gia tăng hiệu ứng nhà
kính.

Sản xuất điện năng/nhiệt điện,thZy điện,điện hạt nhân,..
14
"•0.'q$%Cl4m$%$#$%&'($%–•3Q<:1
2.1. Khái niệm tiết kiệm, hiệu quả
“sử dụng NLTK&HQ là sử dụng NL một cách hợp lý, nhằm giảm mức tiêu
thụ NL, giảm chi phí NL cho hoạt động của các phương tiện, thiết bị sử
dụng NL mà vẫn đảm bảo nhu cầu NL cần thiết cho các quá trình sản
xuất, dịch vụ và sinh hoạt”
(nghị định SỐ 102/2003/NĐ-CP)

3B1/.3J.M<Ag$1+<*I$6-CB$J.y1 .

c$%/:,.3Q0C0=<Cl4m$%—/D$%$%.Q"

l4m$%<.3n<G-FJ.'I$%<3Q$<3g0<.mM<"

M$.*;/.3J.M/.,•*3Q$$#$%—J.M"
15
b"bt/L$<.3n<J.B3$#$%&'($%&"


9/$%0H$<O3$%0Tg$$#$%&'($%F*@/G3Q<&O/9/$%0H$$.3g$&3Q0
.,9<.5/.*:$%/5$83Q<"

.u$%6=$*s1D3<A'p$%%cTA:4,/9/.,5<*+$%/;:/,$$%'p3F
<A,$%*E63Q/8.:3<.9/FCl4m$%/9/$%0H$$#$%&'($%F*@/G3Q<&O
$#$%&'($%.,9<.5/."

l4m$%$#$%&'($%F<3n<83Q16O.3Q0R0B*E$%%EJ6O,63Q/<.t/
.3Q$/9/$%0Tg$<w/J.9<<A3U$Gs$6u$%"
16
b"}"9/G3Q$J.9J/.0$%6s–
2.2.1. Các biện pháp quản lí.
e•cT4t$%/9/6#$GB$J.9JR0T6sCl4m$%–hFi{
-
t:/.2$/I/=083$.<n/.,.3Q0R0B/:,6sCl4m$%$#$%
&'($%{
-
E/.M$.C9/.'0<3g$h<.0nFR0T.,5/.F"""iV/9/$%0H$1q3
-
(J&M.E:R09<AS$.CB$†0=<"
2.2.2. Các biện pháp tuyên truyền, giáo dục.
e[':$+340$%%39,4m/Cl4m$%–6O,/9//=J.2/"
e0Tg$<A0Ts$6sCl4m$%–<A,$%%3:*S$.F<A'p$%.2/F
/+$%*H$%"
e•cT4t$%$.O<A'p$%Cl4m$%–"
17
9/G3Q$J.9J/.0$%6s–
2.2.3. Các biện pháp kĩ thuật.
e3B1<o$<.=<<A,$%R09<AS$./.0TU$*o3$#$%&'($%h<.=<<.,9<8.3
<A0Ts$<B3*3Q$F67$/.0TU$$.3g$&3Q0F"""{

e3B1<o$<.=<<A,$%R09<AS$.Cl4m$%$#$%&'($%{
el4m$%/9/<.3n<G-*3s08.3U$<t*+$%*U%3B1<3g0<.m$#$%&'($%{
e[o31q3/D$%$%.QF$c$%/:,.3Q0C0=<19T1E/{<#$%/'p$%Cl
4m$%<.3n<G-/E.3Q0C0=<Cl4m$%$#$%&'($%/:,{
e.0.H3$#$%&'($%<.B3<f/9/R09<AS$.CB$†0=<FC3$..,5<6O<93Cl
4m$%{
e.:3<.9/6OCl4m$%/9/$%0H$$#$%&'($%1q3<.:T<.n$#$%
&'($%.E:<.5/.{