Đất nước_ nguyễn khoa điềm

Ngữ văn 12 - Tập 1 Đất nớc (Trích) - Nguyễn Khoa Điềm
đất nớc
(Trớch trng ca Mt ng khỏt vng)
- Nguyn Khoa im -

yêu cầu cần đạt
a - giới thiệu chung
i - tác giả
- Nguyn Khoa im l mt trong nhng nh th tiờu biu ca th h th tr nhng
nm chng M cu nc (Bng Vit, Phm Tin Dut, Xuõn Qunh,...).
- Phong cỏch th Nguyn Khoa im:
+ Th Nguyn Khoa im giu cht suy t v cm hng lng ng, thc hin tõm
t ca ngi trớ thc tham gia tớch cc vo cuc chin u.
+ Cú s kt hp nhun nhuyn gia s m thm, ụn hu ca con ngi x Hu
vi s sc so, trớ tu ca mt ngi cú trỡnh vn húa cao.
ii - tác phẩm
1. Xut x
on trớch nm phn u ca chng V - chng tr ct ca trng ca Mt
ng khỏt vng, c hon thnh nm 1971 v in ln u nm 1974.
2. Hon cnh ra i
- Trng ca Mt ng khỏt vng c vit trong nhng ngy thỏng núng bng ca
chin trng Bỡnh - Tr - Thiờn. Nm 1971 l nm m cuc chin tranh chng M
min Nam ang vo thi kỡ ỏc lit.
- Tỏc gi vit trng ca ny nhm thc tnh th h tr thnh th min Nam vựng
tm chim: nhn rừ b mt xõm lc ca quc M, hng v nhõn dõn, ý thc
c s mnh ca mỡnh i vi dõn tc trong cuc chin tranh thiờng liờng bo v t
nc.
Nguyn Khoa im ó thm nhun t nc l mỏu xng ca mỡnh, ó gn bú v
san s, ó i tr thự m khụng s di lõu,... Vỡ vy, t tng xuyờn sut trong chng
V ca trng ca l: t Nc ca Nhõn dõn.
b - đọc - hiểu

i - đọc và tìm hiểu chung
1. B cc
Đỗ Lê Hoàn - 0942.445.446
1
Ngữ văn 12 - Tập 1 Đất nớc (Trích) - Nguyễn Khoa Điềm
on trớch cú th chia lm 2 phn:
- T u Lm nờn t nc muụn i: nhng cm nhn chung
v t nc ca tỏc gi
- Cũn li: t tng t Nc ca Nhõn dõn.
II - đọc - hiểu văn bản
1. Nhng cm nhn chung v t nc
a) t nc bt ngun t nhng gỡ gn gi, gin d, thiờng liờng trong i sng tõm hn
ca mi con ngi
- on th m u vi li th rt gin d t nhiờn, õm hng th nh nhng, sõu
lng, a ngi c vo ci ngun ca t nc.
- t nc bt ngun t nhng cõu truyn, truyn thuyt, c tớch rt gn gi v
thõn quen: cõu chuyn Tru cau vi tỡnh ngi nng hu thy chung, truyn thuyt
Thỏnh Giúng nh khỳc anh hựng ca biu tng cho sc mnh thn kỡ ca nhõn dõn
Vit Nam thu bỡnh minh dng nc v gi nc,... t nc khụng phi l hỡnh
ngi khng l xa l hay mt khỏi nim tru tng chung chung, m t nc l
nhng gỡ gin d, gn gi, thõn thng trong cuc sng ca mi con ngi. Nú nhc
chỳng ta nh v truyn thng o lớ ngha tỡnh v lũng yờu nc ca ngi Vit Nam.
- t nc gn vi nhng np sng vn húa ca ngi Vit Nam (tp tc) nh bi
túc sau u, n tru, t tờn ngi, tờn vt,... ri n c tỡnh yờu ca cha m: Cha m
thng nhau bng gng cay mui mn. õy l nhng phong tc gn bú rt gn gi
thõn thng vi tõm hn ca mi ngi Vit Nam. V t nhng phong tc tp quỏn
xa xa nh khụng cú tờn tui y ó lm nờn mt khuụn mt t nc, ó to ra c
s bn vng sõu xa. Bi nú c hỡnh thnh v tn ti trong s tip ni thiờng liờng
ca nhiu th h.
b) t nc gn vi nhng k nim riờng t ca mi con ngi

Tỏc gi ó lớ gii, a ra mt nh ngha v t nc:
t l ni anh n trng
Nc l ni em tm
t Nc l ni ta hũ hn
t Nc l ni em ỏnh ri chic khn trong ni nh thm
í nim v t nc c gi ra t vic chia tỏch hai yu t hp thnh l t v nc.
Tỏc gi ó s dng li chit t tht duyờn dỏng v ý nh, cú th gi ra cho thy mt
quan nim mang nhng c im riờng ca dõn tc ta v khỏi nim t nc: t m
ra cho anh mt chõn tri kin thc, nc gt ra tõm hn em trong sỏng, du hin.
Cựng vi thi gian ln lờn, t nc tr thnh ni anh v em hũ hn. Khụng nhng
th, t nc cũn l ngi bn chia s nhng tỡnh cm nh mong ca nhng ngi
Đỗ Lê Hoàn - 0942.445.446
2
Ngữ văn 12 - Tập 1 Đất nớc (Trích) - Nguyễn Khoa Điềm
ang yờu.
Tt c u bỡnh d, c th, gn gi ỏng yờu vi anh, vi em, vi mi chng trai cụ
gỏi. Nú thm vo hn ca mi con ngi Vit Nam.
c) t nc trờn bỡnh din a lớ, lch s
- Bỡnh din a lớ - t nc gn vi nỳi sụng rng b bao la:
t l ni con chim phng hong bay v hũn nỳi bc
Nc l ni con cỏ ng ụng múng nc bin khi
[...]
t Nc l ni dõn mỡnh on t
Hỡnh nh con chim phng hong bay v hũn nỳi bc v hỡnh nh con cỏ ng ụng múng
nc bin khi u l nhng hỡnh nh mn t dõn ca Hu, quờ hng ca nh th.
t nc mỡnh bỡnh d, quen thuc nhng ụi lỳc cng rng ln, trỏng l v kỡ v, nht
l i vi nhng ngi i xa.
t nc hin lờn qua mt khụng gian rng ln mờnh mụng, thi gian vụ tn, kt
hp vi hỡnh nh th m cht dõn gian, lm cho hỡnh nh th khi núi v bỡnh din
a lớ khụng xa l, thụ cng m gn gi thiờng liờng, t ú tỏc gi tip tc trin khai

mch cm xỳc.
- t nc cũn gn vi bỡnh din lch s ca dõn tc:
+ Tỏc gi núi n ngun gc, ci ngun ca t nc (t truyn thuyt con Rng
chỏu Tiờn) nhm nhc nh ngi Vit Nam v ngun gc cao quý ca mỡnh, ng thi
khi gi s on kt nht trớ, yờu thng, mt lũng khi m con ngi cựng chung mt
ci ngun thỡ phi bit yờu thng nhau.
Li th tr nờn thiờng liờng khi lớ gii v ngun gc t tiờn, ci ngun dõn tc. t
nc y vi nhng phong tc tp quỏn, nhng truyn thng vn húa vng bn, to
nờn mch ngm chy t quỏ kh ni lin vi hin ti v tng lai.
+ t nc l s k tha v phỏt trin ca lp lp con chỏu ngi Vit:
t nc l s k tng khụng ngng ca cỏc th h ngi Vit Nam. Li th
nhc ti quỏ kh, hin ti v tng lai (ó khut, bõy gi, mai sau):
Nhng ai ó khut
Nhng ai bõy gi...
...Dn dũ con chỏu chuyn mai sau
õy l s k tng khụng ngng ca lp lp con ngi Vit Nam. Yờu nc, con
chỏu ngi Vit lp lp ni bc cha ụng, gỏnh vỏc trờn vai trỏch nhim xõy dng
v bo v t nc.
o lớ dõn tc luụn c gi gỡn v phỏt huy - ú l o lớ hng v ci ngun
ca ngi Vit Nam:
Đỗ Lê Hoàn - 0942.445.446
3
Ngữ văn 12 - Tập 1 Đất nớc (Trích) - Nguyễn Khoa Điềm
Hng nm n õu lm õu
Cng bit cỳi u nh ngy gi T
Con chỏu ngi Vit mói mói ghi nh cụng n ca cỏc vua Hựng. Nh ngy gi T,
mt nột p tõm hn ngi Vit Nam: tỡnh ngha cao dy thm m tỡnh yờu nc.
Cõu th gi cm xỳc trang trng thiờng liờng khi a ta tr v vi ci ngun cha
ụng.
d) Mi quan h bin chng gia cỏ nhõn vi t nc

Trờn c s th hin quan nim v t nc, nh th ó phỏt trin cm xỳc tỡnh cm
ca mỡnh v t nc bỡnh din cao hn, ú l v mi quan h bin chng gia cỏ
nhõn vi t nc.
- t nc l mt phn khụng th thiu trong anh, trong em v trong tt c mi
ngi. T ú, tỏc gi phỏt hin ra mt iu lớ thỳ:
Khi hai a cm tay
t Nc trong chỳng ta hi hũa nng thm
Khi chỳng ta cm tay mi ngi
t Nc vn trũn, to ln
Khi hai a cm tay thỡ chỳng ta ó cú mt ý thc v on kt, khi chỳng ta cm tay
mi ngi cú ngha l ta bit yờu thng nhau, bit sng on kt vi nhau to nờn
mt gng mt t nc vn trũn to ln, mt t nc tỡnh ngha thy chung. t
nc y s trng thnh, ln mnh khụng ngng.
õy l mt quan nim v t nc tht l gn gi v thõn thit. Vi cỏch nhỡn mi
m y, nh th ó giỳp chỳng ta thy c s gn bú mỏu tht vi s phn cỏ nhõn vi
vn mnh chung ca cng ng, ca t nc.
- Tip theo, nh th xỏc nh ý thc trỏch nhim ca mi cỏ nhõn i vi t nc:
Em i em t Nc l mỏu xng ca mỡnh
Phi bit gn bú v san s
Phi bit húa thõn cho dỏng hỡnh x s
Lm nờn t Nc muụn i...
t nc khụng õu xa m kt tinh, húa thõn trong mi con ngi. Li th tr
thnh mt li tõm s da dit tõm tỡnh, mt lot cõu th cú tớnh cht nh mt mnh
vi nhng cm t phi bit, nhng li ging nh mt li t dn mỡnh mt cỏch chõn
thnh v trỏch nhim ca mi cỏ nhõn trong cng ng chung ca dõn tc, ca t
nc.
Túm li, li th m cht dõn gian, ging th khi thỡ t nhiờn sõu lng, khi thỡ m
cht trit lun, tỏc gi ó th hin nhng cm nhn sõu sc ca mỡnh v t nc trờn
nhiu bỡnh din khỏc nhau. T ú, on th giỳp ngi c thờm yờu quý, t ho v
ngun gc ca dõn tc, ca t nc.

Đỗ Lê Hoàn - 0942.445.446
4
Ng÷ v¨n 12 - TËp 1 §Êt níc (TrÝch) - NguyÔn Khoa §iÒm
2. Tư tưởng “Đất Nước của Nhân dân”
a) Đất nước do nhân dân sáng tạo nên
- Đất nước là những địa danh, những danh lam thắng cảnh kì thú: núi Bút non
Nghiên, hòn Trống Mái, núi Vọng Phu, vịnh Hạ Long, sông Cửu Long, Ông Đốc, Ông
Trang, Bà Đen, Bà Điểm,… Đó là những danh lam thắng cảnh tươi đẹp, mỗi địa danh
không phải là một cái tên vô nghĩa mà sau mỗi tên đất, tên núi, tên sông là mỗi cuộc
đời, gắn với những kì tích, huyền thoại.
→ Tất cả những dáng hình núi sông trên đất nước ta đều do nhân dân làm ra. Tác giả
đã thể hiện tư tưởng này qua động từ góp. Mọi người đều góp phần xây dựng đất
nước. Chủ thể của động từ là: những người vợ nhớ chồng, cặp vợ chồng yêu nhau, gót
ngựa Thánh Gióng, người học trò nghèo và cả những người dân thường không tên
tuổi,... Chính những con người này đã làm ra một đất nước nhân hậu, thủy chung, anh
hùng bất khuất và giàu truyền thống hiếu học.
- Mỗi địa danh ấy là cuộc đời, là tâm hồn nhân dân hóa thân mà thành. Chính vì
vậy, nhân dân chính là những người thổi hồn mình vào đất nước, vào những địa danh,
những danh lam thắng cảnh kì thú. Thế nên đất nước chứa đựng linh hồn của nhân
dân, trong đất nước đã in bóng hình của nhân dân và trong nhân dân có bóng hình
đất nước.
- Địa danh cũng chính là dấu ấn sinh tồn của dân tộc. Lần theo những địa danh,
Nguyễn Khoa Điềm đã tạo dựng lại được cả diện mạo non sông đất nước:
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Ôi Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta...
Một đất nước chỉ có lãnh thổ không thôi thì chưa đủ, nó còn phải có lịch sử. Lịch sử
của một dân tộc chính là sự sống của dân tộc ấy trong chiều dài thời gian. Tư tưởng
Đất Nước của Nhân dân đã chi phối cách nhìn của nhà thơ khi nghĩ về bốn nghìn năm

lịch sử.
b) Đất nước do nhân dân chiến đấu và bảo vệ
- Những con người làm nên đất nước chính là những con người góp phần bảo vệ đất
nước. Họ là những con người bình dị vô danh ; họ là những con người lao động cần cù
chăm chỉ nhưng khi đất nước có giặc ngoại xâm thì chính họ đã trở thành những anh
hùng cứu nước:
Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta...
....Nhưng họ đã làm ra Đất Nước
+ Khi có giặc người con trai ra trận - Người con gái trở về nuôi cái cùng con: cùng
nhau chung sức, chung lòng để đánh giặc cứu nước.
§ç Lª Hoµn - 0942.445.446
5