SKKN tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TNXH lớp 2

Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
“TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ
GIẢNG DẠY MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 2’’

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Giảng dạy là một quá trình mang tính chất nghệ thuật tạo sự kích
thích, định hướng và hướng dẫn. Dạy không chỉ là sự truyền đạt đơn
thuần kiến thức mà là một quá trình tạo mối tương quan giữa người
dạy, người học và tư liệu giảng dạy. Môn TN&XH cấp tiểu học nói
chung và lớp 2 nói riêng là môn học đảm nhận việc cung cấp các kiến
thức cơ bản ban đầu cho học sinh về tự nhiên và xã hội. Những chủ
đề ở môn tự nhiên và xã hội lớp 2 gần gũi và thực tế đối với các em.
Vì vậy việc dạy môn này cũng hết sức quan trọng do nó cung cấp cho
học sinh những kiến thức khoa học sơ đẳng, cụ thể là hình thành khái
niệm ban đầu, phát triển và khả năng tư duy độc lập, tính nhạy cảm
của các giác quan, đồng thời cũng giúp cho các em có những hiểu biết
về con người và xã hội, về thế giới thực vật và động vật, qua đó các
em biết quan sát phân loại, mô tả những vấn đề được học. Chúng ta
phải làm sao học sinh vẫn nắm bắt được những kiến thức về xã hội và
Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

1


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

thế giới tự nhiên trong tâm thế thoải mái là vấn đề rất được quan tâm.
Trò chơi học tập chính là một chiếc cầu nối hữu hiệu thân thiện nhất,
tự nhiên nhất giữa người dạy và người học trong việc tự giải quyết

nhiệm vụ chung đạt được mục đích đề ra làm thoả mãn nhu cầu của
cá nhân. Áp dụng hình thức dạy học trò chơi học tập là một phương
pháp đổi mới đáp ứng yêu cầu dạy học lấy học sinh làm trung tâm,
phát huy tính tích cực tự giác của người học. Cũng chính vì lí do đó
mà tổ chúng tôi xây dựng chuyên đề: “ Tổ chức trò chơi học tập để
nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Tự nhiên và xã hội lớp 2’’

PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Môn Tự nhiên và xã hội lớp 2 được biên soạn theo quan điểm
tích hợp: Tự nhiên, con người và xã hội. Trong đó con người với
những hoạt động của mình vừa là cầu nối giữa tự nhiên và xã hội,vừa
tác động đến tự nhiên và xã hội. Được phát triển theo nguyên tắc từ
gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp. Được lựa chọn thiết thực, gần
gũi và có ý nghĩa với học sinh, giúp các em có khả năng thích ứng với
cuộc sống hàng ngày.

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

2


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

Vui chơi là một hoạt động không thể thiếu được của con người ở
mọi lứa tuổi, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học. Bởi lẽ, nó phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lý của lứa tuổi này. Bởi vậy Trò chơi học tập được
đánh giá cao trong giảng dạy.
1. Khái niệm trò chơi học tập
* Trò chơi học tập là gì? Trò chơi không chỉ là một “công cụ” dạy
học mà nó còn là con đường sáng tạo xuyên suốt quá trình học tập của

HS. Phương pháp tổ chức trò chơi không chỉ là sự đánh giá trong quá
trình dạy và học của thầy và trò mà nó còn tạo cho ta cảm giác thoải
mái, tự tin, có sự sáng tạo, nhanh trí, có óc tư duy, tưởng tượng của
học sinh . Dạy kết hợp với tổ chức trò chơi chính là việc giáo viên
hướng dẫn HS hoàn thành tốt phẩm chất của con người mới xã hội
chủ nghĩa.
* Tổ chức trò chơi là một hình thức tổ chức dạy học, chơi là một biện
pháp học tập có hiệu quả của học sinh. Thông qua trò chơi, học sinh
được tập luyện, làm việc cá nhân, làm việc theo đơn vị tập thể theo sự
phân công với tinh thần hợp tác.
2. Các yêu cầu khi xây dựng trò chơi học tập

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

3


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

2.1. Giáo viên cần lựa chọn nội dung bài dạy phù hợp với nội
dung trò chơi
Không phải tiết Tự nhiên và xã hội nào cũng cần sử dụng đến
phương pháp Trò chơi học tập. Nếu như vậy thì giáo viên đã quá lạm
dụng phương pháp này. Vì thế, với mỗi tiết dạy, giáo viên cần xác
định rõ mục tiêu của bài học, lựa chọn phương pháp dạy học cho phù
hợp với nội dung từng phần, áp dụng linh hoạt các phương pháp dạy
học trong tiết dạy sao cho tiết học trở nên nhẹ nhàng, học sinh tiếp thu
bài tích cực, chủ động hơn. Tuỳ từng bài mà giáo viên sử dụng
phương pháp Trò chơi học tập cho thích hợp.
2.2 Giúp học sinh xác định rõ mục đích của trò chơi

Trước khi tổ chức cho học sinh tham gia chơi, giáo viên cần giúp
học sinh hiểu: Qua trò chơi, các em sẽ tìm được những kiến thức gì,
cũng cố hay khắc sâu, hệ thống được những kiến thức gì?
Phần lớn Trò chơi học tập trong môn Tự nhiên và xã hội lớp 2 ở
2 dạng kiến thức: chơi để khám phá, hình thành kiến thức mới và chơi
để củng cố, hệ thống hoá kiến thức đã học.

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

4


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

- Cách nêu mục tiêu của trò chơi, giáo viên cần đưa ra một cách
khéo léo, hấp dẫn, có tính chất gợi mở để tạo sự tò mò khám phá cho
học sinh .
- Sau khi các em đã hiểu được mục đích của trò chơi, thấy được
sự hấp dẫn của trò chơi các em sẽ chủ động tham gia chơi mà không
cần giáo viên ép buộc. Để có được điều đó, giáo viên cần xây dựng
trò chơi học tập sao cho hợp lý ; hợp lý về thời gian; hợp lý về hình
thức chơi ; về luật chơi ; về hình thức khen thưởng…
2. 3. Sự chuẩn bị đồ dùng học tập cho học sinh tham gia trò chơi.
Đối với mỗi tiết học nói chung hay với mỗi trò chơi học tập nói
riêng, giáo viên cần xác định rõ: Để phục vụ cho trò chơi này cần đến
những đồ dùng nào? dụng cụ nào? phương tiện nào?... từ đó, giáo
viên dành thời gian để chuẩn bị ( hoặc giao cho học sinh chuẩn bị )
chu đáo.
Sự chuẩn bị chu đáo, hấp đẫn sẽ tạo niềm hứng khởi, thu hút
học sinh tham gia. Sự rõ ràng, khoa học sẽ giúp các em dễ tìm hiểu,

dễ nhận biết kiến thức, nhiệm vụ của bản thân trong quá trình tham
gia chơi. Sự chuẩn bị cho một trò chơi không nhất thiết phải quá cầu
kì, đôi khi còn dễ tìm, dễ kiếm .

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

5


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

2. 4. Xác định thời gian, thời điểm diễn ra trò chơi.
Để xác định thời gian, thời điểm diễn ra trò chơi, giáo viên cần
đọc kĩ mục tiêu tiết dạy, mục tiêu của trò chơi để phân bố thời gian
cho hợp lý.
Ở những trò chơi hình thành kiến thức mới, hoạt động này được
diễn ra đầu tiết học hoặc đầu một phần nội dung bài học. Những trò
chơi để củng cố nội dung kiến thức đã học thường diễn ra cuối tiết
học hoặc cuối 1 phần nội dung vừa học. Tuy nhiên, trò chơi diễn ra
vào thời điểm nào, giáo viên cũng cần xác định thời gian cho hợp lý,
không để ảnh hưởng đến thời gian của tiết học hoặc thời gian của tiết
học khác.
2. 5. Địa diểm và đối tượng học sinh tham gia chơi.
Phần lớn các trò chơi được diễn ra trong lớp học. Tuy vậy, với
mỗi trò chơi cũng cần có khoảng không gian chơi cho phù hợp. Với
những trò chơi cần không gian rộng, giáo viên cần tổ chức ngoài trời
hoặc sắp xếp bàn ghế gọn gàng để học sinh tham gia trò chơi một
cách thoải mái. Khi sự chuẩn bị đã chu đáo, giáo viên sẽ tổ chức trò
chơi học tập cho các em tham gia sao cho học sinh hào hứng làm việc
và thu được kết quả tốt, đó là điều hết sức quan trọng.

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

6


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

3. Tiến hành tổ chức Trò chơi học tập.
Với mỗi trò chơi giáo viên cần tiến hành qua 3 bước sau:
Bước 1: Giáo viên nêu mục đích và hướng dẫn cách chơi, luật chơi.
* Tên trò chơi hấp dẫn, dễ hiểu sẽ lôi cuốn các em tham gia chơi.
+ VD: “ Du hành vũ trụ”; “ Bức thư bí mật”; “ Ô chữ kì diệu”…
* Mục đích trò chơi sẽ giúp các em định hình được mình tham gia
chơi để làm gì? mình sẽ tìm thấy kiến thức gì qua trò chơi này?...từ đó
học sinh xác định nhiệm vụ của bản thân trong khi chơi.
* Hướng dẫn cách chơi cụ thể giúp các em hiểu được từng bước
hoạt động mà mình phải tiến hành.
* Luật chơi rõ ràng giúp các em chơi tích cực, tự giác.
* Hình thức “thưởng- phạt” sẽ là động cơ thúc đẩy sự cố gắng của
mình.
Bước 2: Học sinh tham gia chơi.( Học sinh có thể chơi thử nếu cần
thiết).
Khi các em đã hiểu rõ mục đích, cách chơi và luật chơi, các em sẽ
tham gia trò chơi một cách chủ động, tự tin, hào hứng. Ở bước này,
học sinh là người quyết định cho kết quả của trò chơi, do vậy các em
phải làm việc tích cực, tuy nhiên ở 1 số trò chơi học sinh vẫn cần có
Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

7

Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

sự giúp đỡ của giáo viên hoặc sự tán thưởng của bạn. Ở những trò
chơi hình thành kiến thức mới, giáo viên cần quan sát, nhắc nhở, giúp
đỡ các em nếu các em còn lúng túng. Ở trò chơi củng cố nội dung vừa
học, bè bạn cũng cần có sự động viên bằng những tràng vỗ tay...
(nhưng không quá ồn ào tránh ảnh hưởng đến lớp khác).
Bước 3: Nhận xét, đánh giá.
Đây là bước thu hoạch của cả một quá trình chuẩn bị và làm việc
ở trên. Bởi vậy, giáo viên không được coi nhẹ bước này.
Sau khi các đội chơi đã hoàn thành, giáo viên hoặc cán sự môn học
sẽ là trọng tài để phân định “thắng - thua” và quan trọng hơn là kết
luận được rút ra để hình thành kiến thức mới hoặc để nhấn mạnh ,
khắc sâu kiến thức đã học.
- Học sinh (hoặc đại diện của đội chơi ) báo cáo kết quả .
- Trọng tài đánh giá, phân định “thắng-thua’’- tuyên dương đội
thắng cuộc.
- Em học tập được gì qua trò chơi?
Với sự chuẩn bị chu đáo, từ khâu soạn bài, chuẩn bị đồ dùng,
dụng cụ đến khâu tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi và bước thu
hoạch ở phần đánh giá, nhận xét rồi đi đến nội dung bài học cần rút
Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

8


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

ra, chắc chắn trò chơi học tập sẽ mang lại hiệu quả cao trong các tiết
học Tự nhiên & xã hội.

4. BÀI SOẠN MINH HỌA
Tự nhiên và Xã hội
Các thành viên trong nhà trường
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
- Học sinh biết các thành viên trong nhà trường : Hiệu trưởng, Phó
hiệu trưởng, Giáo viên, các nhân viên khác và học sinh.
- Biết công việc của từng thành viên trong nhà trường và vai trò của
họ đối với trường học.
2. Kĩ năng
- Nhận biết nhiệm vụ của từng thành viên trong nhà trường.
3. Thái độ
-Yêu quý, kính trọng và biết ơn các thành viên trong nhà trường.
II. Đồ dùng
Tranh vẽ trang 34,35. Máy chiếu, máy tính
III. Các hoạt động dạy học
Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

9


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

1.Bài cũ : Học sinh thực hiện các yêu
cầu.

- HS giới thiệu

- Giới thiệu về trường mình.
- Kể tên các phòng trong trường em .
- Giáo viên nhận xét.
2.Bài mới :

- Các thành viên trong nhà

2.1.Giới thiệu bài.

trường.

2.2. Các hoạt động
Hoạt động 1 : Các thành viên trong
nhà trường và công việc của họ.
- Giáo viên giới thiệu tranh

- Quan sát

- yêu cầu học sinh chỉ và nói về công - nêu yêu cầu
việc của từng thành viên trong hình
và vai trò của họ đối với trường học.
- Chia nhóm 4

- Học sinh thảo luận nhóm 4

- Gợi ý:
+Tranh 1 vẽ ai? Người đó có vai trò
gì?
+Tranh 2 vẽ ai? Người đó có vai trò

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

10


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

gì?
+Tranh 3 vẽ ai? Người đó có vai trò
gì?
+Tranh 4 vẽ ai? Người đó có vai trò

- Đại diện các nhóm trình bày

gì?

ý kiến thảo luận.

+Tranh 5 vẽ ai? Người đó có vai trò

- Ý kiến bổ sung

gì?

+ tranh 1: Cô hiệu trưởng, cô

+Tranh 6 vẽ ai? Người đó có vai trò

là người lãnh đạo nhà trường

gì?

+ Tranh 2: Cô giáo đang dạy

- yêu cầu các nhóm trình bày

học
+ Tranh 3: Bác bảo vệ trông
coi giữ gìn trường lớp,…
+ Tranh 4: Cô y tá khám bệnh
cho các bạn
+ Tranh 5: Bác lao công quét
dọn làm trường lớp sạch đẹp
+ Tranh 6: Cô nhân viên thư
viện cho hs mượn sách, đồ
dùng...

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

11


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

- GV kết luận : Trong nhà trường có
thầy (cô) hiệu trưởng, Phó hiệu
trưởng, các thầy (cô) giáo, và các cán
bộ nhân viên khác. Thầy (cô) Hiệu
trưởng, Phó hiệu trưởng là những
người lãnh đạo, quản lí nhà trường;

thầy cô giáo dạy học sinh, bác bảo vệ
trông coi, giữ gìn trường lớp, bác lao
công quét dọn trường lớp…

- Học sinh nêu yêu cầu
- Học sinh nối tiếp nêu hiểu
biết của mình về các thành
viên

Hoạt động 2 : Các thành viên và
công việc của họ trong trường của
mình.
- Nêu yêu cầu
- Giáo viên yêu cầu học sinh nêu

- Rất yêu quý, kính trọng .

từng thành viên trong nhà trường
+Trong trường bạn biết những thành

- Ra sức học tập tốt để đáp lại

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

12


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

viên nào ?

công ơn dạy dỗ của các thầy

+ Họ làm những việc gì ?

cô.

- Tình cảm và thái độ của bạn đối với - 2-3 em nêu lại
các thành viên đó ra sao ?
- Để thể hiện lòng yêu quý, bạn sẽ
làm gì ?

- HS tham gia trò chơi, tìm từ

*Kết luận : Hs biết yêu quý, kính đúng theo gợi ý
trọng, biết ơn các thành viên trong
nhà trường.
-Biết đoàn kết với các bạn.
Hoạt động 3 : Trò chơi “ Ô chữ kỳ - HS lắng nghe
diệu”
- GV hướng dẫn cách chơi: Trên màn
hình xuất hiện các ô chữ. Giáo viên
nêu gợi ý để học sinh đoán ra từ
trong hàng ngang và hàng dọc.
- Giáo viên tổng kết trò chơi
3.Củng cố-Dặn dò :
- Giáo viên tổng kết bài
Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

13

Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

- Giáo dục hs: Yêu quý, kính trọng
và biết ơn các thành viên trong nhà
trường.
-Nhận xét tiết học

PHẦN III. KẾT LUẬN
Tổ chức trò chơi học tập trong môn Tự nhiên xã hội lớp 2 nói riêng
và các môn học khác nói chung có nhiều ưu điểm, không những giúp
học sinh tự khám phá, hình thành, hệ thống kiến thức mà nó còn tạo
cho các em có sự thi đua, tính nhanh nhẹn, cởi mở, vui vẻ trong hoạt
động giao tiếp, tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện ở học sinh
Tiểu học. Về phía giáo viên, cảm thấy nhẹ nhàng hơn, không còn mệt
mỏi khi truyền thụ kiến thức tới học sinh vì các em tiếp nhận kiến
thức một cách chủ động, tích cực thông qua trò chơi.
Trong quá trình dạy học môn Tự nhiên và xã hội, để giúp học sinh
lĩnh hội được kiến thức và phát triển kỹ năng phải cần có một thời
gian dài rèn luyện trong cả năm học, cấp học mới có thể hiện rõ chất
lượng học tập của học sinh. Vì vậy giáo viên phải thường xuyên củng
cố giáo dục rèn luyện bài học có liên quan trong thực tế đời sống, xã
hội, cộng đồng giúp học sinh khắc sâu kiến thức.
Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

14


Tổ chức trò chơi học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn TN&XH lớp 2

Trên đây là nội dung báo cáo chuyên đề “Tổ chức trò chơi học
tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Tự nhiên và xã hội lớp 2’’.
Chúng tôi mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp chân thành,
thiết thực của lãnh đạo và các đồng nghiệp để tổ 2+3 có thể hoàn
thiện chuyên đề, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
cho học sinh.
Xin trân trọng cảm ơn!

Ban Giám hiệu duyệt

Yên Đồng, tháng 12

năm 2017
Người thực hiện

Tập thể giáo viên
tổ 2+3

Trường Tiểu học Yên Đồng 2 - Năm học 2017- 2018

15