SKKN một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 4 tuổi qua tác phẩm văn học

ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến trường mầm non Quất Lưu
a) Tác giả sáng kiến: NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG
- Ngày tháng năm sinh: 04/05/1991

Nam, nữ: Nữ

- Đơn vị công tác: Trường mầm non Quất Lưu
- Chức danh: Giáo viên
- Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm
- Tỷ lệ (%) đóng góp vào việc tạo ra sáng kiến: 100%.
b) Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG
c) Tên sáng kiến:
- Tên sáng kiến: “Một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho
trẻ 3 - 4 tuổi qua tác phẩm văn học”
- Lĩnh vực áp dụng: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo
- Mô tả sáng kiến:
+ Về nội dung của sáng kiến
Trong cuộc sống chúng ta ai cũng phải sử dụng ngôn ngữ để
giao tiếp với mọi người xung quanh và ngôn ngữ chính là
phương tiện cho việc dạy và học. Đối với trẻ mầm non thì qua
giao tiếp bằng ngôn ngữ và tư duy trẻ thu được các kinh nghiệm
sống làm phong phú thêm sự hiểu biết của trẻ. "Trẻ lên ba, cả


nhà học nói” là câu tục ngữ muốn nhấn mạnh đến đặc trưng
ngôn ngữ ở năm thứ 3 của một đứa trẻ, bởi vì thời điểm này là
thời điểm khả năng ngôn ngữ của trẻ phát triển vượt bậc so với
giai đoạn trước. Lựa chọn phương pháp nào để phát triển ngôn
ngữ cho trẻ ở giai đoạn này cũng vì vậy mà trở nên vô cùng quan
trọng. Đối với trẻ mẫu giáo bé phát triển ngôn ngữ chính là việc

phát triển các khả năng nghe, hiểu, nói của trẻ. Để phát triển các
khả năng này thì việc dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện, trò chuyện,
giao tiếp với trẻ qua các hoạt động làm quen với tác phẩm văn
học chính là việc làm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. Hiểu được
như vậy, tôi đã nghiên cứu những vấn đề cơ sở lý luận về phát
triển ngôn ngữ của trẻ qua tác phẩm văn học. Tiếp theo là tôi
nghiên cứu thực trạng rồi đưa ra các giải pháp phát triển ngôn
ngữ cho trẻ 3-4 tuổi qua tác phẩm văn học ở trường mầm
non. Thực

trạng phát

triển

ngôn

ngữ cho

trẻ 3-

4 tuổi; Giải pháp phát triển ngôn ngữ qua tác phẩm văn học cho
trẻ 3-4 tuổi. Từ kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn cho phép
rút ra một số giải pháp để phát triển ngôn ngữ cho tr ẻ 3-4 tuổi
qua tác phẩm văn học như sau:
Giải pháp thứ nhất: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua
hoạt động kể chuyện, đọc thơ
Trẻ mầm non rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ, âm điệu,
hình tượng của các bài thơ, những câu chuyện cổ tích rất hấp
dẫn đối với trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với hoạt động kể

chuyện, đọc thơ là con đường phát triển ngôn ngữ tốt nhất cho
trẻ.
Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua hoạt động kể chuyện, đọc
thơ thì việc sưu tầm, làm thêm 1 số đồ dùng, đồ chơi phục vụ
cho giờ kể chuyện, đọc thơ là không thể thiếu. Chính vì vậy tôi
luôn tìm tòi, sáng tạo, sưu tầm sách truyện, các họa báo, t ạp chí
cũ, tìm tòi cách làm rối từ các nguyên liệu bỏ đi như vỏ chai, lõi
cuộn chỉ, các mảnh vải vụn làm rối tay để làm các nhân vật trong
truyện, thơ phục vụ cho tiết học thêm sinh động.


Ảnh: Sa bàn tròn câu chuyện “Hoa mào gà”
Hơn nữa, các tác phẩm thơ, truyện chỉ có thể phát huy tác d ụng
của nó khi cô biết truyền tải được tư tưởng cảm xúc của tác giả
và nội dung tác phẩm thông qua các hình thức nghệ thuật h ấp
dẫn, phong phú, đa dạng.
Với các câu chuyện, tôi dùng ngôn ngữ của mình để kể lại nội
dung tác phẩm, có thể thêm hoặc bớt một số chi tiết nhỏ hoặc
một số từ ngữ mà không làm thay đổi hoặc ảnh hưởng đến việc
hiểu đúng nội dung, ý nghĩa của câu chuyện để trẻ có thể hiểu.
Tôi cũng sử dụng các yếu tố phi ngôn ngữ như nét mặt, cử chỉ,
điệu bộ, sử dụng các tranh ảnh sinh động, rối tay, sa bàn,… để
thu hút sự chú ý của trẻ. Thông qua câu chuyện tôi truyền tải cho
trẻ nội dung truyện, giáo dục trẻ những bài học mà nội dung câu
chuyện phản ánh. Giúp trẻ hiểu được những từ khó có trong câu
chuyện. Dạy trẻ tập trả lời câu hỏi theo hệ thống câu hỏi ngắn
gọn, dễ hiểu giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, làm phong phú vốn từ
và mở rộng tầm hiểu biết của trẻ. Dạy trẻ biết cảm thụ cái hay,
cái đẹp trong câu chuyện cũng như cái hay, cái đẹp trong cuộc

sống hàng ngày. Tôi thường khuyến khích trẻ sử dụng hình thức
đóng kịch để giúp trẻ tái tạo lại nội dung câu chuyện. Hình thức
này giúp trẻ được nhập vai, được hoà mình vào trong thế giới cổ
tích, giúp trẻ hình thành kỹ năng ghi nhớ có chủ định, mặt khác
còn giúp trẻ phát âm chuẩn xác, rõ ràng, mạch lạc khi giao tiếp.


Đối với các tác phẩm thơ, tôi tiếp tục cung cấp cho trẻ
những kinh nghiệm sống, thông qua các bài thơ trẻ được khám
phá những cái hay, cái đẹp, hình tượng và biểu tượng đẹp trong
bài thơ, câu thơ. Tôi cho trẻ xem tranh ảnh phản ánh nội dung bài
thơ nhằm làm giàu thêm vốn hiểu biết cho trẻ, từ đó trẻ biết
hình dung tưởng tượng khi đọc câu thơ mang một hình ảnh nào
đó. Tôi cung cấp cho trẻ những kiến thức, những khái niệm trừu
tượng trong cuộc sống mà câu thơ phản ánh thông qua việc
giảng giải, làm rõ ý từ khó. Tôi dạy trẻ đọc thuộc bài th ơ v ới nhịp
điệu vừa phải, biết ngắt giọng và nhấn giọng, đọc với âm điệu
vui tươi, diễn cảm nhằm giúp trẻ cảm nhận sâu sắc nội dung bài
thơ, rèn luyện cách phát âm, cách thể hiện cảm xúc của bài thơ…
giúp cho ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt hơn, khả năng diễn đạt
của trẻ trôi chảy hơn, trẻ giao tiếp tự tin hơn.
Tuy nhiên, trẻ không thể lĩnh hội ngay bài thơ, câu chuyện qua
một tiết học, vì vậy để cho tiết học đạt kết quả cao tôi đã linh
hoạt lồng ghép vào các hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều,
vào mọi lúc, mọi nơi, trong các giờ chơi tự do để khắc sâu hơn bài
học cho trẻ.
Ví dụ: Trong giờ trò chuyện sáng, tôi trò chuyện với trẻ về
bài thơ, câu chuyện sẽ được học vào tuần này, hoặc ngày hôm
nay, hoặc hỏi trẻ về bài thơ, câu chuyện trẻ được học của ngày
hôm trước, hỏi trẻ tên bài thơ, câu chuyện, tên tác giả, nội dung

bài thơ, câu chuyện.


Hay trong hoạt động ngoài trời, tôi dẫn trẻ đến khu vườn c ổ
tích, cho trẻ làm quen bài thơ, câu chuyện m ới, qua đó tr ẻ c ảm
nhận được nội dung bài thơ, câu chuyện, từ đó giúp trẻ khắc sâu
hơn và thích thú vào bài học ở hoạt động chung, hoặc tôi cho trẻ
ôn thơ, truyện ở hoạt động ngoài trời bằng những câu hỏi gợi
mở cho trẻ nhắc lại tên bài thơ, câu chuyện, tác giả, nội dung bài
thơ, câu chuyện và đọc thơ, kể chuyện theo yêu cầu của cô.

Ảnh: Trẻ nghe câu chuyện “Tấm Cám” ở khu vườn cổ tích


Trong hoạt động chiều cũng có thể ôn thơ, truyện hay làm quen
bài mới, ngoài việc ôn lại bài thơ, câu chuyện đã học, tôi còn cho
trẻ xem tranh và đọc thơ, kể chuyện theo tranh, việc này giúp trẻ
ghi nhớ sâu hơn, điều này rèn luyện khả năng đọc thơ, kẻ chuyện
qua tranh hay lớn hơn trẻ có thể nhìn tranh và sáng tạo ra bài
thơ, câu chuyện ở độ tuổi tiếp theo.
Giải pháp thứ hai: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các
bài đồng dao, ca dao
Trong quá trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ, ca dao, đồng dao có
ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Ca dao, đồng dao là th ể lo ại văn h ọc
dân gian được truyền miệng từ đời này qua đời khác và chuyển
tiếp qua nhiều thế hệ. Nó là những câu hát, câu vè mộc m ạc, g ần
gũi, dễ thuộc, dễ nhớ bởi vần điệu vui tươi, rộn ràng. Chính nét
đặc biệt này đã thu hút trẻ vào việc học và chơi v ới những bài
đồng dao, ca dao. Ngôn ngữ trong đồng dao, ca dao là ngôn ngữ
hát, kể, giàu tính nhạc, giàu hình ảnh, có sức tạo hình. Nó rất phù

hợp với việc rèn cho trẻ phát âm, tích lũy vốn từ, hiểu nghĩa t ừ,
nắm ngữ pháp, lối nói trôi trảy, uyển chuyển.
Với ưu thế như vậy nên trong quá trình phát triển ngôn ngữ cho
trẻ, tôi đã tích cực tìm tòi để nắm được nội dung các bài ca dao,
đồng dao, lựa chọn những bài ca dao, đồng dao phù hợp v ới từng
độ tuổi để biến ca dao, đồng dao trở thành một phương tiện hữu
hiệu giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.


Để phát huy tính tích cực của ngôn ngữ qua các bài đồng
dao, ca dao thì việc tổ chức các hoạt động cho trẻ đọc thuộc
đồng dao, ca dao là rất quan trọng. Chính vì vậy mà tôi đã l ồng
ghép hoạt động đọc đồng dao, ca dao có nội dung c ủa các chủ đ ề
mà trẻ đang học vào các hoạt động được tổ chức ở ngoài tr ời, các
hoạt động chuyển tiếp. Bên cạnh việc dạy trẻ đọc thuộc những
bài đồng dao, ca dao thì tôi luôn tìm tòi những bài đồng dao, ca
dao có nội dung của các chủ đề mà trẻ đang học.
VD: Chủ đề “Thế giới động vật” dạy trẻ đọc bài đồng dao
“Con chim sáo sậu”, “Con vỏi con voi”, “Con rùa”,…
Chủ đề “Thế giới thực vật” dạy trẻ đọc bài “Lúa ngô là cô đậu
nành”, “Nhà em có một câu cau”,….
Ngoài những bài lựa chọn để giúp trẻ học đọc theo chủ đề,
tôi còn khích lệ trẻ đọc những câu đồng dao, ca dao trẻ đã thuộc
từ cha mẹ, anh chị, bạn bè trong xóm. Qua đó tôi thấy được hiệu
quả rõ rệt, bộ máy phát âm của trẻ được cải thiện hơn, ngôn ngữ
của trẻ linh hoạt hơn.
* Tổ chức đọc đồng dao, ca dao cho trẻ ở hoạt động ngoài
trời
Hoạt động vui chơi ngoài trời là một hoạt động không thể
thiếu trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ, là một trong

những hoạt động trẻ hứng thú nhất, mang lại nhiều niềm vui,
nhiều lợi ích từ thế giới xung quanh. Không gian chơi ngoài trời


có nhiều lợi thế cho việc tổ chức các hoạt động chơi đa dạng,
tích cực mà điều kiện trong phòng lớp không thể đáp ứng được.
Chính vì điều đó tôi đã tận dụng hoạt động ngoài tr ời để phát
triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua việc cho trẻ đọc đồng dao, ca
dao.
Khi cho trẻ đi ra ngoài trời, tôi cho trẻ đọc các bài đồng dao, ca
dao mà trẻ đã thuộc, tôi còn cho trẻ đi theo nhịp đọc của bài
đồng dao, ca dao. Bên cạnh đó, tôi còn sưu tầm và t ổ chức cho tr ẻ
chơi

các

trò

chơi

dân

gian

có

gắn

lời

đồng

dao.
VD: Bài “Dung dăng dung dẻ”
Dung dăng/ dung dẻ
Dắt

trẻ/

đi

chơi

Đ ến

cửa/

nhà

trời

Lạy

cậu/

lạy

mợ

Cho

cháu/

về

quê

Cho

dê/

đi

học

Cho

cóc/

ở

nhà

Cho

gà/

bới

bếp

Ù

à/

ù

ập

Ngồi xập/ xuống đây.
- Tôi dạy trẻ đọc thuộc lời bài đồng dao theo nhịp 2-2


- Cách chơi: Cô đứng giữa, trẻ đứng hai bên, tất cả nắm tay nhau
vừa đi vừa đung đưa ra phía trước rồi ra sau theo nh ịp bài đ ồng
dao:
Đến câu “Ngồi xập xuống đây” thì tất cả cùng ngồi xổm một lát,
rồi đứng dậy vừa đi vừa hát tiếp.
* Tổ chức cho trẻ đọc đồng dao, ca dao vào các hoạt động
chuyển tiếp
Với hoạt động học, hoạt động góc, hoạt động chiều chủ yếu diễn
ra trong phòng nhóm nên tôi đã lựa chọn các trò chơi tĩnh có l ời
đồng dao để tổ chức cho trẻ chơi vào thời điểm chuyển tiếp từ
hoạt động này sang hoạt động khác nhằm mục đích thu hút và ổn
định trẻ dễ dàng hơn: Nu na nu nống, chi chi chành chành,…
Giải pháp thứ ba: Phối kết hợp với phụ huynh trong việc
phát triển ngôn ngữ cho trẻ
Chúng ta không thể phủ nhận công tác phối hợp với phụ
huynh của giáo viên ngày càng trở nên quan tr ọng và được nhiều
trường học áp dụng. Nếu như chỉ có giáo viên nỗ lực cố gắng mà

không có sự phối kết hợp với gia đình và các bậc phụ huynh thì
hiệu quả giáo dục sẽ không thể cao. Vậy phải phối hợp như thế
nào là câu hỏi được đặt ra. Vì công tác tuyên truyền thì h ầu nh ư
giáo viên nào cũng đã thực hiện nhưng tuyên tryền như thế nào
để đạt được hiệu quả, khoa học và giúp trẻ phát triển toàn diện
mới là điều quan trọng. Nhận thức được điều đó nên tôi đã chọn


giải pháp phối kết hợp với phụ huynh để thống nhất v ới gia đình
trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ.
Trong cuộc họp phụ huynh tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh
vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ đặc biệt là thông qua hoạt động
dạy trẻ đọc ca dao đồng dao, đọc thơ, kể chuyện. Hàng tháng tôi
tuyên truyền với phụ huynh về các câu chuyện, bài thơ của cô và
trẻ. Qua đó phụ huynh thấy ngôn ngữ của trẻ được phát triển
như thế nào và có biện pháp kích thích sự phát triển ngôn ngữ
cho trẻ tại gia đình.
Tôi tích cực trao đổi với phụ huynh vào giờ đón trả trẻ, ở
ngoài cửa lớp có bảng tuyên truyền với phụ huynh về kế hoạch,
nội dung hàng tuần, tháng dạy trẻ theo chủ đề để phụ huynh
biết và rèn luyện thêm cho trẻ ở nhà. Động viên phụ huynh dành
thời gian kể chuyện, đọc thơ cho trẻ nghe trước khi đi ngủ. Lắng
nghe, trò chuyện với con giúp con phát triển ngôn ngữ. Từ đó
nhận ra sự phát triển ngôn ngữ, tình cảm của trẻ như thế nào
theo từng tháng, từng giai đoạn để có hướng giáo dục tốt
nhất.

.

Để phụ huynh có nhận thức và hiểu sâu sắc hơn về các hoạt

động của con em mình ở lớp, tôi đã tổ chức một hoạt động phát
triển ngôn ngữ cho trẻ để phụ huynh được tham quan, dự giờ
xem các cháu học. Qua hoạt động đó tôi trao đổi với phụ huynh
những cháu nói ngọng để phối hợp cùng với gia đình giúp cháu
phát âm chuẩn hơn. Bên cạnh những cháu phát âm còn ngọng thì


tôi cũng nêu ra những cháu mạnh dạn, năng động trong các hoạt
động như kể chuyện, đọc thơ như: Cháu Ngọc Mai, cháu Kiên,
cháu Tùng Chi, cháu Hà Vy để phát huy tính tích cực của các cháu.
Bằng cách đó tôi và phụ huynh luôn có được thông tin hai
chiều của trẻ ở nhà cũng như ở trường và việc phát triển ngôn
ngữ của trẻ cũng vì thế mà được củng cố và mở rộng hơn.
+ Về khả năng áp dụng của sáng kiến: Có thể áp dụng vào
thực tiễn tại các trường mầm non.
- Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do
áp dụng giải pháp trong đơn theo ý kiến của tác giả với các
nội dung sau:
Nếu giáo viên mầm non mạnh dạn áp dụng sáng kiến “Một
số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi thông qua
tác phẩm văn học” mà tôi vừa trình bày ở trên vào công tác giáo
dục trẻ nói chung và giáo dục văn học cho trẻ mẫu giáo bé (3-4
tuổi) nói riêng ở trường mầm non thì sẽ đạt được những l ợi ích
sau:
+ Mang lại hiệu quả về kinh tế: Sau khi tiến hành áp dụng
sáng kiến tôi nhận thấy những giá trị kinh tế mà sáng kiến mang
lại như: Tiết kiệm được rất nhiều thời gian trong quá trình giáo
dục trẻ. Tôi có nhiều thời gian hơn để thực hiện các hoạt động
khác. Giáo viên có thêm phương pháp phát triển ngôn ngữ một
cách hiệu quả.

+ Mang lại lợi ích về xã hội: Khi thực hiện ứng dụng sáng kiến
này đã khẳng định được vị trí vai trò của việc phát triển ngôn
ngữ khi trẻ tham gia hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.
Khẳng định được vai trò của văn học đối v ới sự phát triển c ủa
trẻ. Khẳng định được vai trò của chương trình chăm sóc giáo d ục
trẻ trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Trẻ đã thực sự tự tin,
mạnh dạn hơn rất nhiều khi tham gia các hoạt động ở bất kỳ địa
điểm nào. Nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4
tuổi qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học trong trường
mầm non. Nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.
Được phụ huynh và cộng đồng tin tưởng.
+ Mang lại lợi ích đối với giáo viên: Tôi đã áp dụng những giải
pháp trên và chất lượng phát triển ngôn ngữ thông qua việc cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học lớp tôi có những đổi m ới và
hiệu quả cao. Bản thân tôi tham gia các kỳ thi như kỳ thi giáo viên
giỏi cấp trường và đạt giải nhất nhờ áp dụng một số giải pháp
trên. Và bản thân thấy say mê hơn, sáng tạo hơn vì đề tài đã
mang lại cảm hứng tích cực rất lớn.
+ Mang lại những lợi ích đối với trẻ:
Trẻ đã phát triển ngôn ngữ hơn rất nhiều, điều đó có được là
nhờ có các tác phẩm văn học, trẻ tỏ ra rất thích thú, nhờ vậy trẻ
đã tích lũy được về tác phẩm văn học thông qua các nhân vật và
hình ảnh minh họa và nhờ có sự nghiên cứu sáng kiến mà tôi đã
sử dụng các giải pháp một cách linh hoạt tạo cho trẻ hiểu biết


mới mẻ, kiến thức về nghệ thuật ngôn từ và trẻ đã tự tin hứng
thú và chú ý trong quá trình học.

Tôi hy vọng rằng: Cùng với sự luyện tập, giáo dục, bên cạnh sự
hoàn thiện dần của bộ máy phát âm ở từng trẻ, kết thúc năm học
2018-2019 này, những cháu còn hạn chế sẽ tiếp tục phát triển lời
nói được tốt hơn, ngôn ngữ giao tiếp được phong phú hơn.
Với những kết quả trên đây chứng tỏ rằng giả thuyết khoa học
mà tôi đưa ra ban đầu là hoàn toàn đúng. Kết quả hoạt động phát
triển ngôn ngữ cho trẻ sẽ được cải thiện rõ rệt nếu ta đưa ra
được những giải pháp giáo dục hợp lý như tôi đã đưa ra ở trên.
Từ đó tôi nhận thấy:
Việc đưa hoạt động làm quen với tác phẩm văn học vào phát
triển ngôn ngữ với những giải pháp đa dạng có hệ thống và phù
hợp với trẻ sẽ đem lại hiệu quả cao.
- Các thông tin cần được bảo mật: Không có thông tin cần được
bảo mật.
d) Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Giáo viên
cần thường xuyên tự học, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ qua
các phương tiện thông tin đại chúng như sách báo, trên mạng và
đồng nghiệp nhằm nâng cao nhận thức về các hoạt động làm
quen với tác phẩm văn học của trẻ và phương pháp phát triển
ngôn ngữ cho trẻ thông qua văn học.


Tất cả những vấn đề nêu trên cần được vận dụng một cách sáng
tạo, linh hoạt, mềm dẻo phù hợp vào từng đối tượng cụ thể như:
Điều kiện cơ sở vật chất của trường lớp, đặc điểm trẻ,... để góp
phần nâng cao hiệu quả phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo bé
(3-4 tuổi) nói riêng và trẻ mầm non nói chung.
đ) Về khả năng áp dụng của sáng kiến cho những đối tượng,
cơ quan, tổ chức nào hoặc những người tham gia tổ chức áp
dụng sáng kiến lần đầu: Các trường mầm non.

Tôi làm đơn nay trân trọng đề nghị Hội đồng sáng kiến xem xét
và công nhận sáng kiến. Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong
đơn là trung thực, đúng sự thật, không xâm phạm quyền sở hữu
trí tuệ của người khác và hoàn toàn chịu trách nhiệm về thông tin
đã nêu trong đơn.

Quất

Lưu,

ngày 15 tháng 01 năm

2019.
NGƯỜI VIẾT ĐƠN

Nguyễn Thị Thúy Hằng