SỬ DỤNG KHÁNG SINH ĐIỀU TRỊ MỘT SỐ BỆNH NHIỄM KHUẨN THƯỜNG GẶP

SỬ DỤNG KHÁNG SINH ĐIỀU TRỊ MỘT SỐ BỆNH NHIỄM KHUẨN
THƯỜNG GẶP
CHÚ Ý
- Khi sử dụng thông tin của bảng 1 và 2 dưới đây để lựa chọn kháng sinh điều trị còn phải
căn cứ đáp ứng lâm sàng của người bệnh và căn cứ vào tình hình kháng thuốc của vi
khuẩn gây bệnh tại địa phương. Nếu có điều kiện nên làm kháng sinh đồ và lựa chọn
thuốc theo kết quả của kháng sinh đồ.
- Luôn nhớ rằng thuốc nhóm aminoglycosid (amikacin, gentamicin...) không được tiêm
tĩnh mạch trực tiếp mà chỉ tiêm bắp và truyền tĩnh mạch, dung dịch tiêm truyền cần được
hoà tan đều trong một lượng lớn dung dịch natri clorid (NaCl) 0,9%, hoặc glucose 5%,
sau đó truyền với thời gian kéo dài trong 30 - 60 phút.
Kháng sinh điều trị các bệnh thông thường
Bệnh/Tình trạng Vi khuẩn có nhiều
khả năng gây bệnh
nhất
Khuyến cáo điều trị
Tim: Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn
1. Điều trị theo kinh
nghiệm
Streptococcus spp.
hoặc
Staphylococcus spp.
Benzylpenicillin 1,2 - 1,8g, đường tĩnh mạch
khoảng cách 4 giờ 1 lần.
Phối hợp với gentamicin 3 - 5mg/kg trọng lượng
cơ thể, đường tĩnh mạch khoảng cách 24 giờ 1
lần
Phối hợp với cloxacilin hoặc oxacilin 3g, đường
tĩnh mạch. Cần cấy máu trước khi bắt đầu điều
trị.
2. Viêm nội tâm mạc Streptococcus Điều trị như trên.

3. Viêm nội tâm mạc Enterococcus và
Streptococcus, khi các
vi khuẩn này kháng
benzylpenicilin ở mức
độ tương đối cao (MIC
penicilin G >
0,25mg/liter)
Benzylpenicilin 1,8 - 2,4g, đường tĩnh mạch
khoảng cách 4 giờ 1 lần trong 6 tuần hoặc
Amoxicilin 2g đường tĩnh mạch khoảng cách 4
giờ 1 lần trong 6 tuần,
Phối hợp với gentamicin 1 mg/kg đường tĩnh
mạch trong 6 tuần. Thời gian điều trị kéo dài là rất
cần thiết!
4. Viêm nội tâm mạc Staphylococcus
viridans
Cloxacilin/Oxacilin, và gentamicin, hoặc nếu
Staph spp. bị nghi ngờ là kháng methicilin
(oxacilin), thì dùng Vancomycin 1g truyền tĩnh
mạch chậm trên 2 giờ, khoảng cách 12 giờ 1 lần,
trong 6 tuần
Bệnh/Tình trạng Vi khuẩn có nhiều khả năng
gây bệnh nhất
Khuyến cáo điều trị
Nhiễm trùng phổi, mũi, tai... nhiễm khuẩn đường hô hấp
1. Viêm họng cấp/ viêm Amidan Nhiễm khuẩn này thường do vi
rút gây ra.
Người bệnh thường có mẩn đỏ
ở da đối với ampicilin hoặc
amoxicilin, nhưng penicilin V

thường không gây tình trạng
này.
Viêm amidan thường do
Streptococcus pyogenes.
Viêm Amidan do Streptococcus
cần được điều trị với
phenoxymethyl penicilin
(Penicilin V), vì chúng ta muốn
phòng ngừa nguy cơ bệnh thấp
sau nhiễm khuẩn này.
Streptococcus ở Việt Nam vẫn
còn rất nhạy cảm với điều trị
bằng penicilin, nhưng thường
kháng lại với tetracycline và
macrolide. Cần tránh dùng các
kháng sinh này!
Điều trị với
Phenoxymethylpenicilin 500mg
(trẻ em 10mg/kg cho đến 500g)
đường uống khoảng cách 8
hoặc 12 giờ 1 lần trong 5 - 10
ngày.
Trong trường hợp người bệnh
không dùng thuốc theo đơn cần
điều trị bằng benzathine
penicilin 900mg tiêm bắp 1 liều
duy nhất, (liều này cần lặp lại
sau 3 - 4 tuần khi cần phòng
thấp tim).
Khi cần tiêu diệt Streptococcus

pyogene ở người mang vi
khuẩn này (để phòng tránh
bệnh thấp) 10 ngày điều trị được
coi là phù hợp.
Các thành viên gia đình và
những người khác có tiếp xúc
gần gũi với người bệnh và có
khả năng mang vi khuẩn
Streptococcus cũng cần được
điều trị để tránh nhiễm khuẩn
trở lại theo hiệu ứng "bóng
bàn".
2. Viêm amidan tái phát Streptococcus Điều trị phòng ngừa kéo dài
bằng penicillin V, nếu người
bệnh có trên 3 lần viêm nhiễm
hàng năm.
Bệnh/Tình trạng Vi khuẩn có nhiều khả năng
gây bệnh nhất
Khuyến cáo điều trị
3. Viêm xoang cấp do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae
Haemophilus influenzae
Amoxicilin 500mg khoảng cách
8 giờ 1 lần đường uống trong
10 ngày, hoặc liều cao hơn
phenoxymethyl - penicilin (xem
bài báo PcV).
Người ta thấy rằng kháng
histamin, thuốc long đờm và
corticoid không có tác dụng
trong điều trị viêm xoang

nhiễm khuẩn
4. Viêm thanh - khí - phế quản
cấp
Parainfluenza virus Không dùng kháng sinh trong
các trường hợp nhẹ và vừa
không có triệu chứng rõ về khó
thở.
Cần bắt đầu điều trị với
dexamethason 0,15 -
0,25mg/kg.
Trong các trường hợp vừa
đến nặng với triệu chứng tắc
nghẽn đường dẫn khí rõ rệt,
cần bắt đầu bằng
dexamethason (0,5 - 20mg) tĩnh
mạch cộng với khí dung
salbutamol hoặc terbutalin,
budesonid hoặc beclomethason.
5. Viêm tai ngoài Pseudomonas aeruginosa và
đôi khi Staph. aureus
Glucocorticoid dùng tại chỗ và
kháng sinh nhỏ vào tai:
dexamethason, framycetin +
gramicidin
6. Viêm tai giữa nhiễm khuẩn
cấp có mủ.
Streptococcus pneumoniae
hoặc
Haemophilus influenzae
Amoxicilin 500mg uống khoảng

cách 8 giờ 1 lần trong ít nhất 7 -
10 ngày.
Nếu bệnh ít đáp ứng với thuốc
có thể nghĩ đến nhiễm khuẩn
do Streptococcus pneumonia ít
nhạy cảm với penicilin, hoặc
Haemophilus influenzae có sản
xuất bêta-lactamases.
Liều cao Amoxicilin +
clavulanic acid cần được chỉ
định:
Amoxicilin 500mg khoảng cách
8 giờ 1 lần (trẻ em 15mg/kg cho
đến 500mg) + clavulanic acid
đường uống.
Cần nhớ rằng thuốc uống
khoảng cách 8 giờ 1 lần trong ít
nhất 10 ngày.
Hoặc cefaclor viên 375mg
khoảng cách 8 giờ 1 lần dùng
trong 10 - 14 ngày.
Bệnh/Tình trạng Vi khuẩn có nhiều khả năng
gây bệnh nhất
Khuyến cáo điều trị
7. Viêm nắp thanh quản cấp Haemophilus influenzae loại B Cefotaxim 2g tĩnh mạch khoảng
cách 8 giờ 1 lần, hoặc
ceftriaxone 2g tĩnh mạch 1 lần/
ngày. Trước kia cloramphenicol
có thể được sử dụng trong
trường hợp người bệnh có dị

ứng với penicilin. Tuy nhiên vì
hiện nay H. influenzae kháng
cloramphenicol khá phổ biến nên
cloramphenicol không còn được
dùng nữa.
Cần điều trị trong ít nhất 5 ngày.
Cần tránh khám hầu họng
nhiều vì có thể gây biến
chứng tắc nghẽn đường hô
hấp gây tử vong, cần chuẩn
bị sẵn sàng để đặt nội khí
quản.
8. Ho gà Bordetella pertussis Điều trị kháng sinh trong giai
đoạn xuất tiết và giai đoạn sớm
sẽ chữa khỏi bệnh nhanh
chóng. Điều trị với erythromycin
250mg (trẻ em 10mg/kg cho
đến 250mg) đường uống
khoảng cách 6 giờ 1 lần trong
10 ngày hoặc với
trimethoprim/sulphamethoxazol
160/800mg (trẻ em 4/20mg/kg
cho đến 160/800mg) đường
uống khoảng cách 12 giờ 1 lần,
trong 1 - 2 tuần
9. Viêm phế quản cấp Thường do virus không phải do
vi khuẩn
Không khuyến cáo điều trị
kháng sinh do nguyên nhân
viêm phế quản cấp thường do

virus. ở trẻ nhỏ hít khí dung
salbutamol có thể là cần thiết
để chữa viêm tiểu phế quản do
Synovial virus!
10. Viêm phế quản nặng có
sốt
Strep. pneumoniae
H. influenzae
Moraxella catarrhalis
Amoxicilin 500mg viên khoảng
cách 8 giờ 1 lần trong 14 ngày,
hoặc co-trimoxazol 1 viên
(Trim/sulpha: 160/800mg)
khoảng cách 12 giờ 1 lần, trong
14 ngày.
(Có 1 cách khác khá hiệu quả
và an toàn là dùng
Trimethoprim với liều 1 viên
300mg, 1 lần trong ngày). Nhớ
giảm liều nếu chức năng thận
của người bệnh bị giảm.
Bệnh/Tình trạng Vi khuẩn có nhiều khả năng
gây bệnh nhất
Khuyến cáo điều trị
11. Viêm mũi nhiễm khuẩn
(với nước mũi màu vàng)
Staphylococcus hoặc
Streptococcus và/hoặc
Pneumococcus
và Brahamella catarrhalis

Amoxicilin 500mg 1 viên
khoảng cách 8 giờ 1 lần trong
14 ngày, hoặc co-trimoxazol 1
viên (Trim/sulpha: 160/800mg)
khoảng cách 12 giờ 1 lần, trong
14 ngày. (Có 1 cách khác khá
hiệu quả và an toàn là dùng
trimethoprim với liều 1 viên
300mg, 1 lần trong ngày). Nhớ
giảm liều nếu chức năng thận
của người bệnh bị giảm.
Phổi: Viêm phổi
1. Viêm phế quản mắc phải từ
cộng đồng loại "cổ điển"
thường khởi phát bệnh
nhanh, có sốt cao nhưng
không có nhiều triệu chứng
của đường hô hấp trên.
Thường gặp sốt cao! đau
ngực khi thở.
Cần nhớ rằng người bệnh
có bệnh khác kèm theo viêm
phổi sẽ có nhiều nguy cơ
hơn. Vì thế đối với các
người bệnh này cần chăm
sóc và theo dõi kỹ hơn.
Strep. pneumoniae
H. influenzae
Bệnh trung bình: Bắt đầu điều
trị với amoxicilin 500mg đường

uống khoảng cách 8 giờ 1 lần,
trong 10 ngày, hoặc dùng liều
cao hơn phenoxymethyl
penicilin 500mg (trẻ em
10mg/kg cho đến 500mg)
khoảng cách 8 hoặc 12 giờ 1
lần trong 7 - 10 ngày.
Cotrimoxazol với liều phù hợp
(Trim/sulpha: 160/800mg)
khoảng cách 12 giờ 1 lần, trong
7 -10 ngày cũng có tác dụng
điều trị tốt.
Bệnh nặng: bắt đầu với kháng
sinh đường tĩnh mạch,
benzylpenicilin (penicillin G) liều
600mg tĩnh mạch, lặp lại
khoảng cách 4 giờ 1 lần.
Nếu người bệnh dị ứng với
penicilin thì thay thế bằng
cephalothin 1g khoảng cách 6
giờ 1 lần. Điều trị cần kéo dài ít
nhất 7 - 10 ngày.
2. Viêm phổi nặng, tổn thương
phổi rộng mắc phải từ cộng
đồng.
Cefotaxim 1g, tĩnh mạch, khoảng
cách 8 giờ 1 lần
Ceftriaxon 1g, tĩnh mạch hàng
ngày, phối hợp với:
Erythromycin 500mg, tĩnh mạch

chậm, 6 giờ tiêm 1 lần.
(Erythromycin được cho là
không có tác dụng chống lại
Pneumococcus hoặc
Haemophilus, nhưng cần thêm
vào để phòng chống Legionella,
Mycoplasma, Chlamydia nếu có
nhiễm cùng các vi khuẩn đó).
Bệnh/Tình trạng Vi khuẩn có nhiều khả năng
gây bệnh nhất
Khuyến cáo điều trị
3. Viêm phổi không điển hình
thường có mức độ tăng dần
kèm theo ho và các triệu
chứng đường tiêu hoá trên
khác.
Mycoplasma pneumoniae
Legionella phneumophilia
Chlamydia pneumoniae
Đối vớí trẻ em cần rất thận
trọng và nhớ là triệu chứng
có thể khác người lớn rất xa.
Với trẻ 2 tuần đến 3 tháng tuổi
cần cho erythromycin 10mg/kg,
uống khoảng cách 6 giờ 1 lần
trong
7 - 10 ngày là ít nhất.
Với người lớn và trẻ lớn hơn
(trên 3 tháng) có thể cho
roxithromycin 300mg viên 1

lần/ngày (4mg/kg cho đến
150mg khoảng cách 12 giờ 1
lần).
4. Viêm phổi do hít Vi khuẩn hỗn hợp bao gồm cả
vi khuẩn kỵ khí
Amoxicilin/ ampicilin 1g đường
tĩnh mạch khoảng cách 6 giờ 1
lần.
Ngoài ra cho thêm gentamicin 3 -
5mg/kg 1 lần khoảng cách 24 giờ 1
lần truyền trong 60 phút (nhớ pha
loãng gentamicin trước truyền)
phối hợp với metronidazol
500mg tĩnh mạch khoảng cách
12 giờ 1 lần, để bảo vệ chống
lại nguy cơ nhiễm vi khuẩn kỵ
khí.
Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa
1. Viêm túi mật cấp E.coli, Klebsiella spp.,
Enterococcus faecalis,
Bacteroides spp.
Lựa chọn thứ nhất: Ampicilin 1g đường tĩnh
mạch 4 lần trong ngày khoảng cách 6 giờ 1 lần,
phối hợp với:
Gentamicin 3 - 5mg/kg truyền tĩnh mạch chậm
trong dung dịch pha loãng NaCl 0,9% (30 - 60
phút/ 1 lần truyền khoảng cách 24 giờ 1 lần).
Nếu có chống chỉ định với Gentamicin hoặc
ampicilin thì lựa chọn thứ hai là cefotaxim 1g
đường tĩnh mạch 4 lần/ngày (khoảng cách

8 giờ 1 lần)
Hoặc ceftriaxon 1g tĩnh mạch 1 liều trong 24 giờ.
Chú ý giảm liều trên người bệnh có suy giảm
chức năng thận.
Chú ý: Cephalosporin không có tác dụng
chống Enterococcus faecalis!!