043_Thể hiện tri thức qua các điều kiện toàn vẹn trong các hệ quản trị Cơ sở dữ

-68-

Thể hiện tri thức qua các điều kiện toàn vẹn của hệ quản trị cơ sở dữ liệu


Tri thức của con người đã được
biết đến từ lâu, đặc biệt là vai trò của nó
đối với cuộc sống của con người. Trong
tất cả các lĩnh vực ta đều thấy vai trò to
lớn của tri thức. Đặc biệt trong lĩnh vực
công nghệ thông tin thì tri thức được áp
dụng rất nhiều. Khoá luận này nghiên
cứu một phần trong việc ứng dụng của
tri thức đối v
ới việc điều khiển, kiểm tra
dữ liệu của hệ quản trị cơ sở dữ liệu
thông qua các điều kiện toàn vẹn.
Cơ sở dữ liệu có tác dụng lưu trữ
thông tin cho xử lí. Các cơ sở dữ liệu
được hoạt động thông qua cá hệ quản trị
cơ sở dữ liệu. Các hệ quản trị cơ sở dữ
liệu sẽ thực hiện các hoạt động chèn,
xoá, sửa thông tin trong cơ sở dữ liệu.
Có rất nhiều hệ quản trị cơ sở dữ liệu
được phát triển bởi các công ty phát triển
phần mềm khác nhau. Nhưng tất cả các
hệ quản trị cơ sở đều có một cấu trúc
chung nhất. Trong các hệ quản trị cơ sở
dữ liệu có một phần
được gọi là dữ liệu
meta hay từ điển dữ liệu. Nó chứa các

cấu trúc để điều khiển cơ sở dữ liệu. Các
ràng buộc toàn vẹn giúp kiểm tra các dữ
liệu được nhập vào, kiểm tra tính đúng
của dữ liệu đã lưu trong cơ sở dữ liệu.
Nó có vai trò rất lớn cho các nhà phát
triển phần mềm và những người sử dụng
bình thườ
ng bởi cơ chế tự động của nó.
Do các ràng buộc được xây dựng lên dựa
trên tri thức. Tri thức có nhiều loại đó là:
1. Tri thức thủ tục.
2. Tri thức mô tả.
3. Tri thức meta.
4. Tri thức may rủi.
5. Tri thức cấu trúc.
Chúng được thể hiện với nhiều cách
khác nhau.
1. Thể hiện tri thức bằng
cặp ba: đối tượng- thuộc
tính- giá tr
ị.
2. Thể hiện tri thức bằng sự
kiện không chắc chắn.
3. Thể hiện tri thức bằng các
luật.
Sinh viên : Nguyễn văn Tần. Giáo viên hướng dẫn:
PGS.TS Đỗ Trung Tuấn

-69-

4. Thể hiện tri thức bằng các
mạng ngữ nghĩa.
5. Thể hiện tri thức bằng
bảng đen.
6. Thể hiện tri thức bằng các
khung.
7. Thể hiện tri thức bằng các
SCRIPTS.
8. Thể hiện tri thức bằng
logic mệnh đề.
Các loại tri thức trên với các cách thể
hiện khác nhau đã và đang giữ vai trò rất
quan trọng trong hệ qu
ản trị cơ sở dữ
liệu. Nhờ có các tác động của tri thức mà
hệ quản trị cơ sở dữ liệu có thể đảm bảo
tính toàn vẹn trong cơ sở dữ liệu. Tính
toàn vẹn của dữ liệu trong cơ sở dữ liệu
là rất quan trọng nó liên quan đến việc
lưu trữ và xử lí dữ liệu. Do đó các dữ
liệu nhập vào cơ s
ở dữ liệu cần thoả mãn
các điều kiện. Các điều kiện mà dữ liệu
cần thoả mãn được phát biểu dưới dạng
các ràng buộc về tính toàn vẹn.
Trong các quan hệ thì các ràng buộc sẽ
được định nghĩa, liên kết với nó và các
ràng buộc toàn vẹn được lưu trong từ
điển dữ liệu như một phần của sở đồ
mức logic. Các ràng buộc này dẽ

dàng
được lưu trong cơ sở dữ liệu dưới dạng
các metadata. Khi nói đến các ràng buộc
ta cần quan tâm đến khái niệm như khoá
chính đảm bảo cho toàn vẹn thực thể,
khoá phụ đảm bảo cho toàn vẹn tham
chiếu, các phục thuộc hàm, các ràng
buộc check, ràng buộc unique, các
Assertion, các Trigger. Ta có thể tổng
kết tác động của các điều kiện trong điều
khiển dữ liệu nhập vào đó là:
Các ràng buộc cho dữ li
ệu nhập vào đặc
tả một tập các giá trị có thể được kết hợp
với một thuộc tính. Nó buộc dữ liệu
nhập vào phải thoả mãn điều kiện nào đó
Các ràng buộc như vậy cũng sẽ cấm các
giá trị nhập vào là NULL. Các phụ thuộc
hàm là sự tổng quát của phụ thuôc khoá.
Chúng yêu cầu rằng giá trị đối với một
tập các thuộc tính nhấ
t định xác định duy
nhất giá trị đối với một tập các thuộc
tính khác.Các ràng buộc tham chiếu đảm
bảo rằng dữ liệu xuất hiện trong một
quan hệ đã cho sẽ xuất hiện trong quan
hệ đuợc tham chiếu với nó.Các trigger
và các Assertion là những tác nhân giúp
cho việc kiểm tra dữ liệu nhập vào cũng
như theo dõi, điều khiển quá trình nhập

dữ liệu. Chúng giúp cho thực hiện các
đ
iều kiện phức tạp hơn. Các Assertion là
các biểu thưc khai báo chỉ định các vị từ
mà chúng ta yêu cầu luôn thoả mãn. Các
Trigger là các thủ tục đuợc thực hiện khi
các sự kiện nhất định xảy ra.Có một số
nhược điểm khi sử dụng các ràng buộc
đó là sử dụng chúng rất “đắt”. Tốn kém
-70-

tài nguyên cho việc thực thi các ràng
buộc.
Các ràng buộc toàn vẹn đó đều
đựoc xây dựng dựa trên công nghệ tri
thức. Qua đó phần nào ta thấy được vai
trò của tri thức trong hệ quản trị cơ sở dữ
liệu. Với tiềm năng ứng dụng rất lớn,
công nghệ tri thức đã và đang được các
chuyên gia tin học quan tâm nghiên cứu
để xây dựng lên những sản phẩm có ích
nhất cho cu
ộc sống, chẳng hạn như các
hệ chuyên gia, phục vụ đắc lực cho con
nguời. Để từng bước nâng cao chất
lượng cuộc sống.
Cuối khoá luận là một ứng dụng
nhỏ cho phép lưu trữ và quản lí thông tin
mượn, trả đồ án của sinh viên. Ứng dụng
được xây dựng là một ví dụ để làm rõ

hơn vai trò của các điều kiện toàn vẹn
trong việc điề
u khiển dữ liệu nhập vào
cơ sở dữ liệu và kiểm tra tính hợp lệ của
các dữ liệu đã được lưu trong cơ sở dữ
liệu. Chúng ta sẽ có ba thao tác chính tác
động với cơ sở dữ liệu đó là chèn, xóa,
sửa. Chúng ta có thể điều khiển được các
điều kiện đi kèm với các trường trong
các quan hệ. Bằng cách xác lập hay hủy
bỏ các đi
ều kiện ràng buộc.
Ứng dụng
chính là một sản phẩm để thấy rõ hơn vai trò
điều khiển dữ liệu dựa trên tri thức.