Thơ Phan Thanh Trị

Phan văn Trị (1830-1910)

Cối xay
Công danh trên thế đố ai tày,
Ra gạo cũng nhờ cái cối xay.
Một trận chi sờn cơn gió bụi,
Trăm vòng nào nại sức lung lay.
Mòn răng nợ chủ lòng mong trả,
Trặc họng khen ai khéo đặt bày.
Bao quản thớt trên mòn thớt dưới.
Hiềm vì còn giặc phải ra tay.

Quán nước
Trà khô đãi khách giải công lao,
Gây dựng cơ đồ tấm thảo mao.
Mấy cấp lên đài ra sửa nước,
Một tay chế bọt chẳng lo trào.
Lợi nhờ trăm họ khi nồng nực,
Ơn chịu muôn dân buổi khát khao.
Thương khách vãng lai đều thảy biết,
Một mình tri thức đủ anh hào.

Hạt lúa
Giã từ đồng ruộng dạo xa chơi.
Lớn nhỏ ai mà chẳng mượn hơi.
Cởi giáp vàng kia phơi chốn chốn,
Bày ra ngọc nọ rạng nơi nơi.
Ônh cha giúp nước đà bao thuở,
Giòng giống nuôi dân đã mấy đời.
Vì thế liều mình cơn nước lửa.
Ai mà có biết, hỡi ai ơi!

Cảm tác
Tò te kèn thổi tiếng năm ba,
Nghe lọt vào tai dạ xót xa.
Uốn khúc sông Rồng mù mịt khói,
Vắng hoe thành Phụng ủ sầu hoa.
Tan nhà căm nỗi câu ly hận,
Cắt đất thương thay cuộc giảng hòa.
Gió bụi đôi cơn xiêu ngã cỏ,
Ngậm ngùi hết nói nỗi quan ta.

Cảm hoài
Cỏi nam chung hưởng hội thăng bình,
Trời đất gây nên cuộc chiến tranh.
Xe ngựa nhộn nhàn xe ngựa khách,
Nước non vun quén nước non minh.
Những trang dụng thế đành ngơ mặt,
Mấy kẻ trung quân nỡ phụ tình.
Bao thuở đem về cơ nhất thống.
Ngàn thu bia tạc đấng trung trinh.
Trung trinh dốc trọn đạo tôi dân,
Nạn khổ xưa nay biết mấy lần.
Ở Hán đành lòng phò lợn Hán,
Oán Tần ra sức đuổi hươu Tần.
Nhìn Nam chạnh tủi cành hoa ủ,
Ngò Bắc ngùi thương đám bạc vân.
Cái nợ tang bồng than thở phận,
Ðành đem rập rã ở phong trần.