Chương 1 Cơ Sở Lý Luận Về Thị Trường Chứng Khoán

Chương 1 Cơ Sở Lý Luận Về Thị Trường Chứng Khoán
1.1 Khái niệm và bản chất của thị trường chứng khoán:
1.1.1 Khái niệm:
Thị trường chứng khoán trong điều kiện của nền kinh tế hiện đại, được quan niệm là nơi
diễn ra các hoạt động giao dịch mua bán chứng khoán trung và dài hạn. Việc mua bán này
được tiến hành ở thị trường sơ cấp khi người mua mua được chứng khoán lần đầu từ những
người phát hành, và ở những thị trường thứ cấp khi có sự mua đi bán lại các chứng khoán
đã được phát hành ở thị trường sơ cấp.
1.1.2 Bản chất:
Thị trường chứng khoán phản ánh các quan hệ trao đổi, mua bán quyền sở hữu tư liệu
sản xuất và vốn bằng tiền, tức là mua bán quyền sở hữu vốn. Trong nền kinh tế thị trường,
vốn được lưu thông như một loại hàng hóa có giá trị và giá trị sử dụng. Thị trường chứng
khoán là hình thái phát triển cao của nền sản xuất hàng hóa.
1.2 Đặc điểm và vai trò của Thị trường chứng khoán
1.2.1 Đặc điểm:
Thị trường chứng khoán là một bộ phận của thị trường tài chính, được chuyên môn hóa
về mua bán các chứng khoán trung và dại hạn. Thị trường chứng khoán ra đời là một tất
yếu khách quan.
1.2.2 Vai trò :
Thị trường chứng khoán là phương tiện huy động vốn đầu tư sản xuất kinh doanh, thúc
đẩy nền kinh tế phát triển.
Thị trường chứng khoán là công cụ khuyến khích dân cư tiết kiệm và sử dụng tiền tiết
kiệm này vào đầu tư, từ đó xã hội hóa việc đầu tư.
Thị trường chứng khoán thúc đẩy các doanh nghiệp sử dụng vốn có hiệu quả.
Thị trường chứng khoán góp phần điều hòa vốn giữa các ngành trong nền kinh tế, tạo
nên sự phát triển nhanh và đồng đều trong nền kinh tế.
Thị trường chứng khoán là công cụ thu hút và kiểm soát vốn đầu tư nước ngoài.
1.3 Phân loại Thị trường chứng khoán:
1.3.1 Căn cứ vào phương tện pháp lý của hình thức thị trường tổ chức thị trường:
Thị trường chứng khoán chính thức ( The stock exchange ) hay còn gọi là thị trường
chứng khoán tập trung, là thị trường chứng khoán hoạt động theo các quy định pháp

luật, là nơi mua bán các loại chứng khoán đã được đăng ký. TTCK chính thức có địa
điểm và thời gian ,ua bán rõ rệt, giá cả được định theo thể thức đấu giá công khai, có sự
kiểm soát của cơ quan quản lý Nhà nước về chứng khoán. TTCK được thực hiện bằng
các Sở giao dịgh chứng khoán.
TTCK phi chính thức ( Over the counter market – OTC ) hay còn gọi là TTCK phi tập
trung là TTCK mua bán chứng khoán ngoài Sở giao dịch, không có địa điểm tập trung
những người môi giói, những người kinh doanh chứng khoán như ở Sở giao dịch chứng
khoán, không có sự kiểm soát của cơ quan quản lý Nhà nước về chứng khoán, không có
ngày giờ hay thủ tục nhất định mà do sự thỏa thuận của người mua và người bán được
thực hiện bởi các công ty chứng khoán thành viên. Phương thức giao dịch thông qua
mạng điện thoại và vi tính. Các chứng khaons giao dịch trên thị trường này thường là
các loại chứng khoán không được đăng ký, ít người biết hay ít được mua bán.
1.3.2 Căn cứ vào tính chất phát hành hay lưu hành của chứng khoán:
TTCK sơ cấp: TTCK sơ cấp còn gọi là thị trường cấp một hay thị trường phát hành các
loại chứng khoán. Đây là nơi diễn ra cá loại hoạt động mua bán chứng khoán mới phát
hành lần đầu, cho phép các chủ thể cần nguồn tài chính tiếp nhận được các nguồn tài
chính bằng việc phát hành các chứng khoán mới, những chứng khoán bán cho người
đầu tiên mua nó nhằm thu hút vốn đầu tư.
TTCK sơ cấp là thị trường tạo vốn cho đơn vị phát hành. Thị trường này tập trung các
nguồn vốn nhàn rỗi của các nhà đầu tư về phía các đơn vị phát hành, đồng thời các
chứng khoán được chuyển đến tay các nhà đầu tư lần đầu. Thị trường sơ cấp làm tăng
vốn cho nền kinh tế đồng thời tạo ra hàng hóa chứng khoán do thị trướng thứ cấp. Việc
phát hành chứng khoán ở thị trường sơ cấp nhằm thu hút mọi nguồn vốn đầu tư, tiết
kiệm vào phát triển kinh tế.
Đối tượng mua bán trên TTCK sơ cấp là quyền sử dụng các nguồn tài chính. Thị trường
này chỉ được tổ chức một lần, việc phát hành chứng khoán được bắt đầu kể từ khi đơn
vị phát hành chứng khoán chào bán chứng khoán ra công chúng và chấm dứt khi toàn
bộ số chứng khoán của đợt phát hànhđến tay các nhà đầu tư thứ nhất.
TTCK thứ cấp: là thị trường cấp hai hay thị trường lưu thông, thị trường mua đi bán lại
các loại chứng khoán đã được phát hành trên TTCK sơ cấp, làm thay đổi quyền sở hữu

chứng khoán. Đây là nơi diễn ra các hoạt động mua bán chứng khoán đến tay người thứ
hai, tức là thị trường diễn ra việc mua bán lại các chứng khoán đã được phát hành trên
TTCK sơ cấp.
TTCK thứ cấp là một loại thị trường cạnh tranh tự do. Trên thị trường này, các nhà đầu
tư, các nhà môi giới, các nhà kinh doanh chứng khoán được tự do tham gia. Mặt khác,
giá cả của chứng khoán phản ánh nguyên tắc cạnh tranh và kết quả của quan hệ cung
cầu chứng khoán. Thị trường thứ cấp là một thị trường hoạt động liên tục không ngừng
nghỉ. Các nhà đầu tư có thể mua bán chứng khoán nhiều lần trên thị trường này.
1.3.3 Căn cứ vào phương thức giao dịch:
Thị trường giao ngay (Spots market) còn gọi là thị trường thời điểm, tức là thị trường
thực hiện giao dịch mua bán chứng khoán theo gía thỏa thuận của ngày giao dịch nhưng
việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra tiếp sau đó hai ngày.
Thị trường tương lai (Future market) là thị trường mua bán chứng khoán theo một hợp
đồng định sẵn, giá cả được thỏa thuận trong ngày giao dịch nhưng việc thanh toán và
giao hoán sẽ diễn ra trong một kỳ hạn nhất định trong tương lai.
1.3.4 Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu hành trên thị trường chứng khoán:
Theo căn cứ này, TTCK được chia làm 3 loại thị trường:
• Thị trường cổ phiếu
• Thị trường trái phiếu.
• Thị trường các công cụ và nguồn gốc chứng khoán.