CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP KHẨU CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TÀI TRỢ XUẤT NHẬP
KHẨU CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Khái niệm tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu.
Trong xu hướng toàn cầu hoá, nền kinh tế của từng quốc gia luôn chịu
ảnh hưởng và tác động của nền kinh tế thế giới. Trong bối cảnh đó, không một
quốc gia nào muốn phát triển mà lại cho phép mình đứng ngoài “cuộc chơi”
chung. Thông qua hoạt động kinh tế quốc tế, tiềm năng và thế mạnh của nền
kinh tế được phát huy, đồng thời tận dụng được vốn và công nghệ tiên tiến của
các nước phát triển.
Mặt khác, nhu cầu của nên kinh tế là rất đa dạng và không ngừng tăng lên
cả về số lượng lẫn chất lượng, mà khả năng của nền sản xuất trong nước thì
không thể đáp ứng đầy đủ hàng hoá và dịch cho nhu cầu sản xuất tiêu dùng của
nền kinh tế. Bên cạnh đó, khả năng về tài chính và uy tín trên thị trường quốc tế
lại là một rào cản rất lớn trong hoạt động của một số DN. Đây chính là nguyên
nhân làm nảy sinh quan hệ tín dụng và bảo lãnh của các ngân hàng thương mại
với các DN kinh doanh XNK. Nhờ các loại hình tài trợ XNK của ngân hàng mà
nhu cầu về tài chính hoặc uy tín của thương nhân trong giao dịch thương mại
quốc tế được đáp ứng, mà những nhu cầu này chính là một nét đặc trưng của
giao dịch quốc tế hiện đại. Vì vậy, có thể nói sự ra đời của tín dụng tài trợ XNK
là một yêu cầu tất yếu khách quan, nó gắn liền với các quan hệ mua bán ngoại
thương giữa các nước với nhau.
Tín dụng tài trợ XNK tại các ngân hàng thương mại dựa vào 4 nguyên tắc
cơ bản sau:
* Việc cho vay phải trên cơ sở thẩm định rõ khách hàng: Nguyên tắc này
là nguyên tắc quan trọng trong công tác tín dụng của ngân hàng. Thực hiện tốt
nguyên tắc này sẽ giúp ngân hàng giảm thiểu những rủi ro có thể gặp phải, nâng
cao hiệu quả kinh doanh, nâng cao uy tín và vị thế của ngân hàng trên thị
trường.
* Tiền vay phải được hoàn trả đúng hạn cả gốc và lãi
Trong hợp đồng tín dụng, ngân hàng và khách hàng thoả thuận với nhau
số tiền vay, lãi suất cho vay và thời hạn của hợp đồng. Để tạo điều kiện cho

khách hàng hoàn trả nợ đúng hạn, ngân hàng đã định kỳ hạn nợ phù hợp với chu
kỳ sản xuất, thời gian giao hàng, thời gian tiêu thụ hàng hoá…
* Vốn vay phải được sử dụng đúng mục đích: Đây là một nguyên tắc
quan trọng bởi chỉ khi khách hàng sử dụng vốn vay đúng mục đích và đúng
phương án sản xuất kinh doanh như đã cam kết với ngân hàng thì khoản tín
dụng ngân hàng cấp mới đảm bảo an toàn và hiệu quả. Để làm được điều này,
cán bộ tín dụng của ngân hàng phải thường xuyên kiểm tra giám sát quá trình sử
dụng tiền vay.
* Vốn vay phải có tài sản tương đương làm đảm bảo: Đây là một nguyên
tắc cần thiết bởi tài sản làm đảm bảo sẽ là nguồn thu thứ 2 cho ngân hàng khi
khách hàng không thanh toán được nợ vay. Bằng cách phát mại tài sản cầm cố,
thế chấp, ngân hàng có thể thu hồi được một phần vốn cho vay khi khách hàng
không còn khả năng trả nợ ngân hàng.
Cùng với sự phát triển của ngoại thương và của hệ thống ngân hàng các
phương thức thanh toán quốc tế ngày càng đa dạng đáp ứng đòi hỏi ngày càng
cao của các doanh nghiệp. Nhờ đó, nghiệp vụ tín dụng tài trợ XNK của ngân
hàng cũng phát triển dưới nhiều hình thức, góp phần phục vụ tích cực và có hiệu
quả cho hoạt động XNK.
Tóm lại: Tín dụng tài trợ XNK là một dịch vụ của ngân hàng thương mại
hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các nhà kinh doanh XNK trong hoạt động ngoại
thương, nhằm tạo điều kiện cho họ thực hiện thành công giao dịch thương mại
quốc tế và gia tăng hiệu quả kinh tế của thương vụ, từ đó thúc đẩy quan hệ buôn
bán và mối quan hệ kinh tế giữa các nước trên thê giới phát triển.
1.2. Vai trò của hoạt động tín dụng tài trợ XNK.
Tín dụng tài trợ XNK là một mảng dịch vụ có ý nghĩa cực kỳ quan trọng
không những đối với các doanh nghiệp mà còn đối với cả Ngân hàng và nền
kinh tế. Nhờ hoạt động tài trợ XNK của ngân hàng mà tất cả các bên tham gia
vào thương mại quốc tế đều được hưởng lợi từ chính hoạt động này.
1.2.1. Đối với nền kinh tế.
Thông qua các hình thức tín dụng tài trợ XNK của các ngân hàng thương

mại, hoạt động mua bán hàng hoá XNK theo yêu cầu của thị trường được thực
hiện thường xuyên, liên tục, các sản phẩm trong nước có thể thâm nhập thị
trường quốc tế dễ dàng hơn. Hoạt động tài trợ XNK góp phần nâng cao tính
năng động của nền kinh tế và giúp ổn định thị trường.
Bên cạnh đó, hoạt động tài trợ XNK của ngân hàng còn giúp các doanh
nghiệp nói chung và các doanh nghiệp XNK nói riêng tồn tại và đứng vững
trong cơ chế thị trường, mở rộng sản xuất kinh doanh, nâng cao uy tín và danh
tiếng trên thị trường quốc tế. Và chính sự phát triển của các doanh nghiệp là
động cơ thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Thông qua tín dụng tài trợ XNK của
ngân hàng mà các doanh nghiệp có vốn để thay đổi dây chuyền công nghệ, hiện
đại hoá máy móc thiết bị nhằm tăng năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm,
tạo ra sản phẩm phong phú đa dạng về mẫu mã chủng loại để đáp ứng nhu cầu
ngày càng cao của người dân. Các doanh nghiệp cũng có thể nhập khẩu các mặt
hàng tiêu dùng thiết yếu phục vụ đời sống sinh hoạt của nhân dân hoặc các mặt
hàng phục vụ sản xuất mà trong nước chưa sản xuất được hay giá thành còn
cao. Vì vậy, sự phát triển của các doanh nghiệp đã mang lại lợi ích cho người
tiêu dùng.
Hoạt động tài trợ tín dụng của ngân hàng còn giúp tạo công ăn việc làm
cho người lao động, giảm tỷ lệ thất nghiệp, tạo nguồn thu ngoại tệ cho ngân
sách nhà nước, góp phần phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước,
giúp mở rộng mối quan hệ đối ngoại với các nước trên thế giới.
1.2.2. Đối với các ngân hàng thương mại.
Tài trợ XNK đóng vai trò quan trọng đối với các ngân hàng thương mại
bởi vì đây là mảng dịch vụ tạo nguồn thu phí và lãi suất lớn nhất trong số các
dịch vụ kinh doanh đối ngoại của ngân hàng, đặc biệt là ở các ngân hàng thương
mại ở những nước đang phát triển như Việt Nam. Có nhiều loại lãi suất trong
quá trình tài trợ như lãi cho vay thanh toán, lãi chiết khấu chứng từ, lãi vay bắt
buộc (bằng mức lãi quá hạn)…
Thêm vào đó, đây còn là hình thức cho vay nâng cao được tính an toàn
cho ngân hàng thông qua việc quản lý thu các nguồn thanh toán, do vậy nguồn

thu để trả các khoản tài trợ của ngân hàng được ngân hàng quản lý hết sức chặt
chẽ, vì vậy mà tránh được tình trạng xoay vòng vốn, sử dụng vốn không đúng
mục đích của doanh nghiệp trong thời gian vốn tạm thời nhàn rỗi, vì vậy mà
cũng tránh được rủi ro.
Tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích và
thời gian thu hồi vốn nhanh. Do gắn liền với thời hạn thực hiện thương vụ nên
kỳ hạn tài trợ thường ngắn (dưới 1 năm), vì vậy nó phù hợp với kỳ hạn huy
động vốn của ngân hàng, giúp ngân hàng tránh được các rủi ro về thanh khoản.
Thông qua việc cấp tín dụng tài trợ XNK, các ngân hàng có thể kiểm soát các
giao dịch của doanh nghiệp, tránh tình trạng doanh nghiệp được tài trợ vốn sử
dụng sai mục đích, giúp cho ngân hàng tránh rủi ro tín dụng. Lợi ích quan trọng
khác mà hoạt động tín dụng tài trợ XNK mang lại cho ngân hàng là không
những giúp thắt chặt mối quan hệ bền vững giữa ngân hàng với các doanh
nghiệp kinh doanh XNK mà còn giúp mở rộng hoạt động và nâng cao uy tín của
ngân hàng trên thị trường quốc tế.
Ngoài ra, thông qua hoạt động tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu ngân hàng
thương mại còn mở rộng được các quan hệ với các doanh nghiệp và ngân hàng
nước ngoài, nâng cao uy tín ngân hàng trên thị trường quốc tế, đây cũng là một
hiệu quả cho ngân hàng từ hoạt động tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu.
Hoạt động tín dụng tài trợ XNK phát triển tạo điều kiện để phát triển các
dịch vụ khác như dịch vụ mở tài khoản, dịch vụ thanh toán quốc tế…
1.2.3. Đối với các doanh nghiệp.
Thông qua hoạt động tín dụng tài trợ XNK của ngân hàng mà nhu cầu tài
chính cho các thương vụ lớn của các thương nhân được đáp ứng. Trong kinh
doanh quốc tế, có những thương vụ ngoại thương đòi hỏi 1 nguồn vốn rất lớn để
thanh toán tiền hàng mà nguồn vốn lưu động của doanh nghiệp nhiều khi không
đáp ứng kịp thời cho nhu ccầu thanh toán hàng nhập hoặc chuẩn bị hàng xuất.
Chính nhờ hoạt động tài trợ của ngân hàng mà doanh nghiệp có thể thực hiện
được những hợp đồng lớn này.
Bên cạnh đó, hiệu quả của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện hợp

đồng tăng lên nhờ có nghiệp vụ tài trợ ngoại thương. Đối với doanh nghiệp xuất
khẩu, vốn tài trợ giúp doanh nghiệp thu mua hàng đúng thời vụ, gia công chế
biến và giao hàng đúng thời điểm. Đối với doanh nghệp nhập khẩu, vốn tài trợ
của ngân hàng giúp doanh nghiệp mua được những lô hàng lớn, giá cả hạ hơn.
Cả 2 trường hợp này đều giúp tăng hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Tín dụng tài trợ XNK cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp
tiểu thủ công nghiệp phát triển sản xuất, tăng nhanh sản lượng, đa dạng hoá mặt
hàng xuất khẩu, giúp cho cấc sản phẩm trong nước có thể thâm nhập thị trường
nước ngoài dễ dàng hơn.
Tín dụng tài trợ XNK của ngân hàng còn giúp doanh nghiệp nâng cao uy
tín trên thị trường quốc tế. Nhờ có bảo lãnh của ngân hàng, các doanh nghiệp có
thể thực hiện các hợp đồng lớn trôi chảy, quan hệ làm ăn với các khách hàng
lớn trên thế giới, từ đó không ngừng nâng cao uy tín doanh nghiệp trên thị
trường quốc tế.
1.3. Các hình thức tín dụng tài trợ XNK của Ngân hàng thương mại Việt
Nam hiện nay.
1.3.1. Tín dụng tài trợ nhập khẩu.
Là khoản tín dụng mà ngân hàng cho các doanh nghiệp vay để tiến hành
nhập khẩu máy móc, trang thiết bị, nguyên vật liệu… phục vụ cho hoạt động
sản xuất kinh doanh của mình. Bao gồm một số các hình thức chủ yếu sau:
a. Mở L/C thanh toán hàng nhập khẩu.
Đây là hình thức thể hiện sự tài trợ của ngân hàng anh cho các nhà nhập
khẩu.
- Điều kiện mở L/C tại các ngân hàng thương mại.
+ Phải có giấy phép kinh doanh XNK, đối với các đơn vị nhập khẩu uỷ
thác phải có hợp đồng uỷ thác nhập khẩu.
+ Đối với những mặt hàng nằm trong danh mục quản lý hàng nhập khẩu
của nhà nước, đơn vị phải xuất trình giấy phép nhập khẩu do bộ thương mại
cấp.