chuyên đề sinh hoạt cụm lần 1

CHUYÊN ĐỀ
SINH HOẠT CHUYÊN MÔN CỤM
HỌC KÌ I-NĂM HỌC 2010-2011
ĐỀ TÀI
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ VIỆC ỨNG DỤNG CNTT
TRONG DẠY-HỌC MÔN NGỮ VĂN
BẬC THCS ĐẠT HIỆU QUẢ”
I Đặt vấn đề :
Ngữ văn là một môn học có vai trò quan trọng trong việc trau dồi tư tưởng, tình
cảm cho học sinh. Thông qua bộ môn cùng với sự truyền thụ của người thầy, các
em sẽ lĩnh hội được nhiều cái hay, cái đẹp ở mỗi tác phẩm văn học .
Để học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp ấy thì người giáo viên phải lựa chọn
cho mình một cách truyền thụ sao cho có hiệu quả nhất . Theo quan điểm đổi mới
phương pháp dạy và học hiện nay, học sinh là trung tâm, là đối tượng chủ yếu của
các hoạt động dạy và học , giáo viên là người thiết kế , hướng dẫn, gợi mở để các
em tự trao đổi, thảo luận để đưa ra những ý kiến trong giờ học, tự bày tỏ các cách
hiểu, cách cảm về tác phẩm nên trong giờ học việc ghi bảng không còn là việc chủ
yếu . Giáo viên chỉ còn việc lắng nghe, chốt lại những kiến thức quan trọng theo
chuẩn kiến thức cần đạt . Một trong những cách làm hiệu quả để hạn chế tình trạng
đọc chép là người dạy phải biết ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng trình
chiếu . Ngoài những đề mục chính, giáo viên cần phải đưa thêm những tranh ảnh
minh họa , những tư liệu mới sẽ góp phần tạo thêm hứng thú cho học sinh trong giờ
học . Trong chuyên đề này, chúng tôi xin được đưa ra vấn đề vận dụng công nghệ
thông tin như thế nào trong giờ học môn ngữ văn cho có hiệu quả thiết thực, đáp
ứng được yêu cầu đổi mới của giáo dục hiện nay để thầy cô giáo tham khảo với
thiển ý muốn được góp thêm một tiếng nói vào diễn đàn đang sôi động hiện nay
xung quanh việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy –học
II Thực trạng của việc áp dụng công nghệ thông tin hiện nay :
-Về phía thầy giáo :
+ Với suy nghĩ một chiều về tính hiệu quả không cao trong dạy –học ngữ văn
nhiều giáo viên ngại ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hoặc chỉ sử

dụng bất đắc dĩ trong các tiết thao giảng, thực hiện chuyên đề. Hầu hết GV
không chú trọng vào vấn đề nên vận dụng phần mềm nào, sử dụng như thế nào
và đến mức độ nào trong quá trình đổi mới phương pháp dạy-học .
+ Không ít giáo viên đã lạm dụng các phần mềm powerpoint trong giờ văn tạo
cho học sinh sự phân tán các giác quan giữa nghe, nhìn, quan sát các con chữ,
theo dõi các hiệu ứng.Vì vậy, họ không những không chuyển tải trọn vẹn những
kiến thức quan trọng mà còn tạo ra sự xơ hóa, khô hóa, vô cảm hóa các tình
cảm, cảm xúc tự nhiên, làm hạn chế chất văn , chất thơ trong từng bài dạy
+ Mặt khác, hiện nay, không phải trường nào cũng có phương tiện đèn chiếu và
bản thân giáo viên trình độ sử dụng vi tính chưa phải là tốt và quan trọng hơn
việc soạn một giáo án điện tử khá tốn thời gian nên phong trào giảng dạy bằng
giáo án điện tử chưa phải là thế mạnh .
Một số thầy cô giáo chưa thành thạo vi tính, tiếp cận với giáo án điện tử còn là
vấn đề mới mẻ .
- Về phía học sinh :
+ Tình trạng học vẹt, học thụ động, học đối phó với kiểm tra thi cử đang là hiện
tượng phổ biến nên việc tìm kiếm thông tin trên mạng là hi hữu
+ Ở lớp, các em có thói quen nghe giảng, ghi bài tất cả chỉ trông chờ vào những
kiến thức thầy truyền thụ hoặc ghi trên bảng một cách máy móc, ít hoạt động
hoặc nếu có chủ yếu dựa vào sách giải . Đa số học sinh học văn cầm chừng để
kiểm tra thi cử , chưa có hứng thú thật sự với văn học .
Tuy nhiên,qua một số tiết dạy trên Powerpoint chúng tôi nhận thấy ở các em
có sự chuyển biến rõ nét về mức độ tập trung, hứng thú , các em học sôi nổi
hơn, giờ học sinh động hơn, tham gia vào tiết học tích cực hơn.
IV Một số biện pháp ứng dụng CNTT góp phần đổi mới phương pháp dạy học
môn Ngữ văn.
1) Xây dựng thư viên tư liệu.
Để phục vụ cho công tác giảng dạy, đối với môn Ngữ văn kho tư liệu là điều
kiện cần thiết và đặc biệt quan trọng. Nhưng hiện nay ở môn học này, các đồ dùng
trực quan hầu như không có, tranh ảnh minh họa trong sách giáo khoa không nhiều.

Chính vì vậy bản thân giáo viên phải chú trọng xây dựng thư viện tư liệu phục vụ
tốt cho công tác giảng dạy.
- Trước đây giáo viên xây dựng kho tư liệu bằng cách đọc, tham khảo tài
liệu, sách, báo và chép lại những thông tin cần thiết vào sổ tích lũy chuyên môn.
- Hiện nay việc ứng dụng CNTT giúp giáo viên xây dựng thư viện tư liệu
thuận lợi, phong phú, khoa học hơn và không mất nhiều thời gian như trước đây.
Việc khai thác tư liệu có thể lấy từ các nguồn :
+ Khai thác thông tin, tranh, ảnh, tư liệu bài giảng từ mạng Internet
+ Khai thác tranh ảnh từ sách, tài liệu, báo chí, tạp chí ...
Trong quá trình tham khảo sách, báo, tài liệu gặp những tranh, ảnh đặc biệt
cần thiết, có thể dùng máy Scan quét ảnh và lưu vào USB, cuối cùng cập nhật vào
kho tư liệu của mình để phục vụ cho quá trình giảng dạy.
+ Khai thác từ băng hình, phim video, các phần mềm, tranh ảnh, bản đồ, hình
vẽ... thông qua chức năng cung cấp thông tin của máy tính
Ví dụ: Khai thác các đoạn phim về các tác giả văn học, các tác phẩm văn học
được chuyển thể thành phim hoặc bài hát, khúc ngâm …cần thực hiện thao tác: Mở
các băng hình, các đĩa CD - Rom, lựa chọn các đoạn phim có thể làm tư liệu giảng
dạy, sử dụng phần mềm cắt các đoạn phim rồi lưu vào máy tính thành các file dữ
liệu trong thư viện tư liệu để phục vụ giảng dạy…
Từ các nguồn khai thác trên giáo viên sẽ lưu trữ cho mình một thư viện tư
liệu phong phú, đa dạng để phục vụ cho công tác giảng dạy. Tuy nhiên cần lưu trữ
thành từng file dữ liệu để dễ dàng tìm kiếm khi sử dụng.
2) Xây dựng bài giảng điện tử.
a) Các phần mềm thiết kế bài giảng điện tử thường được sử dụng trong
dạy học Ngữ văn.
Phần mềm CNTT được giáo viên Ngữ văn sử dụng phổ biến nhất hiện nay là
phần mềm Powerpoint. Đây là phần mềm đơn giản, dễ thiết kế trình chiếu và có tác
dụng tích cực, rõ nét nhất. Khi giới thiệu, trình bày và khái quát nội dung bài học,
mỗi slide được coi là một bộ phận cũng là một hệ thống con trong hệ thống các nội
dung mà bài học cần thể hiện. Ở mỗi slide, giáo viên có thể chọn hiệu ứng, đưa các

tư liệu (phim, ảnh, nhạc, bài đọc tác phẩn …) làm cho bài giảng sinh động lôi cuốn
hơn.
Bên cạnh Powerpoint là phần mềm Violet, phần mềm thiết kế bài giảng điện tử
của Công ty Bạch Kim, với giao diện trực quan, dễ dùng, ngôn ngữ giao tiếp hoàn
toàn bằng tiếng Việt rất thuận lợi cho giáo viên. Phần mềm này cũng cung cấp một
hệ thống các công cụ soạn thảo giúp giáo viên soạn bài giảng nhanh chóng. Trong
quá trình soạn giáo án, Violet còn cung cấp sẵn nhiều mẫu bài tập chuẩn thường
được sử dụng trong sách giáo khoa, sách bài tập (như bài tập trắc nghiệm, bài tập ô
chữ, bài tập kéo thả chữ/ kéo thả hình ảnh …), ngoài ra Violet còn hỗ trợ nhiều
module cho từng môn học giúp giáo viên tạo được những trang bài giảng chuyên
nghiệp. Sau khi soạn thảo xong, phần mềm cho phép xuất bài giảng ra thành một
sản phẩm chạy độc lập có thể copy vào đĩa mềm, USB hoặc CD để chạy trên các
máy tính khác mà không cần chương trình Violet .…
b) Quy trình thiết kế một bài giảng điện tử.
Thiết kế một giáo án điện tử không thể tuỳ tiện, tuỳ hứng mà cần tuân theo
những quy tắc, quy trình nhất định tương tự như quá trình soạn một giáo án truyền
thống. Việc soạn giảng có thể tiến hành theo các bước sau:
- Xác định rõ mục tiêu bài dạy.
- Xác định kiến thức cơ bản, nội dung trọng tâm.
- Lựa chọn tư liệu, tranh ảnh, phim … và những thông tin cần thiết phục vụ
bài dạy.
- Lựa chọn phầm mềm soạn giảng, lựa chọn cách trình bày, các hiệu ứng phù
hợp … xây dựng tiến trình dạy học thông qua các hoạt động.
- Chạy thử, sửa chữa và hoàn thiện bài giảng.
3) Đa dạng hóa các phương pháp dạy học.
Bên cạnh ứng dụng CNTT được coi là phương pháp hiện đại góp phần tích
cực cho đổi mới phương pháp dạy học, giáo viên cần chú ý đa dạng hóa các hình
thức dạy học, phải biết kết hợp với các phương pháp dạy học khác như: nêu vấn đề,
phương pháp đàm thoại, thuyết trình, làm việc theo nhóm, hướng dẫn học
sinh tự học, tự nghiên cứu... Tùy theo đặc điểm của từng chương, từng bài, tùy

theo đối tượng học sinh để sử dụng các phương pháp giảng dạy thích hợp mới có
thể đạt được hiệu quả cao trong dạy và học.
4) Hướng dẫn học sinh ứng dụng CNTT phục vụ học tập.
Những năm gần đây, việc ứng dụng CNTT rộng rãi trên tất cả các lĩnh vực
đã tác động rất lớn đến khả năng ứng dụng CNTT của học sinh. Nhiều em học sinh
tiếp cận rất nhanh, sử dụng thành thạo nhiều phần mềm vi tính. Đặc điểm nổi bật ở
các em học sinh hiện nay là tính năng động, sáng tạo và yêu thích cái mới. Do vậy
việc hướng dẫn học sinh ứng dụng CNTT phục vụ cho phương pháp học tập là điều
nên làm và cũng là xu hướng chung trong giáo dục thời đại hiện nay.
- Giáo viên có thể cung cấp cho học sinh địa chỉ một số trang web và yêu cầu
các em tìm kiếm thông tin ở mạng internet để phục vụ công việc học tập theo từng
chủ đề, từng giai đoạn văn học hay một bài học về tác phẩm cụ thể. Ví dụ: Có thể
hướng dẫn các em lên mạng sưu tầm tài liệu về tác gia Nguyễn Ai Quốc – Hồ Chí
Minh hay sưu tầm một số tác giả, tác phẩm văn học giai đoạn 1945 – 1975 hoặc
sưu tầm các đề kiểm tra, ôn tập …
- Từ các tài liệu mà các em sư tầm được, giáo viên cũng có thể hướng dẫn
học sinh tập thuyết trình về một tác gia văn học, một tác phẩm văn học … kết hợp
trình chiếu bằng Powerpiont hay Violet.
III Ư u đ i ể m và nh ữ ng h ạ n ch ế c ủ a vi ệ c ứ ng d ụ ng CNTT trong gi ả ng d ạ y môn
Ng ữ v ă n:
1 Nh ữ ng ư u đ i ể m : Từ kết quả như đã trình bày trên, có thể thấy việc đổi mới
phương pháp giảng dạy môn Ngữ văn theo hướng vận dụng CNTT và các thiết bị
dạy học hiện đại đã mang lại những hiệu quả nhất định.
- Bài học trở nên sinh động, thu hút sự chú ý của học sinh do có nhiều minh
họa sống động, cụ thể với phim tư liệu , tranh ảnh (Các giờ văn học sử và phần giới
thiệu tác giả, tác phẩm ở bài giảng văn hoặc các sơ đồ, bảng biểu giúp hệ thống,
khái quát hóa bài học trong giờ ôn tập.).. Giáo viên tiết kiệm được nhiều thời gian
thuyết giảng và không quá vất vả khi giới thiệu, miêu tả, thể hiện những nội dung
kiến thức mới. Từ đó học sinh dễ tiếp thu bài học. Hơn nữa bài học đã để lại dấu ấn
sâu sắc trong tâm trí học sinh.

- Những giờ thực hành hoặc phần chuẩn bị bài của học sinh sẽ thật sự hữu
ích cho các em với các bài thuyết trình. Từ đó học sinh trở nên năng động và sáng
tạo hơn. Kiến thức các em tự tích lũy từ kho tư liệu khổng lồ Internet qua các giờ
thực hành giúp bổ sung và khắc sâu những kiến thức từ sách giáo khoa (phần chuẩn
bị tư liệu về các tác giả, chuẩn bị tư liệu cho bài ôn tập).
- Giáo viên không còn độc diễn, thay vào đó học sinh được tiếp cận với
nhiều nguồn tư liệu phong phú. Bài học cũng được thiết kế linh hoạt theo đặc trưng
bộ môn hoặc nội dung bài học (ví dụ phần luyện tập củng cố và các giờ ôn tập là
một trò chơi ngôn ngữ mô phỏng trò chơiTrúc Xanh hoặc Giải ô chữ. Nhờ đó giờ
học không còn khô cứng và mang tính áp đặt, giáo điều.
- Đối với giáo viên, việc soạn bài với những ứng dụng của CNTT cũng mang
lại những hiệu quả khác biệt. Bản thân giáo viên phải thường xuyên cập nhật kiến
thức về chuyên môn và Tin học để tự nâng cao tay nghề. Đặc biệt khi bắt tay vào
soạn một bài dạy có vận dụng CNTT, giáo viên thật sự bị cuốn hút và càng làm
nhiều thì càng thích thú và nảy sinh thêm nhiều ý tưởng. Từ đó lòng yêu nghề và sự
sáng tạo cũng được bồi đắp.
- Lợi ích quan trọng nhất là học sinh không còn sợ, không còn chán ghét
môn Văn nữa. Đây chính là điều kiện cần thiết để Văn chương thực thi sứ mệnh
giáo dục nhân cách, bồi dưỡng tâm hồn cho học sinh. Thật vậy, nếu học sinh không
thích học Văn thì làm sao các em có thể lĩnh hội những bài học về cuộc sống được
ẩn chứa trong các tác phẩm văn chương?
Tuy nhiên mức độ hứng thú và tiếp thu bài hiệu quả của học sinh trong
những giờ học có ứng dụng CNTT còn phụ thuộc vào chất lượng của giờ dạy.
2. Những hạn chế: Bên cạnh những mặt tích cực nêu trên, việc ứng dụng CNTT
vào dạy học môn Ngữ văn còn tồn tại không ít những hạn chế cần khắc phục:
- Như đã nói ở trên, dạy – học Ngữ văn không đơn thuần chỉ là cung cấp
kiến thức, kỹ năng cần thiết mà còn dạy cách tiếp nhận tác phẩm, bồi dưỡng năng
lực cảm thụ và năng lực ngôn ngữ. Hoạt động này đòi hỏi người thầy phải vận
dụng nhiều phương pháp, phương tiện dạy học khác nhau một cách linh hoạt, phù
hợp. Nếu ứng dụng CNTT không có sự chọn lọc cho đúng tính chất, nội dung, cách

thức hoặc ứng dụng CNTT một cách thái quá, cả giờ dạy giáo viên chỉ click chuột
và …click chuột thì sẽ làm mất hết cảm xúc tự nhiên, làm hạn chế chất văn, chất
thơ trong từng bài dạy. Như vậy, hiệu quả sẽ không như mong muốn.
- Hiện nay nhiều giáo viên đã cố gắng ứng dụng CNTT vào dạy học tuy
nhiên trong quá trình giảng dạy vẫn còn nặng về hình thức, mang nặng tính chất
trình diễn với nhiều hình ảnh, hiệu ứng rối mắt. Nhiều giờ dạy giáo viên còn ôm
đồm, tham lam nhồi nhét các loại thông tin, phim, ảnh làm mất thời gian nhưng
hiệu quả giờ dạy không cao.
- Trong tiến trình lên lớp với bài giảng điện tử, một số giáo viên thao tác quá
nhanh, học sinh không kịp chép bài, ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu, lĩnh hội kiến
thức và mức độ hiểu bài của các em không cao.