Đoàn kết dân tộc qua các phong trào thi đua yêu nước trong cuộc kháng chiến chống Mỹ

Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

Information of Science and Technology
No. 2/2016

ĐOÀN KẾT DÂN TỘC QUA CÁC PHONG TRÀO
THI ĐUA YÊU NƯỚC TRONG CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ
ThS. Nguyễn Thị Tiến
Khoa Lý luận chính trị, Trường Đại học Xây dựng Miền Trung
Tóm tắt
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ suốt
21 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng, lòng yêu
nước và tinh thần đoàn kết của nhân dân là
nhân tố thúc đẩy cuộc kháng chiến từng bước
phát triển và giành thắng lợi hoàn toàn. Đảng
đã phát động những phong trào thi đua yêu
nước để huy động các giai cấp, tầng lớp tham
gia vừa sản xuất, vừa chiến đấu, tất cả vì mục
tiêu đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Qua các
phong trào “Ba sẵn sàng”, “Ba đảm đang,
“Năm xung phong”,… đã tạo nên một khối đại
đoàn kết dân tộc mà không kẻ thù nào có thể
phá vỡ. Phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân
tộc từ các phong trào thi đua yêu nước là một
thành công lớn của Đảng. Đó là một nguyên
nhân quan trọng dẫn đến thắng lợi của sự
nghiệp “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy
nhào”, giành độc lập, thống nhất Tổ quốc.
Từ khóa
Đại đoàn kết dân tộc, thi đua yêu nước,

gió Đại Phong, ba sẵn sàng, ba đảm đang,
năm Xung phong.

1. Phát huy sức mạnh đại đoàn kết
dân tộc từ các phong trào thi đua yêu
nước – Một thành công lớn của Đảng
trong cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước
Trong lời phát biểu tại buổi lễ khai
mạc Đại hội các chiến sĩ thi đua và cán bộ
gương mẫu toàn quốc ngày 1/5/1952 ở
Việt Bắc, Hồ Chí Minh nói: “Thi đua là yêu
nước, yêu nước là phải thi đua. Và người
thi đua là những người yêu nước nhất”[1].
Theo quan niệm của Người, thi đua không
chỉ là hoạt động tích cực và sáng tạo
trong công việc hàng ngày, trong lao động
sản xuất vật chất mà còn là một hoạt
động tư tưởng và tinh thần, là biểu hiện
của lòng yêu nước, là tình cảm đối với Tổ
quốc, quê hương, đất nước. Nói cách
khác, thi đua chính là tấm lòng, là trái tim
và khối óc đối với đất nước, phấn đấu cho
đất nước được tự do, độc lập, thống nhất,
phát triển cả về kinh tế và văn hóa xã hội,
mạnh về quốc phòng, xây dựng thành
công CNXH.
Gắn thi đua với yêu nước, yêu nước
với thi đua, Hồ Chí Minh làm cho phong
trào của nhân dân ta mang bản sắc của

dân tộc Việt Nam. Bản sắc đó là lòng yêu
nước được hun đúc qua hàng nghìn năm.
Bản sắc đó là đạo đức, là tinh thần của
dân tộc bồi dưỡng nên những đức tính tốt
đẹp. Hồ Chí Minh tin tưởng sâu sắc vào
lòng yêu nước, thương nòi, vào ý thức
cộng đồng của người Việt Nam và đã
phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân
tộc, thông qua phong trào thi đua yêu
nước; lấy thi đua yêu nước làm động lực
để thực hiện chiến lược cách mạng là:
“Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết”. Đa
phần người dân Việt Nam, các thành
phần dân tộc trong đại gia đình dân tộc
215


Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

Việt Nam - dù thuộc tầng lớp nào, đẳng
cấp nào, đảng phái nào, tôn giáo nào, ở
miền xuôi hay miền ngược, ở trong nước
hay ở nước ngoài, nam nữ, già trẻ - đều
có một điểm chung là yêu nước; và thi
đua yêu nước là để đi tới điểm chung ấy.
Chính vì vậy, lời kêu gọi thi đua yêu nước
của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận được
sự hưởng ứng rộng khắp của các tầng lớp
nhân dân; phong trào thi đua yêu nước

được dấy lên sôi nổi và mạnh mẽ trên
khắp đất nước. Khẩu hiệu: “Nhà nhà thi
đua, ngành ngành thi đua; ta nhất định
thắng, địch nhất định thua” đã trở thành
khẩu hiệu hành động của toàn Đảng,
toàn quân và toàn dân.
Với những nhận thức, kinh nghiệm
tích luỹ được trước đó, trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ, Đảng ta, đứng đầu là Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã phát triển chủ nghĩa
yêu nước, tinh thần yêu nước lên một tầm
cao mới - chủ nghĩa anh hùng cách mạng:
đó là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ
nghĩa yêu nước với tinh thần cách mạng
triệt để của giai cấp công nhân. Với tinh
thần “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt
Nam là một!”, “Không có gì quý hơn độc
lập, tự do!”, “Quyết chiến, quyết thắng
giặc Mỹ xâm lược!”... đã thôi thúc, giục
giã lớp lớp người Việt Nam đi vào cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước với khí
thế cách mạng sục sôi. Điều đó làm tăng
sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân,
tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của
nhân dân Việt Nam đấu tranh vì độc lập,
tự do, thống nhất Tổ quốc. Không phải
ngẫu nhiên mà cựu Bộ trưởng Quốc phòng
Mỹ McNamara, trong Hồi ký của mình, đã
thừa nhận: nước Mỹ thua trận ở Việt Nam
bởi những sai lầm, trong đó có sai

lầm “đánh giá thấp sức mạnh của chủ
nghĩa dân tộc thúc đẩy một dân tộc đấu
tranh và hy sinh cho lý tưởng và các giá
trị của nó”[2].
Biến tiềm năng sáng tạo và tinh
thần yêu nước của nhân dân thành sức
mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc thông
qua phong trào thi đua yêu nước là tư
tưởng chủ đạo trong phương pháp vận

Information of Science and Technology
No. 2/2016

động cách mạng được Chủ tịch Hồ Chí
Minh thực hiện xuyên suốt hai cuộc kháng
chiến thần thánh của dân tộc.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước của nhân dân ta là cuộc đụng đầu
lịch sử giữa nhân dân Việt Nam với chủ
nghĩa đế quốc, đứng đầu là đế quốc Mỹ; là
cuộc đấu tranh một mất, một còn giữa
chính nghĩa với phi nghĩa, giữa văn minh
với tàn bạo, giữa cách mạng và phản cách
mạng trong thế kỷ XX. Trong cuộc đấu
tranh lịch sử ấy, nhân dân ta đã chiến đấu
không chỉ vì quyền lợi sống còn của quốc
gia, dân tộc, mà còn vì hoà bình, tiến bộ
và sự phát triển của nhân loại. Để thực
hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử, trước một
tên đế quốc có tiềm lực kinh tế và sức

mạnh quân sự khổng lồ, nhân dân ta triệu
người như một, đoàn kết một lòng, đã
phát huy truyền thống yêu nước, ý chí độc
lập, tự lực, tự cường vượt qua mọi gian
khổ, hy sinh, “đánh cho Mỹ cút, đánh cho
Nguỵ nhào”, tiến tới giải phóng miền
Nam, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi
lên CNXH.
Kế thừa sáng tạo chủ nghĩa Mác –
Lênin, quan điểm Hồ Chí Minh, Đảng ta
đã không ngừng phát động và phát huy
tối đa sức mạnh của các phong trào thi
đua trong cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước. Những năm đầu thập kỷ 60
của thế kỉ XX, khắc phục muôn vàn khó
khăn thiếu thốn để xây dựng miền Bắc
XHCN vững mạnh, làm hậu phương lớn
cung cấp sức người sức của cho chiến
trường miền Nam, nhiều phong trào thi
đua nở rộ như hoa mùa xuân. Với khẩu
hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả vì
miền Nam ruột thịt” đã ăn vào máu thịt,
thôi thúc toàn dân vừa sản xuất vừa
chiến đấu. Là công nhân hay nông dân,
là trí thức hay thợ thủ công, là nam giới
hay phụ nữ, là người cao tuổi hay là học
sinh đang học tập dưới mái trường
XHCN,… mọi người đều nhận thức cụ
thể, nghiêm túc về trách nhiệm và
nghĩa vụ.

Trong công nghiệp: Đầu năm
1960, hưởng ứng “Thi đua ái quốc”, phong
216


Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

trào phát huy sáng kiến, tăng năng suất
lao động của Nhà máy Cơ khí Duyên Hải,
Hải Phòng được phát động mạnh mẽ và
nhận được sự hưởng ứng sâu rộng của
toàn thể cán bộ, công nhân. Duyên Hải
ngày ấy sôi động một cao trào thi đua
chưa từng có, thực sự tạo nên một khí thế
cách mạng, đưa Duyên Hải trở thành lá cờ
đầu của ngành công nghiệp miền Bắc.
Suốt 10 năm (1965-1975) chiến tranh ác
liệt, cán bộ, công nhân Nhà máy Cơ khí
Duyên Hải đã vượt lên bao khó khăn, gian
khổ, thiếu thốn, hy sinh, lao động quên
mình, góp phần cùng cả nước làm nên đại
thắng của dân tộc.
Trong nông nghiệp: Trong phong
trào thi đua yêu nước ở miền Bắc trong
những năm 1961-1965, “Gió Đại Phong”
là một trong những điển hình tiên tiến
trên mặt trận nông nghiệp, có sức lan
tỏa, động viên các tầng lớp nhân dân
phát huy tinh thần hăng say lao động xây

dựng chủ nghĩa xã hội, làm hậu phương
lớn cho tiền tuyến miền Nam. Quá trình
hình thành và phát triển của hợp tác xã
Đại Phong là một thực tiễn sinh động về
phong trào hợp tác hóa nông nghiệp ở
miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ
cứu nước, con đường đưa nông dân cá
thể vào làm ăn tập thể, tổ chức sản xuất
với quy mô lớn, thiết lập quan hệ sản
xuất mới trong xây dựng chủ nghĩa xã
hội ở miền Bắc. Với những kết quả đã đạt
được, “Gió Đại Phong” đã khắc họa và
minh chứng cho một phong trào quần
chúng sâu rộng trên mặt trận sản xuất
nông nghiệp, nhân tố giữ vai trò quan
trọng hàng đầu trong xây dựng chủ nghĩa
xã hội ở miền Bắc và chi viện cho tiền
tuyến lớn miền Nam. “Gió Đại Phong” đã
thổi một luồng sinh khí mới trong phong
trào thi đua yêu nước của nhân dân miền
Bắc lúc bấy giờ, góp phần kiến tạo những
“sắc màu tuyệt đẹp” trong vườn hoa thi
đua yêu nước đang nở rộ.
Trong quân đội: Đầu năm 1960,
tại Hội nghị Bắn toàn quân lần thứ hai,
Trung đoàn Pháo binh 68 (Sư đoàn 304)
được Đại tướng Nguyễn Chí Thanh tuyên

Information of Science and Technology
No. 2/2016

dương tại buổi lễ là đơn vị có ba nhất,
là: “Giỏi nhất, nhiều nhất, đều nhất”
trong phong trào thi đua thực hiện tốt
nhiệm vụ chính trị. Ngay sau đó, phong
trào thi đua “Ba nhất” đã được các đơn
vị trong toàn quân, trước hết là các đơn
vị pháo binh quan tâm theo dõi, học tập.
Phong trào “Ba nhất” góp thêm sức
mạnh trong vườn hoa thi đua XHCN,
cùng tiến quân vào làm chủ khoa học kỹ thuật, xây dựng quân đội lớn mạnh,
bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam
XHCN. “Ba nhất” được nêu lên như một
khẩu hiệu hành động có sức hấp dẫn
mạnh mẽ, cổ vũ mọi người trong đơn vị
hăng say thi đua sáng tạo lập thành tích
xuất sắc. Phong trào thi đua “Ba nhất” là
một hình tượng thi đua vừa cụ thể, vừa
sinh động, lấy huấn luyện chiến đấu,
chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu làm trung
tâm, lấy việc hoàn thành nhiệm vụ chính
trị của đơn vị mình làm mục tiêu thi đua
cụ thể. “Ba nhất" không chỉ lôi cuốn các
đơn vị trong toàn quân tham gia mà còn
lan tỏa ra nhiều địa phương, đơn vị, góp
phần to lớn củng cố khối đoàn kết công nông - binh. Nhiều cơ quan, xí nghiệp,
địa phương đã thi đua giao ước, bắt tay
cùng đơn vị “Ba nhất”.
Trong phong trào thanh niên:
Thất bại nặng nề trong việc thực hiện

chính sách thực dân mới, nhất là trong
chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc
Mỹ điên cuồng mở rộng chiến tranh với
quy mô chưa từng có, ồ ạt đưa quân viễn
chinh vào miền Nam nước ta tiến hành
“Chiến tranh cục bộ” đồng thời leo thang
đánh phá miền Bắc bằng không quân và
hải quân. Năm 1964, khi cả nước đang
đồng thời thực hiện 2 nhiệm vụ chiến
lược: vừa tiến hành xây dựng CNXH ở
miền Bắc, làm hậu phương lớn cho tiền
tuyến lớn miền Nam đánh Mỹ. Trong
thanh niên xuất hiện phong trào “Ba sẵn
sàng”: Sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu
dũng cảm, sẵn sàng gia nhập các lực
lượng vũ trang; Sẵn sàng khắc phục mọi
khó khăn, đẩy mạnh sản xuất, công tác
và học tập trong bất kỳ tình huống nào;
217


Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

Sẵn sàng đi bất cứ nơi. Ngay trong tuần
đầu tiên, tại Hà Nội đã có hơn 80.000
thanh niên đăng ký nhập ngũ vào các lực
lượng vũ trang nhân dân, và trong khoảng
một thời gian ngắn con số này lên đến
hơn 200.000 người.

Thành công của phong trào “Ba sẵn
sàng” ở miền Bắc đã khơi dậy, hun đúc
và khuyến khích tinh thần nhiệt huyết
của tuổi trẻ, đưa hàng triệu thanh niên đi
vào tuyến đầu của cuộc kháng chiến, góp
phần to lớn vào thắng lợi của sự nghiệp
kháng chiến chống Mỹ, đấu tranh giải
phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Với thanh niên trường học, phong
trào “Hai tốt” (thi đua dạy tốt, học tốt)
đã trở thành mục tiêu phấn đấu chung
của thầy và trò. Bên cạnh đó, Đoàn còn
tổ chức trong thanh niên trường học
phong trào “Xây dựng nền nếp học tốt,
dạy tốt và tham gia lao động sản
xuất”.
Trong phong trào phụ nữ: Thấm
nhuần chân lý “Không có gì quý hơn
độc lập tự do”, hàng triệu phụ nữ đủ các
tầng lớp, lứa tuổi, dân tộc, tôn giáo đã
hăng hái đứng lên đánh giặc cứu nước,
bảo vệ và xây dựng miền Bắc XHCN, chi
viện cho tiền tuyến lớn miền Nam. Với
khẩu hiệu “Tất cả vì miền Nam ruột
thịt”, toàn miền Bắc đã dấy lên một
phong trào tình nguyện vào miền Nam
chống Mỹ cứu nước; đồng thời vừa tích
cực lao động sản xuất, vừa sẵn sàng chiến
đấu chống lại cuộc chiến tranh phá hoại
của đế quốc Mỹ. Khắp nơi, thanh niên nô

nức lên đường tòng quân, xung phong đi
chiến đấu. Đứng trước khí thế cách mạng
đó, Hội Liên hiệp phụ nữ phát động phong
trào phụ nữ “Ba đảm nhiệm” với 3 nội
dung: Đảm nhiệm sản xuất và công tác
thay thế cho nam giới đi chiến đấu; Đảm
nhiệm gia đình khuyến khích chồng con
yên tâm chiến đấu; Đảm nhiệm phục vụ
chiến đấu. Sau này, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã trực tiếp sửa lại là phong trào “Ba
đảm đang”.
Phong trào “Ba đảm đang” là một
phong trào cách mạng của quần chúng

Information of Science and Technology
No. 2/2016

phụ nữ, lôi cuốn đông đảo các tầng lớp
phụ nữ hăng hái thi đua, trở thành sức
mạnh hùng hậu của hàng chục triệu phụ
nữ trên mọi lĩnh vực hoạt động, đoàn kết
cùng nhân dân và phụ nữ miền Nam
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và xây
dựng, bảo vệ hậu phương lớn miền Bắc xã
hội chủ nghĩa.
Trên mặt trận lao động sản xuất,
hàng triệu phụ nữ nông dân vừa sản
xuất, vừa sẵn sàng chiến đấu với khẩu
hiệu “tay cày, tay súng”. Trên các
công trường, nhà máy, xí nghiệp,

trường học, bệnh viện, hàng triệu phụ
nữ đã không quản ngày đêm hăng hái
thi đua lao động sản xuất. Với khẩu
hiệu “Tim có thể ngừng đập, máy
không thể ngừng chạy”. Trên các
công trường, xí nghiệp, hầm mỏ, chị em
tham gia sôi nổi các phong trào thi đua
“Giỏi một nghề, biết nhiều việc”,
“Luyện tay nghề, thi thợ giỏi”.... Chị
em đã đã tích cực học tập, nâng cao
trình độ văn hóa, nghề nghiệp. Thực
hiện khẩu hiệu “Tay búa, tay súng”,
“Tay cày, tay sung”, phụ nữ đã tham
gia đông đảo vào các lực lượng dân
quân và tự vệ chiến đấu ở khắp mọi
nơi, từ miền xuôi đến miền núi. Nhiều
chị em đã trực tiếp cầm súng chiến
đấu,… Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khen
tặng “Phụ nữ Việt Nam dũng cảm,
đảm đang chống Mỹ cứu nước”, góp
phần cùng với toàn quân, toàn dân đưa
sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu
nước và đấu tranh thống nhất nước nhà
đến thắng lợi hoàn toàn.
Trong chiến đấu: Hoà nhịp với “Ba
sẵn sàng”, “Ba đảm đang”, phong trào
“Năm xung phong” của thanh niên miền
Nam tạo nên một sức mạnh vĩ đại động
viên 3 triệu thanh niên miền Nam chiến
thắng mọi khó khăn gian khổ, đánh bại

mọi âm mưu xâm lược của Mỹ và tay sai,
để thực hiện giải phóng miền Nam thống
nhất Tổ quốc.
Phong trào thi đua giành danh hiệu
“Dũng sĩ diệt Mỹ”, “Dũng sĩ quyết thắng”,
“Dũng sĩ diệt xe cơ giới, hạ máy bay” đã
218


Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

thu hút đông đảo đoàn viên, hội viên,
thanh niên ở các địa bàn khác nhau tham
gia, thực hiện lời dạy của Bác Hồ “31 triệu
đồng bào là 31 triệu dũng sĩ”.
Thắng lợi cuộc Tổng tiến công và
nổi dậy mùa Xuân năm 1975 mà đỉnh
cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh đã kết
thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu
nước của dân tộc ta. Thắng lợi vĩ đại này
thể hiện sức mạnh kỳ diệu của Việt
Nam, về “chiến thắng của ý chí, lương
tri, phẩm giá và trí tuệ Việt Nam”, thắng
lợi đó là thành quả tổng hợp của một
loạt nhân tố tạo nên sức mạnh vô địch
của cách mạng Việt Nam. Nguồn gốc của
mọi nhân tố ấy chính là sự lãnh đạo
đúng đắn của Đảng ta” [3], là kết quả sự
hội tụ nhiều yếu tố, trong đó không thể

tách rời vai trò của các phong trào thi
đua yêu nước.
Các phong trào thi đua yêu nước đã
thể hiện vai trò to lớn, đóng góp quan
trọng cho sự nghiệp cách mạng nước ta.
Nó không chỉ góp phần thúc đẩy, tạo nên
thắng lợi cuộc kháng chiến chống đế quốc
Mỹ xâm lược mà đang có nhiều đóng góp
tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước,
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
và hội nhập quốc tế hôm nay.
2. Kết luận
Nhờ có tinh thần yêu nước nồng nàn
và đường lối tập hợp, đoàn kết toàn dân
đúng đắn, sáng tạo của Đảng ta đã tạo
nên sức mạnh to lớn, góp phần quyết định
đánh thắng đối phương có sức mạnh của
một siêu cường hàng đầu thế giới. Như
vậy, bằng phương pháp vận động quần
chúng tham gia các phong trào thi đua

Information of Science and Technology
No. 2/2016

yêu nước, Đảng ta đã khơi dậy sức mạnh
tiềm tàng trong mỗi con người Việt Nam,
từ trẻ đến già, từ miền xuôi đến miền
ngược, kết thành một khối vững chắc thi
đua đóng góp công sức mình cho sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thực

tiễn cho thấy, các phong trào thi đua đã
mang lại hiệu quả vô cùng to lớn; chính
nhờ những phong trào thi đua yêu nước
mà tinh thần và ý chí Việt Nam được nâng
lên thành sức mạnh, thành lực lượng vật
chất để chiến thắng kẻ thù xâm lược và
giành những thành tựu vẻ vang trong xây
dựng đất nước.
Những bài học thành công từ cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trong
giai đoạn hiện nay, Đảng ta chủ trương
tiếp tục khơi dậy các phong trào thi đua
với nội dung và hình thức mới phù hợp
điều kiện và hoàn cảnh mới. Để phát huy
tối đa sức mạnh đại đoàn kết toàn dân
tộc, nhằm hoàn thành sự nghiệp CNH,
HĐH đất nước, phấn đấu thực hiện mục
tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh”, phong trào thi
đua yêu nước cần được thực hiện bằng
nhiều hình thức phong phú, có chiều sâu,
nhằm động viên các ngành, các giới, các
địa phương cùng mọi tầng lớp nhân dân
cả nước tham gia. Trong thi đua, phải lấy
đại đoàn kết toàn dân tộc làm mục tiêu
chung, làm điểm tương đồng; đồng thời,
chấp nhận các điểm khác nhau, không trái
với lợi ích chung của cả dân tộc. Khuyến
khích, vận động nhân dân dấy lên phong
trào người người, nhà nhà và cả nước

cùng khởi động, cùng phấn đấu xóa đói,
giảm nghèo, thoát cảnh lạc hậu.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Hồ Chí Minh toàn tập, 2002. Tập 12, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.548.
[2]. Robert McNamara, 1995. Nhìn lại quá khứ - Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam, NXB Chính trị
quốc gia, Hà Nội, tr.316.
[3]. Đảng Cộng sản Việt Nam, 2004. Văn kiện Đảng toàn tập, tập 37, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.472.
[4]. Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2006. Giáo trình Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[5]. Bộ Quốc phòng, Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, 2013. Lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 –
1975), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

219