Những vấn đề lý luận chung về thẩm định dự án đầu tư

Những vấn đề lý luận chung về thẩm định dự án đầu tư
A. một số vấn đề chung về thẩm định dự án đầu tư
I.THẨM ĐỊNH DỰ ÁN
1. Khái niệm.
Thẩm định dự án đầu tư là việc tổ chức xem xét một cách khách
quan toàn diện các nội dung cơ bản ảnh hưởng trực tiếp tới tính khả
thi của dự án để ra quyết định đầu tư và cho phép đầu tư.
Như vậy thẩm định dự án là làm sáng tỏ các vấn đề có liên quan
tới tính khả thi của dự án như: Thị trường, công nghệ kỹ thuật, khả
năng tài chính của dự án .. . để đảm bảo dự án được thực hiện tốt tránh
rủi ro cho Ngân hàng khi đầu tư vào dự án đó. Đồng thời đánh giá xem
dự án có đạt được các mục tiêu kinh tế, xã hội hay không.
2. Mục đích, ý nghĩa của việc thẩm định dự án
Ngân hàng thẩm định dự án đầu tư nhằm mục đích:
- Rút ra các kết luận chính xác về tính khả thi, hiệu quả kinh tế
của dự án đầu tư, khả năng trả nợ, những rủi ro có thể xảy ra để ra
quyết định cho vay hoặc từ chối cho vay một cách đúng đắn.
- Tham gia góp ý kiến cho các chủ đầu tư, tạo tiền đề để đảm bảo
hiệu quả cho vay, thu được nợ cả gốc và lãi đúng hạn, hạn chế rủi ro
đến mức thấp nhất.
- Làm cơ sở để xác định số tiền cho vay, thời gian cho vay, mức
thu nợ hợp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động có
hiệu quả.
Công việc thẩm định dự án đầu tư có ý nghĩa quan trọng như:
- Giúp chủ đầu tư lựa chọn được phương án đầu tư tốt nhất
- Giúp các cơ quan quản lý của nhà nước đánh giá được sự cần
thiết và tính phù hợp của dự án đối với quy hoạch phát triển chung của
ngành, địa phương và cả nước trên các mục tiêu - quy mô - quy hoạch -
và hiệu quả.
- Thông qua thẩm định giúp ta xác định được sự lợi hại của dự án
khi đi vào hoạt động trên các khía cạnh: Công nghệ, ô nhiễm môi trường

và các lợi ích kinh tế xã hội khác.
- Giúp các nhà tài chính ra quyết định chính xác về cho vay hoặc
tài trợ dự án.
- Giúp xác định rõ tư cách pháp nhân của các bên tham gia đầu tư.
3.Yêu cầu của việc thẩm định dự án đầu tư.
Yêu cầu của việc thẩm định dự án đầu tư bao gồm:
- Nắm vững các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế của Nhà
nước, ngành địa phương và quy chế quản lý kinh tế, quản lý đầu tư xây
dựng cơ bản của Nhà nước.
- Nắm chắc tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, tài chính
của doanh nghiệp, các mối quan hệ làm ăn của doanh nghiệp.
- Nắm bắt được tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của thế giới,
khu vực, của nước có liên quan đến việc thực hiện dự án.
- Nghiên cứu và kiểm tra một cách khách quan, khoa học và toàn
diện về nội dung dự án và tình hình đơn vị vay vốn, có sự phối hợp giữa
các cơ quan chuyên môn và chuyên gia để đưa ra các nhận xét và kết
luận, kiến nghị chính xác.
4. Biện pháp thực hiện.
Để công tác thẩm định đạt chất lượng tốt cần thực hiện các biện
pháp:
- Phải thu thập thông tin, tình hình số liệu một cách đầy đủ, từ
nhiều nguồn khác nhau để so sánh đối chiếu, xử lý thông tin.
- Phối hợp với các cơ quan chuyên gia để kiểm tra các chỉ tiêu
kinh tế, kỹ thuật quan trọng của dự án.
- Tiến hành thẩm định, kiểm tra nhiều lần trong suốt quá trình từ
khi có chủ trương đầu tư, xây dựng dự án tiền khả thi, xây dựng luận
chứng kinh tế kĩ thuật cho đến khi luận chứng kinh tế kĩ thuật được
duyệt. Mối lần thẩm định có văn bản trả lời chủ đầu tư để chủ đầu tư
biết mà triển khai công việc cần thiết, bổ sung hoàn chỉnh hồ sơ.. ., và
báo cáo lãnh đạo chi nhánh và Ngân hàng cấp trên (nếu vượt quá mức

phán quyết) để lãnh đạo chi nhánh và Ngân hàng cấp trên biết nhằm chỉ
đạo kịp thời.
II.CƠ SỞ CỦA VIỆC THẨM ĐỊNH DỰ ÁN
Để tiến hành thẩm định tốt một dự án, biết được hiệu quả dự án ..
. thì quá trình tiến hành thẩm định dự án dựa trên các cơ sở nhất định
đó là thu thập số liệu và xử lý thông tin.
1. Thu thập số liệu. (bao gồm )
a. Hồ sơ đơn vị.
b. Hồ sơ dự án
c. Tài liệu tham khảo.
Các văn bản luật đầu tư, luật công ty, luật đất đai.. . và các tài
liệu liên quan tới dự án.
2. Xử lý thông tin.
Sau khi thu thập thông tin, tiến hành xắp xếp lại các loại thông
tin, áp dụng các phương pháp đối chiếu, so sánh để xử lý, đánh giá phân
tích một cách có hệ thống.
Tóm lại : Vài nét trên đã khắc hoạ cho ta thấy sự cần thiết và nhu
cầu phải thẩm định dự án đầu tư đối với xã hội nói chung và đối với
Ngân hàng nói riêng. Trong thời buổi nền kinh tế thị trường việc làm ăn
càng khó khăn khiến cho khách hàng (DN) đến vay vốn tìm mọi cách,
thậm chí còn lừa Ngân hàng để có thể vay được. Vậy để tránh được điều
đó không có gì khác là phải thực hiện thật tốt công tác thẩm định dự án
đầu tư để loại bỏ các dự án không tốt.
B.Trình tự nội dung công tác thẩm định dự án
I. TRÌNH TỰ TIẾN HÀNH THẨM ĐỊNH DỰ ÁN
Quá trình tiến hành thẩm định dự án bao gồm:
1. Thẩm định sơ bộ.
Khi tiếp nhận hồ sơ dự án cần tìm hiểu xem nó đã đầy đủ chưa,
nếu thiếu yêu cầu bổ sung ngay. Tiếp đó cán bộ tín dụng tiến hành tìm
hiểu xem uy tín của đơn vị, động lực thúc đẩy doanh nghiệp đề suất dự

án, kiểm tra các số liệu tài chính, so sánh với chứng từ gốc để kiểm tra
độ chính xác. Nếu thấy có sai lệch yêu cầu doanh nghiệp phải sửa đổi
kịp thời.
2. Bước thẩm định chính thức.
Thẩm định chính thức là bước thẩm định quan trọng nhất trong
quá trình thẩm định dự án đầu tư. Sau khi thẩm định sơ bộ các số liệu
và hồ sơ đầy đủ, hoàn tất. Cán bộ tín dụng đi vào thẩm định chính thức
trên cơ sở các nội dung sau:
* Thẩm định doanh nghiệp vay vốn
* Thẩm định dự án đầu tư: Gồm 6 bước.
- Thẩm định sự cần thiết phải đầu tư
- Thẩm định về phương diện thị trường
- Thẩm định về phương diện kĩ thuật
- Thẩm định về tính khả thi của dự án, về nội dung kinh tế
tài chính ( gọi là thẩm định về phương diện tài chính )
- Thẩm định về khía cạnh tổ chức quản lý
- Thẩm định về phương diện hiệu quả kinh tế xã hội.
Tổng hợp và đưa ra kết quả thẩm định, lập báo cáo thẩm định
trình lãnh đạo.
Trên đây là các nội dung mà cán bộ tín dụng phải xem xét khi tiến
hành bước thẩm định chính thức. Các vấn đề cụ thể sẽ được trình bày
trong phần nội dung của công tác thẩm định dự án đầu tư dưới đây
II. NỘI DUNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ
Như đã trình bày trên nội dung công tác thẩm định dự án bao gồm
nhiều vấn đề khác nhau, đòi hỏi cán bộ tín dụng phải thẩm định một
cách chi tiết không được bỏ qua một nội dung nào vì chúng có mối liên
hệ mật thiết với nhau, liên quan tới việc quyết định có cho vay với dự
án đó hay không. Nó bao gồm các nội dung:
1. Thẩm định về doanh nghiệp vay vốn
1.1 Thẩm định tư cách pháp nhân, sơ lược các giai đoạn

phát triển
Công việc này được cán bộ tín dụng thực hiện trên các khía cạnh:
+ Mức độ tin cậy về tư cách pháp nhân của doanh nghiệp
+ Sở trường và uy tín kinh doanh của doanh nghiệp
+ Sơ lược các giai đoạn phát triển của doanh nghiệp
1. 2. Phân tích tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh và
tình hình tài chính của doanh nghiệp
Qua số liệu thống kê, báo cáo quyết toán hàng năm của doanh
nghiệp (ít nhất là 3 năm gần đây). Cán bộ tín dụng phải đưa ra nhận xét
về các mặt:
- Quan hệ vốn và uy tín của doanh nghiệp trong những năm gần
đây.
- Sản xuất kinh doanh có ổn định lâu dài không. ( về lợi nhuận
thực hiện ? doanh số bán ? chênh lệch lợi nhuận có tăng không ? chi
phí ? .. .)
- Tình hình sử dụng tài sản của doanh nghiệp như thế nào ?
- Khó khăn hiện nay của doanh nghiệp.
*Về khả năng tự cân đối tài chính: Có 2 chỉ tiêu để đánh giá là:
Hệ số tài trợ và năng lực đi vay trong đó :
Nguồn vốn hiện có của DN ( Vốn tự có )
* Hệ số tài trợ =
Tổng nguồn vốn DN đang sử dụng ( Tổng TS nợ)
Hệ số này > kỳ trước > 0,5 là tốt
Nguồn vốn hiện có của doanh nghiệp(vốn tự
có )
* Năng lực đi vay =
Vốn thường xuyên ( Vốn lưu động )
Đây là khả năng kêu gọi xin vay vốn của doanh nghiệp, một doanh
nghiệp có khả năng tự chủ tài chính cao thường có năng lực đi vay lớn
Hệ số này > 0,5 thì được Ngân hàng chấp nhận.

* Về khả năng thanh toán của doanh nghiệp: Cán bộ tín dụng
dựa trên 3 chỉ tiêu để đánh giá.
Số tiền dùng thanh toán
* Khả năng thanh toán chung =
Số tiền doanh nghiệp phải thanh
toán

Vốn bằng tiền + Phải thu ngắn
hạn
* Khả năng thanh toán ngắn hạn =
Nợ ngắn hạn + Các khoản phải
trả

Tài sản có Tài sản thiếu Chênh lệch tỷ
giá
lưu động chờ sử lý mà chỉ số giá chưa
xử lý
* Khả năng thanh =
toán cuối cùng
Nợ ngắn hạn Các khoản phải trả
Các chỉ tiêu này được tính ra ≥ 1 là bình thường và càng cao càng
tốt. Ngược lại nếu chúng < 1 sẽ chứng tỏ khả năng thanh toán yếu và
càng nhỏ càng xấu. Riêng đối với chỉ tiêu thanh toán ngắn hạn > 0,5 là
tốt. Còn chỉ tiêu khả năng thanh toán cuối cùng mà < 1 thì có thể kết
luận là tình hình tài chính của doanh nghiệp rất xấu.
Bên cạnh việc đánh giá khả năng tự cân đối tài chính và khả năng
thanh toán thì xác định tình hình công nợ cũng là một đòi hỏi đối với
cán bộ tín dụng. Cán bộ tín dụng sẽ phải xem xét đánh giá tình hình
quan hệ tín dụng, tình hình thanh toán với người mua, người bán và
tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với Ngân sách của đơn vị vay vốn để từ

đó đưa ra nhận xét về tình hình công nợ của đơn vị.
Từ kết quả của việc đánh giá tình hình hoạt động sản suất kinh
doanh cán bộ tín dụng sẽ đưa ra bảng kết luận thẩm định doanh nghiệp
vay vốn, trong đó nêu rõ các ưu nhược điểm của doanh nghiệp trên các
mặt quan trọng như: Khả năng tài chính, khả năng quản lý điều hành
kinh doanh, uy tín và năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
2. Thẩm định dự án đầu tư
2.1 Thẩm định sự cần thiết phải đầu tư
Việc mỗi dự án được đầu tư sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến thị
trường, cụ thể là tác động đến cung cầu hàng hoá, tác động đến hoạt
động xuất nhập khẩu..v.v. Vì vậy việc thẩm định sự cần thiết phải đầu tư
là rất quan trọng.
Chính vì vậy phải xem xét sự cần thiết phải đầu tư của dự án trên
các khía cạnh:
- Mục tiêu của dự án có phù hợp và đáp ứng mục tiêu phát triển
của ngành, của địa phương và cả nước không.
- Sự cần thiết về việc tồn tại và phát triển doanh nghiệp? Dự án có
mang lại lợi ích cho chủ đầu tư, cho nền kinh tế, cho xã hội không ?
- Đánh giá quan hệ cung cầu của sản phẩm hiện tại và dự đoán
trong tương lai.
- Nếu đầu tư để cải tiến kỹ thuật, mở rộng sản xuất của doanh
nghiệp hiện có thì đánh giá về trình độ sản xuất, chất lượng, quy cách,
giá cả. Thực chất là đánh giá năng lực máy móc thiết bị, quy mô sản
xuất hiện có của doanh nghiệp so với nhu cầu thị trường cũng như mối
quan hệ cung cầu sản phẩm của doanh nghiệp trong tương lai khi dự án
đi vào hoạt động.
Biện pháp đánh giá cụ thể mà cán bộ tín dụng thường sử dụng
trong bước thẩm định này là tìm và nắm được động lực thúc đẩy sự
hình thành dự án đầu tư của chủ đầu tư, để kịp thời phát hiện những
trường hợp đầu tư tự phát chạy theo lợi ích trước mắt.

2.2 Thẩm định dự án về phương diện thị trường.
Do hiệu quả hoạt động của dự án phụ thuộc vào sản phẩm của dự
án trên thị trường. Chính vì vậy phải xem xét trên các mặt sau:
+ Tình hình tiêu thụ sản phẩm cùng loại trong thời gian qua. Kinh
nghiệm của đơn vị trong quan hệ thị trường về sản phẩm. Khả năng
nắm bắt các thông tin về thị trường quản lý xuất nhập khẩu của các
nước đã có quan hệ.
+ Các hợp đồng tiêu thụ hoặc bao tiêu sản phẩm về số lượng,
chủng loại, giá cả, thời gian và phương thức thanh toán.
+ Các văn bản giao dịch về sản phẩm như đơn đặt hàng, hiệp định
đã ký, các biên bản đàm phán .. .
Phải chú ý đến tính hợp pháp, hợp lý và mức độ tin cậy của các
văn bản nói trên, tránh các trường hợp giả mạo.. .
Không nên bán hàng cho một thị trường hoặc một nhà tiêu thụ
duy nhất mà cần nhiều thị trường, nhiều mối tiêu thụ để chủ động,
tránh ép giá và ứ đọng hàng.
Sau khi kiểm tra cung cầu của sản phẩm và nghiên cứu khả năng
cạnh tranh của dự án thì bước thẩm định thị trường coi như hoàn tất.
Cán bộ tín dụng có thể đưa ra những đề xuất hoặc đưa ra những vấn đề
mà đơn vị cần bổ sung để nâng cao khả năng tiêu thụ sản phẩm. Những
đề xuất thường xoay quanh các vấn đề:
- Chiến lược sản phẩm và dịch vụ sau bán hàng
- Chiến lược giá cả
- Biện pháp thiết lập hoặc mở rộng quan hệ với thị trường dự kiến
- Công tác tổ chức hệ thống phân phối, mạng lưới tiêu thụ sản
phẩm
- Vấn đề quảng cáo và các biện pháp khác.
2.3 Thẩm định về phương diện kỹ thuật
Các vấn đề kỹ thuật cần kiểm tra bao gồm:
2.3.1 Quy mô của dự án

Thường được kiểm tra dưới các khía cạnh :