mot vai triet li song.doc

Một vài triết lý s ống
Lương Khải Siêu (1873-1929), đã có một lời khuyên rất
uyên bác cho mọi người, đại ý: “Mỗi ngày phải để ra tí
khoảnh khắc đứng ngoài cuộc đời, nhìn lại cuộc đời. Sau
mỗi tháng, mỗi năm, đều phải dành thời gian thích đáng
để làm việc đó. Người tầm thường thì luôn bị cuộc đời
cuốn đi, không thể dừng lại được. Kẻ sĩ thường hay xa rời
cuộc sống của nhân quần, không hòa nhập đời thường.
Duy chỉ có những người rất có văn hóa mới vừa luôn luôn
hòa nhập với đời thường, vừa có thể tách ra khỏi cuộc
sống thường nhật vào bất cứ lúc nào để nhìn lại chính
mình, nhìn lại cuộc đời: điều ấy nói thì dễ, chứ làm thì
khó lắm thay !”.
Ý tưởng của người Trung Hoa thời nay về phương châm
sống vẫn sâu sắc như xưa, nhưng xem ra có vẻ thiết thực
hơn nhiều: Một “trung tâm”: lấy sức khỏe làm trung tâm.
Hai “một chút”: thoải mái một chút, hồ đồ một chút. Ba
“quên”: quên tuổi tác; quên bệnh tật; quên hận thù. Bốn
“có”: có nhà ở; có bạn đời; có bạn tri âm; có sổ tiết kiệm.
Năm “phải”: phải vận động; phải hòa nhã, lịch sự; phải
biết cười; phải biết kể chuyện; phải tự coi mình là người
bình thường”. Điều “một trung tâm” là cực kỳ quan
trọng. Thường thì mãi đến lúc già yếu hoặc lúc ốm đau ta
mới thấy sức khỏe là qúy giá; khi ngoài kia là trời xanh
lồng lộng và nắng gió lung linh mà ta ngồi đây bất lực,
mới thấy hối tiếc một thời phung phí sức lực một cách
liều lĩnh và dại dột. Rất may là chất lượng cuộc sống
ngày một tốt hơn, y học ngày càng hiện đại hơn nên tuổi
thọ của con người ngày càng cao hơn nữa. Sắp đến rồi,
ngày mà “Sáu mươi tuổi chưa phải là già, bảy mươi tuổi
vẫn còn là trung niên !”. Hạnh phúc thay là có một tâm

hồn lành mạnh trong một cơ thể cường tráng. Xin hãy
nhớ ở bất cứ lứa tuổi nào cũng phải “lấy sức khỏe làm
trung tâm”.
Điều “hai một chút” thật là chí lý. Đừng đạo mạo qúa,
hãy sống hồn nhiên như mình vốn có. “Thoải mái một
chút” (Một chút thôi nhé!) là hợp với tự nhiên bởi cuộc
1
sống không thể lúc nào cũng căng như một dây đàn đúng
giọng được. Cũng đừng qúa tự dày vò mỗi khi lầm lỡ. Ai
mà chẳng có lúc sai lầm, có sai thì hãy tự nhủ “hồ đồ một
chút” chưa sao ! Cũng lại chỉ một chút thôi nhé, luôn luôn
hồ đồ thì còn nói làm gì, hồ đồ nghiêm trọng thì phải trả
giá đắt, đôi khi hối không kịp.
Điều “ba quên” là để cho lòng mình thanh thản. Lỡ đã già
rồi (và đã được sống nhiều), lỡ mang bệnh tật rồi (nhiều
khi vì những lẽ rất cao cả, nhưng cũng có khi vì sự tầm
phào) thì hãy quên đi, “quên tuổi tác” và “quên bệnh
tật”; hãy vui sống mỗi ngày bằng những công việc
thường nhật có ích cho mình, cho những người thân yêu
và cho đời… Cuộc đời riêng của mỗi người chỉ có thể thật
thanh thản khi biết “quên hận thù”; “quên hận thù” là
điều rất khó, nhưng cũng sẽ dễ dàng hơn khi thực lòng
mong muốn có sự thanh thản của tâm hồn.
Điều “bốn có” rất đời thường, dung dị và thiết thực. “Có
nhà cửa” và “ có bạn đời” tức là có một gia đình yên ấm.
Dù cho thế giới văn minh này có biến đổi thế nào thì gia
đình vẫn là tế bào bền vững của xã hội, vẫn là nơi trú ẩn
cuối cùng đáng tin cậy cho những tâm hồn cô đơn đang
bị tai họa phủ phàng rượt đuổi. không buồn gì bằng nổi
buồn không có “bạn tri âm”, như “rượu ngon không có

bạn hiền”. Sống trên đời ai cũng ít nhiều có bạn, nhưng
bạn tri âm đồng cảm chia ngọt sẽ bùi với mình thì không
phải người nào cũng có. Thiếu bạn tri âm, cuộc đời sẽ
thiếu đi một mảng lớn. Cuối cùng, nhưng không kém
phần quan trọng, là phải có của ăn của để ở chừng mực
thích hợp, tức là phải có “sổ tiết kiệm”, phải dành dụm,
phòng khi lỡ vận, phải lo xa một chút…
Điều “năm phải” khuyên chúng ta thực hiện một phong
cách sống lành mạnh và văn hóa. Trước hết, “phải vận
động” (chân tay) vừa phải và bền bỉ. Khó nhất là duy trì
được nết tập thể dục thường xuyên; tập kiểu gì cũng
được, ít nhiều tùy theo sức, miễn là tập được đều đặn
hàng ngày. Đó là cách tốt nhất để giữ cho thân thể được
khỏe mạnh và tinh thần thoải mái. Còn thể thao thì tùy
2
sở thích và tùy hoàn cảnh chứ không phải là nhất thiết.
Thứ hai là phải “hòa nhã, lịch sự”. Đó là phong cách
không thể thiếu được cho mỗi người cho dù ở cương vị
nào và hoạt động trong lĩnh vực nào. Nét văn hoá ấy là
của chung nhân loại, dân tộc nào cũng có bất kể ở trình
độ văn minh nào. Người có văn hóa không hẳn là người
có học thức cao. Thứ ba là “phải biết cười”. Biết cười có
duyên không dễ. Không phải ai cũng ưa hài hước, và tính
hài hước không phải có sẵn trong nhiều người. Những
người dễ cười, cũng như là dễ khóc, thường là tốt bụng,
những người có tính hài hước thường giàu lòng vị tha.
Những người không ưa hài hước có lẽ không phải là
những người có văn hóa cao. Hơn nữa, bạn có biết không,
mỗi lần cười thì có tới mấy chục cơ trên mặt cùng hoạt
động và làm ta sống thêm được ít phút. Vậy thì càng cần

“phải biết cười”. Thứ tư là “phải biết kể chuyện”, tức là
phải biết kể lại những điều mình biết một cách khúc chiết
rõ ràng, biết diễn đạt ý mình một cách sáng sủa, nói rộng
ra là phải biết cách giao lưu tư tưởng. Người biết kể
chuyện luôn luôn đồng thời cũng là người biết lắng nghe,
bởi có chịu khó lắng nghe mới có cái để mà kể lại và mới
biết kể như thế nào cho thích hợp đối với người nghe
mình. Sau hết và cũng là trước hết là “phải tự coi mình là
người bình thường”. Người ở cương vị càng cao mà biết
tự coi mình là người bình thường thì càng được kính
trọng. Đối với một số người điều ấy không phải dễ dàng,
bởi vì ngay một anh binh nhì cũng vẫn có thể ngạo mạn
khinh người, coi mình là nhất thiên hạ, y hệt một tướng
lĩnh lừng danh ưa phỉnh nịnh. Chúng ta vẫn thường nghe
nói: “Cái khó nhất là biết dừng ở chỗ nào” và “cái cần
biết trước hết là biết mình”. Người tự coi mình là người
bình thường sẽ dễ “biết mình” và cũng dễ “biết dừng”.
3