SKKN nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh chậm tiến bộ bằng phương pháp lạt mềm buộc chặt

Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã từng nói “Có tài mà không có đức là
người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Qua đó cũng đủ
hiểu Người coi trọng như thế nào về đạo đức, lối sống. Tuy nhiên trong thực tế từ
khi đất nước bước vào nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, việc giữ gìn và
phát huy các giá trị đạo đức truyền thống cũng như việc xây dựng hệ giá trị đạo
đức mới ở nước ta đã và đang đặt ra nhiều vấn đề cần phải được giải quyết. Thực tế
cho thấy trong đời sống xã hội đã có những biểu hiện xem nhẹ những giá trị văn
hóa truyền thống của dân tộc, chạy theo những thị hiếu không lành mạnh, những
cái tiêu cực đang xâm nhập vào đạo đức, lối sống của những tầng lớp nhân dân, mà
đặc biệt là thế hệ học sinh. Đối với học sinh THPT ở độ tuổi mà tâm sinh lý lứa
tuổi phát triển mạnh, các em có nhiều nhu cầu cần hiểu biết, tìm tòi, bắt chước,
thích giao lưu tìm hiểu, thích đua đòi ăn chơi, thích khẳng định mình là người lớn,
các em không thích người lớn chỉ bảo…trong khi đó kiến thức về hiểu biết xã hội,
hiểu biết gia đình, hiểu biết về pháp luật còn hạn chế, do đó các em chưa có trách
nhiệm với hành vi của mình nên dễ sa ngã, vi phạm nội quy nhà trường, thậm chí
trở thành những con người hư hỏng.
Vậy trước những biểu hiện chậm tiến bộ của học sinh đặt giáo viên và các
nhà quản lý giáo dục trước thực tế làm thế nào để cảm hóa và giáo dục học sinh
chậm tiến bộ trở thành những người con ngoan ngoãn, nghe lời, tiến bộ là một vấn
đề khá nan giải, phức tạp, nhạy cảm và hết sức cấp thiết. Công việc này đã và đang
trở thành một thách thức lớn với toàn xã hội nói chung và đặc biệt là ngành giáo
dục nói riêng, trong đó chủ yếu là nhiệm vụ của các nhà trường và giáo viên chủ
nhiệm.
Xuất phát từ lòng yêu nghề, mến trò và trách nhiệm của một giáo viên đứng
lớp không những dạy cho học sinh về những tri thức mà còn dạy cho các em đạo

đức, lối sống, với mong muốn giúp các em có một nhân cách tốt, trở thành người
có ích cho xã hội, đã khiến tôi trăn trở, suy nghĩ và chọn đề tài “ Nâng cao hiệu quả
giáo dục học sinh chậm tiến bộ bằng phương pháp lạt mềm buộc chặt”. Vấn đề mà
chắc hẳn không chỉ riêng bản thân mà rất nhiều đồng nghiệp khác băn khoăn, trăn
trở.
Để hoàn thành được đề tài này tôi đã dựa trên thực tế giảng dạy, làm công
tác chủ nhiệm trong nhiều năm qua. Bên cạnh đó tôi còn nhận được sự quan tâm,
giúp đỡ của các cấp lãnh đạo nhà trường, sự hợp tác đồng hành của các giáo viên
chủ nhiệm khác trong trường và ở các trường bạn. Hi vọng với đề tài này sẽ giúp
giáo viên chủ nhiệm đạt hiệu quả cao trong công tác giáo dục học sinh.
1


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
1. Mục đích
Sáng kiến kinh nghiệm này cung cấp kinh nghiệm riêng trong việc nâng cao
hiệu quả giáo dục học sinh chậm tiến bộ, khó giáo dục với mục đích:
Giúp giáo viên chủ nhiệm lớp ở bậc học phổ thông nhận thấy rõ hơn vai trò,
ý nghĩa của công tác chủ nhiệm lớp mà việc sử dụng phương pháp thích hợp để
nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh là yếu tố quan trọng không thể xem thường.
Đồng thời tôi muốn qua sáng kiến kinh nghiệm này nói lên những kinh nghiệm của
bản thân khi sử dụng phương pháp mềm dẻo để cảm hóa học sinh chậm tiến bộ
trong công tác chủ nhiệm lớp để các thầy cô giáo đồng nghiệp cùng xem xét, bàn
bạc trao đổi những mong có thể ứng dụng thực tiễn góp phần nhỏ bé làm tăng chất
lượng giáo dục toàn diện cho học sinh và làm cho công tác chủ nhiệm lớp đạt hiểu
quả cao hơn.

2. Nhiệm vụ
- Tìm hiểu những vấn đề chung về học sinh chậm tiến bộ
- Thực trạng và nguyên nhân.
- Đưa ra một số phương pháp giáo dục học sinh chậm tiến bộ.
- Rút ra kết luận và bài học kinh nghiệm sau khi áp dụng đề tài.
III. Đối tượng – phạm vi thời gian nghiên cứu
- Đề tài thực hiện cụ thể trên công tác chủ nhiệm của bản thân tôi trong
nhiều năm liên tục trên cương vị một giáo viên giảng dạy và chủ nhiệm.
- Việc vận dụng và khảo sát kết quả cụ thể được thực hiện ở các lớp mà tôi
đã chủ nhiệm, các lớp của các thầy cô giáo đồng nghiệp tại trường THPT Anh Sơn
I, trường THPT Anh Sơn II, trường THPT Anh Sơn III từ năm học 2015 đến năm
học 2019.
IV. Phương pháp tiến hành
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chủ nhiệm lớp, nghiên cứu và viết sáng
kiến kinh nghiệm này, tôi đã sử dụng một số phương pháp cơ bản sau:
- Phương pháp thực nghiệm: trực tiếp vận dụng phương pháp mềm dẻo vào
việc giáo dục, cảm hóa học sinh của bản thân
- Phương pháp khảo sát: khảo sát việc vận dụng các phương pháp giáo dục
học sinh chậm tiến bộ ở học sinh và ở một số đồng nghiệp cùng trường và khác
trường.
- Phương pháp so sánh, đối chiếu: so sánh, đối chiếu kết quả sự tiến bộ của
học sinh ở những tập thể lớp giáo viên chủ nhiệm lớp đã sử dụng phương pháp
2


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

mềm dẻo trong giáo dục học sinh chậm tiến bộ và ở những lớp chưa áp dụng

phương pháp này.
- Phương pháp điều tra, thống kê : thực hiện điều tra thái độ,cảm nhận và
đánh giá của học sinh và của giáo viên về việc giáo viên chủ nhiệm vận dụng các
phương pháp giáo dục đối với học sinh ở trường phổ thông. Ngoài ra, tôi còn sử
dụng một số thao tác khác: nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp…
V. Cấu trúc của đề tài
Gồm 3 phần.
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài.
II. Mục đích của đề tài.
III. Đối tượng phạm vi nghiên cứu.
IV. Phương pháp nghiên cứu.
PHẦN II: NỘI DUNG (Trọng tâm): gồm 3 chương
+ Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài.
+ Chương II: Vận dụng phương pháp lạt mềm buộc chặt trong giáo dục và
cảm hóa học sinh chậm tiến bộ của giáo viên chủ nhiệm lớp.
+ Chương III: Hiệu quả của đề tài.
PHẦN III: KẾT LUẬN
+ Những bài học kinh nghiệm rút ra.
+ Những kiến nghị, đề xuất.

3


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I

CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
1.Về vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm và công tác chủ nhiệm lớp ở
trường phổ thông
- Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng bổ nhiệm, phân công chịu
trách nhiệm về một lớp. Điều lệ trường Trung học ghi rõ: “Mỗi lớp có một giáo
viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng chỉ định, chọn trong số giáo viên giảng dạy ở
lớp đó”. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng chịu trách nhiệm quản
lý toàn diện lớp học từ giáo dục văn hóa cho đến giáo dục đạo đức nhân cách.
Chính vì thế có thể nói giáo viên chủ nhiệm là cầu nối đa chiều giữa các lực lượng
giáo dục trong và ngoài nhà trường với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm.
- Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông là linh hồn của lớp học, là
người góp phần không nhỏ hình thành và nuôi dưỡng nhân cách học sinh, những
chủ nhân tương lai của đất nước. Nói như PGS.TS Đặng Quốc Bảo – Học viện
quản lý giáo dục thì giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông là “nhà quản lý
không có dấu đỏ”. Ngày nay, với sự nhận thức ngày càng đúng đắn và sâu sắc về
giáo dục, có thể coi giáo viên chủ nhiệm như một nhà quản lý với các vai trò:
Người lãnh đạo lớp học; Người điều khiển lớp học; Người làm công tác phát triển
lớp học; Người làm công tác tổ chức lớp học; Người giúp hiệu trưởng bao quát lớp
học; Người giúp hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện của
HS; Người có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp… Một người giáo viên chủ
nhiệm giỏi sẽ góp phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi, nhiều tập thể lớp giỏi sẽ
xây dựng nên một nhà trường vững mạnh.
- Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường – gia đình và xã hội .Nếu
thực hiện thành công công tác chủ nhiệm sẽ góp phần giáo dục học sinh sau này trở
thành thế hệ trẻ năng động, sáng tạo và tài năng.
2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm
Chính vì có vị trí quan trọng và vai trò to lớn trong công tác giáo dục mà
nhiệm vụ giáo viên chủ nhiệm cũng khá nặng nề và vất vả. Xin được nêu một số
nhiệm vụ cơ bản của giáo viên chủ nhiệm lớp:

- Thứ nhất, giáo viên chủ nhiệm phải là người lãnh đạo, điều khiển lớp học,
bao quát toàn bộ các phương diện của lớp học, thực hiện việc kiểm tra, đánh giá sự
tu dưỡng ,rèn luyện, phấn đấu của học sinh.
4


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

- Thứ hai, giáo viên chủ nhiệm phải là cầu nối giữa BGH nhà trường, các tổ
chức trong trường, các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Nói
cách khác, giáo viên chủ nhiệm phải là người đại diện cho cả hai phía là đại diện
cho các lực lượng trong nhà trường và đại diện cho tập thể học sinh lớp chủ nhiệm
về mọi mặt một cách hợp lí.
- Thứ ba, giáo viên chủ nhiệm có nhiệm vụ giáo dục học sinh thông qua tập
thể giúp các em hiểu và giải quyết mối liên hệ giưa cá nhân với tập thể qua việc
phân công, phân nhiệm một cách kịp thời cân đối, giúp học sinh tự giải quyết
những vấn đề gắn liền với hoạt động xã hội, hoạt động tập thể như cắm trại, tham
quan, sinh hoạt đoàn, chủ điểm hàng tháng qua các tiết hoạt động ngoài giờ giáo
viên chủ nhiệm cần tổ chức các hoạt động tập thể như : Tham quan, thăm hỏi, giúp
đỡ công việc gia đình của những em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, neo đơn…
giáo viên chủ niệm phải biết cách tổ chức, lôi cuốn học sinh vào hoạt động tập thể
để giáo dục dễ dàng, có hiệu quả hơn.
Với vị trí vai trò và nhiệm vụ như vậy, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm
cần có phẩm chất và năng lực, không ngừng học tập tích lũy kinh nghiệm để làm
công tác chủ nhiệm có hiệu quả, đặc biệt là trong việc giáo dục học sinh chậm tiến
bộ trở thành những học sinh ngoan.
3/ Khái niệm thế nào là học sinh chậm tiến?
Học sinh chậm tiến là những học sinh thường có đặc tính thích chơi hơn

học, hay vi phạm nội quy, bướng bỉnh, thích phá, kết quả học tập kém... Khi ta gọi
“học sinh chậm tiến” thường để ám chỉ những học sinh có những khuyết điểm về
học tập, rèn luyện về nhân cách.
* Biểu hiện của học sinh chậm tiến.
- Những đối tượng chậm tiến bộ về học lực :
+ Một là những em có trí tuệ và khả năng nhận thức bình thường nhưng rất
lười biếng, lêu lổng, học kiểu “tài tử” dẫn đến hổng kiến thức, hay quay cóp trong
học tập. Kết quả học tập thất thường, sút kém, luôn xếp “đội sổ”, dẫn đến chán
học.
+ Hai là những em thiểu năng về trí tuệ: Là những trẻ trông hình thức bề
ngoài bình thường, hơi có vẻ như đần độn, trong học tập thì dạy mãi, học mãi
chẳng nhập tâm được cái gì ( hay nói cách khác là thuộc diện “chậm hiểu”).
- Những đối tượng chậm tiến về hạnh kiểm: Thường có những biểu hiện
như:
+ Hay trốn học đi chơi điện tử, lừa dối cha mẹ, thầy cô, giả tạo chữ kí của bố
mẹ trong sổ liên lạc hoặc giấy xin phép.
+ Dọa nạt bạn bè thậm chí đánh nhau; lảng tránh các hoạt động tập thể;
5


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

+ Tiêu xài các khoản phí của bố mẹ cho để đóng góp với nhà trường, càn
quấy, ý thức tổ chức kỷ luật kém, thích “chơi trội” theo kiểu con nhà đại gia giàu
có cụm lại với nhau đối lập với tập thể lớp. Họ thích ăn chơi phá phách hơn là học
hành tử tế, thậm chí còn có cả ăn cắp, ăn trộm, “cắm quán” tài sản không chỉ của
mình mà còn lừa “mượn” của bạn.
+ Khéo léo, nhanh trí trong việc giở những trò tinh nghịch với thầy cô, bạn

bè. Hay xem thường, trêu ngươi, khiêu khích trước thầy cô, bạn bè nhằm thỏa mãn
những nhu cầu tinh nghịch được xắp sẵn trong đầu óc chúng. Có cách nói năng, ăn
mặc, đi đứng hành động khác thường để gây sự chú ý.
+ Có biểu hiện thích yêu đương, phân tán tư tưởng, thích diện, hay cãi lí với
bố mẹ và thầy cô, Sẵn sàng bỏ học đi chơi cùng bạn…
Học sinh chậm tiến là hiện tượng tâm lý ở lứa tuổi thanh thiếu niên, nó dễ bị
lôi cuốn làm cho học sinh dễ bị tiêm nhiễm những thói hư tật xấu dẫn đến tình
trạng bỏ học giữa chừng và có nguy cơ phạm tội là nỗi day dứt của nhà trường, gia
đình và xã hội.
II. CỞ SỞ THỰC TIỄN
1/ Thực trạng về công tác giáo dục học học sinh chậm tiến bộ của giáo viên
chủ nhiệm.
Ở đây tôi không bàn về thực trạng học sinh chậm tiến ở trong nhà trường bởi
có lẽ không có trường nào là không có học sinh chậm tiến bộ và nguyên nhân vì
sao học sinh chậm tiến bộ thì có lẽ tất cả các giáo viên đều đã tìm hiểu. ở đây tôi
muốn bàn đến một thực trạng khác đó là công tác giáo dục học sinh chậm tiến bộ
của các giáo viên chủ nhiệm. Để thực hiện đề tài, tôi đã tiến hành khảo sát các
trường THPT Anh Sơn I, THPT Anh Sơn II, THPT Anh Sơn III, thuộc huyện Anh
Sơn về công tác giáo dục học sinh cá biệt của giáo viên chủ nhiệm.
* Mẫu phiếu
MẪU PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN CỦA GIÁO VIÊN VỀ CÁC
BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH CHẬM TIẾN BỘ
Nhằm không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm, đồng thời ghi nhận những ý kiến phản hồi từ phía giáo viên tôi rất mong
nhận được những ý kiến đóng góp của tất cả các giáo viên chủ nhiệm trong trường
đối với các hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm hiện nay.
Ý kiến của các thầy, cô giáo sẽ là cơ sở quan trọng cho việc đề ra những
giải pháp tích cực nhằm giáo dục học sinh nói chung và đặc biệt là giáo dục học
sinh chậm tiến bộ nói riêng của giáo viên chủ nhiệm trong thời gian tới.
1. Thông tin giáo viên:

- Họ tên giáo viên (không nhất thiết phải ghi)………………………….
6


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

- Đang dạy trường

: …………; Năm học: 20 …… – 20…….

2. Nội dung khảo sát:
- Thái độ của thầy (cô) đối với học sinh chậm tiến bộ



A.
Rất quan tâm
B.  Quan tâm C.  ít quan tâm
- Quan điểm của thầy (cô) về công tác giáo dục học sinh chậm tiến bộ



A.
GD vì trách nhiệm B.  GD vì lương tâm C.  GD vì sự tiến bộ của HS
- Theo thầy (cô) khi học sinh vi phạm nên xử lí như thế nào?




A. Thật nghiêm khắc B.
tượng

Vừa nghiêm khắc vừa mềm dẻo C.

Tùy vào từng đối

- Các phương pháp thầy (cô) thường áp dụng?



A.
Kỉ luật B.  Phạt làm việc C.  GD bằng tình thương
- Hiệu quả của việc giáo dục học sinh chậm tiến bộ?
A.




Tiến bộ rõ rệt
B.
Tiến bộ vừa phải C.
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô.



Không tiến bộ

* Sau khi điều tra kết quả nhận được như sau: Điều tra ngẫu nhiên 50 giáo viên
trên cả 3 trường THPT Anh Sơn I, Anh Sơn II, Anh Sơn III.

Nội dung
Kết quả
Thái độ
của
Rất quan tâm
thầy (cô) đối Số lượng
Tỉ lệ
với học sinh
chậm tiến bộ?
10/50
20%
Quan điểm của
GD vì trách nhiệm
thầy (cô)
về
công tác giáo Số lượng
Tỉ lệ
dục học sinh
chậm tiến bộ ?
20/50
40%
Thật nghiêm khắc
Theo thầy (cô)
khi học sinh vi
phạm nên xử lí
Số lượng
như thế nào?
30/50
Các phương
pháp thầy (cô)

Kỉ luật

Tỉ lệ
60%

Ít quan tâm

Không quan tâm

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

35/50

70%

05/50

10%

GD vì lương tâm

GD vì sự tiến bộ của
HS

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

20/50

40%

10/50

20%

Vừa nghiêm khắc

Tùy vào từng đối

vừa mềm dẻo

tượng

Số lượng
15/50

Tỉ lệ
30%

Phạt làm việc

Số lượng
5/50

Tỉ lệ
10%

GD bằng tình
thương
7


Sáng kiến kinh nghiệm

thường áp
dụng?

- Năm học: 2018 - 2019

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

35/50

70%

10/50

20%

05/50

10%

Hiệu quả của
Tiến bộ rõ rệt
việc giáo dục Số lượng
Tỉ lệ
học sinh chậm
tiến bộ?
10/50
20%

Tiến bộ vừa phải

Không tiến bộ

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

10/50

20%

30/50

60%

2/ Quan điểm, thái độ của học sinh về công tác giáo dục học sinh chậm tiến bộ
của giáo viên chủ nhiệm.
Song song với việc thực hiện công tác giáo dục học sinh chậm tiến bộ của
giáo viên là hiệu quả về sự tiến bộ của học sinh. Với tiêu chí khách quan trong
nghiên cứu đề tài, tôi đã tiến hành điều tra 100 học sinh ở các trường THPT Anh
Sơn I, THPT Anh Sơn II, THPT Anh Sơn III.
*Mẫu phiếu
MẪU PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN CỦA HỌC SINH VỀ CÁC BIỆN PHÁP
GIÁO DỤC HỌC SINH CHẬM TIẾN BỘ
Nhằm không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm, đồng thời ghi nhận những ý kiến phản hồi từ phía học sinh tôi rất mong
nhận được những ý kiến đóng góp của tất cả các bạn học sinh trong trường đối với
các hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm hiện nay.
Ý kiến của các bạn sẽ là cơ sở quan trọng cho việc đề ra những giải pháp
tích cực nhằm giáo dục học sinh nói chung và đặc biệt là giáo dục học sinh chậm
tiến bộ nói riêng của giáo viên chủ nhiệm trong thời gian tới.

1. Thông tin học sinh:
- Họ tên học sinh (không nhất thiết phải ghi)………………………….
- Đang học trường

: …………; Năm học: 20 …… – 20…….

- Kết quả xếp loại hạnh kiểm(năm trước)………………..
2. Nội dung khảo sát:
- Thái độ của giáo viên CN đối với HS chậm tiến bộ?
A.



Rất quan tâm

B.



Quan tâm C.



ít quan tâm

- Trong các phương pháp giáo dục em nghĩ GV nên sử dụng phương pháp nào
là phù hợp?
A.



Kỉ luật

B.



Phạt lao động

C.



GD bằng tình thương

8


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

- Khi học sinh vi phạm GVCN thường sử dụng hình thức nào để giáo dục?



A.
Kỉ luật B.  Phạt làm việc C.
- Hiệu quả về sự tiến bộ của các em?
A.





GD bằng tình thương





Tiến bộ rõ rệt B.
Tiến bộ vừa phải C.
Không tiến bộ
Xin chân thành cản ơn các em

*Sau khi điều tra kết quả nhận được như sau: Điều tra ngẫu nhiên 100 học
sinh trên cả 3 trường THPT Anh Sơn I, Anh Sơn II, Anh Sơn III.
Nội dung
Kết quả
Thái độ của
giáo viên CN
đối với HS
chậm tiến
bộ?

Rất quan tâm

Ít quan tâm

Không quan tâm

Số
lượng
10/100

Tỉ lệ
10%

Kỉ luật

Số lượng
60/100

Tỉ lệ
60%

Phạt lao động

Số lượng
30/100

Tỉ lệ
30%

GD bằng tình thương

Khi học sinh
vi phạm
GVCN

thường sử
dụng hình
thức nào để
giáo dục?
Trong các
phương pháp
giáo dục em
nghĩ GV nên
sử dụng
phương pháp
nào là phù
hợp?
Hiệu quả về

Số
lượng
65/100

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

65%

20/100

20%

15/100

15%

Kỉ luật

Phạt làm việc nặng

GD bằng phương
pháp mềm dẻo

Số
lượng
15/100

Tỉ lệ
15%

Tiến bộ rõ rệt

Số lượng
20/100

Tỉ lệ
20%

Tiến bộ vừa phải

Số lượng
65/100

Tỉ lệ
65%

Không tiến bộ

9


Sáng kiến kinh nghiệm

sự tiến bộ
của các em?

Số
lượng
15/100

- Năm học: 2018 - 2019

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

15%

20/100

20%

65/100

65%

3. Một số hạn chế của công tác giáo dục học sinh chậm tiến bộ ở trường
phổ thông
Những con số biết nói trên đã phần nào cho ta thấy thực trạng công tác giáo
dục học sinh chậm tiến bộ và hiệu quả về sự tiến bộ của học sinh chậm tiến bộ từ
việc sử dụng các phương pháp giáo dục hiện nay của giáo viên ở trường THPT. Có
thể thấy rằng việc thực hiện công tác giáo dục học sinh cá biệt trong mỗi giáo viên
chưa thực sự tích cực. Hầu như các giáo viên vẫn chưa có biện pháp phù hợp trong
việc quản lí giáo dục học sinh; chưa quan tâm đúng mức tới những học sinh có
hoàn cảnh đặc biệt (những em quá đầy đủ về vật chất, được chiều chuộng; ngược
lại những em quá khó khăn thiếu thốn về vật chất hoặc những em có hoàn cảnh éo
le, những em có cá tính khác thường…); chưa tạo ra môi trường thân thiện thức sự
khi các em đến trường, làm cho các em thấy nhàm chán khi đến trường, có nhu cầu
muốn tự thay đổi và làm mới môi trương sống; từng giáo viên chưa trở thành chỗ
dựa về tinh thần cho các em mỗi lúc gặp khó khăn, giáo viên còn ngại khó, ngại
khổ, ngại va chạm, sợ bị xúc phạm khi đối diện với học sinh hư, thiếu tâm huyết
với nghề, chưa quan tâm phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hành vi lệch lạc

của học sinh…Bên cạnh đó lại có một số giáo viên chủ nhiệm có ác cảm và luôn
quan niệm đối với học sinh chậm tiến bộ thì phải sử dụng biện pháp thật nghiêm
khắc để xử lí thì mới làm cho các em biết sợ…tất cả những suy nghĩ đó dẫn đến
một phương pháp giáo dục khắt khe, cứng nhắc và rập khuôn.
4. Ở trường THPT Anh Sơn 1, trường THPT Anh Sơn 2, Trường THPT Anh
Sơn 3
- Trường THPT Anh Sơn 1, Anh Sơn 2, Anh Sơn 3 từ lâu công tác chủ
nhiệm lớp đã được BGH nhà trường và giáo viên của trường quan tâm, được đầu
tư cơ sở vật chất cũng như tinh thần một cách tối đa trong khả năng cho phép để
nâng cao chất lượng dạy và học nói riêng, chất lượng giáo dục toàn diện nói chung.
Song về mảng giáo dục học sinh chậm tiến bộ thì vẫn chưa được quán triệt đồng bộ
đối với các giáo viên chủ nhiệm. Chủ yếu công tác này vẫn là công tác có tính
năng khiếu sở trường của từng giáo viên.Hơn nữa cũng có không ít các thầy cô làm
công tác chủ nhiệm lớp cho rằng đối với học sinh chậm tiến bộ thì không cần nói
nhiều, tốn công sức chỉ bảo làm gì, đằng nào nói cũng không nghe nên nếu vi
phạm cứ đưa lên kỉ luật đuổi học là ổn nhất. Ngược lại họ chỉ cần quan tâm đến
những học sinh ngoan ngoãn, học giỏi... Nên mặc dù các trường trên đã có nhiều
thành tích đáng kể trong công tác giáo dục học sinh cá biệt nhưng theo cá nhân tôi
thì hoàn toàn có thể nâng cao hơn nữa hiệu quả giáo dục học sinh chậm tiến bộ của
trường nếu các giáo viên chủ nhiệm và nhà trường chú trọng hơn vào công tác tổ
10


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

chức, hướng dẫn, giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục học sinh chậm tiến
bộ.
- Thực tế công tác chủ nhiệm lớp ở các trường trên cũng cho thấy nếu lớp

nào giáo viên chủ nhiệm của lớp chú trọng công tác giáo dục học sinh chậm tiến bộ
và thường sử dụng phương pháp mềm dẻo thì học sinh của lớp đó tiến bộ hơn hẳn.
Ví dụ như lớp 12A7 do cô Hà chủ nhiệm, lớp 12B do cô Vy chủ nhiệm, lớp 12A6
do tôi chủ nhiệm năm học 2015 – 2016, lớp 11D5, 12D5 do tôi chủ nhiệm năm học
2017 – 2018, 2018 - 2019, lớp 11A6 do Cô Hương Sen chủ nhiệm....
CHƯƠNG II
SỬ DỤNG BIỆN PHÁP “LẠT MỀM BUỘC CHẶT”
TRONG GIÁO DỤC HỌC SINH CHẬM TIẾN
Có lẽ với người giáo viên ngoài công tác chuyên môn ra mà không làm công
tác chủ nhiệm thì thật là “thiệt thòi”. Nếu vậy tôi lại thấy mình thật may mắn, dù là
một giáo viên trẻ nhưng từ khi ra trường đến nay tôi luôn được Ban giám hiệu tin
tưởng giao cho công tác chủ nhiệm. Khi làm công tác chủ nhiệm tôi có cơ hội hiểu
và gần gũi họ sinh hơn , hiểu thêm về lứa tuổi mới lớn ngày nay như thế nào. Vậy
tôi thiết nghĩ nếu ví “ quá trình giáo dục như một dàn nhạc thì người giáo viên như
nhạc trưởng của dàn nhạc đó. Trong dàn nhạc ấy mỗi nhạc cụ có chức năng và âm
hưởng khác nhau nhưng quan rọng người nhạc trưởng chỉ huy sáng tạo để tạo nên
những âm hưởng và cung bậc tuyệt vời của bản nhạc .Có người cho rằng việc giáo
dục học sinh chậm tiến bộ là ảo tưởng, là không thể. Tôi không nghĩ vậy nhưng
cũng nhận thức được đây là việc làm cực kì khó khăn đòi hỏi sự kiên trì, tâm huyết
với sự nghiệp “trồng người” của người giáo viên. Người giáo viên chủ nhiệm phải
nhẫn nại, tỉ mỉ, yêu học sinh và rất cần một phương pháp đúng đắn. Hãy coi học
sinh chậm tiến bộ như một thử thách cần vượt qua, đừng coi đó là một “tai nạn”,
một “nỗi đau” hay “sự đen đủi” khi được giao chủ nhiệm vào lớp có học sinh cá
biệt. Tuy nhiên khi chủ nhiệm lớp có học sinh cá biệt bản thân tôi có lúc cũng rất
mệt mỏi, chán nản và ức chế vì những điều học sinh cá biệt gây ra cho lớp chủ
nhiệm. Nhưng không phải vì thế mà tôi bỏ cuộc.
Theo tôi việc giáo dục học sinh chậm tiến bộ có thành công hay không phụ
thuộc rất nhiều vào người thầy, người thầy phải có “tâm”, chữ “tâm” tôi muốn nói
ở đây là tâm huyết tha thiết yêu nghề, nhiệt tâm với sự nghiệp trồng người. Người
giáo viên phải là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo, bản thân phải có uy

tín trước học trò.
Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm đều phải hiểu rằng mỗi học sinh trong lớp
mình chủ nhiệm đều có tính cách và cá tính riêng , có điểm yếu và mạnh khác nhau
điều quan trọng là người giáo viên chủ nhiệm có phương pháp giáo dục phù hợp để
có kết quả giáo dục cao nhất có thể cả về học tập và rền luyện đạo đức. Trong
11


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

khuôn khổ của sang kiến này tôi xin đưa ra chút kinh nghiệm ít ỏi của mình trong
việc giáo dục học sinh chậm tiến bộ .
Thực tế xã hội hiện nay với tràn lan những nguồn thông tin khác nhau : phim
ảnh , internet , mạng xã hội … nên việc giáo dục học sinh đúng hướng đã khó thì
việc giáo dục học sinh cá biệt lại càng khó khăn hơn. Các cụ ta có câu “ yêu cho
roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi “ ,khi bàn về giáo dục học sinh chậm tiến bộ có
rất nhiều ý kiến khác nhau. Có người cho rằng cần xử lí nghiêm những học sinh đó
mỗi khi vi phạm. Với bản thân tôi lại luôn đặt ra câu hỏi có nên phạt nặng ? Mắng
học sinh trước lớp không? Câu hỏi đó thật khó trả lời khi mà những mặt trái của
nên kinh tế thị trường đang hiện hữu, giá trị đạo đức bị coi nhẹ, nhiều học sinh
thiếu sự quan tâm từ gia đình, các em muốn thể hiện cái “ tôi “quá lớn. Với quan
điểm của tôi với học sinh nào khi vi pham đều phải xư lí không thể bỏ qua nhất là
với học sinh chậm tiến bộ tuy nhiên xử lí như thế nào cho thoả đáng và có tính giáo
dục cao nhất.
Tôi rất tâm đắc câu nói của các cụ “ lạt mềm buộc chặt “. Với tôi khi giáo
dục học sinh chậm tiến bộ bao giờ tôi cũng phân loại học sinh chậm tiến bộ sau đó
tìm hiểu nguyên nhân tại sao học sinh đó trở nên chậm tiến bộ ( có thể do hoàn
cảnh gia đinh, do bạn bè kích động, do bẩm sinh…). Để tìm hiểu được những điều

đó người Giáo viên chủ nhiệm phải có tâm , yêu thương học sinh , coi học sinh như
những người thân trong gia đình mình, thường xuyên trò chuyện, tâm sự cùng học
sinh để các em tâm sự những suy nghĩ của mình. Hoặc thông qua bạn bè, tìm hiểu
nắm bắt tâm lí học sinh, gặp gỡ đến thăm gia đình học sinh từ đó có biệp pháp giáo
dục phù hợp.
Qua đề tài này tôi xin đưa ra một số phương pháp giáo dục học sinh chậm
tiến bộ như sau :
1/ Cảm hóa các em bằng tình yêu thương, sự gần gũi
Trong những ngày qua báo chí, các phương tiện thông tin đại chúng đã nói rất
nhiều về cách đối xử của giáo viên trong đó có giáo viên chủ nhiệm đối với các em
học sinh đã để lại những dư luận không tốt về nghề giáo viên như: bắt học sinh
uống nước giẻ lau bảng của cô giáo Nguyễn Thị Minh Hương ở trường Tiểu học
An Dương – Hải Phòng, hay như trường hợp thầy giáo ở một trường Tỉnh Quảng
Bình tát học sinh khi yêu cầu em học sinh đó xóa hình xăm nhưng em không nghe
theo, và trường hợp cô giáo Trần Thị Minh Châu giáo viên dạy Toán ở Trường
Long Thới – TPHCM lên lớp 3 tháng liền không nói một lời nào chỉ vì học sinh
dọa tung video lên mạng để bôi nhọ cô… và còn nhiều trường hợp khác nữa. Tôi
nghĩ rằng nguyên nhân dẫn đến những hành vi đối xử mà chúng ta vẫn gọi là “
không thể chấp nhận được” của những giáo viên đã nói ở trên đó là do họ chưa
kiên trì, nhẫn nại trong giáo dục, rèn giũa các em mà luôn bắt các em phải nhất
nhất nghe theo mệnh lệnh của mình, nếu đi ngược lại sẽ nhận hình phạt thích đáng.
1
2


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

Ngược lại trước cách hành xử đó của giáo viên, học sinh lại tỏ ra bất cần, chống

đối và chán nản.
Đối với học sinh chậm tiến bộ việc gần gũi với các em quả là một vần đề
không đơn giản, nếu giáo viên chủ nhiệm thiếu tế nhị một xíu thì khó mà có thể
gần gũi với các em được, chẳng hạn thường xuyên phê bình, dùng nhiều lới xúc
phạm đến các em ... đều có thể làm tổn thương đến mối quan hệ này. Hơn nữa vì
các em thường xuyên vi phạm nên các em càng lẩn tránh tiếp xúc với giáo viên
nhất là giáo viên chủ nhiệm lớp.
Để thấy được hết cá tính của học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần tạo đựơc
mối quan hệ gần gũi với các em, thật sự là chỗ dựa đáng tin cậy nhất sau cha mẹ
của các em. Chú ý khi giao tiếp với các em ta phải luôn cởi mở, chân tình, vui vẻ
dễ cảm hóa được các em, khi có được mối quan hệ tốt các em sẽ thổ lộ những tâm
tư tình cảm với giáo viên mà không một chút ngần ngại. Những lời khuyên răn dạy
bảo của chúng ta sẽ có tác dụng lớn đối với các em.
Tránh đối xử thô bạo, trách móc các em. Hãy tôn trọng nhân cách của các
em. Hãy đem đến cho các em hơi ấm của tình người, để các em biết người tốt
chung quanh ta, nhiều lắm. Các em cần được đối xử tử tế, cần được yêu thương và
tôn trọng. Không ai được ngược đãi các em vì các em học chậm. Các em có quyền
được đặt câu hỏi và yêu cầu thầy cô giáo giải thích cho em hiểu. Chính vì vậy mới
cần có trường học. Và đó là lý do tại sao cần có thầy cô giáo.
Nên xử lý mềm mỏng, thậm chí dịu ngọt đối với học sinh chậm tiến bộ này,
nếu không sẽ không có hiệu quả, có khi gặp phản ứng không tốt ngược trở lại về
phía học sinh.
Nếu học sinh có thói hư tật xấu phạm lỗi trầm trọng cũng có thể tùy trường
hợp hay tùy đối tượng mà xử lí, tôi không xử lí một cách cứng nhắc. Dù lỗi lầm
lớn nhưng nếu em đó biết nhận lỗi và sửa lỗi thì tôi luôn tạo cho học sinh đó cơ hội
tự làm chủ bản thân, có niềm tin nghị lực để vươn lên. Dù các em vi phạm ở mức
độ lỗi lớn hay nhỏ tôi cũng xử lí trên cơ sở giáo dục các em, cụ thể cho em đó biết
chuộc lỗi, làm một việc tốt, giao cho em đó thời gian thử thách.
Ví dụ. Vào đầu năm học lớp 11 em Trần Đình Quân lớp 11A6 vi phạm
ATGT bị Ban đạo đức yêu cầu kỷ luật, đuổi học vì em này đã từng bị đuổi học giờ

mới xin vào học lại nhưng tiếp tục vi phạm. Trên cương vị GVCN tôi đã đứng ra
xin cho em được tiếp tục học và hứa với Ban đạo đức sẽ có trách nhiệm giáo dục
em. Sau đó tôi thường xuyên gặp gỡ riêng em để động viên và tâm sự nhẹ nhàng,
đặc biệt tôi biết em học rất khá nhưng chỉ vì ham chơi nên tôi đã tìm được ưu điểm
của em động viên, khích lệ em cố gắng học tập, thậm chí tôi giao cho em nhiệm vụ
kèm cặp những bạn học yếu, từ đó tôi thấy em chăm ngoan và có động lực học tập
rất tốt. Kết quả cuối năm em đạt học sinh tiên tiến. Trường hợp khác là em Đặng
Đình Kiên, em vốn ít nói, sống khép kín và lực học yếu. Năm lớp 10 do giáo viên
chủ nhiệm khác chủ nhiệm em còn tôi vào tiếp quản từ năm lớp 11. Ngay từ những
1
3


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

ngày đầu vào nhận lớp tôi thấy em rất ít nói, có vẻ lầm lì và hầu như không chuyện
trò với các bạn trong lớp, chỉ có điều em thích gì là làm nấy, không theo khuôn
phép. Mỗi lần vi phạm được nhắc nhở em không bao giờ cãi lại nhưng cũng không
làm theo, thậm chí tôi hỏi gì em cũng không nói. Mỗi lần như thế em đều bị các
bạn phê bình lì lợm. Đoán biết em có vấn đề gì đó về tâm lí tôi thường xuyên gần
gũi, hỏi han và biết em có năng khiếu vẽ tôi thường nhờ em lúc thì làm cho tôi cái
bảng phụ về sơ đồ tư duy bài học, lúc thì vẽ một bức tranh để phục vụ cho dạy học
và tôi thường dùng những sản phẩm đó của em để dạy ở lớp. Sau bài học tôi cho
lớp nhận xét về tài năng viết vẽ của tác giả và các bạn trong lớp đều khen người vẽ
tranh đẹp. Nhìn về em tôi thấy khuôn mặt, ánh mắt của em rạng rỡ hẳn lên. Từ đó
em trở nên thân thiện hơn với tôi. Sau khi cô trò trở nên gần gũi hơn tôi tâm sự với
em nhiều hơn về cuộc sống và về cảm nghĩ của tôi về em. Tôi nói với em rằng bản
chất con người em rất tốt, lại có năng khiếu tại sao em không biết phát huy ưu

điểm của mình để sau này có tương lai tốt đẹp hơn. Em đã tâm sự lại với tôi, bản
thân em luôn mặc cảm vì mình học yếu, cứ mỗi lần trả bài kiểm tra bị điểm yếu các
bạn đều cười chê, về nhà lại bị bố mẹ trách mắng nên em không muốn học nữa.
Khi nghe như vậy tôi đã hiểu được nỗi lòng của em nên tôi đã gọi điện cho bố mẹ
em để khuyên họ không nên mắng con khi bị điểm kém, phải biết động viên con.
Đồng thời với các bạn trong lớp tôi yêu cầu không được cười chê bạn và yêu cầu
những bạn học giỏi kèm cặp bạn. Từ đó em học tiến bộ hẳn, kết quả lớp 11 và 12
em đều đạt học sinh tiên tiến. Giờ đây em đang là sinh viên năm 3 của trường Đại
học Thủy lợi.

1
4


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

2/ Tạo được niềm tin trong các em
Giáo dục học sinh đặc biệt là học sinh chậm tiến bộ là nhiệm vụ nặng nề và
vô cùng khó khăn của giáo viên chủ nhiệm. Nếu không có sự kiên trì, nhẫn nại và
niềm tin rằng chúng ta sẽ thu được kết quả, nếu không chịu khó kiên trì thì giáo
viên chủ nhiệm sẽ không thể làm tốt nhiệm vụ này. Thực tế cho thấy nhiều giáo
viên chủ nhiệm sau một vài lần nhắc nhở, răn đe khi học sinh vi phạm nhưng học
sinh vẫn không có sự tiến bộ thì trở nên chán nản và quay sang đối xử nặng nề, coi
thường, mắng mỏ thậm chí dùng hành động bạo lực đối với học sinh. Điều đó chắc
chắn sẽ không thể đem lại hiệu quả tích cực trong công tác giáo dục. Vì vậy chúng
ta hãy thử hòa mình vào phong cách sống của các em xem sao? Để điều hành được
học sinh “chậm tiến bộ”, người thầy phải sắm đủ các vai. Khi thì nhà mô phạm
nghiêm khắc, lúc lại là cái vai cho các em gục đầu vào. Khi thì nhà tâm lý, lúc lại

là bác sĩ trị liệu, khi thì ông trọng tài, lúc khác lại là người cố vấn... Cứ như thế,
kiên trì cho đến khi các em tự nhận ra tại sao mình phải thay đổi.
Từ cảm giác cô đã không chối bỏ mình, không chê mình, luôn khen ngợi,
động viên , các em dần phát hiện ra giá trị của bản thân, cảm thấy mình hữu ích và
được việc thế là tinh thần học tập được nhân lên, tạo ra sự tương tác và cộng
hưởng.
Tôi luôn thường xuyên trò chuyện, quan tâm, gần gũi, nhắc nhở, động viên
học sinh học tập, có thái độ thân thiện với học sinh. Tạo cho học sinh nhìn mình là
cảm thấy gần gũi, chứ không phải gặp mình là sợ la, sợ bị mắng. Như vậy học sinh
sẽ có tâm lý bất cần . Ta phải làm sao tạo cho học sinh có cảm giác là giáo viên
như là một người bạn thân, bạn tâm tình, sẵn sàng lắng nghe ý kiến của mình, khi
mình vui, buồn đều có thể chia sẻ với thầy cô, khích lệ mình khi mình khó khăn
trong gia đình, bế tắc trong học tập.
Ví dụ. Tôi luôn cố gắng nắm bắt tâm lí, cách ứng xử của các em hằng ngày
từ đó tùy vào từng em tôi có cách ứng xử khác nhau, chẳng hạn như em Nguyễn
Sông Hương lớp 10A6 (năm học 2015) do GVCN khác chủ nhiệm đã xếp em đạo
đức loại yếu phải rèn luyện hè và trong thời gian rèn luyện hè tôi được phân công
làm công tác chủ nhiệm lớp đó, lúc đầu em tỏ ra chống đối nên Ban đạo đức nhà
trường quyết định cho em ở lại lớp nhưng theo dõi tôi thấy em này có thái độ
chống đối là do có gì đó uất ức trong lòng, vì vậy tôi đã xin nhà trường cho em một
cơ hội nữa và tôi sẽ dìu dắt để em tiến bộ. Từ đó tôi tìm cách để gần gũi em hơn,
hỏi han gia đình và đối xử với em như những người em bạn. Hình như hiểu được
sự quan tâm của tôi là chân thành em bắt đầu bộc bạch hết nỗi niềm, em bảo: “
Vốn con người em không phải như thế này nhưng chỉ vì đầu năm gây gổ đánh
nhau với các bạn từ đó bị GVCN coi thường, mắng mỏ, các bạn thì xa lánh, kì thị,
em tâm sự có cảm giác rằng những sự cố gắng của mình đã không được thừa nhận
nên từ đó quay sang bất mãn, nhưng từ khi cô chủ nhiệm, đặc biệt việc cô xin nhà
trường tạo cho em cơ hội em thấy mình cần thay đổi. Quả thực từ đó em chăm
1
5

Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

ngoan hẳn lên. Kết quả lớp 11 xếp đạo đức loại Tốt, lên lớp 12 đạt học sinh tiên
tiến.

Hoặc như em Ngô Trung Nguyên lớp 12D5 hiện nay tôi đang chủ nhiệm em
có đặc điểm hay vi phạm lỗi nhưng lại ít nói, ít chia sẻ và luôn tỏ ra lì lợm, biết
1
6


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

được điều đó mỗi lần em vi phạm tôi đều gọi riêng em ra để hỏi han tận tình, còn
trước lớp tôi luôn cho em tự đưa ra biện pháp để sửa lỗi vì thế mà em cảm thấy bản
thân mình không bị ép buộc làm việc gì đó và em đã hợp tác với GVCN rất tôt. Tôi
chú ý nếu như đầu năm mới vào em không nói gì thì giờ đây em đã mạnh dạn hơn
và sẵn sang chia sẻ những khó khăn của mình với GVCN.
Điều đó để thấy rằng việc GVCN tạo được niềm tin ở học sinh là điều rất
quan trọng để tạo được sự thành công trong công tác giáo dục, rèn luyện học sinh.
3/ Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, ứng xử
Có lẽ một trong những biểu hiện thường xuyên và hay mắc phải nhất để bị
xem là học sinh chậm tiến bộ đó là cách nói năng, ứng xử. Nhiều giáo viên bộ môn
thường phê trong sổ đầu bài là em A hay nói tục, chửi bậy, nói năng vô lễ với giáo

viên, ăn nói tự do, thô tục…Nhiều giáo viên trở nên có ác cảm với những học sinh
đó nên mỗi khi các em lỡ nói những câu, từ không hay thì liền bị giáo viên cho
rằng hỗn láo, mất dạy và không ít thầy cô cũng đã dùng những ngôn ngữ chưa
chuẩn mực để đối đáp lại với những em đó. Chính điều đó không chỉ làm cho quan
hệ thầy trò trở nên xa cách mà còn làm ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển
nhân cách của người học sinh. Còn về phía học sinh với nhau, việc thường xuyên
dùng những lời nói khó nghe, chửi bới, xúc phạm lẫn nhau cũng là một trong
những nguyên nhân phổ biến để dẫn đến hiện tượng gây gỗ, đánh nhau. Không ít
trường hợp sau khi tìm hiểu nguyên nhân các em học sinh đánh nhau thì đều nói
rằng do bị bạn xúc phạm, bị nói “ đểu”…Vì vậy việc rèn cho học sinh kĩ năng giao
tiếp là một biện pháp tốt để hoàn thiện nhân cách. Đối với tôi là một giáo viên dạy
Văn nên hoạt động giao tiếp được xem là một hoạt động thường xuyên, vì vậy tôi
thường vận dụng các tiết học văn để rèn luyện, giáo dục học sinh cách nói năng,
ứng xử lễ phép. Tôi rèn cho học sinh bằng cách yêu cầu học sinh tìm hiểu từ bài
học và vận dụng vào thực tiễn sử dụng hàng ngày của học sinh. Bên cạnh giúp cho
các em có vốn ngôn ngữ Tiếng Việt thì hoạt động này còn giúp các em kĩ năng giao
tiếp, ứng xử. Đối với những hoạt động này tôi áp dụng nhiều hơn cho những em
hay bị phê bình là còn ăn nói vô lễ, nói tục, chửi bậy.
Ví dụ. Khi dạy một bài về phần Tiếng Việt tôi yêu cầu các em về nhà tìm
hiểu khái niệm và ý nghĩa của các thuật ngữ Tiếng việt chẳng hạn như: Hàm ý là
gì? Ý nghĩa của cách nói hàm ý? Hãy tìm một vài dẫn chứng những cách nói hàm ý
mà các em thường sử dụng? Hoặc Chơi chữ là gì? Tìm những dẫn chứng trong
cách nói của học sinh mà em cho là hiện tượng chơi chữ?... Tôi giao cho những em
thường hay nói kiểu hàm ý và lối chơi chữ về nhà trả lời những câu hỏi đó. Trong
tiết học tiếp theo tôi cho những em đó đứng lên trả lời thông qua đó tôi liên hệ đến
những câu, từ mà các em hay sử dụng để giáo dục cho các em hiểu cách nói đó nếu
vận dụng không đúng mục đích, ý nghĩa sẽ phản tác dụng và thậm chí gây tổn
thương cho người nghe.

1

7


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

Bên cạnh đó trong các giờ sinh hoạt lớp tôi thường đưa ra những tình huống
về cách nói năng, ứng xử của các bạn trong lớp và cho học sinh đó đóng vai để nói
lên cảm nghĩ của mình. Ví dụ lớp 11D5 có em Lương Anh Hào các giáo viên bộ
môn và các bạn trong lớp phản ánh thường hay nói tục, chửi bậy. Vì vậy giờ sinh
hoạt tôi cho em đó và một số bạn dựng lại đúng tình huống em nói ra những lời đó
nhưng đổi vai em sẽ đóng vai thầy, cô giáo đó còn một bạn khác sẽ đóng vai em
diễn lại tình huống. Sau đó tôi hỏi em nếu em là giáo viên khi nghe những lời đó từ
bạn em cảm nghĩ như thế nào? Vậy em nhận ra được điều gì? Em liền nhận lỗi và
hứa từ nay sẽ không nói tục, chửi bậy nữa, và theo dõi cũng như thông qua trao đổi
với giáo viên bộ môn họ đều nhận xét em đã tiến bộ hẳn, không còn nói tự do và
nói tục.

Một tình huống học sinh đóng vai thầy giáo để nghe học sinh ứng xử
Rèn kĩ năng cho học sinh là chính nhưng về phía giáo viên tôi luôn ý thức
đứng trước học sinh mình trước hết phải là một giáo viên gương mẫu, ăn nói giao
tiếp với học sinh phải chuẩn mực. Dù trong tình huống nào cũng phải bình tĩnh xử
lí mềm mỏng, không nổi nóng, không xúc phạm học sinh. Tôi nghĩ đó là điều cần
thiết đối với tất cả giáo viên.
4/ Tạo “ Đất” cho các em gieo trồng
Giáo viên chủ nhiệm được xem là người hiểu rõ nhất khả năng, tâm lí, tính
cách của học sinh mình. Bởi giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò như người bạn,
người anh, người chị, người mẹ luôn dõi theo con em họ. Tuy nhiên trên thực thế
1

8


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

trong công tác chủ nhiệm nhiều giáo viên chủ nhiệm chưa thực sự nỗ lực trong
việc tìm hiểu về tâm tư, nguyện vọng cũng như chưa biết khích lệ, động viên học
sinh biết phát huy những ưu điểm dù là nhỏ nhất của mình. Thực tế bất kì một em
học sinh nào dù là học sinh ngoan hay chưa ngoan đều có những ưu và khuyết
điểm, chỉ có điều đối với những em cá biệt các em chưa biết phát huy ưu điểm của
mình, trong khi lại chỉ chạy theo những thói hư, tật xấu. Vì vậy giáo viên phải biết
phát hiện, trân trọng những gì là tốt dù rất nhỏ của học sinh. Một lời động viên
khích lệ kịp thời khi các em chỉ có một việc làm tốt rất nhỏ cũng đủ làm cho các
em thấy tự tin hơn, thấy mình thực sự có ích.
Ví dụ. Bên cạnh đội ngũ cán bộ lớp gương mầu, tôi vẫn mạnh dạn giao cho
các em những nhiệm vụ như: phụ trách cờ đỏ(em Nguyễn Thị S Hương là cán bộ
cờ đỏ 2 năm liền gương mẫu được Đoàn trường khen), giao làm tổ trưởng, phụ
trách học tập của tổ…Em Nguyễn Tiến Đạt vốn là học sinh cá biệt nhưng quan sát,
theo dõi tôi thấy em rất nhiệt tình vì vậy tôi giao cho em nhiệm vụ kiểm tra công
tác vệ sinh, trực nhật của các tổ trong lớp, điều hành quản lí các buổi lao động và
tôi thấy em rất thích thú với công việc này.Trường hợp khác Em Trần Quốc Vương
là học sinh thường xuyên nói chuyện riêng trong lớp, khi ban cán sự lớp phê bình
em còn tỏ thái độ hống hách, thách thức và có những lời nói xúc phạm bạn. Để vừa
ngăn chặn được sự mất đoàn kết trong lớp đồng thời xây dựng nề nếp tiết học tốt
tôi phân em làm lớp phó học tập - giao nhiệm vụ theo dõi các bạn đồng thời trước
lớp tôi quy định những em cán sự lớp phải luôn gương mẫu đi đầu trong mọi hoạt
động, nếu vi phạm thì hình thức kỷ luật sẽ nặng hơn. Khi nhận chức danh lớp phó
Vương rất thích, tuần đầu tiên Vương có tiến bộ nhưng vẫn còn một vài lần bị phê

bình là nói chuyện riêng, cuối tuần nhận xét tình hình chung của lớp tôi cho các em
phát biểu phê bình vai trò trách nhiệm của Vương. Sau đó tôi nhận xét chung. Tuy
rằng trong tuần qua bạn Vương vẫn còn sai sót có vi phạm một số lỗi, nhưng so với
các tuần trước nề nếp của lớp ta tuần này tiến bộ hơn và bản thân bạn Vương cũng
có tiến bộ, vì sự tiến bộ của lớp ta có thể xí xoá cho bạn và cho bạn cơ hội để
khẳng định vai trò của mình ở tuần học tiếp theo. Về sau Vương đã ý thức được
trách nhiệm của mình và không còn vô kỷ luật như trước nữa. Một trường hợp
khác là em Nguyễn Ngọc Sơn là một học sinh cá biệt của lớp tôi chủ nhiệm năm
học 2017 – 2018 và 2018 - 2019. Các môn học thuộc lĩnh vực tự nhiên em học rất
tốt, nhưng các môn đòi hỏi học bài thì em học rất yếu. Em luôn đem đến sự phiền
toái cho lớp như thường xuyên nói chuyện trong giờ học, bỏ học đi chơi điện tử, có
hôm bỏ nhà đi chơi rồi ngủ ở nhà bạn... Cha mẹ em phiền hà, nhà trường cũng rất
phiền hà. Đối với đối tượng này tôi theo dõi thật sát đồng thời cứ mỗi lần không
thuộc bài tôi cho em viết một bản kiểm điểm, cam kết với giáo viên bộ môn và
cam kết với lớp. Sau đó tôi trao đổi với giáo viên bộ môn về tính cách của em đồng
thời mong muốn có sự kết hợp giáo dục bằng cách thường xuyên kiểm tra bài em,
nhất là trong tiết học luôn gọi em phát biểu trước lớp ưu tiên chọn những câu hỏi
tương đối dễ để em trả lời được và thường xuyên khen để khích lệ
1
9


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

em, nên bỏ qua lỗi nhỏ của các em. Với biện pháp trên qua một học kỳ em Sơn đã
tiến bộ rõ rệt so với năm lớp 10 năm học này điểm tổng kết của em cao hơn nhiều.
5/ Tạo điều kiện để các em tham gia vào các hoạt động phong trào bề nổi
Hoạt động phong trào trong trường học phổ thông là những hoạt động do tập

thể lớp, các tổ chức Đoàn, nhà trường... khởi xướng nhằm mục đích vì lợi ích của
học sinh, tập thể lớp, nhà trường, xã hội, cộng đồng...thông qua đó góp phần giáo
dục đạo đức, nhân cách cho học sinh phát triển toàn diện và xây dựng tổ chức
Đoàn, Hội vững mạnh. Hoạt động phong trào có ý nghĩa rất quan trọng trong công
tác chủ nhiệm lớp. Nó giúp tập thể học sinh gắn bó đoàn kết hơn, giúp giáo viên
chủ nhiệm có điều kiện gần gũi thấu hiểu học sinh của mình hơn. Vì vậy mà công
tác chủ nhiệm trở nên đỡ vất vả hơn và hiệu quả hơn. Nó cũng giúp cho học sinh
có điều kiện phát huy, phát triển năng khiếu bản thân đồng thời thúc đẩy quá trình
hình thành và phát triển nhân cách của học sinh toàn diện, trọn vẹn hơn. Nếu biết
phát huy điểm tích cực trong các hoạt động phong trào thì sẽ hỗ trợ rất tốt cho công
tác làm chủ nhiêm lớp của giáo viên, tạo môi trường giáo dục thân thiện, nâng cao
dần chất lượng giáo dục dần đi đến mục tiêu của giáo dục phổ thông là “giáo dục
và hình thành nhân cách công dân tốt của nước Việt Nam”.(Trích Tạp chí Tuyên
giáo)
Hiểu được điều đó với cương vị 1 cán bộ Đoàn, tôi luôn chủ động lôi kéo
các em tham gia vào các hoạt động do Đoàn trường tổ chức, tạo điều kiện cho các
em bản lĩnh, sự tự tin trong giao tiếp, hoà nhập với bạn bè, có trách nhiệm với tập
thể và điều quan trọng là các em cảm nhận được mình vẫn có vai trò, vẫn được coi
trọng. Và từ đó chính bản thân các em tự sẽ có những hành động chuẩn mực hơn
trước bạn bè và thầy cô để bảo vệ vị trí của mình.
Ví dụ: Trong hai năm học mỗi khi Đoàn trường tổ chức các cuộc thi tìm
hiểu tôi lại khuyến khích những em học sinh cá biệt tham gia với sự hỗ trợ tích cực
từ GVCN, bằng cách tôi chịu khó tìm tài liệu và hướng dẫn các em cách làm, các
em tham gia rất nhiệt tình và đầy hứng thú. Kết quả em Nguyễn Thị Sông Hương,
Em Nguyễn Hà Phương, em Trần Đình Quân đều đạt giải trong các cuộc thi tìm
hiểu như “ 70 năm quân đội nhân dân Việt Nam”, hay “ 50 năm thành lập trường
THPT Anh Sơn I”…Sau khi được tuyên dương, khen thưởng trước toàn trường và
trước lớp các em rất phấn khởi và tự hào về bản thân, thậm chí sau đó khi có các
cuộc thi khác chính các em lại chủ động xung phong tham gia và vận động các bạn
khác trong lớp tham gia. Kết quả là trong các cuộc thi tìm hiểu lớp tôi luôn xếp thứ

nhất trong toàn trường cả ở giải tập thể và cá nhân mà thành tích lại đến chủ yếu từ
các em học sinh cá biệt.

2
0


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

Bài thi tìm hiểu của em Nguyễn Thị Kiều Loan đạt giải nhất

2
1


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

Bài dự thi tìm hiểu của em Trần Đình Quân đạt giải ba

2
2


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

Bài dự thi tìm hiểu của em Nguyễn Sông Hương đạt giải nhì

2
3


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

Bên cạnh làm bài thi tìm hiểu tôi còn chủ động vận động các em tham gia
vào các hoạt động TDTT, văn nghệ…Đặc biệt trong các hoạt động ngoại khóa tôi
thường cho các em đóng các vở kịch mang ý nghĩa giáo dục cao. Tôi nắm rõ tính
được tính cách của từng em để động viên các em đóng những vai phù hợp với năng
lực, sở trường của mình. Trước khi đóng kịch khi tôi mời các em tham gia thông
thường các em đều từ chối vì các em vốn là học sinh chưa ngoan, hơn nữa các em
không thích tham gia vào những hoạt động bề nổi vì tâm lí ngại ngùng, vì nghĩ
rằng mình không làm được. Biết được tâm lí đó của các em tôi phân tích và khen
ngợi khả năng của các em.
Ví dụ: Biết em Quân bình thường hay có tính ăn nói, đi đứng hơi cá tính
theo kểu mà chúng ta vẫn thường gọi là “ lất bất” tôi nói với em nếu em đóng vai
một người đàn ông nghĩa khí ra tay nghĩa hiệp cứu giúp người yếu thế thì sẽ rất
đạt. Hay như em Đồng có tính cách học thì yếu nhưng trong ăn nói lúc nào cũng tỏ
ra mình hiểu biết mà ta vẫn thường gọi là hoạt ngôn, vì vậy tôi khuyến khích em
đóng vai một người bố chỉ bảo cho con cái những điều hay lẽ phải. Khi được tham
gia những vai diễn thấy phù hợp với sở trường của mình các em đã đồng ý và tỏ ra
thích thú.
Đặc biệt thông qua những vở kịch đó tôi muốn các em rút ra được những
bài học ý nghĩa nên khi các em đó đóng kịch tôi cho các em đọc kịch bản, sau đó

tôi hỏi các em có biết ý nghĩa vở kịch này muốn gửi gắm đến chúng ta điều gì
không? Ví dụ khi cho các em đóng vở kịch “ Một hướng đi” tôi hỏi các em ý nghĩa
vở kịch thì các em đều trả lời vở kịch muốn nhắc nhở chúng ta trong việc định
hướng, lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai. Hay như năm học 2017 trước thực
trạng sử dụng mạng xã hội của giới trẻ hiện nay tôi đã cho học sinh đóng một vở
kịch mang tên “ Anh hùng bàn phím” khi tôi hỏi ý nghĩa các em đều trả lời vở kịch
muốn giáo dục học sinh trong việc sử dụng mạng xã hội văn minh, lành mạnh. Mới
gần đây nhất ngày 26/3/2019 Đoàn trường THPT Anh Sơn I tổ chức chương trình “
Ngày hội khi tôi 18”. Tôi đã mời những em còn vi phạm nền nếp trong một số lớp
tham gia đóng vở kịch mang tên “ Thanh niên với Tâm trong, trí sáng, hoài bão
lớn”. Sau khi diễn kịch hầu hết các em đó đều nhận thức được vai trò của thanh
niên trong thời đại mới.
Qua đó tôi nghĩ rằng việc lôi kéo những em học sinh cá biệt tham gia vào
các hoạt động tập thể cũng là một biện pháp hữu hiệu trong giáo dục học sinh cá
biệt. Thực tế là trong khi đóng kịch giữa giáo viên và học sinh có sự giao tiếp, trao
đổi gần gũi thân mật như những người bạn, từ đó khoảng cách cô trò cũng được rút
ngắn, giúp giáo viên và học sinh hiểu nhau hơn.

2
4


Sáng kiến kinh nghiệm

- Năm học: 2018 - 2019

Vở kịch do các em đóng về chủ đề “ Bạn chọn nghề gì?”

2
5