SKKN một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các yếu tố hình học

Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

PHÒNG GD&ĐT LỆ THỦY
TRƯỜNG TIỂU HỌC MỸ THỦY

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP
NHẰM NÂNG CAO HIỆU
QUẢ DẠY HỌC CÁC YẾU
TỐ HÌNH HỌC CHO HỌC
SINH LỚP 5

Giáo viên thực hiện:

Ng« ThÞ Thđy

Đơn vò: TRƯỜNG TIỂU HỌC MỸ THỦY

Mü Thđy, th¸ng 5 n¨m 2019
PhÇn I: phÇn Më ®Çu
I. Lý do chän ®Ị tµi:

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY

Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

Còng nh c¸c m«n häc kh¸c, To¸n häc nghiªn cøu mét sè mỈt
nhÊt ®Þnh cđa thÕ giíi vËt chÊt. VỊ mỈt ph¸t triĨn lÞch sư, c¸c kh¸i
niƯm to¸n häc, trong ®ã cã c¸c u tè h×nh häc ®· n¶y sinh do
nhu cÇu thùc tiƠn trong qu¸ tr×nh lao ®éng cđa con ngêi.
ViƯc gi¶i to¸n cã u tè h×nh häc ®ỵc d¹y tèt nã sÏ hç trỵ ®¾c
lùc cho viƯc d¹y c¸c u tè kh¸c nh sè häc, c¸c ®¹i lỵng, ®¹i sè, gi¶i
to¸n… Víi ®Ỉc thï riªng, c¸c u tè h×nh häc võa cã tÝnh chÊt cơ
thĨ, trùc quan trªn h×nh vÏ, m« h×nh, võa cã tÝnh chÊt trõu tỵng
nªn nã gãp phÇn kÝch thÝch ph¸t triĨn t duy cđa häc sinh. Gióp c¸c
em n¾m ch¾c kiÕn thøc h×nh häc, vËn dơng vµo cc sèng mét
c¸ch dƠ dµng.
MỈt kh¸c viƯc d¹y häc c¸c u tè h×nh häc ë m«n To¸n tiĨu
häc nãi chung vµ líp 5 nãi riªng gióp cho c¸c em ph¸t triĨn n¨ng lùc
nhËn biÕt c¸c sù vËt, hiƯn tỵng mét c¸ch nhanh nh¹y, logÝc vµ khoa
häc. Tõ ®ã häc sinh cã nh÷ng c¬ së v÷ng ch¾c vỊ kiÕn thøc h×nh
häc ®Ĩ chn bÞ cho m«n h×nh häc ë bËc trung häc.
Xt ph¸t tõ nhu cÇu ®ã, b¶n th©n x¸c ®Þnh ®óng c¸c ph¬ng
ph¸p d¹y c¸c u tè h×nh häc ë bËc tiĨu häc th× ngêi gi¸o viªn sÏ
t×m ra gi¶i ph¸p tèt ®Ĩ n©ng cao chÊt lỵng gi¸o dơc vµ ®µo t¹o.
Lµ mét gi¸o viªn tiĨu häc nãi chung, gi¸o viªn líp 5 nãi riªng khi
d¹y c¸c u tè h×nh häc t«i kh«ng khái b¨n kho¨n, tr¨n trë vỊ ®iỊu
nµy: Lµm thÕ nµo ®Ĩ häc sinh n¾m ®ỵc kiÕn thøc mét c¸ch hiƯu
qu¶ nhÊt? Lµm thÕ nµo ®Ĩ ®¹i bé phËn häc sinh häc tiÕp lªn bËc
häc cao h¬n mµ kh«ng bì ngì, lóng tóng víi m«n h×nh häc.
Víi suy nghÜ ®ã, t«i chän “ViƯc d¹y häc c¸c u tè h×nh
häc ë líp 5” ®Ĩ nghiªn cøu nh»m t×m ra mét sè biƯn ph¸p n©ng
cao hiƯu qu¶ d¹y häc c¸c u tè h×nh häc ë líp 5.

II. Mơc ®Ých nghiªn cøu cđa ®Ị tµi:
1. T×m hiĨu mơc tiªu, ®Ỉc ®iĨm néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y
häc c¸c u tè h×nh häc ë líp 5.
2. T×m hiĨu thùc tr¹ng viƯc d¹y häc c¸c u tè h×nh häc trong
to¸n 5.

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

3. §Ị xt mét sè biƯn ph¸p nh»m n©ng cao hiƯu qu¶ d¹y häc
c¸c u tè h×nh häc cho häc sinh líp 5.
III. NhiƯm vơ nghiªn cøu.
1. Nghiªn cøu tµi liƯu, nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o
viªn To¸n 5
2. T×m hiĨu thùc tr¹ng d¹y vµ häc cđa gi¸o viªn vµ häc sinh
khèi 5 vỊ d¹y häc c¸c u tè h×nh häc ë líp 5.
IV. §èi tỵng nghiªn cøu:
ViƯc d¹y häc c¸c u tè h×nh häc ë líp 5
IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý ln
- §äc c¸c tµi liƯu cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ị nghiªn cøu
2. Ph¬ng ph¸p quan s¸t: Th«ng qua dù giê th¨m líp cđa ®ång
nghiƯp.

3. Ph¬ng ph¸p ®iỊu tra: T×m hiĨu thùc tr¹ng viƯc d¹y häc c¸c
u tè h×nh häc cđa khèi 5 trêng TiĨu häc Mü Thủ.
4. Ph¬ng ph¸p thùc nghiƯm
Th«ng qua c¸c tiÕt to¸n (cã néi dung h×nh häc) ®ang d¹y ë líp
5B trêng tiĨu häc Mü Thủ.

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

Gi¸o viªn cho häc sinh t×m nh÷ng vÝ dơ trong thùc tÕ cã
h×nh ¶nh lµ h×nh thang hc sư dơng bé l¾p ghÐp m« h×nh
kü tht ®Ĩ l¾p ghÐp h×nh thang.
Díi sù híng dÉn cđa gi¸o viªn, häc sinh quan s¸t m« h×nh
l¾p ghÐp vµ h×nh vÏ h×nh thang råi tù ph¸t hiƯn c¸c ®Ỉc
®iĨm cđa h×nh thang.
3.2. D¹y häc c¸c ®¹i lỵng h×nh häc (chu vi, diƯn tÝch, thĨ
tÝch)
ViƯc d¹y häc c¸c ®¹i lỵng h×nh häc cã thĨ ®ỵc thùc hiƯn
theo mét tiÕn tr×nh gåm c¸c bíc sau:
+ H×nh thµnh biĨu tỵng vµ ®¹i lỵng h×nh häc
+ H×nh thµnh quy t¾c hay c«ng thøc tÝnh
+ HiĨu, nhí, vËn dơng c¸c quy t¾c vµ c«ng thøc
+ HƯ thèng ho¸ c¸c c«ng thøc vµ quy t¾c tÝnh to¸n (liªn
quan chỈt chÏ ®Õn viƯc cđng cè c¸c kü n¨ng sè häc)
3.3. D¹y häc gi¶i c¸c bµi to¸n cã néi dung h×nh häc.
§èi víi c¸c bµi to¸n h×nh häc khi gi¶i chØ cÇn ¸p dơng c«ng
thøc ®Ĩ tÝnh th× kh«ng cÇn vÏ c¸c h×nh ®ã vµo bµi lµm.
§èi víi c¸c bµi to¸n h×nh häc cã h×nh minh ho¹ kÌm theo
th× häc sinh còng kh«ng cÇn vÏ h×nh.
§èi víi mét sè bµi to¸n cã thĨ u cÇu häc sinh vÏ h×nh vµo
bµi lµm khi gi¶i c¸c bµi to¸n ®ã (Bµi 3 trang 172….)
Ch¬ng II. Thùc tr¹ng viƯc d¹y - häc c¸c u tè h×nh häc cđa líp
5

1. Thn lỵi:
ViƯc d¹y häc c¸c u tè h×nh häc ë líp 5 cã nhiỊu ®iỊu
thn lỵi vỊ mỈt kiÕn thøc chun t¶i ®Ịu ®ỵc tr×nh bµy mét
c¸ch l«gic s ph¹m hỵp lý trong s¸ch gi¸o khoa líp 5.
Gi¸o viªn thùc hiƯn nghiªm tóc ch¬ng tr×nh
Häc sinh ®ỵc häc h×nh häc ë c¸c líp díi. Do ®ã cã kiÕn
thøc vỊ nhËn biÕt h×nh, m« t¶ h×nh, kiĨm tra h×nh, so s¸nh
h×nh.
2. Khã kh¨n:
GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

Kü n¨ng vÏ h×nh, nhËn d¹ng h×nh, ®äc h×nh cha thµnh
th¹o
Thao t¸c c¾t, ghÐp h×nh thiÕu chÝnh x¸c.
TÝnh to¸n, ®o ®¹c trªn h×nh häc vµ thùc tÕ cßn sai nhiỊu
Lý thut cha ®i ®«i víi thùc hµnh
3. Kh¶o s¸t:
Tõ ®Çu n¨m häc, qua kh¶o s¸t nh÷ng kiÕn thøc cã liªn
quan ®Õn h×nh häc ë líp 5 t«i thÊy:
Giái

KiÕn thøc kü

n¨ng

NhËn

d¹ng

Kh¸

TB

Ỹu

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

3

12,5

9

37,5

8

33,3

4

16,7

4

16,7

8

33,3

10

41,7

2

8,3

3

12,5

5

20,9

10

41,7

6

25,0

6

25,0

10

41,7

6

25,0

2

8,3

h×nh
VÏ h×nh
C¾t

ghÐp

h×nh
TÝnh to¸n

N¾m b¾t ®ỵc thùc tr¹ng trªn t«i ®· ®Ị ra mét sè biƯn
ph¸p nh»m kh¾c phơc nh÷ng mỈt u nh ®· nªu ë trªn nh»m
n©ng cao hiƯu qu¶ d¹y häc c¸c u tè h×nh häc ë líp 5.
Ch¬ng III
C¸c biƯn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lỵng d¹y häc c¸c u tè
h×nh häc ë líp 5.
1. BiƯn ph¸p 1:
Coi träng c«ng t¸c thùc hµnh, sư dơng thÝch hỵp c¸c ph¬ng
tiƯn trùc quan trªn c¬ së ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chđ ®éng cđa
häc sinh ®Ĩ hç trỵ cho viƯc t×m ra quy t¾c tÝnh chu vi, diƯn
tÝch, thĨ tÝch c¸c h×nh ®ỵc häc, lµm cho häc sinh hiĨu ®ỵc c¬
b¶n b¶n chÊt cđa vÊn ®Ị, tõ ®ã häc sinh n¾m bµi ch¾c h¬n,
vËn dơng tèt h¬n.
* VÝ dơ:
VÝ dơ 1: D¹y bµi “DiƯn tÝch h×nh thang”

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

Bíc 1: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh lÊy 2 tÊm b×a h×nh
thang b»ng nhau (®· chn bÞ s½n ë nhµ) ®Ỉt lªn bµn.
Sau ®ã gi¸o viªn ®Ỉt vÊn ®Ị t¹o t×nh hng:
“ë líp 4 chóng ta ®· häc h×nh ch÷ nhËt vµ biÕt quy t¾c
tÝnh diƯn tÝch h×nh ch÷ nhËt. Lªn líp 5 chóng ta häc h×nh tam
gi¸c vµ biÕt quy t¾c tÝnh diƯn tÝch h×nh tam gi¸c. §èi víi h×nh
thang chóng ta võa míi häc xong, chóng ta còng sÏ tÝnh ®ỵc
diƯn tÝch cđa nã. VËy h«m nay chóng ta sÏ cïng nhau ®i t×m
quy t¾c tÝnh diƯn tÝch cđa h×nh thang”
Bíc 2: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh:
Víi 2 h×nh thang ®· chn bÞ s½n cïng c¸c dơng cơ: kÐo,
thíc, bót ch×… c¸c em h·y vËn dơng c¸c quy t¾c ®· biÕt ®Ĩ
x©y dùng quy t¾c tÝnh diƯn tÝch h×nh thang.
Bíc 3: Häc sinh ho¹t ®éng nhãm 5-7 phót
Bíc 4: §¹i diƯn c¸c nhãm b¸o c¸o vµ tr×nh bµy c¸ch x©y
dùng cđa nhãm m×nh.
Bíc 5: Gi¸o viªn híng dÉn cho c¶ líp nhËn xÐt ®Ĩ ®i ®Õn
quy t¾c cÇn t×m. §èi víi bµi nµy, cã thĨ x©y dùng quy t¾c
tÝnh diƯn tÝch h×nh thang dùa trªn h×nh tam gi¸c, c¸c thao t¸c
c¾t, ghÐp nh sau:

Nh c¸ch tr×nh bµy ë trªn, nhê sù phèi hỵp cđa ph¬ng tiƯn
trùc quan vµ sù tỉ chøc híng dÉn cđa gi¸o viªn, häc sinh tÝch

cùc ho¹t ®éng b»ng c«ng t¸c thùc hµnh c¾t ghÐp h×nh ®· tù
t×m ra ®ỵc quy t¾c vµ c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch h×nh thang.
VÝ dơ 2: D¹y bµi chu vi h×nh trßn
Häc sinh chn bÞ: Gi¸o viªn yªu cÇu mçi em chn bÞ 01
h×nh trßn b»ng b×a cøng lµm s½n ë nhµ víi c¸c sè ®o t ý.
Bíc 1: H§CN: Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh dïng thíc ®o ®êng
kÝnh h×nh trßn, ghi sè ®o vµo giÊy nh¸p.
GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

Bíc 2: H§CN: Gi¸o viªn cho häc sinh ®¸nh dÊu 1 ®iĨm trªn
®êng trßn vµ l¨n hÕt ®êng trßn ®ã trªn thíc ®Ĩ ®o chu vi
h×nh trßn ®ã.
Bíc 3: H§CN: Gi¸o viªn cho häc sinh lÊy chu vi ®· ®o ®ỵc
chia cho ®êng kÝnh ®Ĩ t×m kÕt qu¶.
Bíc 4: H§CN: Tõ kÕt qu¶ t×m ®ỵc gi¸o viªn cho häc sinh rót
ra c¸ch tÝnh chu vi h×nh trßn b»ng c¸ch lÊy ®êng kÝnh nh©n
víi 3,14
Bíc 5: H§CL: Híng dÉn häc sinh nªu c¸ch tÝnh chu vi h×nh
trßn khi cã b¸n kÝnh vµ rót ra quy t¾c cÇn t×m.
2. BiƯn ph¸p 2:
Khi d¹y kiÕn thøc míi nªn lång vµo viƯc cđng cè mét sè ®èi
tỵng h×nh häc ®· häc ë líp díi nh»m lµm nỉi bËt ®ỵc tÝnh hƯ

thèng cđa ch¬ng tr×nh häc, ®ång thêi tÝch hỵp víi c¸c m¹ch
kiÕn thøc kh¸c nh: sè häc, gi¶i to¸n, ®¹i lỵng cïng c¸c m«n häc
kh¸c ®Ĩ thÊy râ u tè h×nh häc kh«ng hoµn toµn ®éc lËp
trong To¸n còng nh trong tỉng thĨ.
* VÝ dơ:
VÝ dơ 1: D¹y bµi “H×nh trßn”
Bíc 1: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i c¸c ®å vËt cã
h×nh d¹ng h×nh trßn (®· häc ë líp 1)
Bíc 2: Gi¸o viªn giíi thiƯu c¸c h×nh vÏ ®· chn bÞ s½n sau
d¹y cho häc sinh quan s¸t:

MỈt trèng trêngMỈt trèng ®ång §«ng S¬n
Hái häc sinh: Trong mét h×nh trßn cã ®Ỉc ®iĨm g× ®Ỉc
biƯt?
Häc sinh nhËn xÐt ®ỵc: Mçi h×nh trßn bao giê còng cã mét
®iĨm chÝnh gi÷a h×nh trßn.
Bíc 3: Gi¸o viªn ph¸t cho häc sinh mçi em mét tÊm b×a
h×nh trßn vµ yªu cÇu häc sinh cïng víi c¸c dơng cơ: kÐo, thíc,
GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

bót ch×, compa… lµm thÕ nµo ®Ĩ x¸c ®Þnh ®ỵc ®iĨm chÝnh
gi÷a.

Bíc 4: Häc sinh ho¹t ®éng nhãm
Bíc 5: Vµi häc sinh tr×nh bµy kÕt qu¶ lµm viƯc cđa nhãm
Bíc 6: Gi¸o viªn nhËn xÐt vµ ®i ®Õn c¸c kh¸i niƯm
T©m h×nh trßn (®iĨm chÝnh gi÷a h×nh trßn chÝnh lµ
®iĨm cè ®Þnh cđa compa)
B¸n kÝnh h×nh trßn (chÝnh lµ ®é réng cđa compa khi vÏ
h×nh trßn vµ chÝnh lµ ®êng th¼ng nèi t©m ®Õn mét ®iĨm
trªn ®êng trßn)
§êng kÝnh h×nh trßn: lµ ®o¹n th¼ng ®i qua t©m ®êng
trßn, vµ nèi víi hai ®iĨm trªn ®êng trßn.
Bíc 7: Cho häc sinh nhËn xÐt vỊ ®é dµi gi÷a b¸n kÝnh - ®êng kÝnh. Nh vËy, th«ng qua viƯc «n tËp cđng cè l¹i kiÕn thøc
vỊ ®iĨm, ®o¹n th¼ng, häc sinh ®· hiĨu ®ỵc 3 kh¸i niƯm míi:
t©m, b¸n kÝnh, ®êng kÝnh cđa h×nh trßn.
VÝ dơ 2: Bµi 2 trang 122 SGK To¸n 5:
Mét khèi kim lo¹i h×nh lËp ph¬ng cã c¹nh lµ 0,75m. Mçi
®Ị xi mÐt khèi kim lo¹i ®ã c©n nỈng 15kg. Hái khèi kim lo¹i
®ã c©n nỈng bao nhiªu kil«gam?
Víi bµi to¸n nµy, ta nhËn thÊy nã liªn quan ®Õn c¸c m¹ch
kiÕn thøc nh: gi¶i to¸n, sè häc, ®¹i lỵng. V× vËy cÇn híng dÉn
häc sinh theo c¸c bíc sau:
Bíc 1: Yªu cÇu häc sinh ®äc kü bµi to¸n
Bíc 2: ThiÕt kÕ mèi quan hƯ gi÷a c¸c sè ®· cho vµ tãm t¾t
bµi to¸n b»ng ng«n ng÷ mét c¸ch ng¾n gän
Bíc 3: LËp kÕ ho¹ch gi¶i to¸n
Bíc 4: Tr×nh bµy bµi gi¶i b»ng c¸ch thùc hiƯn c¸c phÐp
tÝnh theo tr×nh tù ®· lËp.
NhËn xÐt:
Bèn bíc nµy chÝnh lµ ®êng lèi chung ®Ĩ gi¶i mét bµi to¸n
- Khi tr×nh bµy bµi gi¶i cÇn ph¶i:

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

+ §Ỉt c©u ng¾n gän, lµm nỉi bËt ®ỵc vÊn ®Ị ®ang ®i
t×m (liªn quan ®Õn lêi v¨n)
+ TÝnh to¸n chÝnh x¸c, liªn quan ®Õn sè häc (nh©n sè
thËp ph©n víi sè tù nhiªn)
+ Quy ®ỉi tõ mÐt khèi ra ®Ị xi mÐt khèi bëi v× mét ®Ị
xi mÐt khèi øng víi ®¬n vÞ ®o khèi lỵng lµ kg
+ TÝnh sè kim lo¹i víi ®¬n vÞ ®o ®¹i lỵng lµ kg.
Hai bíc nhá nµy liªn quan ®Õn ®¹i lỵng.
Nh vËy, bµi to¸n trªn mang u tè cđa h×nh häc nhng nã
cã mèi liªn hƯ víi c¸c m¹ch kiÕn thøc kh¸c nhau. Do vËy, gi¸o
viªn ph¶i biÕt sư dơng biƯn ph¸p thÝch hỵp ®Ĩ gióp häc sinh
hoµn thµnh bµi gi¶i ®óng.
3. BiƯn ph¸p 3:
Tỉ chøc vµ khun khÝch häc sinh ho¹t ®éng häc tËp
th«ng qua vÏ h×nh, ®o ®¹c, tÝnh to¸n nh»m rÌn lun kü n¨ng
h×nh häc.
* VÝ dơ:
VÝ dơ 1: H×nh tam gi¸c
Tỉ chøc cho häc sinh vÏ h×nh tam gi¸c råi tõ tam gi¸c Êy vÏ
chiỊu cao cđa nã, c¸c bíc nh sau:

Bíc 1: Yªu cÇu häc sinh h·y vÏ mçi em mét h×nh tam gi¸c
Thùc tÕ cho thÊy sÏ cã nhiỊu d¹ng h×nh tam gi¸c ®ỵc vÏ
kh¸c nhau. Cã em vÏ th¼ng, cã em vÏ xiªn. Chung quy l¹i lµ 3
d¹ng c¬ b¶n:
+ Tam gi¸c vu«ng
+ Tam gi¸c cã c¶ 3 gãc ®Ịu nhän
+ Tam gi¸c cã mét gãc tï vµ 2 gãc nhän.
Tõ c¸c d¹ng tam gi¸c mµ häc sinh ®· vÏ ®Ĩ híng dÉn c¸c
em vỊ chiỊu cao cho thÝch hỵp.
Bíc 2: Yªu cÇu häc sinh vÏ chiỊu cao cho tam gi¸c cđa
m×nh.
§èi víi tam gi¸c vu«ng:

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

+ C¸ch 1: Cã thĨ lÊy c¹nh gãc vu«ng lµm ®¸y cßn c¹nh gãc
vu«ng kia sÏ lµ chiỊu cao.
+ C¸ch 2: LÊy c¹nh cßn l¹i lµm ®¸y sau ®ã h¹ tõ ®Ønh gãc
vu«ng xng c¹nh ®¸y míi sao cho vu«ng gãc c¹nh ®¸y, ®ã lµ
chiỊu cao.
C

A

C
§¸y

§¸y

ChiỊu
cao

C

B

§¸y

ChiỊu cao

A ChiỊu caoB

(1)

B

A

(2)

(3)

§èi víi tam gi¸c 3 gãc ®Ịu nhän:
+ Tõ 3 ®Ønh h¹ xng c¹nh ®¸y sao cho vu«ng gãc víi c¹nh
®¸y. Nh vËy mét tam gi¸c sÏ cã 3 ®êng cao kh¸c nhau.

C

C

C
H
ChiỊu cao

ChiỊu cao
A

B

H

H

A

ChiỊu cao
B

A

B

ChiỊu cao

(1)
(2)
(3)
§èi víi tam gi¸c cã 1 gãc tï:
+ C¸ch 1: LÊy c¹nh ®èi diƯn víi gãc nhän lµm ®¸y
Ta kÐo dµi c¹nh ®¸y vỊ phÝa gãc nhän
Tõ ®Ønh cđa gãc nhän h¹ mét ®êng th¼ng xng vu«ng
gãc víi ®o¹n ta kÐo dµi ra. Nh v©þ, ®êng th¼ng h¹ tõ ®Ønh
gãc vu«ng víi c¹nh ®¸y, ®êng th¼ng ®ã chÝnh lµ chiỊu cao
cđa tam gi¸c.
Tõ gãc tï, ta h¹ mét ®êng th¼ng xng gãc víi c¹nh ®¸y,
®êng th¼ng ®ã chÝnh lµ chiỊu cao cđa tam gi¸c.
C

C
X

C
§¸y
H

GVTH:
H

Ng« ThÞ Thđy
A

§¸y

B

Ch.
TRƯỜNG TH MỸ THỦY cao
B
A
A
H
Ch.

B


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

(1)

(2)

(3)

Víi bµi tËp trªn, ®· lun cho c¸c em kü n¨ng vÏ h×nh, tõ
kü n¨ng vÏ h×nh ®ã c¸c em nhËn ra ®ỵc r»ng mét vÊn ®Ị cã
thĨ cã nhiỊu t×nh hng ®Ĩ xư lý ®Ĩ sau nµy lªn häc THCS
c¸c em thÊy nhiỊu híng ®Ĩ chøng minh mét bµi h×nh häc.
VÝ dơ 2: Bµi 7, trang 137 (To¸n n©ng cao líp 5 - TËp 2)
Cho h×nh thang ABCD cã ®¸y nhá AB lµ 27cm, ®¸y lín CD
lµ 48cm. NÕu kÐo dµi ®¸y nhá thªm 5cm th× diƯn tÝch h×nh

thang t¨ng thªm lµ 40cm. TÝnh diƯn tÝch h×nh thang ®· cho.
Víi bµi to¸n nµy, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh lµm theo c¸c bíc
sau:
27cm
+ §äc kü ®Ị bµi
A
B
+ VÏ h×nh ®Ĩ tãm t¾t bµi to¸n
40cm
D

48cm

C

5c
m lµ
+ Nh×n vµo h×nh vÏ, c¸c em sÏ thÊy ®ỵc phÇn më réng

mét h×nh tham gi¸c cã ®¸y 5cm, diƯn tÝch 40cm 2
VËy mn tÝnh ®ỵc h×nh thang ®· cho th× ph¶i biÕt
chiỊu cao h×nh thang. Mµ chiỊu cao h×nh thang còng chÝnh lµ
chiỊu cao h×nh tam gi¸c.
Do ®ã:
ChiỊu cao h×nh tam gi¸c (còng chÝnh lµ chiỊu cao h×nh thang
lµ:

40x 2
= 16(cm)
5

DiƯn tÝch h×nh thang ®· cho:

27  48 x16
= 600(cm2)
2

4. BiƯn ph¸p 4:
Thêng xuyªn tỉ chøc «n tËp, lun tËp nh»m kh¾c s©u
kiÕn thøc häc sinh ®¹i trµ vµ t¹o ®iỊu kiƯn ®Ĩ n©ng dÇn kiÕn
thøc ®· häc cho häc sinh kh¸ giái.
* VÝ dơ:

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

VÝ dơ 1: Sau khi häc thĨ tÝch h×nh hép ch÷ nhËt vµ h×nh
lËp ph¬ng cã bµi “Lun tËp chung”. §Ĩ cho häc sinh n¾m ®ỵc
quy t¾c, c«ng thøc tÝnh h×nh hép ch÷ nhËt vµ h×nh lËp ph¬ng, gi¸o viªn cÇn thiÕt kÕ mét sè bµi cho phï hỵp víi c¸c ®èi tỵng häc sinh trong líp.
- Dµnh cho c¶ líp:
Mét khèi ®¸ h×nh lËp ph¬ng cã c¹nh b»ng 2cm. Mçi ®Ị xi
mÐt khèi ®¸ nỈng 2,5kg. Hái mçi khèi ®¸ ®ã nỈng bao nhiªu?
* Hái häc sinh:

+ Mn biÕt khèi ®¸ ®ã nỈng bao nhiªu ta ph¶i biÕt g×?
+ §¬n vÞ ®o thĨ tÝch ë bµi nµy cã g× thay ®ỉi?
+ Mn tÝnh thĨ tÝch h×nh lËp ph¬ng ta lµm thÕ nµo?
- Dµnh cho häc sinh u:
Mét khèi ®¸ h×nh lËp ph¬ng cã c¹nh 2m. H·y tÝnh thĨ
tÝch khèi ®¸ ra mÐt khèi, ®Ị xi mÐt khèi.
* Hái häc sinh:
+ Mn tÝnh thĨ tÝch h×nh lËp ph¬ng ta lµm thÕ nµo?
(HS ph¸t biĨu c¸ch tÝnh thĨ tÝch h×nh lËp ph¬ng)
+ H·y cho biÕt mèi quan hƯ gi÷a 2 ®¬n vÞ ®o thĨ tÝch
m3, dm3
- Dµnh cho häc sinh kh¸ giái:
DiƯn tÝch toµn phÇn cđa mét khèi ®¸ h×nh lËp ph¬ng lµ
24m3. Hái khèi ®¸ h×nh lËp ph¬ng ®ã nỈng bao nhiªu tÊn biÕt
r»ng mçi ®Ị xi mÐt khèi nỈng 2,5kg.
* Hái häc sinh:
+ Mn biÕt khèi ®¸ h×nh lËp ph¬ng ®ã nỈng bao nhiªu
ta ph¶i biÕt g×? (thĨ tÝch)
+ Mn tÝnh ®ỵc thĨ tÝch khèi ®¸ h×nh lËp ph¬ng ta ph¶i
biÕt g×? (c¹nh)
+ Nh¾c l¹i quy t¾c tÝnh thĨ tÝch h×nh lËp ph¬ng?
5. BiƯn ph¸p 5:
ThiÕt kÕ ®Ị kiĨm ra sau khi kÕt thóc ch¬ng “H×nh häc Chu vi, diƯn tÝch, thĨ tÝch mét sè h×nh” ®Ĩ võa kiĨm tra kiÕn
GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY

Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

thøc, kü n¨ng c¬ b¶n võa ®¸nh gi¸ tr×nh ®é vµ ph¬ng ph¸p
suy nghÜ cđa häc sinh.
Lµm bµi tËp tr¾c nghiƯm
- Häc sinh lµm ®ỵc nhiỊu bµi nhiỊu néi dung nhng kh«ng
tèn thêi gian
- Tuy lµ chØ lùa chän ph¬ng ¸n ®óng hc sai nhng ®Ĩ
lùa chän ®óng c¸c em còng ph¶i suy nghÜ, vËn dơng kiÕn thøc
®· häc ®Ĩ lµm bµi.
* VÝ dơ:
§Ị kiĨm tra dïng cho khi kÕt thóc ch¬ng “H×nh häc - Chu
vi, diƯn tÝch, thĨ tÝch mét sè h×nh” cđa häc sinh líp 5.
Mçi bµi tËp díi ®©y ®Ịu nªu kÌm theo mét sè c©u tr¶ lêi
A, B, C, D (lµ ®¸p sè, kÕt qu¶…) H·y ®¸nh dÊu x vµo c©u tr¶ lêi
®óng.
1. H×nh tam gi¸c cã mét gãc tï lµ h×nh tam gi¸c?

(1)

(2)

(3)

A (1)
B (2)
C (3)
D (4)

(4)

2. H×nh thang sau ®©y cã diƯn tÝch lµ bao nhiªu?

6dm

A 0,81cm2
B 81cm2
C 810cm2
D 8100cm2

10d
m

17d
3. B¸n kÝnh h×nh trßn
m sau cã ®é dµi lµ bao nhiªu? BiÕt
r»ng chu vi h×nh trßn lµ 9,42cm?

O

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

r
=?

A 3,14cm
B 3cm

C 1,5cm
D 4,17cm

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các
yếu tố hình học..

ch¬ng IV
KÕt qu¶ vµ bµi häc kinh nghiƯm
I. KÕt qu¶ ®¹t ®ỵc:
Víi c¸ch lµm nh trªn t«i thÊy kÕt qu¶ ®¹t ®ỵc nh sau:
1. Häc sinh thÊy tù tin h¬n khi tiÕp xóc víi c¸c bµi to¸n cã
liªn quan ®Õn u tè h×nh häc.
2. Kh«ng khÝ líp häc thay ®ỉi h¼n, c¸c em thÊy ®ỵc
chÝnh b¶n th©n m×nh lµ ngêi chđ ®éng t×m ra kiÕn thøc vµ
v× thÕ c¸c em hiĨu bµi s©u h¬n, n¾m ch¾c h¬n. Nh÷ng häc
sinh kh¸ giái ®· thĨ hiƯn ®ỵc m×nh lµ c©y to¸n cđa líp, nh÷ng
häc sinh trung b×nh thÊy sù v¬n lªn râ nÐt vµ ®iỊu ®ã ®· thĨ
hiƯn qua mçi giê häc trªn.
Qua kh¶o s¸t thÊy kÕt qu¶ nh sau:
Giái

TS häc

Kh¸

TB

Ỹu

sinh

SL

%

SL

%

SL

%

SL

24

12

50

8

33,3

4

16,7

0

%

II. Bµi häc kinh nghiƯm:
Víi kinh nghiƯm cđa mét ngêi ®· d¹y líp 5 t«i xin tr×nh bµy
mét sè biƯn ph¸p cđa b¶n th©n ®· ¸p dơng trong d¹y c¸c u tè
h×nh häc cho häc sinh cđa m×nh nh»m kh¾c phơc nh÷ng
®iĨm u cđa häc sinh nh: kü n¨ng vÏ h×nh, kü n¨ng c¾t ghÐp
h×nh, kü n¨ng ®o ®¹c, tÝnh to¸n gi¶i c¸c bµi to¸n cã néi dung
h×nh häc.
Nh×n chung, víi ®èi tỵng häc sinh líp 5 cha ph¶i lµ tr×nh
®é t duy ph¸t triĨn m¹nh nªn cÇn chó ý ®Õn c«ng t¸c thùc
hµnh vµ sư dơng ®å dïng d¹y häc ®Ĩ hç trỵ cho bµi d¹y. Tuy
nhiªn còng kh«ng ®ỵc quan niƯm r»ng víi häc sinh tiĨu häc th×
kh«ng cÇn quan t©m ®Õn viƯc ph¸t triĨn t duy cho c¸c em mµ
gi¸o viªn ph¶i biÕt kÕt hỵp gi÷a trùc quan vµ trõu tỵng, ph©n
tÝch vµ tỉng hỵp trong d¹y häc c¸c u tè h×nh häc.
Hai nh©n tè quan träng qut ®Þnh ®Õn chÊt lỵng d¹y häc chÝnh lµ thÇy vµ trß. Do ®ã mn d¹y - häc c¸c u tè
h×nh häc ë líp 5 ®¹t hiƯu qu¶ cao th× cÇn:
GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY


Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các

yếu tố hình học..

* VỊ phÝa gi¸o viªn:
+ Cã nhËn thøc ®óng ý nghÜa, vai trß cđa viƯc d¹y häc c¸c
u tè h×nh häc cho häc sinh líp 5
+ N¾m ®Ỉc trng cđa viƯc d¹y c¸c u tè h×nh h×nh ®Ĩ
thĨ hiƯn lµm nỉi bËt ®ỵc tÝnh ®Ỉc trng cđa h×nh häc.
+ TÝch cùc ®ỉi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng lÊy häc
sinh lµm trung t©m.
+ HiĨu biÕt th«ng st, hiĨu s©u h¬n vỊ m¹ch kiÕn thøc
h×nh häc ë tiĨu häc nãi chung vµ ë líp 5 nãi riªng.
* VỊ phÝa häc sinh:
+ TÝch cùc häc tËp díi sù tỉ chøc, híng dÉn cđa thÇy gi¸o
+ ¤n bµi chu ®¸o ë nhµ
+ RÌn lun kü n¨ng vÏ h×nh, c¾t, ghÐp, ®o ®¹c, tÝnh
to¸n trong to¸n häc vµ c¶ thùc tÕ.
Tãm l¹i: D¹y häc c¸c u tè h×nh häc ë líp 5 kh«ng thĨ t¸ch
rêi nhau nh mét m«n häc ®éc lËp mµ ph¶i phèi kÕt hỵp víi sè
häc vµ c¸c m¹ch kiÕn thøc kh¸c.
PhÇn III: kÕt ln
Trªn ®©y lµ nh÷ng kinh nghiƯm cđa b¶n th©n t«i tÝch l
®ỵc trong nh÷ng n¨m d¹y häc tiĨu häc. Ph¹m vi cđa ®Ị tµi cßn
bã hĐp trong khu«n khỉ kinh nghiƯm cđa mét c¸ nh©n nªn
ch¾c r»ng sÏ cßn nhiỊu h¹n chÕ. KÝnh mong c¸c ®ång nghiƯp
cã ý kiÕn ®ãng gãp vµ bỉ sung ®Ĩ ®Ị tµi hoµn thiƯn h¬n
Mü Thủ, ngµy 20 th¸ng 5 n¨m 2009
X¸c nhËn cđa

Ngêi viÕt

h®kh nhµ trêng

Ng« ThÞ Thủ

GVTH:

Ng« ThÞ Thđy

TRƯỜNG TH MỸ THỦY