SKKN một số kinh nghiệm giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học của giáo viên chủ nhiệm

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học là một mặt của hoạt động giáo
dục nhằm xây dựng cho trẻ em những tính cách nhất định và bồi dưỡng cho
các em những quy tắc hành vi thể hiện trong thái độ với bạn bè, gia đình,
người khác và đối với Nhà nước, Tổ quốc. Trong giáo dục khơng những có
kiến thức mà phải có đạo đức. Vì vậy cơng tác giáo dục trước tiên phải đặt
chăm lo bồi dưỡng đạo đức cho học sinh, coi đó là cái căn bản, cái gốc cho sự
phát triển nhân cách. Học để có đạo đức, để hành động có đạo đức, để yêu đạo
đức; đó là một tư tưởng xuyên suốt, một định hướng đúng đắn và quan trọng
của nền giáo dục hiện đại. Ngày nay, với những thành tựu vĩ đại của cách
mạng khoa học và kỹ thuật, con người nắm trong tay nền khoa học hết sức
hùng hậu, có giá trị và sức sáng tạo cực kỳ lớn lao, đồng thời cũng có sức tàn
phá và hủy diệt thật kinh khủng. Bước tiến phi thường đó của xã hội lồi
người địi hỏi mỗi con người, mỗi dân tộc nhất thiết phải có tâm hồn và đạo
đức trong sáng cùng với lòng nhân ái.
Chúng ta thường nghe cụm từ "Đạo đức học sinh xuống cấp". Phản ánh
đó có lẽ khá chính xác đối với một bộ phận của học sinh chúng ta. Vậy thì
nguyên nhân do đâu, vì sao dẫn đến thực trạng này. Là một giáo viên chủ
nhiệm, được tiếp xúc nhiều với học sinh ở mọi góc độ: trong giảng dạy cũng
như trong các hoạt động ngoài giờ, tiết sinh hoạt… tôi nhận thấy học sinh
chúng ta bây giờ thông minh hơn, nhạy cảm hơn và cũng vẫn tinh nghịch,
đáng yêu lắm nhưng về mặt đạo đức thì cũng khác trước. Các em khơng u
lao động, khơng thích lịch sử và khơng hiểu gì về lịch sử, thích hưởng thụ,
ngại khó khăn…
Người Việt Nam từ xưa đến nay có nhiều truyền thống tốt đẹp như Lá
lành đùm lá rách, Uống nước nhớ nguồn, truyền thống Tôn sư Trọng đạo…
được người Việt Nam tôn vinh. Song, do sự du nhập của nhiều nguồn văn hóa
khơng lành mạnh và do cơ chế kinh tế thị trường nên việc giáo dục đạo đức có
ít nhiều ảnh hưởng. Trước đây trong các trường học, hiện tượng vơ lễ với thầy
cơ giáo, nói tục chửi bậy là rất hiếm, ý thức kỷ luật của học sinh rất tốt, tinh

thần đoàn kết, tương thân tương ái rất cao. Trong gia đình con cháu u
thương ơng bà, cha mẹ, ra ngồi đường học sinh kính trọng thầy cơ, yêu mến
bạn bè…

1


Nhưng đáng buồn là hiện nay chất lượng đạo đức đang bị suy giảm,
xuống cấp trầm trọng. Trong các nhà trường, hiện tượng vơ lễ, nói tục chửi
bậy khơng cịn là chuyện hiếm; trong học tập hiện tượng lười học, chán học
tăng vọt, khơng tự giác hồn thành các bài học, khơng hợp tác với các bạn
cùng nhóm, khơng biết chia sẻ khó khăn với bạn bè, ít nhường nhịn, giúp đỡ
các em nhỏ ở lớp dưới; xã hội xuất hiện nhiều hiện tượng tiêu cực, tệ nạn xã
hội gia tăng và tràn lan. Có những gia đình cha mẹ mãi chạy theo cơn lốc
xoáy của kinh tế thị trường, bị cuốn theo tiền tài danh vọng mà quên đi trách
nhiệm giáo dục con cái - và chính sự thiếu quan tâm giáo dục của gia đình
làm cho chúng trở thành những đứa con bất hiếu, đạo đức bị giảm sút. Trước
thực trạng đó đạo đức càng trở nên cần thiết và quan trọng. Thế hệ trẻ hôm
nay là tương lai của đất nước ngày mai, nếu chỉ chú trọng vào giáo dục “trí
dục” mà xem nhẹ giáo dục “đức dục” thì xã hội sẽ ra sao.
Với những trăn trở, băn khoăn của một người giáo viên chủ nhiệm, mong
muốn học sinh mình là những người biết quan tâm đến người khác, biết chia
sẽ những khó khăn với bạn bè, biết giúp đỡ người gặp hoạn nạn, biết lễ phép
với thầy cơ giáo, u bố mẹ, u gia đình và biết quý người lao động…Nói
tóm lại mong muốn các em là những học sinh có tâm hồn và đạo đức trong
sáng, lịng bao dung thương người nên tơi đã đi sâu nghiên cứu, tìm hiểu và
chọn đề tài "Một số kinh nghiệm giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học
của giáo viên chủ nhiệm" làm sáng kiến kinh nghiệm và từ đó tìm ra cho
mình phương pháp giảng dạy thông qua các môn học và các hoạt động tập thể
để có hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục đạo đức cho các em học sinh,

nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức cho học sinh trong lớp cũng như học sinh
trong trường.
1.2. Điểm mới của đề tài:
Vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh, đặc biệt là trong giai đoạn đạo
đức của con người đang xuống cấp nghiêm trọng là vấn đề đang trăn trở của
toàn xã hội, nhất là một số nhà nghiên cứu về phạm trù đạo đức. Tuy nhiên
đối với đề tài này, tôi đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu thơng qua q trình dạy học
và chủ nhiệm lớp, các hoạt động ngoại khóa, nó chỉ áp dụng cho bậc Tiểu
học; là bậc học mà tơi đang trực tiếp giảng dạy.
Qua q trình đi sâu nghiên cứu, tôi nhận thấy đề tài mà tôi nghiên cứu
có một số điểm mới như sau:
+ Giáo dục đạo đức cho các em không chỉ đơn thuần giới hạn trong mơn
học Đạo đức mà là xun suốt q trình học tập của các em: qua các môn học
2


như tiếng Việt, Tốn, thơng qua các hoạt động ngồi giờ, giờ lao động, giờ
giải lao, cũng như qua các hội thi, dịp tham quan, dã ngoại, qua các câu
chuyện…
+ Thơng qua tổ chức các hoạt động nhóm để các em tiếp xúc với phương
pháp tự giải quyết vấn đề, biết trợ giúp những bạn yếu hơn trong nhóm nhằm
giáo dục ý thức tự giác tình thần hợp tác, giúp đỡ bạn bè.
+ Khơng chỉ có các hoạt động để giáo dục đạo đức trực tiếp với bản thân
các em mà còn tác động đến các lực lượng khác như: bố mẹ, anh chị, các
người lớn tuổi ở địa phương để cùng làm thay đổi về cách ứng xử, hành vi
ứng xử sao cho chuẩn mực, đúng đắn.
+ Bác Hồ của chúng ta là một tấm gương trong sáng về đạo đức, nhân
cách. Vì vậy thơng qua các câu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bác, đặc
biệt là 5 điều Bác Hồ dạy thiếu nhi để răn dạy các em.
+ Hiện nay, các em được trang bị bộ sách Giáo dục kỹ năng sống, đó là

một tài liệu rất gần gũi với các em, là một cẩm nang. Có thể thơng qua các bài
dạy trong đó ta khai thác, hướng các em tìm ra những hành vi ứng xử, những
việc làm có văn hóa…
* Phạm vi áp dụng của đề tài là đối với học sinh lớp 5B mà tơi đang trực
tiếp chủ nhiệm nói riêng và bậc Tiểu học nói chung, được áp dụng trong lĩnh
vực giáo dục đạo đức và hình thành nhân cách cho các em.

3


2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu:
Các em hầu hết là con em nhân dân lao động ở địa phương. Cũng như
nhiều trường khác, đó là một tập thể nam nữ thiếu niên - nhi đồng sơi nổi,
hiếu động, có rất nhiều mặt tốt cần phát huy và cũng còn tồn tại một số mặt
trái cần phải chấn chỉnh, uốn nắn. Về các mặt kiến thức, kỹ năng cũng như
năng lực, phẩm chất ở một số em mức độ hình thành và phát triển chưa cao.
Nếu đối chiếu với yêu cầu mới hiện nay đòi hỏi các em phải làm chủ trong
học tập, tự hoàn thành bài học của mình và biết hợp tác với các bạn trong
nhóm, giúp đỡ các bạn yếu hơn… thì chưa được. Tình trạng học hời hợt,
khơng chú ý nghe giảng. Việc sắp xếp bố trí thời gian học tập phù hợp, khoa
học, khả năng tự phục vụ bản thân chưa tốt. Ý thức chấp hành kỷ luật, nội quy
của lớp và của nhà trường ở nhiều em còn lơ là. Ra đường chưa biết nhường
nhịn em nhỏ, giúp đỡ người già cả, tàn tật. Chưa biết tự chịu trách nhiệm về
việc làm của mình. Hiện tượng lấy cắp tiền của bạn, của gia đình để mua quà
vặt; lấy cắp đồ dùng học tập của bạn vẫn diễn ra… Ngoài thời gian học tập và
rèn luyện ở trường, các em cịn phải lao động giúp đỡ gia đình như chăn trâu,
kiếm củi và phụ giúp các cơng việc khác…Tuy cịn nhỏ nhưng đã phải lam lũ
lao động vất vả. Bố mẹ đa số là nơng dân, khơng có thời gian cũng phương
pháp để giáo dục con cái một cách khoa học. Hơn nữa, đây là một xã khá xa

trung tâm, trình độ mặt bằng dân trí khá thấp cộng với sự lây nhiễm ở một số
thanh niên thất học ở địa phương nên các em ngày càng có nhiều biểu hiện
tiêu cực về mặt đạo đức, ta có thể nhận thấy:
* Ở trong nhà trường:
- Thiếu ý thức tổ chức kỷ luật, chưa tự giác trong học tập, lao động;
Chưa tự giác giải quyết các bài học của mình theo u cầu của nhóm trưởng
hay của thầy cơ giáo, chưa có sự hợp tác, giúp đỡ các bạn yếu hơn trong
nhóm, quay cóp khi làm bài kiểm tra; ăn mặc lôi thôi bẩn thỉu, không tuân thủ
theo quy định chung của trường, của lớp và trong nhóm;
- Thiếu lễ phép với thầy cô giáo, các nhân viên trong nhà trường;
- Chưa biết bảo vệ của công; gây gổ đánh nhau với bạn bè trong lớp,
trong trường, dọa nạt cán bộ lớp, nói tục, chửi bậy, ăn cắp vặt…
- Giờ ra chơi chưa biết nhường nhịn, giúp đỡ các em lớp dưới, giúp đỡ
các bạn bị khuyết tật.
* Ở ngoài nhà trường:
4


- Thiếu lễ phép với cha mẹ, người lớn, nói dối gia đình, mất trật tự làng
xóm, la cà hàng quán, chen lấn, không biết nhường nhịn người già, em nhỏ…
- Một số học sinh cá biệt có những biểu hiện gần giống hành vi trẻ lang
thang phạm pháp như: Trộm cắp đồ dùng học tập của bạn, đánh nhau, lừa dối
gia đình để lấy tiền tiêu xài.
Tơi cho rằng những em học sinh hư này nếu được giáo dục đúng cách thì
chắc sẽ trở thành những học sinh ngoan, học giỏi, có ích cho gia đình, nhà
trường, xã hội. Vì vậy khơng thể giáo dục các em theo từng phần, từng mặt
riêng biệt mà ln phải giáo dục tồn bộ nhân cách.
* Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên:
Qua điều tra tơi thấy nhìn chung các em rất tốt, ngây thơ, hồn nhiên
trong sáng, đều mong muốn xây dựng lớp mình thành lớp tốt. Tuy nhiên một

số em có biểu hiện sai về mặt đạo đức đều rơi vào những em có học lực cịn
hạn chế; số cịn lại là do những yếu tố ảnh hưởng bởi những tác động xấu,
chưa có ý thức phân định và tiếp thu một cách có chọn lọc. Hơn nữa đây cũng
là độ tuổi rất hiếu động, cịn thích ham chơi, ý thức định hướng chưa rõ ràng.
Sự thiếu quan tâm từ phía gia đình: Cha mẹ vì q bận rộn khơng có điều kiện
thời gian để chăm sóc con cái; khơng khí gia đình có ảnh hưởng rất lớn đến
các em như cha mẹ ly dị, cha mẹ khơng hịa thuận khiến các em thiếu thốn
tình yêu thương, nghe lời rủ rê của kẻ xấu - xa lánh những người bạn tốt… từ
đó trở nên hư hỏng. Một số em có hồn cảnh khó khăn, khơng có điều kiện
vật chất đầy đủ như các bạn bè khác trong lớp mà không vượt lên được chính
mình nên sinh ra tự ti, co mình lại, khơng chịu nhận sự giúp đỡ từ phía bạn bè
và nhà trường, hoặc đua đòi các bạn dẫn đến có những hành vi xấu. Những
em này thường có biểu hiện rất đa dạng.
Qua q trình trăn trở, tìm tịi nghiên cứu trong công tác chủ nhiệm, để
giáo dục đạo đức cho học sinh ở trong lớp học cũng như trong trường tôi xin
đưa ra một số giải pháp:
2.2. Các giải pháp.
Tuổi học sinh Tiểu học là giai đoạn lĩnh hội các chuẩn mực đạo đức và
quy tắc hành vi đạo đức một cách hệ thống. Hơn nữa, nhà trường còn kiểm tra
việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức một cách thường xun và có mục
đích. Việc giáo dục đạo đức cho học sinh không tách rời việc giáo dục nhân
cách học sinh và có thể thực hiện với nhiều hình thức thích hợp, đa dạng. Hơn
ai hết, người giáo viên chủ nhiệm là người có vai trị trung tâm quan sát, trị
chuyện với các em ở nhiều góc độ: trong học tập cũng như vui chơi, tiếp xúc
5


hàng ngày với các em nên sẽ nắm bắt được các biểu hiện đạo đức ở từng em.
Qua quá trình nghiên cứu, tơi tìm ra một số giải pháp để giáo dục đạo đức cho
các em:

a. Giáo dục đạo đức thơng qua q trình dạy học các mơn học.
Bản thân là giáo viên chủ nhiệm kiêm giảng dạy mơn Tốn và Tiếng Việt
nên trong q trình dạy học ngồi việc truyền đạt kiến thức, kỹ năng cho các
em thì cịn có nhiệm vụ giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh. Tính chất
giáo dục của việc dạy học địi hỏi nhà giáo phải khai thác đúng đắn, sâu sắc
nội dung các môn học, thông qua việc dạy học mà thực hiện các yêu cầu,
nhiệm vụ giáo dục nhằm phát triển các phẩm chất đạo đức, hoàn thiện nhân
cách học sinh.
Chẳng hạn ở mơn Tiếng Việt thì ở phân mơn Tập đọc, các bài tập đọc
được sắp xếp theo các chủ đề, mỗi chủ đề đều có tính giáo dục ở trong đó. Ví
dụ như ở Tiếng Việt 5 với chủ đề: Em u hịa bình gồm những bài tập đọc
thể hiện khát vọng sống, tố cáo tội ác chiến tranh, u hịa bình (Những con
sếu bằng giấy, Trái đất này)
Hay qua các bài văn, bài thơ có nội dung phong phú, sinh động ca ngợi
vẻ đẹp của đất nước, ca ngợi nền văn hóa, các tập quán truyền thống tốt đẹp
của đất nước của dân tộc nếu được khai thác, tiến hành đúng cách sẽ mở rộng
được kiến thức về đạo đức, về truyền thống văn hóa, về kinh nghiệm, lối sống
mang tính dân gian, phản ánh bản sắc văn hóa của dân tộc. Tất cả sẽ giáo dục,
bồi dưỡng cho học sinh lịng nhân hậu, tình u q hương đất nước, lòng tự
hào dân tộc và kể cả các chuẩn mực sơ giản trong giao tiếp, ứng xử về đạo
đức …
Ở phân môn kể chuyện qua các câu chuyện như "Tiếng vĩ cầm ở Mỹ
Lai" giúp học sinh hiểu được hai phi cơng người Mỹ có lương tâm đã dũng
cảm ngăn chặn tội ác của quân Mỹ trong chiến tranh xâm lược Việt Nam. Hay
đối với câu chuyện "Người đi săn và con Nai", đây là câu chuyện có ý nghĩa
giáo dục rất lớn cho học sinh thấy rõ cây cỏ, muông thú trên rừng rất yêu
thương nhau, làm bạn với nhau và không nên săn bắn các loài vật. Qua các
tiết kể các câu chuyện được chứng kiến, được nghe hay được tham gia tạo cơ
hội cho học sinh tìm hiểu các tấm gương người tốt việc tốt trong cộng đồng,
hay tìm hiểu về các anh hùng liệt sĩ để kích thích sự ham mê tìm hiểu lịch sử

ở các em… Vai trò của giáo viên trong khi dạy phân mơn này ngồi việc
truyền thụ kiến thức để học sinh nắm bắt, kể lại được câu chuyện nhằm hồn
thành bài học thì thơng qua đó để giáo dục các em về lòng yêu thương người,
6


cây cỏ, các loài vật, về những tấm gương anh dũng, người tốt việc tốt. Để từ
đó học sinh có thể hiểu được mục đích hành động, biết được cần phải làm gì,
phân biệt được “cái tốt và cái xấu”, “cái có đạo đức và cái khơng có đạo đức”
v.v… Trên cơ sở đó, các em định hướng đúng trong các hiện tượng phong
phú, phức tạp ở quanh mình và có được tính tự giác trong q trình học tập.
Khi phân học sinh
theo nhóm trong các tiết
học cũng phải có sự động
viên các em. Cử những bạn
học tốt, có trách nhiệm, có
năng lực quản lý để làm
nhóm trưởng và động viên
các em kèm cặp những bạn
yếu hơn, giáo viên cũng
theo sát để uốn nắn kịp thời
(Ảnh minh họa )
những hành vi sai phạm của
học sinh hư. Đối với biện pháp này, giáo viên chủ nhiệm phải xử lý khéo léo
những thơng tin mà học sinh trong nhóm phản ánh cho mình, khéo léo điều
chỉnh hành vi của từng thành viên theo biện pháp xử lý thích hợp, giúp học
sinh có biểu hiện sai trái tiếp nhận ý kiến của tập thể, tránh sự áp đặt gây nên
mặc cảm, tự ti hoặc chống đối ở các em.
Phát hiện, động viên kịp thời dù những tiến bộ nhỏ để xây dựng niềm tin
cho các em như cử các em luân

phiên làm nhóm trưởng, hoặc
tuyên dương trước lớp khi em đó
trả lời được câu hỏi nhỏ hay làm
được một bài toán, vẽ bức tranh
đẹp. Phần lớn học sinh hư đều
lười học tập, việc thu hút các em
vào hoạt động học tập sẽ dần
tách
(Ảnh minh họa)
các em khỏi những quan hệ xấu.
Học sinh bây giờ đa số thích được hưởng thụ, yếu về kỹ năng tự chăm
sóc mình, ít quan tâm đến người khác. Bởi mỗi gia đình chỉ có 1 - 2 con nên
bố mẹ đều làm thay, các em chỉ việc đi học, kỹ năng sống hạn chế vì chưa
từng trải. Năm học 2013 - 2014 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành tài liệu
7


"Giáo dục kỹ năng sống". Cuốn sách được viết khá cơng phu, giới thiệu từng
hoạt động, từng tình huống phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi các em. Đây
là một tài liệu hết sức thiết thực để giáo dục cho các em kỹ năng, cách ứng xử
trong cuộc sống hàng ngày, giúp các em biết yêu thương mọi người; biết tích
cực học tập; biết chăm sóc, giúp đỡ các bạn có hồn cảnh khó khăn hơn mình;
biết làm những việc nào là việc tốt; cách giữ gìn tình bạn. Song chúng ta phải
biết cách hướng dẫn, tổ chức cho các em khai thác và xử lý tình huống một
cách đúng đắn, phù hợp để các em làm hành trang trang bị kỹ năng sống cho
bản thân.
Tóm lại, bất kỳ môn học nào, người giáo viên đều làm nhiệm vụ giáo
dục giá trị đạo đức trực tiếp. Cần làm cho học sinh hiểu môn học trong tổng
thể; nội dung thơng tin, phương pháp, những giá trị có trong đó.
b. Giáo dục đạo đức thơng qua hoạt động ngồi giờ lên lớp.

- Tổ chức các buổi sinh hoạt dưới cờ vào mỗi thứ hai hàng tuần, biểu
dương các tập thể, cá nhân đã có những thành tích nổi bật, những việc làm tốt
trong tuần, uốn nắn những thiếu sót và giới thiệu, định hướng những nội dung
cần giáo dục cho học sinh.
- Tổ chức tốt các ngày chủ điểm trong năm học gắn với kỷ niệm các
ngày lễ lớn của dân tộc; thơng qua đó giáo dục truyền thống cách mạng, lịng
tự hào dân tộc, ý chí quật cường và tình yêu quê hương đất nước cho học
sinh.
Chúng ta thấy rõ học sinh bây giờ ít quan tâm đến lịch sử, văn hóa bởi
lịch sử hào hùng của cha ơng ta đã đi qua rồi, các em là người chỉ được nghe
nói chứ khơng được chứng kiến, mà chỉ nghe nói thì khó hình dung lắm.
Ngày xưa chưa có tivi, phần lớn
các em đều u thích đọc sách vì
vậy nhiều em thuộc lòng về lịch sử
của dân tộc. Bây giờ ti vi có nhiều
chương trình, ngồi giờ học thì
phần lớn các em xem phim, chơi
điện tử nên khơng cịn cơ hội để
tìm hiểu về lịch sử nữa. Vì vậy,
chính những ngày lễ lớn của năm
học là lúc chúng ta giúp các em ôn
(Ảnh minh họa)
lại những truyền thống lịch sử của cha
ông.
8


Thơng thường mỗi tháng trong năm học đều có ngày lễ lớn chẳng hạn:
Kỷ niệm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 . Ngày 15/10 là ngày Bác
Hồ gửi lá thư cuối cùng cho ngành Giáo dục - Đào tạo, đồng thời cũng là

ngày anh Nguyễn Văn Trỗi hy sinh. Ngày 20/10: Thành lập Hội Liên hiệp Phụ
nữ Việt Nam; ngày 20/11: Ngày Nhà giáo Việt Nam. 22/12: Ngày thành Qn
đội Nhân dân Việt Nam, ngày Quốc phịng tồn dân. 03/02: Ngày thành lập
Đảng Cộng sản Việt Nam. 08/3: ngày Quốc tế Phụ nữ và khởi nghĩa Hai Bà
Trưng. 26/3: Ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. 10/3
âm lịch (thường vào tháng 4 dương lịch): Ngày giỗ Tổ Hùng Vương. 30/4:
Ngày giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước. 19/5: Kỷ niệm ngày sinh
của Hồ Chủ Tịch. 01/6: Ngày Quốc tế Thiếu nhi. 27/7: Ngày Thương binh
Liệt sĩ… Ngồi ra cịn nhiều ngày kỷ niệm khác nữa. Dựa vào các ngày lễ vừa
nêu trên, có thể tổ chức cho các em sinh hoạt theo chủ đề với nhiều nội dung
phong phú
Với những chủ đề trên, các em trao đổi, thảo luận sơi nổi, được phép
trình bày quan điểm riêng của mình về chủ đề đó. Giờ sinh hoạt trở nên hấp
dẫn, hứng thú và qua đó, giáo viên chủ nhiệm nắm bắt được suy nghĩ và hành
động của học sinh trên cơ sở đó có biện pháp giáo dục đạo đức cho phù hợp.
- Tổ chức cho học sinh tiếp xúc, giao lưu, trò chuyện với người thật việc
thật. Nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn tùy nội dung cần giáo dục thông qua các
ngày lễ, tham mưu với nhà trường mời các vị lão thành cách mạng, các anh
hùng lực lượng vũ trang, những người đạt thành tích cao trong lao động sản
xuất …về trường gặp gỡ, trò chuyện, giao lưu với học sinh để hình thành
trong các em sự tơn vinh, lịng q trong các bậc tiền bối, các anh hùng lao
động.
- Đẩy mạnh các hoạt động thiết thực phù hợp với lứa tuổi mang tính giáo
dục như:
+ Hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao (yêu quê hương đất nước, mừng
Đảng mừng xuân, nhớ ơn Bác Hồ, hướng về ngày 20/11,…). Đây là loại hình
hoạt động khá hấp dẫn đối với học sinh tiểu học nên thu hút được nhiều em
tham gia.
+ Hoạt động đền ơn đáp nghĩa như: áo lụa tặng bà, chăm sóc giúp đỡ gia
đình thương binh liệt sĩ, viếng và chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, đóng góp vào

quỹ xây dựng nhà tình thương, trồng cây nhớ ơn Bác Hồ …

9


+ Hoạt động mang tính giáo dục lịng nhân ái như tham gia các đợt ủng
hộ đồng bào bị thiên tai, bão lụt, tham gia các chương trình vì người nghèo,
phong trào Giúp bạn vượt khó …
Giáo viên chủ nhiệm kết hợp với Tổng phụ trách để tổ chức các đợt kiểm
tra chuyên hiệu như "Nhà sử học nhỏ tuổi", "Chăm học", "Vận động viên nhỏ
tuổi" vừa giúp các em tìm hiểu lịch sử vừa thơng qua đó phát triển toàn diện
nhân cách cho các em.
c. Giáo dục học sinh thơng qua tiết sinh hoạt.
Tiết sinh hoạt chính là cơ hội để cho giáo viên chủ nhiệm trị chuyện, tìm
hiểu và điều chỉnh các hành vi đạo đức của các em.
Thông thường trong tiết sinh hoạt, sau phần nhận xét chúng ta tuyên
dương những học sinh xuất sắc trong tuần qua. Việc tuyên dương này chúng
ta đừng áp đặt mà cho học sinh tự bình bầu dựa theo các mặt : như học giỏi,
biết giúp đỡ bạn bè, chăm tập thể thao, tích cực vệ sinh trường lớp, lễ phép
với người lớn, yêu quý ông bà, cha mẹ, nhường nhịn bạn bè, em nhỏ, giúp đỡ
các cụ già… rồi giáo viên chủ nhiệm tổng kết và nhắc nhở các em rằng đến
trường khơng chỉ để học kiến thức, hồn thành các bài học mà cịn làm tốt các
mặt trên. Có như vậy mới trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, xứng
đáng cháu ngoan Bác Hồ. Những em chưa có mặt nào tốt chúng ta nên tìm
một thành tích nhỏ để động viên các em và cố gắng tìm hiểu ngun nhân vì
sao các em đó chưa làm tốt để gặp riêng, trao đổi. Tôi tin chắc rằng lần sau
các em đó sẽ vươn lên và làm được nhiều việc tốt.
d. Vận động mọi lực lượng tham gia giáo dục đạo đức cho học sinh:
Việc thực hiện các nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học là
một cơng việc khó khăn, phức tạp. Bởi lẽ, trong quá trình giáo dục đạo đức

học sinh tiếp nhận những tác động từ nhiều phía: Nhà trường - Gia đình - Xã
hội. Đạo đức nhân cách của các em có ảnh hưởng rất lớn từ các thành phần
khác ở địa phương. Vì vậy, cơng tác giáo dục chỉ đạt hiệu quả cao khi phối
hợp thống nhất được tác động theo hướng tích cực. Đối với học sinh Tiểu học
thì tác động giáo dục của nhà trường, gia đình, xã hội có vai trị quan trọng.
Vì vậy, sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong lĩnh vực
này có tác dụng to lớn về nhiều mặt đó là: Làm cho các tác động giáo dục đến
với học sinh được thực hiện theo những yêu cầu thống nhất; giúp cho cha mẹ
học sinh và giáo viên hiểu đầy đủ hơn về đối tượng giáo dục của mình, nhờ
đó đề ra được những biện pháp giáo dục phù hợp; Tạo ra sự hỗ trợ lẫn nhau
trong công tác giáo dục.
10


Giáo viên chủ nhiệm có nhiệm vụ thơng báo kết quả học tập, rèn luyện

của học sinh ở trường, thông báo chủ trương, kế hoạch công tác của nhà
trường cho cha mẹ học sinh. Chủ động thu hút cha mẹ học sinh tích cực tham
gia cơng tác giáo dục, cùng nhau phối hợp để theo dõi, nhận xét, đánh giá các
em. Giáo viên chủ nhiệm phải chú ý đúng mức đến một số nội dung liên quan
đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh như trao đổi về ưu điểm nổi trội và
những mặt hạn chế của học sinh ở lớp, cùng trao đổi với gia đình để đưa ra
biện pháp giáo dục phù hợp.
- Xây dựng quy định nếp sống hằng ngày ở nhà, ở trường, ở địa phương
của học sinh làm cơ sở cho việc thống nhất yêu cầu, nội dung giáo dục cũng
như việc đánh giá kết quả giáo dục. Nội dung của bản quy định bao gồm các
việc làm và các quan hệ hằng ngày của học sinh ở nhà, ở trường, ở địa
phương; Nội dung của từng việc làm, yêu cầu cần đạt được khi thực hiện. Các
việc làm đó được sắp xếp theo một trật tự nhất định tùy điều kiện cụ thể của
gia đình, nhà trường, địa phương và trình độ phát triển của học sinh từng lớp.

Quy định này là do giáo viên chủ nhiệm cùng cha mẹ học sinh xây dựng trong
phiên họp cha mẹ học sinh đầu năm. Những điều chỉnh cần thiết sẽ được hai
bên thông báo kịp thời cho nhau trong suốt năm học.
- Xác định những hình thức phối hợp nhằm đảm bảo mối quan hệ thường
xuyên giữa gia đình, nhà trường, xã hội, đặc biệt là gia đình. Hầu như những
học sinh hư dù ở mức độ nào cũng đều có ngun nhân từ phía gia đình. Gia
đình là một mơi trường, lực lượng giáo dục đầu tiên, trực tiếp, gần gũi,
thường xuyên và lâu dài nhất đối với mọi trẻ em, Vì vậy giáo viên chủ nhiệm
cần xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với gia đình, nhất là với những học sinh
chưa ngoan. Hình thức trao đổi trực tiếp được thực hiện qua việc giáo viên
đến thăm gia đình học sinh, qua các cuộc họp cha mẹ học sinh, qua điện thoại.
Những cuộc gặp gỡ, trao đổi trực tiếp nêu trên cho phép được đề cập nhiều
vấn đề và đi sâu vào từng trường hợp cụ thể, tạo được mối quan hệ thân mật
hiểu biết lẫn nhau giữa giáo viên và cha mẹ học sinh, giúp giáo viên hiểu rõ
hoàn cảnh của từng học sinh, nhờ đó đưa ra những lời khuyên phù hợp cho
gia đình. Hình thức trao đổi gián tiếp như thông qua sổ liên lạc, qua đại diện
hội cha mẹ học sinh hoặc đại diện cộng đồng dân cư nơi gia đình học sinh cư
trú. Trong các hình thức này, việc trao đổi qua sổ liên lạc có tính khả thi hơn
cả. Song, sổ liên lạc phải được sử dụng một cách thường xuyên khi cần chứ
không phải theo định kỳ hàng tháng. Đồng thời hoạt động của hội cha mẹ học
11


sinh phải thực sự trở thành lực lượng hỗ trợ đắc lực cho việc phối hợp giáo
dục giữa nhà trường, gia đình, xã hộ.i
Nếu nhà trường, gia đình, xã hội tác động đến học sinh theo cùng hướng
trên những quan điểm, nguyên tắc đúng đắn và thống nhất thì việc hình thành
chuẩn mực đạo đức cho học sinh sẽ có hiệu quả. Nếu các yếu tố đó tác động
lệch hướng đến từng học sinh thì sẽ vơ hiệu hóa lẫn nhau, gây ảnh hưởng xấu
đến đạo đức của trẻ. Để có được sự thống nhất, tạo ra sự cộng hưởng giữa nhà

trường, gia đình, xã hội thì giáo viên chủ nhiệm trở thành trung tâm văn hóa
giáo dục, trở thành nơi chỉ đạo thống nhất tác động của các lực lượng giáo
dục.
Muốn có biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh
thì phải nắm chắc và đánh giá đúng tình hình đạo đức của học sinh lớp mình.
Tơi đã dùng nhiều hình thức điều tra như nghiên cứu hồ sơ, học bạ, nghiên
cứu dư luận của giáo viên, của cha mẹ học sinh và nhân dân địa phương, theo
dõi các hoạt động của học sinh trên lớp cũng như các buổi sinh hoạt tập thể
ngoài trời, dịp tham quan, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ….
d. Giáo dục đạo đức học sinh thông qua học tập tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh.
Bác Hồ chúng ta là một tấm gương trong sáng về đạo đức. Vì vậy thơng
qua các hội thi "Kể chuyện về Bác Hồ" để giáo dục đạo đức nhân cách cho
các em. Có thể quy mô hội thi tổ chức theo cấp trường hay lớp học cũng
được. Các em sẽ sưu tầm những câu chuyện về Bác Hồ rồi kể cho các bạn
cùng nghe. Phần tổng kết phải rút ra được ý nghĩa từ các câu chuyện kể và
liên hệ đến từng cá nhân trong lớp.
Phải giúp các em hiểu và thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy. Đó chính là
nền tảng cơ bản hình thành đạo đức cho các em.
e. Giáo dục học sinh thông qua việc đọc sách.
Một người đọc sách nhiều thì khơng bao giờ là người xấu. Tơi cũng nhận
thấy học sinh chúng ta đọc sách quá ít, thậm chí có em khơng đọc sách. Mà
khơng đọc sách thì làm sao có cách ứng xử có văn hóa, sử dụng ngơn ngữ
phong phú, đa dạng được. Có đọc sách các em mới hiểu về lịch sử, quý trọng
và biết ơn các anh hùng liệt sỹ, những tấm gương người tốt việc tốt của các
bạn nhỏ hay trong cuộc sống, ở hiền gặp lành như các nhân vật trong truyện
cổ tích để các em nhận ra phải sống lương thiện, không làm điều ác.
Để học sinh có thói quen đọc sách thì người giáo viên chủ nhiệm cũng
phải là cầu nối giúp các em đến với thư viện, tạo thời gian thích hợp để tổ
12

chức cho cả lớp đọc sách, lựa chọn những cuốn sách hay, đúng chủ đề, phù
hợp với lứa tuổi để giới thiệu cho các em, lâu dần các em sẽ thích và có ham
mê đọc sách.
Hơn nữa. đạo đức nhân cách của các em được hình thành từ gia đình và
xây dựng, phát triển thêm từ khi đến trường học. Ở trường học, trẻ em tiếp
nhận tất cả kiến thức từ người giáo viên mà ở Tiểu học thì người gần gũi, tiếp
xúc với các em nhiều nhất là giáo viên chủ nhiệm. Vì vậy người giáo viên chủ
nhiệm phải là một tấm gương thật sáng. Bởi vì "Tấm gương bao giờ cũng có
giá trị hơn ngàn lời giáo huấn", điều này nhắc nhở mỗi giáo viên chúng ta
cần tu dưỡng đạo đức và phải trung thực, thẳng thắn trong cách đối xử với
học sinh.
Và chúng ta cũng biết rằng giáo dục đạo đức khơng chỉ dừng ở việc hình
thành thói quen, mà chủ yếu là từ việc luyện thói quen hành vi đạo đức mà
xây dựng niềm tin đạo đức, làm cơ sở ứng xử thường xuyên của các em. Vì
vậy khi đã hình thành được hành vi đạo đức ở học sinh thì người giáo viên
chủ nhiệm cũng giúp các em luyện tập để trở thành thói quen và cần theo dõi,
điều chỉnh những hành vi lệch lạc để các em có định hướng đúng.

13


3. PHẦN KẾT LUẬN.
3.1. Ý nghĩa của đề tài:.
Qua quá trình thực hiện các biện pháp nêu trên vào việc giáo dục đạo
đức cho học sinh trong lớp tôi thấy các em học sinh lớp tơi có chuyển biến rõ
rệt, có ý thức cao trong học tập và rèn luyện, biểu hiện cụ thể như sau:
- Xác định được mục đích học tập, chuyên cần, ham học, trung thực
trong học tập và đạt kết quả tốt. Luôn khiêm tốn và giúp đỡ nhau cùng học tập

tiến bộ; mạnh dạn đấu tranh thói lười biếng, ỷ lại, thiếu trung thực trong học
tập.
- Mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, biết ứng xử có văn hóa, đúng lúc,
đúng nơi; hồn thành tốt các cơng việc mà nhóm giao; có trách nhiệm về việc
làm của mình. Nhiều em nhặt của rơi đã đem trả lại cho người mất.
- Tham gia đầy đủ và thực hiện tốt các buổi lao động, hoạt động tập thể.
Có ý thức thực hành tiết kiệm, quý trọng và bảo vệ tài sản của nhà trường, của
lớp học, sẵn sàng tham gia lao động vệ sinh, giữ gìn mơi trường ở lớp cũng
như ở địa phương.
- Tích cực rèn luyện thân thể và tham gia các buổi thể dục chính khóa và
ngoại khóa; ln giữ vệ sinh cá nhân, giữ sạch đẹp trường lớp.
- Thực hiện nếp sống lành mạnh, có văn hóa, có kỷ luật. Sống trung
thực, đúng mực trong các mối quan hệ giao tiếp với thầy cơ, bạn bè, gia đình
và những người xung quanh.
- Có ý thức thực hiện tốt pháp luật, chính sách liên quan đến bản thân.
Có thái độ rõ ràng ủng hộ cái đúng, cái tốt; khơng đồng tình với những biểu
hiện sai trái trong và ngồi nhà trường. Tích cực tham gia các hoạt động do
nhà trường tổ chức, sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau khi gặp khó khăn.
- Các em đã đồn kết, gắn bó tạo thành một tập thể và luôn biết quan tâm
đến các thành viên trong tập thể khi bạn ốm đau, hồn cảnh khó khăn hay học
sút kém hoặc có biểu hiện khác về đạo đức đều thơng tin cho cơ giáo và cùng
cơ giáo tìm biện pháp giúp đỡ.
- Hiểu biết và thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy, coi đó là bổn phận của
người học sinh cần phải thực hiện tốt.
- Đối với các mối quan hệ ở địa phương, ở nơi công cộng các em biết
ứng xử có văn hóa, kính già nhường trẻ.
3.2. Những kiến nghị, đề xuất:
Nhà trường, Đội tổ chức nhiều cuộc thi với nội dung về các hành vi ứng
xử, giao tiếp có văn hóa để tạo ra mơi trường giao tiếp có văn hóa ở học
đường.

14