Trình bày kinh nghiệm ứng dụng thương mại điện tử một doanh nghiệp bán lẻ tại nhật bản y

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
------

TIỂU LUẬN MÔN
“THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ”
Tên đề tài: Trình bày kinh nghiệm ứng dụng thương mại điện tử một doanh nghiệp
bán lẻ tại Nhật Bản

Họ và tên: Trần Quỳnh Anh
Mã sinh viên: 1512230004
Lớp tín chỉ: TMA302(2-1617).1_LT
Giáo viên giảng dạy: Nguyễn Thị Hồng Vân

Hà Nội, 03/2017


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................................... 1
1. Giới thiệu về Rakuten...............................................................................................2
2. Những ứng dụng thương mại điện tử trong doanh nghiệp.....................................3
a. Ratuken Ichiba.........................................................................................................3
b. Rakuten Super Point................................................................................................5
c. Rakuten Card...........................................................................................................7
3. Thành công của Rakuten và bài học kinh nghiệm..................................................8
a. Thành công của Rakuten..........................................................................................8
b. Bài học kinh nghiệm................................................................................................9
KẾT LUẬN..................................................................................................................... 10


LỜI MỞ ĐẦU
Thời đại công nghệ thông tin phát triển hiện nay đã kéo theo sự tăng trưởng mạnh

mẽ của thương mại điện tử. Thương mại điện tử bây giờ đã không còn là một khái niệm
xa lạ, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp. Thương mại điện tử giúp doanh nghiệp mở
rộng thị trường tiêu thụ, giảm chi phí sản xuất, cải thiện hệ thống vận hành và nhiều lợi
ích khác nữa. Đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp bán lẻ thì lại càng thấy rõ được
những hiệu quả to lớn của thương mại điện tử.
Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp bán lẻ nào cũng nhận thức rõ ràng về cách
vận hành cũng như cách áp dụng thương mại điện tử vào mô hình kinh doanh của mình.
Bên cạnh đó, ở Việt Nam, nguồn nhân lực vẫn chưa thực sự có được trình độ tốt như thế
giới vì vậy việc triển khai còn gặp khá nhiều lúng túng và sai sót.
Cùng với những kiến thức đã được tích lũy, bài tiểu luận của em đề cập đến kinh
nghiệm áp dụng thương mại điện tử của doanh nghiệp bán lẻ trực tuyến Rakuten của
Nhật Bản. Từ lâu, đây đã là thương hiệu nổi tiếng của lĩnh vực thương mại điện tử thế
giới. Người đứng đầu Hiroshi Mikitani đã chèo lái công ty của mình qua quá trình nghiên
cứu các mô hình thương mại điện tử nhiều năm và gây dựng nên một đế chế cho riêng
mình. Công ty đã nhanh chóng có được thành công vang dội sau 3 năm thành lập và trong
những năm gần đây, ông chủ của nó đã thể hiện tham vọng bành trướng tới 27 quốc gia
trên thế giới thông qua việc mở rộng lĩnh vực hoạt động của mình, một lần nữa áp dụng
thành công các ứng dụng của thương mại điện tử.
Mong rằng phần phân tích dưới đây sẽ phần nào góp phần cung cấp các bài học
kinh nghiệm từ một nền công nghệ tiên tiến trên thế giới là Nhật Bản, giúp các doanh
nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp bán lẻ ở Việt Nam có được giải pháp tốt hơn cho những
khó khăn mà mình đang gặp phải cũng như vạch ra được những lối đi mới cho doanh
nghiệp của mình.

Trang 1


1. Giới thiệu về Rakuten
Năm 1997, Rakuten xuất hiện cùng với sự ra đời của nền tảng trung tâm thương
mại trực tuyến Rakuten Ichiba. Website của công ty hoạt động như một sàn giao dịch

mua sắm trực tuyến, nơi mà người bán và người mua trao đổi, liên hệ trực tiếp với nhau.
Ở thời điểm đó, tuy Internet đã bùng nổ trên thế giới và ở Nhật Bản nhưng có vẻ như việc
mua sắm trực tuyến vẫn chưa được mọi người đón nhận rộng rãi. Người sáng lập Rakuten
Ichiba lúc đó là Hiroshi Mikitani không tránh khỏi việc gặp khó khăn trong việc duy trì
hệ thống của mình, đặc biệt là khi chỉ có 6 nhân viên và 13 thương nhân tham gia vào nền
tảng này.
Tuy nhiên trải qua 20 năm hoạt động và phát triển, Rakuten Ichiba đã trở thành
một trong 4 trụ cột thương mại điện tử trên thế giới. Rakuten xây dựng nền tảng trung
tâm thương mại mua sắm trực tuyến, tạo điều kiện để các công ty hay thậm chí là các cá
nhân quảng cáo, bán các mặt hàng của mình và xử lí các giao dịch thanh toán.
Rakuten hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực thương mại điện tử nhưng trong những
năm gần đây, ông chủ Hiroshi Mikitani đang thực hiện tham vọng mở rộng công ty của
mình hơn nữa qua các dịch vụ công nghệ tài chính, logistics, bảo hiểm, khách sạn,…Tuy
nhiên, trụ cột chủ yếu của công ty vẫn là thương mại điện tử.
Theo số liệu tới tháng 12 năm 2016, Rakuten có 14.134 nhân viên đến từ 72 quốc
gia trên thế giới và ngôn ngữ chính được sử dụng trong các hội sở đều là tiếng Anh để
hạn chế sự phân biệt vùng miền đồng thời nâng cao trình độ ngoại ngữ của nhân viên.
Các chi nhánh của công ty được đặt ở cả châu Âu, châu Mỹ và châu Á và đang không
ngừng lan rộng ra toàn thế giới.
Trong những năm trước, thị trường chủ yếu của Rakuten Ichiba chủ yếu là ở Nhật
Bản. Vậy nên mặc dù là một trong bốn công ty hàng đầu về thương mại điện tử nhưng
Rakuten khá kín tiếng hơn so với ba đối thủ còn lại. Tuy nhiên, trong những năm trở lại
đây, Rakuten đã mở rộng mạng lưới của mình và quảng bá hình ảnh tới nhiều thị trường
Trang 2


khác nhau trên thế giới. Trong năm 2010, Rakuten đã mua lại Buy.com với tham vọng
tiến vào thị trường Mỹ, không lâu sau đó là Priceminister – một trang thương mại điện tử
khác ở Pháp. Hiện nay, Rakuten đã thâu tóm lại rất nhiều sàn thương mại điện tử ở cả
Brazil, Đức, Đài Loan, Tây Ban Nha, Anh,…

Doanh thu của Rakuten đang không ngừng tăng trong những năm gần đây. Doanh
thu năm 2016 là 782 tỉ Yên, tăng 9,6% so với năm 2015. Rakuten cũng là thương hiệu
website đứng đầu ở Nhật Bản theo Web Brand Survey Thu – Đông năm 2016 trong khi ở
một khảo sát trước đó thì họ chỉ đứng ở vị trí thứ 3. Kết thúc năm 2016, có thể nói
Rakuten đã có được những con số cực kì ấn tượng về cả doanh thu cũng như thương hiệu.

2. Những ứng dụng thương mại điện tử trong doanh nghiệp
a. Ratuken Ichiba
Ratuken sử dụng mô hình kinh doanh B2B2C . Dịch vụ chính của Ratuken là cung
cấp một nền tảng mua sắm trực tuyến trong đó các doanh nghiệp hay thậm chí là cá nhân
thuê “cửa hàng”, trưng bày các sản phẩm, dịch vụ của mình để bán cho người mua. Hiện
tại, Rakuten có 44528 doanh nghiệp và 114 triệu người tham gia vào hệ thống này. Lợi
nhuận có được chủ yếu từ phí cố định của doanh nghiệp và phí trên mỗi giao dịch và
những dịch vụ khác. Cụ thể, 80% lợi nhuận đến từ phí thành viên được tính hằng tháng
(đồng thời khoảng 2-5% giá trị giao dịch hàng hóa được bán cũng được giữ lại) bên cạnh
đó là 10% phí quảng cáo từ các doanh nghiệp và 10% từ các cuộc bán đấu giá trên
website.
Phương thức này giúp cho người mua có được sản phẩm tốt hơn so với thương
mại truyền thống. Tại đây, khách hàng có nhiều hơn sự lựa chọn cho cùng một mặt hàng.
Họ không những có thể so sánh giá giữa các nhà cung cấp mà họ còn biết được thêm
nhiều thông tin về sản phẩm mà họ đang tìm kiếm. Một điểm cộng lớn mà phương thức
này đem lại chính là người mua sẽ có được giá thấp hơn ở các cửa hàng truyền thống khi
mà chi phí lưu kho, thuê mặt bằng, trưng bày sản phẩm,…của các nhà cung cấp thấp hơn
rất nhiều so với bình thường. Đó là còn chưa kể đến việc Ratuken Ichiba còn có nhiều đợt
Trang 3


giảm giá các sản phẩm hay những dịch vụ hấp dẫn khác được cung cấp miến phí khi
người mua mua hàng tại website.Trên website Ratuken Ichiba còn cung cấp danh sách
những sản phẩm đang bán chạy hay các sản phẩm được xem nhiều nhất gần đây để khách

hàng có thêm sự lựa chọn trong những lần mua sắm của mình. Ngoài ra, khách hàng cũng
có thể tìm kiếm các nhà cung cấp mà mình muốn thông qua hệ thống tìm kiếm rất dễ
dàng và thuận tiện.
Ngoài ra, khách hàng cũng có quyền bình luận, đánh giá các sản phẩm, doanh
nghiệp công khai để mọi người cùng có những trải nghiệm mua sắm tốt hơn. Đây cũng là
một tính năng rất tốt để xếp loại các doanh nghiệp, từ đó doanh nghiệp có thể rút ra bài
học kinh nghiệm cho mình đồng thời nỗ lực hơn nữa để có thể đưa ra sản phẩm làm hài
lòng người mua.
Đối với mô hình mua sắm trực tuyến này, Ratuken đã tập trung vào việc cung cấp
một mức giá thấp hơn bình thường và một danh mục rộng rãi các sản phẩm cho khách
hàng. Không những thế, Ratuken cũng làm cho khách hàng có cảm giác được chăm sóc
tốt hơn khi họ có thể đưa ra bình luận, nhận xét đối với việc mua sắm của mình.
Bên cạnh đó, trong khi các trang thương mại điện tử khác tập trung vào sản phẩm
và tương tác thụ động với khách hàng thì Rakuten Ichiba cho phép những doanh nghiệp
hoạt động trên nền tảng của họ tự thiết kế gian hàng cho mình. Điều này giúp duy trì sự
độc đáo và bản sắc riêng của từng doanh nghiệp, từ đó thu hút thêm nhiều khách hàng
trung thành và tiềm năng. Không những thế, các doanh nghiệp còn có thể liên lạc với
khách hàng thông qua email và tin nhắn. Có thể nói, đây là một trong những điểm thu hút
ngày càng nhiều doanh nghiệp và khách hàng tham gia vào nền tảng của Rakuten Ichiba,
nơi mà họ có thể trải nghiệm quá trình mua sắm một cách thoải mái và dễ dàng.
Ưu điểm:
-

Đối với khách hàng: Khách hàng dễ tìm kiếm thông tin sản phẩm và đặt hàng trực
tuyến. Họ cũng được tiếp cận với danh mục sản phẩm đa dạng, phong phú cùng
với giá thấp hơn các cửa hàng truyền thống
Trang 4


-

Đối với doanh nghiệp: Doanh nghiệp có thể tự tạo ra không gian bán hàng trên
mạng cho riêng mình để thu hút khách hàng, tăng khả năng nhận diện, đồng thời
tiếp cận được một lượng rất lớn khách hàng từ nhiều thị trường khác nhau.

Không dừng lại ở đó, Ratuken cũng có một loạt những nhánh đa dạng để cung cấp cho
người mua với những lựa chọn cụ thể hơn, bao gồm:
-

Rakuten Books: Là cửa hàng chuyên về các đầu sách, CD và DVD,…Khách hàng
có thể vào cửa hàng này để có thể tìm kiếm các sản phẩm về sách và đĩa dễ dàng

-

và phong phú hơn
Kenko: Là cửa hàng bán các sản phẩm về sức khỏe chuyên biệt
Rakuten Mart: Một siêu thị online rộng lớn, cung cấp nhiều loại thực phẩm khác

-

nhau
FRIL: ứng dụng trên điện thoại cho phép mua sắm online nhưng lại chuyên biệt về

-

ngành thời trang
Một số trung tâm mua sắm online ở các nước như Đài Loan, Brazil, Mỹ,…
b. Rakuten Super Point
Rakuten Super Point là một trong những chương trình tích lũy điểm phổ biến nhất

ở Nhật Bản. Người mua tích lũy điểm bằng cách mua sắm hàng hóa nội trong các hệ
thống dịch vụ của Rakuten. Điều thu hút lượng khách hàng sử dụng hệ thống này chính
là họ sẽ được giảm một lượng tiền tương đương với số điểm mà họ đã tích lũy trong lần
mua sắm tiếp theo. 100 Yên sẽ đổi thành 1 điểm và 1 điểm sẽ tương ứng với 1 Yên được
giảm.
Hiện tại, Rakuten đã xây dựng một hệ thống chi nhánh trải rộng trên nhiều lĩnh
vực như du lịch, khách sạn, logistics, mua sắm, ăn uống,… vậy nên người dùng hưởng
được khá nhiều lợi ích từ dịch vụ này. Họ có thể sử dụng điểm này trong tất cả các hoạt
động như mua hàng online trên Rakuten Ichiba, mua vé máy bay ở hệ thống Rakuten
Travel, mua trên sàn đấu giá Rakuten,…. Cùng với các cửa hàng liên kết với Rakuten
như

Trang 5


-

Hệ thống cửa hàng tiện lợi
Hệ thống siêu thị
Hệ thống xăng dầu
…
Bên cạnh việc mua sắm để tích lũy điểm, khách hàng còn có thể viết bình luận cho

các loại sản phẩm mà mình biết. Điều này khuyến khích người dùng nhận xét nhiều hơn
cho các mặt hàng trên Rakuten. Thông qua cách này, Rakuten có thể lấy được nhiều hơn
ý kiến người dùng về trải nghiệm sản phẩm của họ cũng như tăng lượng tương tác giữa
người dùng với hệ thống. Một lần nữa, Rakuten khẳng định rằng họ thực sự quan tâm tới
mức độ hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ của mình.
Có rất nhiều hệ thống khác cũng làm vận hành chương trình điểm tích lũy tương
tự như Rakuten nhưng không phải ai cũng có được thành công như họ. Trước hết, thương

hiệu đóng vai trò lớn trong việc thúc đẩy sự nhận diện của Rakuten Super Points.
Rakuten là một cái tên lớn và đang có ý định không ngừng quảng bá thương hiệu của
mình ra khắp thế giới, vậy nên Rakuten đang trở thành một cái tên bảo đảm cho độ uy tín
của mình đối với khách hàng. Bên cạnh đó, Rakuten Super Points không chỉ hoạt động
trong lãnh thổ Nhật Bản mà hiện nay, các hệ thống của Rakuten trên thế giới cũng đã áp
dụng chương trình tích lũy này. Điều này đã mở rộng phạm vi sử dụng dịch vụ cho khách
hàng, tạo cho khách hàng sự tự do mua sắm trong hệ thống Rakuten.
Ưu điểm:
-

Tăng mức độ trung thành của khách hàng đối với hệ thống Rakuten: nhờ phủ rộng
trên nhiều lĩnh vực mà Rakuten đã tạo cho khách hàng một không gian mua sắm

-

hầu hết những dịch vụ cần thiết trong đời sống của họ.
Hệ thống tích điểm linh hoạt: khách hàng sử dụng chương trình tích điểm có thể
sử dụng và hưởng giảm giá trong các lĩnh vực khác nhau của cùng hệ thống
Rakuten. Sự linh hoạt của hệ thống này được rất nhiều khách hàng sử dụng, trong
năm 2013 tỉ lệ sử dụng chéo lên tới 55,4% .

Trang 6


c. Rakuten Card
Bên cạnh Rakuten Ichiba và Rakuten Card, công ty còn mở thêm Rakuten Card
với mong muốn cung cấp dịch vụ toàn diện hơn cho khách hàng.
Khách hàng khi sử dụng Rakuten Card lần đầu tiên sẽ được tặng 2000Yen vào tài
khoản và số tiền này thì có thể sử dụng cho các giao dịch trong hệ thống của Rakuten.
Đây là một trong những điểm hút khách của hệ thống Rakuten Card và góp phần làm cho

loại thẻ này trở thành một trong những loại thẻ phổ biến nhất ở Nhật. Trên 90% dân số
Nhật Bản đều sử dụng loại thẻ này bên cạnh thẻ ngân hàng thông thường.
Điều đặc biệt là thẻ Rakuten có hệ thống bảo mật rất gắt gao. Hệ thống sẽ bảo vệ
thẻ của khách hàng trong trường hợp phát hiện ra những hành vi gian lận. Đây là một yếu
tố rất cần thiết, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, việc giữ bí mật thông tin khách hàng
là một điều tối quan trọng. Thường thì bất cứ giao dịch nào của khách hàng đều sẽ được
kiểm soát mọi lúc mọi nơi và nếu có hành vi bất thường thì khách hàng sẽ được thông
báo ngay lập tức.
Ngoài ra, Rakuten còn cho khách hàng tự thiết kế thẻ của mình. Rakuten còn cung
cấp thẻ Hồng cho phụ nữ, hoặc Gold Rakuten cho khách hàng VIP của mình…

Trang 7


3. Thành công của Rakuten và bài học kinh nghiệm
a. Thành công của Rakuten
Rakuten đã đạt được kết quả kinh doanh đáng ngưỡng mộ qua từng năm và trở
thành một trong bốn trụ cột của thương mại điện tử thế giới.
Năm 2000, Rakuten chính thức mở rộng sự nhận diện của mình khi niêm yết trên
sàn chứng khoán JASDAQ của Nhật và cho tới nay, Rakuten đã trở nằm trong First
Section của Tokyo Stock Exchange.
Ratuken cũng đang áp dụng thương mại điện tử trong việc mở rộng hệ thống
Rakuten của mình với một loạt các lĩnh vực gắn kết mật thiết với cuộc sống của con
người như đi lại, ăn uống, kinh doanh,…
Để có được thành công như vậy, Rakuten đã ứng dụng thương mại điện tử một
cách linh hoạt, có thể kể đến một số lợi ích như:
-

Giá cả cạnh tranh cao với cửa hàng truyền thống, đồng thời sản phẩm đa dạng

-

không kém những trung tâm mua sắm khác.
Giao diện thuận tiện cho cả khách hàng và doanh nghiệp: khách hàng sẽ được tiếp
cận với một danh mục sản phẩm rộng và được phân loại rõ ràng trong khi doanh
nghiệp có thể tự thiết kế gian hàng của mình trên website và giữ nguyên tính

-

nguyên bản của mình.
Hệ thống tích lũy điểm cho các khách hàng trung thành: điều này làm tăng sự gắn
kết của người mua với công ty khi mà trong những năm tới, hệ thống của Rakuten
sẽ được mở rộng trên nhiều lĩnh vực liên quan tới đời sống của con người từ mua

-

sắm cho đến đi lại…
Chiến lược kinh doanh gắn kèm với ứng dụng thương mại điện tử: có thể nói, ở
Rakuten, thương mại điện tử được sử dụng một cách rộng rãi hơn bao giờ hết khi
mà mọi lĩnh vực công ty hoạt động thì đều phần lớn có ứng dụng thương mại điện
tử. Hơn nữa, thương mại điện tử như một sợi dây nối tất cả các nhánh của Rakuten
lại với nhau thành một thể thống nhất. Ví dụ như một người tích điểm của mình

Trang 8


sau quá trình mua Rakuten Ichiba thì cũng có thể sử dụng điểm đó để trừ tiền khi
dùng dịch vụ ở Rakuten Travel.

-

b. Bài học kinh nghiệm
Tạo ra không gian mua sắm thoải mái và thuận tiện cho khách hàng và các nhà
doanh nghiệp tham gia hệ thống
Do đặc điểm của mô hình B2B2C, Ratuken phải đáp ứng nhu cầu của cả khách
hàng và doanh nghiệp.
+ Đối với doanh nghiệp: Rakuten đã tạo điều kiện cho họ được tạo ra gian hàng
của mình, đồng thời là một môi trường mở và đầy tính linh hoạt cho các doanh
nghiệp để họ có thể tương tác với khách hàng một cách tự do nhất có thể mà
không chịu sự quản lí quá chặt chẽ từ Rakuten.
+ Đối với khách hàng: Rakuten cho phép khách hàng tự do tìm kiếm, mua bán và
bình luận về sản phẩm. Điều này chứng tỏ Rakuten đang cố gắng hết sức để hiểu

-

và tôn trọng tâm lí của khách hàng.
Mở rộng kinh doanh một cách linh hoạt thông qua thương mại điện tử
Bằng việc áp dụng thương mại điện tử, Rakuten đã mở rộng phạm vi hoạt động
của mình ra nhiều lĩnh vực khác. Ở đây, Rakuten đã kết nối toàn bộ hệ thống của
mình, tạo điều kiện cho khách hàng có thể sử dụng một cách liên kết và linh hoạt
các dịch vụ trong cùng một hệ thống. Điều này tăng độ trung thành của họ đối với

-

thương hiệu Rakuten.
Hiểu khách hàng muốn gì: Đây còn là một trong những phương châm hoạt động
của Rakuten khi yếu tố vừa lòng khách hàng được đặt lên hàng đầu. Thông tin cá
nhân cũng như những nhu cầu khác của khách hàng được Rakuten ngày càng hoàn
thiện, ví dụ như bảo mật của hệ thống Rakuten Card. Vì vậy mà người dân Nhật
Bản khá hài lòng với các dịch vụ của Rakuten.

Trang 9


KẾT LUẬN
Rakuten là một doanh nghiệp bán lẻ trực tuyến thành công không chỉ ở Nhật Bản
mà còn trên toàn thế giới mà yếu tố góp phần lớn nhất vào thành công này chính là các
ứng dụng của thương mại điện tử. Nhờ sự nghiên cứu và không ngừng học hỏi đổi mới
qua nhiều năm mà công ty này đã phát triển được một hệ thống lớn và vững mạnh. Từ
Rakuten Ichiba, một nền tảng trung tâm mua sắm trực tuyến, Rakuten đã phát triển thêm
nhiều tiện ích khác như Rakuten Super Points, Rakuten Card,…để tạo nền móng cho việc
mở rộng lĩnh vực hoạt động của mình, bao phủ gần như toàn bộ những dịch vụ gắn liền
với đời sống sinh hoạt của con người. Trong hệ thống này, thương mại điện tử chính là
sợi dây liên kết.
Các doanh nghiệp bán lẻ ở Việt Nam cần góp nhặt những bài học kinh nghiệm từ
mô hình của Rakuten để áp dụng vào mô hình của mình sao cho phù hợp bởi lẽ Rakuten
cũng đã trải qua rất nhiều lần đổi mới và cải cách cùng những bước đi táo bạo thì mới có
thể đạt được thành công như thế. Bên cạnh việc học hỏi từ nước bạn, các doanh nghiệp
Việt Nam cũng nên có những biện pháp để cải cách từ trong nội bộ doanh nghiệp mình.
Chính phủ cũng cần tạo nhiều điều kiện hơn nữa thông qua các bộ Luật và chính sách để
doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn cũng như được hưởng nhiều lợi ich hơn.

Trang 10