SKKN một số kinh nghiệm giúp việc học excel hiệu quả trong trường trung học cơ sở với sách tin học quyển 2

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do - Hanh phúc

MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Mã số (do Thường trực HĐ ghi):
1. Tên sáng kiến: Một số kinh nghiệm giúp việc học Excel hiệu quả trong
Trường trung học cơ sở với sách Tin học quyển 2.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn Tin học
3. Mô tả bản chất của sáng kiến:
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết:
Chương trình Tin học cấp THCS cho học sinh bắt đầu làm quen với
những chương trình ứng dụng văn phòng cụ thể là Microsoft Office, nhằm trang
bị kiến thức để học sinh có thể thực hiện những công việc cơ bản sau này của
mình.
Trong chương trình Tin học quyển 2, các em được học chương trình Excel
– một ứng dụng dùng để ghi lại và trình bày thông tin dưới dạng bảng, thực hiện
xử lí tính toán từ đơn giản đến phức tạp, xây dựng các biểu đồ một cách trực
quan các số liệu có trong bảng,… nhưng do một số học sinh có phương pháp
học chưa tốt nên không nắm vững kiến thức dẫn đến việc làm bài, ứng dụng
trong thực tế còn lúng túng,…

1


3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kỉến:
a. Mục đích của giải pháp: Một số kinh nghiệm giúp việc học Excel hiệu
quả trong Trường trung học cơ sở với sách Tin học quyển 2.
b. Nội dung giải pháp: Giải quyết những trường hợp học sinh chưa nắm
vững kiến thức, ứng dụng chưa được vào trong các dạng bài tập, hàm,…
b.1. Tính mới của giải pháp:
Khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này học sinh khi muốn giải quyết bài

toán bằng cách tính toán trên Excel sẽ tự tìm cách giải quyết vấn đề, học sinh
biết cách phân tích yêu cầu bài toán và có thể tự tìm hiểu hàm bằng cách xem
tên hàm, nhóm hàm và các đối số của hàm để có thể sử dụng được.
Học sinh có thể tự kiểm tra kiến thức, khả năng vận dụng hàm, công thức
vào các bài tập, thực hiện nhiều dạng bài tập từ cơ bản đến nâng cao (dành cho 1
số em học sinh giỏi).
b.2. Sự khác biệt của giải pháp mới so với giải pháp cũ:
Nhờ áp dụng những kinh nghiệm của sáng kiến “Một số kinh nghiệm giúp
việc học Excel hiệu quả trong Trường trung học cơ sở với sách Tin học quyển 2”
học sinh tích cực học tập, biết vận dụng kiến thức vào những bài tập trong
Excel, khắc sâu kiến thức và ứng dụng được trong thực tế.
Học sinh cảm thấy thích thú với cách giải trên Excel và ngày càng yêu
thích môn học hơn.

2


b.3. Cách thức thực hiện sáng kiến: Rèn học sinh tính tự giác học tập, học
mọi lúc mọi nơi, vận dụng sáng tạo để giải quyết yêu cầu đề bài tập.
b.4. Các bước thực hiện của sáng kiến (giải pháp mới):
b.4.1. Rèn học sinh tính tự giác học tập:
Chương trình Excel chuyên dùng để xử lí, tính toán nên rất quan trọng
trong cuộc sống, cũng như toán học lúc nào cũng phải ghi nhớ cách làm, cách
thực hiện để ra kết quả đúng nhất. Để học tốt Excel thì học sinh ngoài tính kiên
trì, siêng năng cần phải tự giác học tập ngoài những kiến thức đã được cung cấp
trong sách giáo khoa, học sinh phải hiểu và biết vận dụng trong thực tế.
Giáo viên tổ chức các trò chơi trắc nghiệm nhanh về công thức, hàm để
giải quyết bài tập làm sinh động thêm bài giảng cho học sinh khắc sâu kiến thức.
Học sinh tự tìm hiểu thêm về trích lọc nâng cao, vẽ biểu đồ,…
Học từ các cách tính đơn giản có tính ứng dụng trong thực tế như tính

điểm trung bình của môn học, gởi tiền tiết kiệm trong ngân hàng,…
VD1. Tính điểm trung bình môn của bản thân
Đối với lúc chưa học hàm, thì học sinh sẽ làm như thế này

3


Đến lúc học được hàm tính tổng thì học sinh sẽ thực hiện bài trên bằng
cách sử dụng hàm

Ngoài ra trong trường hợp này giáo viên có thể giới thiệu thêm hàm
ROUND và COUNT (đối với học sinh giỏi) để các em tự học tập thêm.
VD2. Giả sử em có 5000000 đồng gửi tiết kiệm không kì hạn với lãi suất
0.3%/tháng. Biết rằng số tiền lãi hằng tháng được cộng dồn thành tiền gửi cho
tháng sau. Hãy sử dụng công thức để tính trong vòng 1 năm, mỗi tháng em có
bao nhiêu tiền trong sổ tiết kiệm? (SGK Tin học quyển 2 – trang 31).
Học sinh có thể giải từng tháng

Sau đó giáo viên gợi ý cho học sinh tính bằng địa chỉ tương đối, tuyệt đối.
Cho học sinh tự thực hiện công thức, so sánh kết quả với cách giải trước và rút
ra cách tính khi có địa chỉ tương đối và địa chỉ tuyệt đối.

4


b.4.2. Rèn học sinh nắm vững cú pháp, ý nghĩa, đối số của từng hàm,…
Cho học sinh chơi trò chơi ghép tên hàm, đối số trong hàm, ý nghĩa của
từng hàm bằng cách chia nhóm ra thực hiện, học sinh lên bảng dán từng nội
dung cho đúng. (Thực hiện ở bài 4 – sgk Tin học quyển 2).
Giả sử A1 đang chứa giá trị là 2

TT

Tên hàm
Hàm

Cú pháp

Ý nghĩa

=sum(number1,

tính tổng

number2,…)

Ví dụ

KQ

Tính tổng
của các số

1

=sum(9,A1,7)
trong

18

danh

sách số
Hàm

2

=average(number1,

Tính

tính trung number2,…)

trung

bình

cộng của các =average(9,A1,7)
số

bình
6

trong

danh sách số
3

Hàm xác =min(number1,
định

giá number2,…)

Xác định

=min(9,A1,7)

2

giá trị nhỏ

5


TT

Tên hàm
trị

Cú pháp

nhỏ

nhất

nhất

KQ

=max(9,A1,7)

9

trong

giá number2,…)

Xác định
giá trị lớn

4
trị

Ví dụ

danh sách số

Hàm xác =max(number1,
định

Ý nghĩa

lớn

nhất

nhất

trong

danh sách số

Nâng cao một số hàm cho học sinh giỏi như hàm If, Vlookup, Hlookup ở
mức độ vừa phải.
VD3. Nếu Giới tính nhập 1 thì ghi là Nam
Nếu Giới tính nhập 0 thì ghi là Nữ

Ngoài ra học sinh sẽ được rèn luyện bằng cách nhấn vào

để xem

nhóm hàm và các đối số có trong hàm. Giáo viên hướng dẫn một vài hàm để học
sinh làm quen và gợi ý để các em tự tìm hiểu thêm.
b.4.3. Rèn học sinh một số cách thao tác nhanh để rút ngắn thời gian thực
hiện lệnh.

6


Ngoài những lệnh bằng cách click chuột phải, một số phím nóng, học sinh
cần nắm một số thao tác khác để quá trình thực hiện tính toán trên Excel nhanh
hơn.
b.4.3.1 Tạo số thứ tự tự động:
Cách 1:
Bước 1: Ô A1 nhập số 1
Bước 2: Ô A2 nhập số 2
Bước 3: Chọn A1:A2

1
2
Bước 4: Đặt con trỏ chuột ngay góc cuối bên phải, nhấp chuột và kéo

xuống để tạo số thứ tự tự động
Cách 2:
Bước 1: Ô A1 nhập số 1

7


Bước 2: Đặt chuột ở góc cuối bên phải của ô A1 và nhấn Ctrl kéo chuột
để tạo số tự động

1
2

b.4.3.2. Điểu chỉnh độ rộng cột, độ cao hàng tự động vừa khít dữ liệu:
Bằng cách nhấp đúp chuột ngay hàng hay cột cần điều chỉnh

8


b.4.3.3 Sao chép công thức:
Khi sao chép công thức có thể nhấp chuột kéo ô đã có công thức hay nhấp
đúp chuột ngay ô có công thức, công thức sẽ được tính hết cho 12 tháng (trong
hình minh họa này).

Nhấp đúp chuột

b.4.4. Rèn học sinh biết phân tích bài toán:
VD4. Trích lọc những mẫu tin có điểm Văn từ 5 đến 8
Học sinh phân tích phải lọc những mẫu tin có điểm Văn lớn hơn bằng 5
và phải nhỏ hơn hoặc bằng 8

1

2
Học sinh sẽ chọn mẫu tin thõa điều kiện
9


Nhấp OK
VD5. Vẽ biểu đồ theo tên nước và Tổng cộng số huy chương hình tròn từ
dữ liệu sau

Học sinh tạo được biểu đồ như sau:

10


VD6. Từ biểu đồ cột trên vẽ biểu đồ hình tròn.
Học sinh phải tính toán dữ liệu chuyển về tỉ lệ % thì mới vẽ biểu đồ hình
tròn được.

Sau khi tính toán tỉ lệ học sinh sẽ vẽ hình

Qua những dạng toán này học sinh sẽ biết phân tích và đề ra ý tưởng để
hoàn thành yêu cầu.

11


b.4.5. Rèn học sinh biết sửa lỗi khi sai hàm, công thức:

Một số lỗi học sinh thường gặp trong Excel
Lỗi
#VALUE!
Lỗi giá trị
#####

Giải thích lỗi
Công thức tính toán có chứa dữ liệu
không đúng
Độ rộng cột chứa không đủ dữ liệu số

Lỗi độ rộng
#NAME!

Đa số là do đánh sai tên hàm

Sai tên
#N/A

Giá trị trả về không tương thích từ các
hàm dò tìm hoặc do không đồng nhất dữ liệu

Lỗi dữ liệu
#DIV/0!
Lỗi chia cho 0

#REF!

khi sử dụng địa chỉ mãng.
Trong công thức có chứa phép chia cho 0

hoặc chia ô rỗng

Tham chiếu bị lỗi, thường là ô tham

Sai vùng tham chiếu chiếu trong hàm đã bị xóa
#NUM!
Lỗi dữ liệu kiểu số
#NULL!
Lỗi dữ liệu rỗng

Lỗi dữ liệu kiểu số giả sử như quy định
là số dương mà kết quả trả về là số âm
Hàm sử dụng dữ liệu giao nhau của 2
vùng mà 2 vùng này không có phần chung nên

12


Lỗi

Giải thích lỗi
phần giao nhau rỗng

3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp:
Với sáng kiến kinh nghiệm “Một số kinh nghiệm giúp việc học Excel hiệu
quả trong Trường trung học cơ sở với sách Tin học quyển 2” học sinh nắm vững
bài học, kỹ năng thực hành được nâng cao, bài tập được thực hiện tốt, có ứng
dụng thực tiễn làm các em thích thú hơn đối với môn học.
Sáng kiến này trước hết là đáp ứng yêu cầu bộ môn tin học ở cấp Trung
học cơ sở ngoài ra còn áp dụng được với những công việc văn phòng, thống kê

đơn giản,… và học sinh có thể tự tìm hiểu Excel để tự học nâng cao theo yêu
cầu công việc khi học sinh trưởng thành.
3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp
dụng giải pháp:
Sáng kiến “Một số kinh nghiệm giúp việc học Excel hiệu quả trong
Trường trung học cơ sở với sách Tin học quyển 2” giúp học sinh khắc sâu kiến
thức của môn Excel, qua đó biết tính toán bằng cách sử dụng một số hàm trong
Excel. Một số so sánh để thấy được tính năng khi thực hiện sáng kiến này:

Thực hiện khi
So sánh

dạy

Khi có áp dụng sáng kiến “Một
số kinh nghiệp giúp việc học Excel
hiệu quả trong Trường THCS với sách

Tin học quyển 2
1. Rèn học

Giáo viên giao bài

Tin học quyển 2”
Học sinh không ỉ lại mà phải tự
13


Khi có áp dụng sáng kiến “Một

Thực hiện khi
So sánh

dạy

số kinh nghiệp giúp việc học Excel
hiệu quả trong Trường THCS với sách

Tin học quyển 2

Tin học quyển 2”

sinh tính tự tập có 1 số ít học sinh học vì giáo viên kiểm tra mỗi em một
giác học tập

không thực hiện tốt.

máy riêng và đề riêng.
Làm bài tập nhanh tính điểm
cộng, tăng tính cạnh tranh cho học
sinh.
Học sinh từ từ hình thành được
tính tự giác học tập.

2. Rèn học
sinh

Học sinh biết cú

Học sinh biết cú pháp và cách sử

nắm pháp và cách sử dụng dụng hàm, ngoài ra còn có thể tham

vững cú pháp, một số hàm cơ bản
ý nghĩa, đối trong chương trình Tin khảo

để có thể biết đối số,

hàm,… ngoài chương trình đang học.

số của từng học quyển 2
hàm,…
3. Rèn học

Học sinh

Học sinh có thể thực hiện một số

sinh một số có thể thực hiện một thao tác nhanh khi thực hành.
cách thao tác số thao tác nhanh khi
nhanh để rút thực hành.

14


Khi có áp dụng sáng kiến “Một

Thực hiện khi
So sánh

dạy

số kinh nghiệp giúp việc học Excel
hiệu quả trong Trường THCS với sách

Tin học quyển 2

Tin học quyển 2”

ngắn thời gian
thực

hiện

lệnh.
4. Rèn học

Trong

Đối với mỗi loại đề bài đưa ra

sinh biết phân chương trình Tin học học sinh tự suy nghĩ và phân tích đến
tích bài toán.

quyển 2 học sinh chỉ những vấn đề để ra được đáp án.
sử dụng 4 hàm nên

VD. Nếu khách trọ từ lầu 3 trở lên

tính phân tích không thì giảm 20% giá tiền.

được áp dụng nhiều.

(Biết tiền ngày là 120000 đ
và giá tiền = tiền ngày x số
ngày )
Học sinh sẽ phân tích:
+ Số ngày khách ở trọ bằng cách
ngày đi – ngày đến +1
+ Nếu khách ở lầu 3 trở lên thì
giảm 20% giá tiền (nghĩa là tính 80%
giá tiền)

15


Thực hiện khi

số kinh nghiệp giúp việc học Excel

dạy

So sánh

Khi có áp dụng sáng kiến “Một

hiệu quả trong Trường THCS với sách
Tin học quyển 2

Tin học quyển 2”
+ Ngược lại (khách ở lầu 1, 2) thì

tính 100% giá tiền

5. Rèn học
sinh biết sửa một
lỗi
hàm,

khi

Học sinh biết
số

lỗi

Học sinh biết thêm một số

như lỗi khác như tham chiếu sai, hay công

sai #VALUE!, ########, thức đang chứa 1 địa chỉ đã bị xóa,….
công #NAME!

thức.
3.5. Tài liệu kèm theo gồm:
Bản vẽ, sơ đồ: 0 (bản)
Bản tính toán: 0 (bản)
Các tài liệu khác: 0 (bản)

Chợ lách, ngày 18 tháng 2 năm 2019.

16