Bài giảng Tin học đại cương: Chương 1 Nguyễn Quang Tuyến

BÀI GIẢNG
TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG
Thời lượng: 60 tiết (lý thuyết)
Giáo viên: Nguyễn Quang Tuyến


NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH
 Tin học căn bản (20 tiết)
 Cơ bản về CNTT và máy tính (6 tiết)
 Sử dụng hệ điều hành Windows (10 tiết)
 Công nghệ Internet (4 tiết)

 Tin học văn phòng (40 tiết)
 Sử dụng phần mềm soạn thảo văn bản MS Word (16
tiết)
 Sử dụng phần mềm bảng tính điện tử MS Excel (24 tiết)


Chương 1:
CƠ BẢN VỀ CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH


I/ Các khái niệm cơ bản
1/ Khái niệm về tin học: Tin học là ngành khoa học công nghệ
nghiên cứu các phương pháp, các quá trình xử lý thông tin
một cách tự động dựa trên phương tiện kỹ thuật là máy
tính điện tử.
2/ Máy tính điện tử (Computer): Là một thiết bị điện tử dùng
để lưu trữ và xử lý thông tin theo các chương trình định
trước do con người định ra.

II/ Các giai đoạn phát triễn của máy tính
 Thế hệ thứ nhất (1945-1955) máy tính dùng đèn
điện tử: Máy tính đầu tiên có tên ENIAC (Electronic
Numerical Integrator and Computer) nặng khoảng 30 tấn
(1946) ở Mỹ.
 Thế hệ thứ hai (1955-1965) máy tính dúng thiết bị
bán dẫn: Dùng linh kiện mới là Transistor (được phòng
thí nghiệm Bell phát triển năm 1948). Bộ nhớ máy tính
được tăng lên đáng kể và trở nên nhỏ gọn hơn.
 Thế hệ thứ ba (1965-1980) dùng mạch hợp tích
hợp IC: Công nghệ điện tử giờ đã phát triển rất nhanh
cho phép đặt hàng chục Transistor vào một vỏ chung gọi
là con chip.


II/ Các giai đoạn phát triễn của máy tính (tiep)
 Thế hệ thứ tư (1980-199x) sử dụng công nghệ (VLSI): Vào
những năm 80 công nghệ (VLSI Very Large Scale Integrator)
ra đời cho phép tích hợp trong một con chip hàng triệu
Transitor khiến cho máy tính trở nên nhỏ hơn, nhanh hơn
với tốc độ hàng triệu phép tính một giây là nền tảng cho
chiếc máy tính PC (Personal Computer) ngày nay.

 Năm 1981, IBM giới thiệu máy tính cá nhân PC (Personal
Computer) đầu tiên.


III/ Thông tin và biểu diễn thông tin trong máy tính

1/ Khái niệm về thông tin: Bất cứ thông báo hay một tín hiệu
gì đều được coi là một thông tin. Việc trao đổi hay tiếp
nhận thông tin theo nghĩa thông thường được con người
trao đổi theo nhiều cách khác nhau (thính giác, thị giác,
khứu giác …).
2/ Biểu diễn thông tin trong máy tính: Do máy tính được chế
tạo dựa trên các thiết bị điện tử chỉ có hai trạng thái đóng
và mở, tương ứng với hai số 0 và 1. Nên để lưu trữ thông
tin trong máy, máy tính dùng hệ đếm nhị phân (Binary) tức
là hệ đếm được biểu diễn với hai chữ số 0 và 1.
3/ Các đơn vị đo thông tin:
 Đơn vị cơ sở: Bit (0 hoặc 1)


3/ Các đơn vị đo thông tin (tt)
 Đơn vị cơ bản: Byte: 1 Byte = 8 Bit

 Các bội số của Byte:





Kilobyte: 1 KB = 210 = 1024 Byte
Megabyte: 1 MB = 1024 KB
Gigabyte: 1GB = 1024 MB
Terabyte: 1TB= 1024 GB


4/ Chuyển đổi giữa các hệ đếm

 Hệ 10 sang hệ 2: Thực hiện liên tiếp các phép chia cho 2
cho đến khi thương số bằng 0. Số nhị phân tương ứng là
các kết quả của phép dư chia cho 2 lấy từ đáy lên.

 Hệ 2 sang hệ 10:
 Xét số trong hệ cơ số 2 với biểu diễn như sau:
N2=dndn-1…d1d0

Khi đó trong hệ cơ số 10 số N sẽ là:
N10=dn*2n+dn-1*2n-1+…+d1*21+d0*20


IV/ Cấu trúc cơ bản của máy tính
Hệ thống máy tính bao gồm hai hệ thống con:
1/ Phần cứng: Bao gồm toàn bộ máy và các thiết bị ngoại vi
là các thiết bị điện tử được kết hợp với nhau. Nó thực
hiện chức năng xử lý thông tin ở mức thấp nhất tức là các
tín hiệu nhị phân.
2/ Phần mềm: Là các chương trình (Programs) do người sử
dụng tạo ra điều khiển các hoạt động phần cứng của máy
tính để thực hiện các nhiệm vụ phức tạp theo yêu cầu
của người sử dụng. Phần mềm của máy tính được phân
làm 2 loại: Phần mềm hệ thống (System Software) và
phần mềm ứng dụng (Applications Software).


V/ Các loại máy tính
1/ Máy tính lớn (Mainframe): Là loại máy tính có kích thước
vật lý lớn, mạnh, phục vụ tính toán phức tạp.

V/ Các loại máy tính (tt)
2/ Siêu máy tính (Super Computer): Là một hệ thống
gồm nhiều máy lớn ghép song song có tốc độ tính toán
cực kỳ lớn và thường dùng trong các lĩnh vực đặc biệt,
chủ yếu trong quân sự và vũ trụ. Siêu máy tính Deep
Blue là một trong những chiếc thuộc loại này.


V/ Các loại máy tính (tt)
3/ Máy tính cá nhân PC ( Personal Computer): Còn
gọi là máy tính để bàn (Desktop). Hầu hết các máy tính
được sử dụng trong các văn phòng, gia đình.


V/ Các loại máy tính (tt)
4/ Máy tính xách tay (Laptop): Máy tính Laptop là tên
của một loại máy tính nhỏ, gọn có thể mang đi theo
người, có thể chạy bằng pin. Một tên gọi S1
khác
“Notebooks” chỉ một Laptop nhỏ.

S5


V/ Các loại máy tính (tt)
5/ Máy tính bỏ túi (Pocket PC): Hiện nay, thiết bị kỹ
thuật số cá nhân (PDA) có chức năng rất phong phú,
như kiểm tra e-mail, ghi chú ngắn gọn, xem
phim, lướt

S1
Internet, nghe nhạc hay soạn tài liệu văn phòng… nhiều
máy hiện nay được tích hợp chức năng điện thoại di
động.

S5


VI/ CẤU TẠO CỦA MỘT MÁY TÍNH CÁ NHÂN
Sơ đồ mô tả các bộ phận cơ bản trong một máy tính
cá nhân:
Dữ liệu

THIẾT BỊ NHẬP

Dữ liệu
THIẾT BỊ XỬ LÝ

S1

THIẾT BỊ XUẤT

Dữ liệu

THIẾT BỊ LƯU TRỮ

Esc

~
`

!
1

Tab
C aps
Lo ck
S h if t

C trl

F1

F2

F3

F4

@
2

#
3

$
4

%
5

Q

W
A

E
S

Z
A lt

R
D

X

F5

T
F

C

F6

^
6

Y

G

V

F7

&
7

*
8

U
H

B

I
J

N

F8

F9

(
9

O

K

M

F1 0

)
0

<
,

{

P
:
;

L
>
.

[

F12

P r in t
S c re e n

S c ro ll

L o ck

Pause

Num
L o ck

B a cks p ace

In s er t

H om e

Pa g e
Up

Num
Loc k

/

*

D e let e

E nd

Pa g e
Dow n

7
Hom e

F 11

+
=
]

} |
\

"
'
?
/

E n te r

S h if t

A lt

Nhập dữ liệu

S cr o ll
Loc k

8

9

4

5

6

1

2

3

End

C t rl

C aps
L oc k

0

In s

PgUp

PgDn

.

+

Lưu trữ

E n te r

Del

Xử lý
Xuất thông tin

Chu trình xử lý
thông tin


VI/ CẤU TẠO CỦA MỘT MÁY TÍNH CÁ NHÂN (tt)
1/ Thiết bị nhập: Là thiết bị có nhiệm vụ đưa thông tin vào
máy tính để xử lý.
 Các thiết bị nhập thông dụng: Chuột, bàn phím, máy
quét, webcame.


VI/ CẤU TẠO CỦA MỘT MÁY TÍNH CÁ NHÂN (tt)
2/ Thiết bị xử lý: Xử lý thông tin, điều khiển hoạt động máy
tính. Thiết bị xử lý bao gồm: bo mạch chủ, bộ vi xử lý.


Bộ xử lý trung tâm CPU (Central Processing Unit)
 Khối xử lý trung tâm là bộ não của máy tính, điều khiển

mọi Hoạt động của máy tính bao gồm 4 thành phần
chính:
 Khối điểu khiển (Control Unit): Xác định và sắp xếp các lệnh
theo thứ tự điều khiển trong bộ nhớ.
 Khối tính toán (Arthmetic Logical Unit): Là nơi thực hiện hầu hết
các thao tác tính toán của toàn bộ hệ thống như: +, -, *, /, >, <…
 Đồng hồ (Clock): Không mang theo nghĩa đồng hồ thông
thường, mà là bộ phận phát xung nhịp nhằm đồng bộ hoá sự
Hoạt động của CPU.
 Thanh ghi (Register): Là nơi lưu giữ tạm thời các chỉ thị từ bộ
nhớ trong khi chúng được xử lý. Tốc độ truy xuất thông tin nơi
đây là nhanh nhất.

 CPU là một bộ phận quan trọng nhất trong máy tính, quy
định tốc độ của máy tính.


VI/ CẤU TẠO CỦA MỘT MÁY TÍNH CÁ NHÂN (tt)
3/ Bộ nhớ máy tính (Thiết bị lưu trữ): Được dùng để lưu trữ
thông tin và dữ liệu. Bộ nhớ máy tính được chia làm 2
loại: Bộ nhớ trong và bộ nhớ ngoài.
3.1/ Bộ nhớ trong (bộ nhớ trong gắn trực tiếp vào bo mạch chủ): Là
nơi lưu giữ chương trình và xử lý thông tin chủ yếu là dưới dạng
nhị phân. Có hai loại bộ nhớ trong là RAM và ROM.
 RAM (Random Access Memory): Hay Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên:
Là thiết bị lưu trữ dữ liệu tạm thời trong quá trình máy tính làm
việc, dữ liệu sẽ bị mất vĩnh viễn khi không còn nguồn điện cung
cấp.

 Máy tính sẽ chạy nhanh

hơn nếu có nhiều RAM.




Bộ nhớ trong (tt)

ROM (Read Only Memory): Bộ nhớ chỉ đọc (ROM) là một loại chíp
nhớ đặc biệt được thiết lập từ khi sản xuất máy, nó lưu trữ các
phần mềm có thể đọc nhưng không thể viết lên được. Thông tin
không bị mất khi tắt máy.


3/ Bộ nhớ máy tính (tt)

3.2/ Bộ nhớ ngoài: Là các thiết bị lưu trữ gắn gián tiếp vào bo mạch chủ



thông qua dây cáp dữ liệu, các khe cắm mở rộng …
Bộ nhớ ngoài là nơi lưu trữ hệ điều hành, phần mềm ứng dụng, dữ
liệu của máy tính.
Bộ nhớ ngoài bao gồm ổ cứng, đĩa mềm, CD, ổ cứng USB…


4/ Thiết bị xuất

 Các thiết bị xuất dùng để hiển thị kết quả xử lý của máy tính.
Một số thiết bị tiêu biểu bao gồm: Màn hình, máy in, máy chiếu,
loa…

VII/ Phần mềm (Software)

1/ Phần mềm hệ thống (System Software): Bao gồm Hệ điều
hành (Operating System), các phần mềm đi kèm thiết bị phần
cứng (Driver).
 Khái niệm hệ điều hành: Là một hệ thống phần mềm điều
hành mọi Hoạt động cơ bản của máy tính và các thiết bị ngoại vi.
Nó là nền tảng cho các ứng dụng và chuơng trình chạy trên nó.
Các chức năng cơ bản của HĐH:
 Điều khiển việc Hoạt động của máy tính và các thiết bị ngoại vi.
 Tổ chức cấp phát và thu hồi vùng nhớ.
 Điều khiển việc thực thi chưong trình.
 Quản lý việc truy xuất thông tin.

 Một số HĐH thông dụng:


1/ Phần mềm hệ thống (tt)

MS DOS: Hệ điều hành đơn nhiệm, làm việc với giao diện dòng
lệnh.
 Các phiên bản của hệ điều hành Windows:
 Windows 3.x, Windows 95, Windows 98, Windows Me.
 Windows 2000 Pro, Windows XP, Windows Vista.
 Windows NT, Windows 2000 Server, Windows 2003 Server:
dành riêng cho máy chủ - hệ điều hành mạng.
 Ngoài ra còn có các hệ điều hành: Linux, Unix, OS/2
