Đổi mới phân công và sử dụng lao động trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học công nghệ và phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam

M CL C
M

U ......................................................................................................................... 2

PH N N I DUNG .......................................................................................................... 3
I. C

S

LÝ LU N CHUNG ................................................................................... 3

1. Phơn công lao đ ng và s d ng lao đ ng .......................................................... 3
1.1. Khái ni m ...................................................................................................... 3
1.2. Tác d ng ........................................................................................................ 3
1.3. Các hình th c phơn công lao đ ng ............................................................. 3
2. Cách m ng khoa h c công ngh và phát tri n kinh t tri th c ...................... 4
2.1. Cách m ng khoa h c công ngh .................................................................. 4
2.1.1. Khái ni m ................................................................................................ 4
2.1.2. Khái quát l ch s các cu c cách m ng công nghi p ............................ 4
2.2 Kinh t tri th c .............................................................................................. 7
2.2.1. S hình thành và b n ch t c a kinh t tri th c .................................. 7
2.2.2.

c đi m c a n n kinh t tri th c ........................................................ 7

II. TH C TR NG PHỂN CỌNG LAO
NG VÀ S D NG LAO
NG
TRONG B I C NH CÁCH M NG KHOA H C CÔNG NGH VÀ PHÁT
TRI N KINH T TRI TH C VI T NAM......................................................... 8

1. Tác đ ng c a cách m ng khoa h c công ngh và kinh t tri th c đ n phân
công lao đ ng và s d ng lao đ ng nói chung ...................................................... 8
2. Nh ng c h i và thách th c đ t ra cho lao đ ng Vi t Nam trong b i
c nh cách m ng khoa h c công ngh và phát tri n kinh t tri th c ................ 10
2.1. C h i........................................................................................................... 10
2.2. Thách th c .................................................................................................. 11
3. i m i phân công và s d ng lao đ ng trong b i c nh cách m ng khoa
h c công ngh và phát tri n kinh t tri th c Vi t Nam.................................. 14
III. M T S KI N NGH
I M I PHÂN CÔNG VÀ S D NG LAO
NG TRONG B I C NH CÁCH M NG KHOA H C CÔNG NGH VÀ
PHÁT TRI N KINH T TRI TH C VI T NAM .......................................... 18
1.

i v i chính ph .............................................................................................. 18

2.

i v i h th ng đƠo t o vƠ d y ngh ............................................................. 19

3.

i v i Doanh nghi p ....................................................................................... 20

4.

i v i ng

i lao đ ng ..................................................................................... 20

K T LU N ................................................................................................................... 21
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ...................................................................... 22


M

U

Các cu că cáchă m ngă khoa h că công ngh và s ă phát tri nă c aă kinhă t ă tri
th căđã t oănh ngăchuy năbi năquanătr ngătrên ph măviătoàn c u.ăNgày nay, th ă
gi iăđang b căvào cu căcách m ng côngănghi păl năth ă4, đó làăxuăh ngăphátă
tr năm i, d aătrênăh ăth ngăv tălýăm ng,ălàăs ăk tăh păc aăcôngăngh ăm iătrongă
cácăl nhăv căv tălý,ăs ăhóa,ăt ăđ ngăhóaăvàăsinhăh c,ăt oăraănh ngăkh ăn ngăhoànă
toànăm iăvàăcóătácăđ ngăsâuăs căt iăcácăh ăth ngăchínhătr ,ăxãăh iăvàăkinhăt ăc aă
th ăgi i.
Ch ă trongă h nă m tă th pă k ă tr ă l iă đây,ă th ă gi iă đãă ch ngă ki nă nh ngă s ă
nh yă v tăv ă côngă ngh ă thông tin, internetă vàă t ă đ ngăhóa,ă cáchă m ngă s ,ăphátă
tri năd aătrênătriăth căvàătríătu ănhânăt o.ă
Bênă c nhă nh ngă uă đi mă vàă tácă đ ngă tíchă c c,ă cu că cáchă m ngă côngă
nghi pă m iă c ngă đangă đ tă raă choă cácă n c,ă cácă chínhă ph ,ă doanhă nghi pă vàă
ng iălaoăđ ngănhi uăv năđ ă c năgi iăquy tăvàă c năchu năb . Trong đó v năđ ă
phân công và s ăd ngălaoă đ ngălà v nă đ quan tr ngăhàng đ u.ăV iă m iă cu că
cách m ngăkhoa h căcông ngh ,ăvi căphân công và s ăd ngălaoăđ ng có s ăkhác
bi tărõ r t,ătrongăph măviăti uălu n này c aăh căviên trong môn h căNh ng v n
đ kinh t chính tr đ ng đ i, h căviên nghiên c uăch ăy uătrongăcu căcách
m ngăcông nghi păl năth ăt ăvà s ăphát tri năc aăkinh t ătriăth c v i Ch ăđ ăti uă
lu n:ă “ i m i phân công và s d ng lao đ ng trong b i c nh cu c cách
m ng khoa h c công ngh và phát tri n kinh t tri th c Vi t Nam”.

PH N N I DUNG
I. C S Lụ LU N CHUNG
1. Phơn công lao đ ng vƠ s d ng lao đ ng
1.1. Khái ni m
Phân công lao đ ng xã h i là vi că chuyênă mônă hóaă ng i s n xu t, m i
ng i ch s n xu t m t ho c m t vài s n ph m nh tăđ nh, hay nói cách khác: S
phân côngălaoăđ ng xã h iălàăcáchăđi u ch nh h n ch m t cách thích ng nh ng
cá nhân vào nh ngăl nhăv c ngh nghi păđ c thù.
Trìnhăđ phát tri n l căl ng s n xu t c a m t xã h i bi u hi n rõ nh t
trìnhăđ phânăcôngălaoăđ ng xã h i. Nói cách khác, s phát tri n l căl ng s n
xu tălàăđi u ki n quy tăđ nhătrìnhăđ phânăcôngălaoăđ ng xã h i;ăđ c bi t là s
phát tri n c a công c laoăđ ng.ă ng th i,ăphânăcôngălaoăđ ng, b n thân nó, tác
đ ng tr l iăđ n s phát tri năngàyăcàngăcóăn ngăsu t cao. Trong l ch s , th i
k côngătr ng th công,ăphânăcôngălaoăđ ngăđóngăvaiătròăđònăb y m nh m đ i
v i s n xu tăvàăt ngăn ngăsu tălaoăđ ng, m c dù k thu t v n d aătrênăc ăs th
công.
S d ng lao đ ng: nói đ n s d ng lao đ ng là đ c p đ n v n đ ng i lao
đ ng và ng i s d ng lao đ ng. Theo Lu t Lao đ ng 2012, ng i lao đ ng là
ng i t đ 15 tu i tr lên, có kh n ngălaoăđ ng, làm vi c theo h p đ ng lao
đ ng, đ c tr l ngăvà ch u s qu n lý, đi u hành c a ng i s d ng lao đ ng.
Ng i s d ng lao đ ng là doanh nghi p, c ăquan,ăt ch c, h p tác xã, h gia
đình, cá nhân có thuê m n, s d ng lao đ ng theo h p đ ng lao đ ng; n u là cá
nhân thì ph i có n ngăl c hành vi dân s đ y đ .
1.2. Tác d ng
S phânăcôngălaoăđ ng trong xã h iălàmăc ăs chung cho m i n n s n xu t
hàng hóa, chính s phânăcôngălaoăđ ng trong xã h i làm cho s călaoăđ ng tr
thành hàng hóa.
S phân công laoăđ ngăđ tăc ăs cho vi c hình thành nh ng ngh nghi p
chuyên môn, nh ng ngành chuyên môn nh m nâng cao s c s n xu t.
S phânăcôngălaoăđ ng theo vùng v i ngành s n xu t chuyên môn hóaăđ c

tr ngăs là y u t quy tăđ nh s khai thác có hi u qu và phát huy th m nh c a
vùng. S phânăcôngălaoăđ ng trong xã h iăkhiăđãăphátătri n đ n m tătrìnhăđ nào
đóăthìăs d năđ n s phânăcôngălaoăđ ng t m vi mô ậ các xí nghi p, các hãng
s n xu t ậ đi uănàyălàmăchoăcácăgiaiăđo n s n xu t ra s n ph m b chia nh , s n
ph mă đ c hoàn thi n v ch tă l ng, d dàng ng d ng ti n b khoa h c k
thu t. S phânăcôngălaoăđ ng áp d ng ti n b khoa h c k thu t làm vi c s n
xu tăđi vào chuyên môn hóa, nâng cao tay ngh c aăng i s n xu t,ăt ngăn ngă
su tălaoăđ ng xã h i.
1.3. Các hình th c phân công lao đ ng
Có 3 hình th c phân công lao đ ng:
Phân công lao đ ng theo công ngh : là phân công lo i công vi c theo tính
ch t quy trình công ngh , ví d : ngành d t, may c khí. Hình th c này cho phép


xác đ nh nhu c u công nhân theo ngh t o đi u ki n nâng cao trình đ chuyên
môn c a công nhân.
Phân công lao đ ng theo trình đ : là phân công lao đ ng theo m c đ ph c
t p c a công vi c, hình th c này phân công thành công vi c gi n đ năvà ph c
t p (chia theo b c). Hình th c này t o đi u ki n kèm c p gi a các lo i công nhân
trong quá trình s n xu t nâng cao ch t l ng s n ph m, trình đ lành ngh c a
công nhân.
Phân công lao đ ng theo ch c n ng: là phân chia công vi c cho m i công
nhân viên c a doanh nghi p trong m i quan h v i ch c n ngămà h đ m nh n.
Ví d : công nhân chính, công nhân ph , công nhân viên qu n lý kinh t , k
thu t, hành chínhầ Hình th c này xác đ nh m i quan h gi a lao đ ng gián ti p
và lao đ ng tr c ti p và t o đi u ki n cho công nhân chính đ c chuyên môn
hóa cao h nănh không làm công vi c ph .
2. Cách m ng khoa h c công ngh vƠ phát tri n kinh t tri th c
2.1. Cách m ng khoa h c công ngh
2.1.1. Khái ni m

Trong nghiên c u lý lu n, hi n nay có nhi u cách quan ni m v cách m ng
khoa h c công ngh (hay công nghi p), đây,ă theoă cáchă ti p c n c a kinh t
chính tr Mác ậ Lênin có th th y r ng, khi l căl ng s n xu t phát tri n, ti n b
khoa h c công ngh trongă l nhă v c s n xu t có nh ngăthayă đ iă mangă tínhăđ t
bi n, tri tăđ làmăthayăđ iăc ăb năcácăđi u ki n kinh t - xã h i,ăv năhóaăvàăk
thu t, t i m t th iăđi m nh tăđ nhăthìăkhiăđóăxu t hi n m t cu c cách m ng công
nghi p.
Cách m ng khoa h c công nghi păđ c hi uăđóălàănh ng b c phát tri n
nh y v t v ch tătrìnhăđ t ăli u lao đ ngătrênăc ăs nh ngăphátăminhăđ t phá v
k thu t và công ngh trong quá trình phát tri n c a nhân lo i kéo theo s thay
đ iăc năb n v trìnhăđ phân côngălaoăđ ng xã h iăc ngănh ăt oăb c phát tri n
n ngăsu tălaoăđ ngăcaoăh năh n nh áp d ng m t cách ph bi n nh ngătínhăn ngă
m i trong k thu t ậ công ngh đóăvàoăđ i s ng xã h i.
Cách m ng khoa h c công nghi pătheoăngh aăh p: là cu c cách m ng trong
l nh v c s n xu t, t o ra s thayăđ iăc ăb năcácăđi u ki n kinh t - xã h i,ăv nă
hóa và k thu t, xu t phát t n că Anhă sauă đóă lană t a ra toàn th gi i. Cách
m ng khoa h c công nghi pătheoăngh aăh p th ngădùngăđ ch cu c cách m ng
công nghi p l n th nh t di n ra Anh, vào n a cu i th k XVIII,ăđ u th k
XIX.ă cătr ngăc a cu c cách m ng công nghi p này là chuy n t laoăđ ng th
công, quy mô nh lênălaoăđ ng s d ng máy móc, quy mô l n.
Cách m ng khoa h c công nghi p theo ngh aă r ng: là nh ng cu c cách
m ng di n ra ngày càng sâu r ngătrongăl nhăv c s n xu t, d năđ n nh ng thay
đ iăc ă b năcácă đi u ki n kinh t - xã h i,ăv năhóaăvàă k thu t c a xã h i loài
ng i v i m că đ ngàyă càngă cao.ă Nh ă v y, theoă ngh aă r ngă thìă “Cáchă m ng
công nghi p”ăbaoăquátăt t c các cu c cách m ng công nghi p trong l ch s đ u
đ căđ cătr ngăb ng s thayăđ i v ch t c a s n xu t và s thayăđ iănàyăđ c
t o ra b i các ti n b đ t phá c a khoa h c công ngh .
2.1.2. Khái quát l ch s các cu c cách m ng công nghi p

V m t l ch s ,ăchoăđ nănay,ăloàiăng iăđãătr i qua ba cu c cách m ng công
nghi pă vàă đangă b tă đ u cu c cách m ng công nghi p l n th t ă (Cách m ng
công nghi p 4.0). C th :
Cách m ng công nghi p l n th nh t kh i phát t n c Anh, b tă đ u t
gi a th k XVIIIăđ n gi a th k XIX. Ti năđ c a cu c cách m ng này xu t
phát t s tr ng thành v l căl ng s n xu t cho phép t oăraăb c phát tri n
đ t bi n v t ăli uălaoăđ ng,ătr c h tătrongăl nhăv c d t v iăsauăđóălanăt a ra các
ngành kinh t khác c aăn c Anh. N iădungăc ăb n c a cu c cách m ng công
nghi p l n th nh t là chuy n t laoăđ ng th côngăthànhălaoăđ ng s d ng máy
móc, th c hi năc ăgi i hóa s n xu t b ng vi c s d ngăn ngăl ngăn căvàăh iă
n c. Nh ng phát minh quan tr ng t o ti năđ cho cu c cách m ng này là: Phát
minh máy móc trong ngành d tănh ăthoiăbayăc a John Kay (1733), xe kéo s i
Jenny (1764), máy d t c aă Edmundă Cartwrightă (1785)ầă làmă choă ngànhă côngă
nghi p d t phát tri n m nh m .ă Phátă minhă máyă đ ng l c,ă đ c bi tă làă máyă h iă
n c c a James Watt là m c m đ u quá trìnhăc ăgi i hóa s n xu t. Các phát
minh trong công nghi p luy n kim c a Henry Cort, Henry Bessemer v lò luy n
gang, công ngh luy n s t là nh ngăb c ti n l năđápă ng cho nhu c u ch t o
máy móc. Trong ngành giao thông v n t i, s raăđ i và phát tri n c a tàu h a,
tàu th yầăđãăt oăđi u ki n cho giao thông v n t i phát tri n m nh m .
Nghiên c u v cách m ng công nghi p l n th nh t,ă C.Mácă đãă kháiă quátă
tính quy lu t c a cách m ng công nghi p qua baăgiaiăđo n phát tri n là: hi p tác
gi năđ n,ăcôngătr ng th côngăvàăđ i công nghi p. C.Mác kh ngăđ nhăđóălà ba
giaiăđo năt ngăn ngăsu tălaoăđ ng xã h i;ăbaăgiaiăđo n phát tri n c a l căl ng
s n xu t g n v i s c ng c , hoàn thi n quan h s n xu tăt ăb n ch ngh a;ăđ ng
th iăc ngălà baăgiaiăđo n xã h iăhóaălaoăđ ng và s n xu t di n ra trong quá trình
chuy n bi n t s n xu t nh , th công, phân tán lên s n xu t l n, t p trung, hi n
đ i.
Cách m ng công nghi p l n th hai di n ra vào n a cu i th k XIXăđ n
đ u th k XX. N i dung c a cu c cách m ng công nghi p l n th haiăđ c th
hi n vi c s d ngăn ngăl ng đi năvàăđ ngăc ăđi n,ăđ t o ra các dây chuy n

s n xu t có tính chuyên môn hóa cao. N i dung c a cu c cách m ng này là
chuy n n n s n xu tăc ăkhíăsang n n s n xu tăđi n ậ c ăkhí vàăsangăgiaiăđo n t
đ ng hóa c c b trong s n xu t. Cu c cách m ng công nghi p l n th hai là s
ti p n i cu c cách m ng công nghi p l n th nh t, v i nh ng phát minh v công
ngh và s n ph m m iăđ căraăđ i và ph bi nănh ăđi n,ăx ngăd u,ăđ ngăc ăđ t
trong. K thu t phun khí nóng, công ngh luy n thép Bessemer trong s n xu t
thép đãă làmăt ngănhanhăs năl ng, gi m chi phí và giá thành s n xu t. Ngành
s n xu t gi y phát tri n kéo theo s phát tri n c a ngành in n và phát hành sách,
báo. Ngành ch t o ô tô,ă đi n tho i, s n ph m cao su c ngă đ c phát tri n
nhanh. S raăđ i c a nh ng ph ngăphápăqu n lý s n xu t tiên ti n c a H.For và
Tayloră nh ă dâyă chuy n,ă phână côngă laoă đ ngă chuyênă mônă hóaă đ c ng d ng
r ng rãi trong các doanh nghi păđãăthúcăđ yănângăcaoăn ng su tălaoăđ ng. Cu c
cách m ng công nghi p l n th haiăc ngăđãăt o ra nh ng ti n b v t b c trong
giao thông v n t i và thông tin liên l c.


Cách m ng công nghi p l n th ba b tăđ u t kho ng nh ng th p niên 60
c a th k XXăđ n cu i th k XX.ă cătr ngăc ăb n c a cách m ng này là s
d ng công ngh thông tin, t đ ng hóa s n xu t. Cách m ng công nghi p l n th
ba di n ra khi có các ti n b v h t ngăđi n t , máy tính và s hóaăviămôăđ c
xúc tác b i s phát tri n c a ch t bán d n, siêu máy tính (th p niên 1960), máy
tính cá nhân (th p niên 1970 và 1980) và Internet (th p niên 1990).ă n cu i th
k XX,ă quáă trìnhă nàyă c ă b n hoàn thành nh nh ng thành t u khoa h c công
ngh cao. Cu c cách m ng công nghi p l n th baă đãă chuy n t công nghi p
đi n t - c ăkhí, sang công ngh s . S n ph măđ c s n xu t hàng lo t v i s
chuyên môn hóa cao, cùng v i s phát tri n c a cách m ng Internet, máy móc
đi n t ,ăđi n tho iădiăđ ng. Nh ng ti n b k thu t công ngh n i b t trong giai
đo n này là: h th ng m ng, máy tính cá nhân, thi t b đi n t s d ng công
ngh s và robot công nghi p.
Cách m ng công nghi p l n th t đ că đ c p l nă đ u tiên t i H i ch

tri n lãm công ngh Hannoveră(CHLBă c)ăn mă2011ăvàăđ c Chính ph
c
đ aăvàoă“K ho chăhànhăđ ng chi năl c công ngh cao”ăn mă2012.ăG năđâyăt i
Vi tăNamăc ngănh ătrênănhi u di năđànăkinhăt th gi i, vi c s d ng thu t ng
cách m ng công nghi p l n th t ăv i hàm ý có m t s thayăđ i v ch t trong
l căl ng s n xu t trong n n kinh t th gi i. Cách m ng công nghi p l n th t ă
đ căhìnhăthànhătrênăc ăs cu c cách m ng s , g n v i s phát tri n và ph bi n
c a Internet k t n i v n v t v i nhau (Internet of Things ậ IoT). Cách m ng
công nghi p l n th t ăđ c phát tri n baăl nhăv c chính là v t lý, công ngh
s và sinh h c. Bi u hi năđ cătr ngălàăs xu t hi n các công ngh m i có tính
đ t phá v ch t so v i các công ngh truy n th ng.
Trongăl nhăv c v t lý thông tin, có nhi u công ngh m i xu t hi n và nhanh
chóngă đ c áp d ng m t cách ph bi n. Công ngh in 3D, Big Data,
Blockchainầăch ng h n. Công ngh in 3D là công ngh t o ra m tăđ iăt ng
v t lý b ng cách in theo các l p t m t b n v hay m t mô hình 3D cóătr c.
Cùng v i công ngh ină3D,ătrongăl nhăv c v t lý còn có s phát tri n c a c m
bi n ậ b c m bi n là thi t b đi n t c m nh n tr ng thái hay quá trình v t lý,
hóa h c môiă tr ng kh o sát và bi nă đ i thành tín hi uă đi n t đ thu th p
thông tin v tr ngătháiăhayăquáătrìnhăđó.ăThôngătinăsauăđóăs đ c x lýăđ rút ra
tham s đ nh tính ho căđ nhăl ng, ph c v cho các nhu c u nghiên c u, nhu c u
kinh t - xã h i,ămôiătr ng và dân sinh. Ngoàiăra,ătrongăl nhăv c v t lý còn có
s phát tri n c a công ngh xe t hành, hi năđangăđ c th nghi m giaiăđo n
cu i và s đ căth ngăm iăhóaătrongăt ngălaiăg n,ăkhiăđóăs d năđ n nh ng
thayăđ i l nătrongăl nhăv c giao thông v n t i và b o v môi tr ng.
V công ngh s nh ngăcôngăngh n i b t là Internet k t n i v n v t, d
li u l n, trí thông minh nhân t o và chu i kh i. Internet phát tri n giúp k t n i
v n v t thông qua m ng wifi, m ng vi nă thôngă b ngă thôngă r ng (3G, 4G)
Bluetooth, Zigbee, h ng ngo iầăs hình thành các h th ng thông minh và các
h th ng thông minh này k t n i v iănhau,ăđ hình thành h th ng thông minh
l n h p nh tă nh :ă nhàă thôngă minh,ă v nă phòngă thông minh, thành ph thông

minh,ăđôăth thông minh, công nghi p thông minh, nông nghi păthôngăminhầă
D li u l n (Big Data) là m t t p h p d li u r t l n và ph c t p,ăđ c x lýăđ


l y các thông tin thích h p ph c v cho các nhu c u phát tri n kinh t - xã h i,
v nă hóaă ho că môiă tr ng. Công ngh Blockchain cho phép m tă c ă s d li u
đ c chia s tr c ti păkhôngăthôngăquaătrungăgian,ătrongăt ngălaiăBlockchain s
đ c s d ng r ng rãi trong nhi uăl nhăv cănh :ăb u c , khai sinh, k t hôn, xác
nh n tài li u,ăv năb ngầă
V công ngh sinh h c, n i b t là các công ngh v gen và t bào, công
ngh ph c h p y sinh ậ thông tin (k t h p thông tin v i các b ph n c ă th
s ng). S phát tri n c a công ngh sinh h c t ng h pă trongă t ngă laiă s cho
phép các nhà khoa h c t o ra các AND, c yăghépăđ t o ra nh ng b ph n thay
th trongăc ăth ng i, giúp ch a nh ngăc năb nhănanăyănh ăungăth ,ăhuy t áp,
ti uăđ ngầăt đóăgiúp kéo dài tu i th conăng i, công ngh gen th m chí có
th t o ra nh ng gi ng,ăloàiăđ ng, th c v t k c con ng i, có th ch ng ch i
đ c v iăđi u ki nămôiătr ng t nhiên kh c nghi t. Công ngh genăc ngăgiúpă
ngành nông nghi păgiaăt ngăs năl ngăl ngăth c, th c ph măđápă ng nhu c u
giaăt ngădânăs nhanh chóng.
Nh ăv y, m i cu c cách m ng công nghi p xu t hi n có nh ng n i dung
c t lõi v t ăli uălaoăđ ng. S phát tri n c aăt ăli uălaoăđ ngăđãăthúcăđ y s phát
tri n c aăv năminhănhânălo i.ăTheoăngh aăđó,ăvaiătròăc a cách m ng công nghi p
cóăýăngh aăđ c bi t quan tr ngătrongăthúcăđ y phát tri n.
2.1.3. Vai trò c a cách m ng công nghi p đ i v i phát tri n
Vai trò c a các cu c cách m ng công nghi păđ i v i phát tri n có th đ c
kháiăquátănh ăsau:
M t là, thúc đ y s phát tri n l c l ng s n xu t
Hai là, thúc đ y hoàn thi n quan h s n xu t.
Ba là, thúc đ y đ i m i ph ng th c qu n tr phát tri n
2.2 Kinh t tri th c

2.2.1. S hình thành và b n ch t c a kinh t tri th c
T nh ng n măcu i c a th k XX, khoa h c và công ngh có b c phát
tri n nh y v t, đ c bi t là xu t hi n cách m ng thông tin, cách m ng tri th c và
s bùng n c a công ngh cao làm ra đ i n n kinh t tri th c. N n kinh t tri
th c đã cu n m i qu c gia, dù là n c phát tri n hay đangăphát tri n.
Kinh t tri th c là l nh v c mà đó m i s n ph m hay toàn b s n ph m
đ c t o b i ngu n g c là tri th c chi m t tr ng ch y u (70 ậ 75% tr lên)
B n ch t c a n n kinh t tri th c: là n n kinh t s d ng có hi u qu tri th c
cho phát tri n kinh t và xã h i, bao g m c vi c khai thác kho tri th c toàn c u,
c ng nh ălàm ch , sáng t o ra tri th c đáp ng nhu c u riêng c a mình (UNDP ậ
2014). Trong n n kinh t tri th c, ho t đ ng ch y u nh t là sáng t o ra tri th c,
qu ng bá tri th c và s d ng tri th c, bi n tri th c thành giá tr . S c lao đ ng tr
thành đ ng l c tr c ti p nh t c a s phát tri n.
2.2.2. c đi m c a n n kinh t tri th c
N n kinh t tri th c bao g m m t s đ c đi m sau:
M t là, ho t đ ng kinh t d a ch y u vào tri th c.
Hai là, sáng t o và đ i m i là đ ng l c phát tri n “phát minh tr thành m t
ngh đ c bi t”.


Ba là, ho t đ ng kinh t có tính toàn c u hóa, m ng thông tin là k t c u h
t ng quan tr ng nh t.
B n là, s di chuy n c ăc u lao đ ng theo h ng gia t ngăs lao đ ng trí
tu và d ch v . S chuy n đ i v c ăc u các ngành kinh t .
N m là, n n kinh t d a trên s h c t p và nhân l c tài n ng.ă
Sáu là, tri th c hóa các quy t sách kinh t .
II. TH C TR NG PHỂN CỌNG LAO
NG VÀ S D NG LAO
NG
TRONG B I C NH CÁCH M NG KHOA H C CỌNG NGH VÀ

PHÁT TRI N KINH T TRI TH C VI T NAM
1. Tác đ ng c a cách m ng khoa h c công ngh và kinh t tri th c đ n phân
công lao đ ng và s d ng lao đ ng nói chung
Các cu c cách m ng công nghi p có nh ngătácăđ ng vô cùng to l năđ n s
phát tri n l căl ng s n xu t c a các qu căgia.ăVàăđ ng th i,ătácăđ ng m nh m
t iăquáătrìnhăđi u ch nh c u trúc và vai trò c a các nhân t trong l căl ng s n
xu t xã h i. V t ăli uălaoăđ ng, t ch máyămócăraăđ i thay th choălaoăđ ng
chânătayăchoăđ n s raăđ i c aămáyătínhăđi n t , chuy n n n s n xu t sang giai
đo n t đ ng hóa, tài s n c đ nh th ngă xuyênă đ că đ i m i, quá trình t p
trung hóa s n xu tăđ că đ y nhanh. S phát tri n m nh m c a l că l ng s n
xu t d iătácăđ ng c a công ngh thông tin hi năđ iăđangăt o ra nh ng bi năđ i
to l n trong phân công lao đ ng xã h i, c th là:
Phân công laoăđ ngăd iătácăđ ngăc aăcôngăngh thôngătinăđangăthayăđ iă
theoăh ng t ngălaoăđ ngătríăóc,ăgi mălaoăđ ngăchânătay,ămà đi năhìnhălàăs ăxu tă
hi năm tăd ngălaoăđ ngăm iă- lao đ ng thông tin. âyălàălo iălaoăđ ngăliênăquană
tr căti păđ năthôngătin,ăđ năcácăquyătrình,ănh ăđ uăvào,ăđ uăra,ăx ălý thông tin.
Nh ngăng iălaoăđ ng trongăl nhăv căthôngătinăr tăđaăd ng,ăđaăngànhăngh ; h ă
cóă th ă làă nh ngă nhână viênă v nă phòng,ă ng iă l pă trình,ă chuyênă gia,ă k ă s ,ă nhàă
nghiênă c u,ă doanhă nhân,ă nhàă phână tích...ă Nhi mă v ă c aă h ă làă s nă xu t,ă x lý,
traoăđ iăthôngătin,ăcungăc pănh ngăc ăs ăchoăvi căraăquy tăđ nh.ă òiăh iăđ iăv iă
laoăđ ngăthôngătinălàăkhôngăch ăn măv ngăkh ăn ngăthaoătác,ămàăcònăph iăcóăkh ă
n ngăthíchă ngăvàăsángăt oăv iănh ngăthayăđ iăliênăt căc aăcôngăvi c,ănh m thu
đ căhi uăqu ăt iăđa.ăNh ăv y, phânăcôngălaoăđ ngătrongăn năkinhăt ăm iăkhôngă
cònă ph ă thu că ch ă y uă vàoă tàiă nguyên thiênă nhiên,ă ngànhă ngh ă đ că đàoă t o,ă
ngu nălaoăđ ngăd iădàoăhayăl ngăt ăb năl nănh ătr căđây,ămàăngàyăcàngăd aă
nhi uăh năvàoăl căl ngălaoăđ ngăcóăn ngăl căsángăt o,ăkh ăn ngăv năd ngăki nă
th c,ătrongăđó laoăđ ngăthôngătinălàă m tălo iălaoăđ ngătr că ti p s năxu tăraătriă
th c.
iăkèmăv iăs ăxu tăhi năc aălaoăđ ngăthôngătinălàăs ăbi năđ iănhanhăchóngă
trongăc ăc uăngànhăngh ăc aăn năkinhăt .ăVi căthuăh pănh ngăngànhăngh ătrong

cácăl nhăv cănôngănghi p,ăcôngănghi păvàăxuăh ngăm ăr ng,ăphátătri năcácălo iă
ngànhăngh ăm iăthu căl nhăv căho tăđ ngăd chăv ăt tăy uăkéoătheoăs ăthayăđ iă
v c c u lao đ ng.ăS ălaoăđ ngătrongăcácăl nhăv căcóăliênăquanăđ năthôngătinăvàă
x ălýăthôngătinăt ngănhanh,ăđ căbi tălàătrongăcácăl nhăv căph năm mămáyătính,ă
nghiênăc uătri năkhai, phânătích,ăđoăl ng,ăgiáoăd că- đàoăt oăvàăhàngălo tăcácă
ngànhăkhác.ă C ă c uălaoă đ ngăbi nă đ iă theoăh ngăt ngăđ iă ng ălaoăđ ngă ch tă


xám. Vaiătròăc aăng iăđi uăhànhăs năxu tăngàyăcàngătr ănênăh tăs căquanătr ng,ă
quy tă đ nhă s ă thànhă b iă c aă cácă côngă ty,ă các t ă ch că kinhă t .ă Nh ă v y,ă ngoàiă
vi căđemăl iănh ngăl iăíchătoăl n,ănh ăthúcăđ yăn năkinhăt ăphátătri năv tăb c,ă
t oăraă c aăc iăv tăch tăngàyăcàngănhi u,ăt oănh ngăc ăh i cóăvi că làmă m iăthìă
n năs năxu tăm i,ăv iănh ngăđòiăh iăkh tăkheăv ăn ngăl căvàăk ăn ngălaoăđ ngă
c ngăs ălo iătr ănh ngăcáănhânăkhôngăđápă ngăđ cănh ngăyêuăc uăđó.
Cóăth ăth y,ăcu căcáchăm ngăkhoaăh căvàăcôngăngh ăhi năđ i,ănòngăc tălàă
cáchăm ngăcôngăngh ăthôngătinăđã gópăph nălàmăbi năđ iăn iădungăvàătínhăch tă
c aălaoăđ ng. V n i dung,ălaoăđ ngăđangăchuy năd năt ălaoăđ ngăth ăcông,ălaoă
đ ngă c ă khíă sangă laoă đ ngă thôngă tin,ă laoă đ ngă tríă tu . V tính ch t,ă laoă đ ngă
đangă bi nă đ iă theoă h ngă ngàyă càngă mangă tínhă xãă h iă hoáă sâuă s c.ă Laoă đ ngă
đ căxãăh iăhoáăth ăhi nă ăvi căt ăch căs năxu t tr căti păgi aăcácăđ năv ăs nă
xu tădi năraătrênăm tăquyămôăl năv iăs ăphânăcôngălaoăđ ngăv aăđ măb oăkh ă
n ngăchuyênămônăhoá,ăv aăcóăkh n ngăphiăchuyênămônăhoáăm tăcáchăr ng rãi.
S ăbi năđ iăn iădungăvàătínhăch tăc aălaoăđ ngăd iătácăđ ngăc aăcu căcáchă
m ngătrongăcôngăngh ăthôngătinăđ tăraăm tăcâuăh iălà,ăph iăch ngăb năch tăc aă
laoăđ ngăđangăcóăs ăthayăđ i?ăChúngătaăbi tăr ng,ătrongăcác n năs năxu tăd aă
trênăch ăđ ăs ăh uăt ănhânăv ăt ăli uăs năxu t,ălaoăđ ngălàăm tăs ăb tăbu c,ăb ă
thúcăbáchăb iănh ngănhuăc uăbênăngoàiălaoăđ ngăvàătr ăthànhăcáiămàăC.Mácăg iă
làă“laoăđ ngăb ăthaăhoá”.ăNgàyănay,ăv iăs ăthayăđ iăn iădungăvàătínhăch tăc aălao
đ ng,ăchúngătaăcóăth ăhyăv ngăr ng,ălaoăđ ngăkhôngăcònălàăm tăth ănôăd ch,ălao
đ ngăđangăd nătr ăv ăđúngăv iăb năch tăđíchăth căc aănó,ăt călàălaoăđ ngăđãăth că

s ătr ăthànhăm tănhuăc u,ălàăho tăđ ngăt ădoăvàăsángăt oăc aăconăng i.ăCôngă
ngh ăthôngătinăđãăvàăđangăt oăti năđ ăchoăvi căthayăđ iăv ătrí,ăch căn ngăc aăconă
ng iătrongăquáătrìnhăs năxu t.ăV iăs ăphátătri năc aăcôngăngh ăthôngătin,ănhi uă
ch căn ngămàăconăng iătr căti păđ mănh nătrongăchuătrìnhăs năxu tătr căđâyă
đ căchuy năgiaoăd năchoămáyămóc.ă i uănàyăđãăgiúpăconăng iăcóăth ăgi m
thi uăth iăgianăchoăcácăho tăđ ngăv t ch tăvàădànhănhi uăth iăgianăh năchoăcácă
ho tăđ ngătinhăth n,ăsángăt oăvàăh ngăth .ăConăng iăkhôngăcònăb ăc tăch tăvàoă
gu ngămáyăs năxu tănh ătrongăn năkinhăt ăcôngănghi p,ămàăh ăđ căt ădoăh nă
trongă cácă ho tă đ ngă c aă mình.ă Côngăngh ă thôngă tină cùngă cácă côngă ngh ă khácă
c aăcu căcáchăm ngăkhoaăh căvàăcôngăngh ăđangăgópăph năt oăraăm tăh ăth ngă
"khoaăh că - k ăthu tă - s năxu t"ăth ngănh t.ăV iăh ă th ngănày,ălaoăđ ngăngàyă
càng mang nhi uăn iădungăkhoaăh c,ătríătu ăvàăsángăt o.
Song,ă c nă ph iă l uă ýă r ng,ă đi uă đóă khôngă cóă ngh aă làă nh ngă ti nă b ă c aă
công ngh ănóiăchungăvàăcôngăngh ăthôngătinănóiăriêngălàănguyênănhânăduyănh tă
quy tăđ nhăs ăthayăđ iăb năch tăc aălaoăđ ng.ăCh ăngh aăMácăđãăch ăraăr ng,ăb nă
ch tăc aălaoăđ ngălàăsángăt o,ănh ngăd iăch ăđ ăs ăh uăt ănhânăv ăt ăli uăs nă
xu t,ăcáiăb năch tăt tăđ p đóăc aălaoăđ ngăđãăb ăthaăhoá.ăB iăv y,ăn uăch ăc năc ă
vàoăs ăphátătri năc aăcácăti năb ăkhoaăh c,ăk ăthu t,ăcôngăngh ămàăkh ngăđ nhă
trongăn năkinhăt ăthôngătin,ălaoăđ ngăđã tr ăv ăv iăb năch tăsángăt oăbanăđ uăc aă
nóăthìăch aătho ăđáng.ă ăđi mănày,ăchúngătaăc năph iăl uăýăt iăquanăđi măc aă
thuy tăk ătr ăkhiăthuy tănàyăchoăr ng,ăs ăphátătri năc aă k ăthu tăs ă quy tăđ nhă
toànăb ăs ăphátătri năc aăcácăl nhăv căkhácăc aăđ iăs ngăxãăh i.ăTrongăth căt ,ă
đi uăđóăđãăkhông di năraăđúngănh ăv y;ăb iăl ,ătrongăxãăh i v năcònăt năt iăs ă


đ iăkhángăv ăl iăíchăgi aăng iăgiàuăv iăng iănghèo,ăgi aăcácăn căphátătri nă
v iăcácăn căkémăphátătri n.
Mâu thu năl nănh tăhi nănayăc aăxãăh iăt ăb n, k ăc ăcácăn căt ăb năphátă
tri năcaoănh ăcôngăngh ăthôngătinănh ăn căM ,ăv nălà mâuăthu năgi aătínhăch tă
xãăh iăhoáăcaoăđ ăc aăl căl ngăs năxu tăv iăch ăđ ăs ăh uăt ănhânăv ăt ăli uă

s năxu t.ăM cădù,ăch ăngh aăt ăb năđãăcóănh ngăđi uăch nhănh tăđ nhătrong phân
ph iăvàăđaăd ngăhoáăcácăhìnhăth căs ăh uădoăs ăb tăbu căc aăs năxu t,ăsongăb nă
ch tăc aăs ăh uăt ănhânăt ăb năch ăngh aăv năkhôngăh ăthayăđ i.ăDùăchoăm tăb ă
ph nădânăc ăcóăs ăchuy năd iăv ăđ aăv ăxãăh i,ăho că đ căc iăthi năv ăm tăđ iă
s ngầăthìănhìnăt ngăth ,ăquy năl căv năthu căv ănh ngănhàăt ăb năl n,ănh ngă
nhómăng iăcóăkh n ngăthaoătúngăkinhăt ăqu căgia,ăth măchíăc ăn năkinhăt ăth ă
gi i.
Trongăn năkinhăt ăhi năđ i,ămâuăthu năgi aăl căl ngăs năxu tăđãăphát tri nă
v tăb căvàăquanăh ăs năxu tăt ăb năch ăngh aătrênăbìnhădi năqu căt ăv năcònăt nă
t iăkháăph ăbi n.ăM cădùăl căl ngăs năxu tăđãăcóăb căphátătri nănh yăv tăv ă
ch t,ăsongăquanăh ăs năxu tăv năch aăcóănh ngăthayăđ iăt ngă ng,ăphùăh păv iă
s ăphátătri năc aăl căl ngăs năxu tăc ă ăt măqu căgiaăl năqu căt .ăTuyăm tăs ă
c ngăqu căt ăb năhàngăđ uăđãăcóănh ngăđi uăch nhătrongăchínhăsáchăphátătri n,ă
nh ngăđóăv năch ălàănh ngăc iăbi năđ ăthíchă ngăvàămangătínhăc căb .ăNhìnăt ngă
th ,ă ch ă đ ăs ă h uăt ă nhânăt ă b nă ch ă ngh aă đ iăv iăt ă li uăs năxu tă ă nh ngă
qu căgiaănàyăv năti păt căđ căduyătrìăvàăđâyăchínhălàăngu năg căc aănh ng mâu
thu năgayăg tătrongăxãăh iăt ăb n.ăH năn a,ăngàyănay,ăs ăth ngătr ăc aăs ăh uăt ă
nhânăt ăb năch ăngh aăkhôngăcònăbóăh pătrongăcácăn căt ăb năch ăngh a,ămàăđãă
baoătrùmătrênăph măviătoànăc u,ăthôngăquaăcácăcôngătyăđaăqu căgia,ăxuyênăqu că
gia.ăNg iăn m gi ăcácăcôngătyănàyăđ uălàănh ngăt păđoànăt ăb năl năc aăcácă
n căt ăb năphátătri n.ăH ăcóăđ ăti măl căđ ăn măb t,ăchi măl nhănh ngăthành
t uăm iănh tăc aăkhoaăh căvàăcôngăngh ,ăđ căbi tălàănh ngăthànhăt uăc aăcôngă
ngh ăthôngătin.ăCóăth ăkh ngăđ nhăm tăcáchăch căch năr ng,ătrongăth iăđ iăthôngă
tin,ăkinhăt ătriăth căngàyănay,ăaiăn măgi ăđ căthôngătinăng iăđóăs ăchi năth ngă
vàăgi ăquy năth ngătr .ăCácăn căt ăb năphátătri năđangălàmăđ căđi uăđóăvàădoă
v y,ămâuăthu năgi aăconăng iăv iăconăng iătrongăth i đ iăthôngătinăngàyănayă
ch aăth ăb ătri tătiêu.ăB iăv y,ăhoànătoànăkhôngănênă oăt ngăr ng,ăs ăphátătri nă
c aăkhoaăh căvàăcôngăngh ăhi năđ iăcóăth ălàmăthayăđ iăđ căb năch tăc aăch ă
ngh aăt ăb n.ăChínhă ăđây,ănh ngănghiênăc uăsâuăh năv ătácăđ ngăc aăcôngăngh ă
hi năđ i,ătrongăđóăcóăcôngăngh ăthôngătin,ătrongăt ngăquanăv iăcácăbi năđ iăxãă

h iăkhácălàăm tăđòiăh iăc păthi t.
2. Nh ng c h i và thách th c đ t ra cho lao đ ng Vi t Nam trong b i
c nh cách m ng khoa h c công ngh và phát tri n kinh t tri th c
Nói đ n b i c nh c a cu c cách m ng khoa h c công ngh và phát tri n
kinh t tri th c hi nă nayă đóă chínhă làă vi că đ c pă đ n cu c cách m ng công
nghi p l n th t .ă i v i Vi t Nam, cu c cách m ng công nghi p l n th t ăcóă
nh ng nhăh ng to l n, mang l i nhi u c ăh iănh ngăc ngăđ t ra không ít thách
th c trong v năđ liênăquanăđ nălaoăđ ng Vi t Nam.
2.1. C h i
Cách m ng công nghi p 4.0 m ra r t nhi u c h i làm vi căm i, h a h n


kh n ngăgia t ng n ng su t và nâng cao thu th p cho ng i lao đ ng. C th :
Th nh t, Vi t Nam hi năv nălà qu c gia có l i th v s l ng lao đ ng
tr và laoăđ ng giá r . Cách m ng 4.0 có th d n đ năxu h ng chuy n d chăcác
ngành công nghi pătruy năth ngăs d ng nhi u lao đ ng t các n c phát tri n
sang các qu c gia đang phát tri n trong đó có Vi t Nam ( K ergroach, 2017).
N u nh xu h ng chuy n d ch này là rõ ràng thì Vi tăNam thì t l th t nghi pă
c aăVi tăNam s không m c quá cao. Tuy nhiênăl i th v ălao đ ng giá r ăs
m t d n đi khi chúng ta dân s d n b ă già hoá. Do v y v m tă dài h n, t ng
tr ng c n d a vào s gia t ng c a ch t l ng lao đ ng.
Th hai, nhi u nhà phân tích cho r ng nh ngăc h i vi c làm m i s đ c
t o ra trong cách m ng 4.0.
c bi t nhu c u đ i v i nh ng lao đ ng có kh
n ng k t h p gi a máy móc v i nh ng ki n th c v k thu t đi n t , đi u
khi n và thông tin hay chính làă ki n th c STEM (Tomas Volek; Martina
Novotnas, 2017). Cu c cách m ng này s t o ra nh ng thayăđ i trong c c u
lao đ ng gi a các ngành mà đó chúng ta có th k v ngănhu c u s d ng lao
đ ng trong các ngành công nghi păs n xu t truy n th ng s gi m đi trong khi
nhu c u lao đ ng trong ngànhăd ch v có s t ng lên. S t ng lên c a c u lao

đ ng trong nh ng ngành d ch h a h n s góp ph n t ng thu nh p cho ng i lao
đ ng.
Th ba, cách m ng công nghi p 4.0 t o ra áp l c và đ ng th i là c h i đ ă
lao đ ngăph i Vi t Nam không ng ng nâng cao trình đ , k ăn ng c ng nh t o
áp l c đ i m i lênă h th ng giáo d c đào t o đ có th đáp ng nhu c u v
nhân l c trong th i k m i.ăNh ng c h i vi c làm m i đ c t o ra đòi h i
ng i lao đ ng ph i có trình đ và k ăn ng t ng ng nh các k n ng gi i
quy t v n đ , teamwork, giao ti p, công ngh thôngătinầlà nh ng k n ng mà
đ i b ph n laoăđ ng Vi tăNam đang thi u và y u.ă đáp ngăđ c nh ng yêu
c u công vi c m i đòi h i s n l c c a b n thân ng iălao đ ng và đ căbi t s
đ i m i và phát tri n c a h ăth ng giáo d c đào t o.
Th t , n ng su t lao đ ng trong cách m ng 4.0 có xu h ng đ c c i
thi n doăvi c gi m nhu c u s d ng lao đ ng là con ng i mà thay b ng máy
móc và robots. V iăcông ngh phát tri n, các nhà máy s n xu t có th tránh
đ c nh ng l i phát sinh b iămáy móc do có kh n ng phân tích và d đoán
tr c các l i k thu t. Hi u qu s n xu tăcó th s đ căc i thi n nhanh h n do
các d ch v kho v n đ că nângă c p, gi m tiêu haoă n ng l ng và s d ng
nguyênă li uầ, t đó ti t ki m chi phí s n xu t cho doanh nghi pă trong khi
doanh thu có xu h ngăt ng do đáp ng đ c t t h n nhu c u c a ng i tiêu
dùng. Ng i lao đ ng lúc này đ c s d ng m t cách hi u qu h n và ch
cho nh ng công vi c mà th c s đòi h i s có m t c a con ng i. N ng su t
c a ng i lao đ ngăt ng lên t o c h i đ Vi t Nam t o ra nh ngăđ t phá trong
c i thi n ti n l ng và thuănh p cho ng i lao đ ng.
Nh v y n u Vi t Nam có th t n d ng đ c nh ng l i th này do cách
m ngăcông nghi p 4.0 mang l i thì đó s là cú huých r t l n giúp ng i lao
đ ng có đ cănh ng công vi c làm t t h n, giúp c i thi n n ng su t và thu nh p
c ah
2.2. Thách th c

Cách m ng công nghi p 4.0 mang l i r t nhi u thách th c đ i v i các qu c
gia nói chung và đ c bi t đ i v i các qu c gia đang phát tri n nh Vi t Nam nói
riêng.
M t là, thi u h t lao đ ng có trình đ và k n ng phù h p.
Nh đã phân tích trên, Vi t Nam v n là n c có l i th v s l ng lao
đ ng,ănh ngăch t l ng lao đ ng th p đang là v n đ báo đ ng đ i v i n c ta.
Do v y, thách th c l n nh t đ t ra cho chúng ta là thi u h t ngu nănhân l c có
trình đ . Trongăb i c nhăcách m ng công nghi p 4.0, các công ty s ăgia gia t ng
nhu c u s d ng lao đ ng có trìnhăđ và thay th d n gi a s d ng gi a lao
đ ng và v n. i u đó có ngh a là vi c s d ngălao đ ng v nălà c năthi t nh ng
vai trò c aăng i lao đ ng s thay đ i.ăCácădoanh nghi păs có nhu c u nhi u
h n v i nh ng lao đ ng có kh n ng tích h p các ki n th c v côngăngh , t
đ ng hoá, thông tin và nh ng k n ng m m quan tr ng nh teamwork, giao
ti p,ăgi i quy t v n đ , k ăn ng v công ngh thông tin trong khi l i c t gi m
nhu c u đ i v iăcác lao đ ng gi n đ n.
Hai là, thách th c trong chuy năd ch c c u lao đ ng, t ng n ng su t lao
đ ng và thu nh p cho ng i lao đ ng.
Hi n có kho ng 40% lao đ ng Vi tă Nam đang làm vi c trong l nh v c
nông nghi păv i n ng su t lao đ ng c c th p. Trong cu c cách m ng 4.0, m t
s ngànhăngh s d ngă lao đ ng gi n đ n s không còn nh ng nh ng ngành
ngh m i đòi h i lao đ ng có trìnhăđ s ra đ i.ăTrong nông nghi p, vi căt ngă
c ng ngăd ng công ngh trong nông nghi p s ăgópăph n t ng su t, s n l ng,
gi m s ăgi lao đ ng c a lao đ ng nông nghi p. Nh ngăđ có th th c s t o ra
s c i thi nă đ t phá trong l nh v c nông nghi p,ă m t m t nó đòiă h i ng i
nông dân ph i có nh ng k n ng tay ngh m i, m t khác lao đ ng nông
nghi p, nông thôn c n có s chu n b v trình đ và k n ng đ có th chuy n
d ch thành công t l nh v c nông nghi păsang công nghi păvà d ch v .
iv i
các ngành s n xu t,ălao đ ng gi n đ n trong ngành d t may, giày da và trong
ngànhăđi n t có kh n ng r t l n s ăb ăthay th ăkhi máy móc, công ngh vàăt

đ ng hoá di n ra trên quy mô r ng (ILO,2018). Do đó, đ có th đáp ng đ c
v i yêu c u c a công vi c trong tình hình m i đòiă h i ngu n nhân l c ph i
đ c trang b ăki n th c, k n ng c năthi t. Tuy nhiên, nh đã ch ăra trên, lao
đ ng c a chúng ta đa ph n là lao đ ng ph thông, ch a qua đào t o, các k ă
n ng c ng mà m m c ng thi u và y u, v y nên bài toán chuy n d ch c c u
lao đ ng,ăt ng n ng su t và thu nh p tr thành m t bài toán khôngăđ n gi n.
Ba là, thách th c trong vi c gia t ng b t bình đ ng gi a các t ng l p lao
đ ng.
B t bình đ ng n i lên gi a các t ng l p lao đ ng do c c u lao đ ng thay
đ i và nh ng b ph n lao đ ng kém thích nghi v i công ngh m i s b đào
th i. B t b t bìnhăđ ng vì th t ng lên gi a các ngành kinh t , gi a các vùng
mi n, gi a thành th và nông thôn ( Zoltán Rajnai; István Kocsis, 2017).
Nh ng nhóm lao đ ng nghèo s là nh ng ng i b nh h ng r t nhi u
trong b i c nh c a công ngh s . Cách m ng 4.0 c ng cóăth khi n b t bình
đ ng v gi i t ng lên do ph n v n th ng đ c xem là kém thích ng v i
s thay đ i c a công ngh h n là nam gi i. V i t l 48% lao đ ng là n nh ă


hi n nay cho th yăn u không có nh ng chính sách chu n b và h tr cho lao
đ ng n ătrong b i c nh công ngh thì b ph n laoăđ ng này có kh n ng b ăt n
th ng r t l n.
B n là, thách th c đ t ra đ i v i h th ng giáo d c đào t o.
Ch t l ng ngu n nhân l c là y u t then ch t đ đ m b o s thành công
c a Vi tă Nam trong b i c nh c a cách m ng 4.0.
nâng cao ch t l ng
ngu n nhân l c, khâuă đ t phá làă đ i m i và nâng cao giáo d c vàă đào t o.
Nh ng v n đ ăđ t ra cho Vi t Nam làăn n giáo d c đào t o c a chúng ta còn
trình đ th p và ch m đ căđ i m i. M c dù công cu c đ i m i giáo d c n c
nhà đã đ c ti n hành t khá lâu nh ng ch a đ t đ cănh ng thành t u kh
quan. Hi n v n còn r t nhi u kho ng tr ng và b t c p trong h ăth ng giáo

d c và đào t o c a Vi t Nam. B ng ch ng là m c dù nhu c u v i lao đ ng,
đ c bi t là lao đ ng trình đ cao là r t cao nh ng các doanh nghi p l i
không th tìmă đ c nh ng ng i lao đ ng t t và đáp ng đ c nhu c u c a
công vi c. Trong khi đó có m t th c t là t l th t nghi p,ă đ c bi t là th t
nghi p c a đ i ng lao đ ng có trình đ ăchuyên môn k thu t cao l i m c
cao (đã phân tích trên). i u này cho th yă kho ngă cách gi a đào t o, đ c
bi t là đào t o đ i h c v i nhu c u xã h i là r t l n.ăăă hông ch ăch t l ng
đàoăt o th p, hi năcònăt n t iăs b t h pălýătrong c c uăđào t o chung, c c uă
đào t o theo ngành c ng nh s thi u h t lao đ ng m t s ngành mà th
tr ng laoăđ ng đang có nhu c u.
c bi t, m t trong nh ngăđ c thù c a cách m ng 4.0 là k t n i và chia s
d li u.ăDo v y vi c gi ng d y, đ c bi t là gi ng d y k s ph i có kh n ng
tích h p đ c nhi uăki năth c b ng ph ng pháp STEM. Nh ng trong s 350
tr ng đ i h că Vi t Nam, ch ăcó 12 tr ng có nhóm gi ng viên đ c trang b
ki n th c gi ng d y b ng ph ng pháp STEM. Trong b c nh m i đòi h i
ng i lao đ ng không ch có đ c n ng l c ph i h p,ăt ch c t t các công vi c
và còn ph i có đ c nh ng k n ng ph i h p v i nhau và có đ c t duyăđ i
m i sáng t o m i có th thích ng t t v i nh ng yêu c u c a công vi c.ă i u
này đòi h i ph iăcó nh ng quan đi m v giáo d căvà đàoăt o m i: đó là liênăt c,
m ă và mang tính khai phóng. Cách ti pă c nă c a chúng ta đ i v i quan đi m
giáoăd cănày cònăh n ch .
N m là, Vi t Nam ch a có s chu n b đáng k nàoă tr că th iă đ iă c aă
côngăngh ăs .
T i H i ngh Industry 4.0 Summit and Expo 2018 t ch c t i Hà N i vào
ngàyă 13ă thángă 7ă n mă 2018,ă Th t ng Nguy n Xuân Phúc kh ng đ nh Vi t
Nam đã s n sàng đón nh n nh ng thách th c c a cu c cách m ng 4.0 và t n
d ng nh ng c h i mà nó mang l i. Theo s li u t cu c đi u tra kh o sát do
Vietnam ICT Summit th c hi n thì có 35,2% các doanh nghi p Vi t đã s n
sàng cho cu c cách m ng công nghi p 4.0, trong đó ch y u là các doanh
nghi p, IT và trong l nh v c ngân hàng. Tuy nhiên, theo đánh giá c a các t

ch c qu c t Vi t Nam l i ch a có s chu n b s n sàng cho cu căcách m ng
này.
Theo báo cáo m i nh t c a di n đàn kinh t th gi i đánh giá s s n sàng
c a cácăqu c gia tr c t ng lai c a n n s n xu t th gi i thì Vi t Nam n m


trong các qu c giaă “Nascent countries”,ă t c là thu c nhóm các qu c gia s
khai, đ ng th h ng cu i cùng và ch a có chu năb t t cho cu c cách m ng
này. Theo đó, trong s 100 qu c gia đ căđánh giá, Vi t Namăđ ng th 48 v
ch s c c u s n xu t và đ ng th 53 v ch s các nhân t ăd n d t s n xu t có
kho ng cách r t xaăv i Malaysia (l n lu t x p th ă20 và 22 v ăhai ch s này) và
Thái Lan (x p th 12 và 35).
ánh giá s s n sàng c a m t s qu c gia đ i v i
t ng lai c a n n s n xu t th gi i

Tên qu c gia
Trung Qu c
Malaysia
Singapore
n
Phillipines
Thái Lan
HongKong
Qatar
Vi t Nam

Ch s c u trúc
s n xu t
i m
X p

h ng
8,25
5
6,81
2
0
7,28
1
1
5,99
3
0
6,12
2
8
7,13
1
2
4,52
5
8
3,89
7
2
4,96
4
8 2018)
Ngu n: (WEF,

Ch s các y u t

d n d t s n xu t
i m
X p
h ng
6,14
2
5
6,51
2
1
7,96
2
5,24
4
4
4,51
6
6
5,45
3
5
7,45
8
5,96
2
9
4,93
5
3

áng chú ý là trong các tiêu chí đ đánh giá các nhân t d n d t s n xu t,
các y uăt liên quan đ n đ i m iăsáng t o và công ngh sáng t o chi m m t t
tr ng l n cho th yă n ng l c đ i m i sáng t o c a Vi t Nam còn m c th p
(WEF, 2018). i u này là m tătr ng i khôngănh cho chúng ta khi b c vào
cu c cách m ng 4.0. Tuy v y, c ng có th ăth yăr ng tuy Vi t Nam n m trong
các nhóm n c đ c x p h ng v trí cu i cùng v ăm c đ s n sàng nh ngăv
trí c a chúng ta đang khá g n v i nhóm n c ti m n ng. Do v y, trong th i
gian t i n u Vi t Nam có nh ng chi n l c đúng đ n, chúng ta có nhi uăc h i
c i thi n n ng l c đ i m i và s n sàng h n tr c k nguyên s .
3.
i m i phân công và s d ng lao đ ng trong b i c nh cách m ng khoa
h c công ngh và phát tri n kinh t tri th c Vi t Nam
Trong b i c nh cu c cách m ng công nghi p l n th t ă và s phát tri n
kinh t trí th c hi n nay, v n đ phân công lao đ ng và s d ng lao đ ng Vi t
Nam có s thay đ i theo xu th chung c a khu v c và th gi i.
Vi t Nam hi n là qu c gia s h u l c l ng lao đ ng d i dào v i g n 55
tri u lao đ ng. i b ph n lao đ ng c a chúng ta là lao đ ng tr .


L cl

ng lao đ ng Vi t Nam qua các n m phân theo nhóm tu i
C c u(%)

N m

T ng s
(nghìn
ng i)

15 - 24

25 - 49

50+

15 - 24 25 - 49

50+

2000

38.545,4 8.289,1 25.474,1

4.782,2

21,5

66,1

12,4

2002

40.716,0 8.776,8 26.783,9

5.155,3

21,6

65,7

12,7

2004

43.008,9 9.060,6 27.236,0

6.712,3

21,1

63,3

15,6

2006

46.238,7 9.727,4 29.447,7

7.063,6

21,0

63,7

15,3

2008

48.209,6 8.734,3 29.973,4

9.501,9

18,1

62,2

19,7

2010

50.392,9 9.245,4 30.939,2 10.208,3

18,3

61,4

20,3

2012

52.348,0 7.887,8 32.014,5 12.445,7

15,1

61,1

23,8

2014

53.748,0 7.585,2 32.081,0 14.081,8

14,1

59,7

26,2

2016

54.445,3 7.510,6 32.418,3 14.516,4

13,8

59,5

26,7

S b
2017

59,5
54.823,8 7.581,1 32.599,2 14.643,5

13,8

26,7

Ngu n: GSO
L c l ng lao đ ng n m trong đ tu i t 15 đ n 49 hi n chi m trên 73%
l c l ng lao đ ng, trong đó lao đ ng t 15 đ n 24 tu i chi m g n 14% và lao
đ ng t 25 đ n 49 tu i chi m 60%. C c u lao đ ng Vi t Nam hi n v n đang
trong th i k dân s vàng và chúng ta v n đ c xem là qu c gia đang có l i
th v s l ng lao đ ng. Tuy nhiên chúng ta đang m t d n đi l i th này khi
chu n b b c vào th i k già hoá dân s . Lao đ ng t 50 tu i tr lên đang b t
đ u t ng nhanh t m c 12,4% vào n m 2000 lên g p h n 2 l n, 26,7% vào n m
2017. Theo d báo c a các t ch c qu c t , Vi t Nam s b c vào th i k già
hoá dân s trong kho ng 15 đ n 20 n m n a. Khi không có l i th v s l ng
lao đ ng n a, chúng ta ph i d a vào ch t l ng c a lao đ ng.
L cl

ng lao đ ng Vi t Nam phân theo gi i tính và
phân theo thành th và nông thôn

N

Thành
th

Nông
thôn

T ng s

Nam

2005

42.774,9

21.926,4

20.848,5

10.689,1 32.085,8

2010

49.048,5

25.305,9

23.742,6

13.531,4 35.517,1


2015

52.840,0

27.216,7

25.623,3

16.374,8 36.465,2

2016

53.302,8

27.442,8

25.860,0

16.923,6 36.379,2

S b
2017

53.703,4

27.813,7

25.889,7

17.116,7 36.586,7

T l
(%)

Thành
th

Nông
thôn

T ng s

Nam

N

2005

100

51,3

48,7

25,0

75,0

2010

100

51,6

48,4

27,6

72,4

2015

100

51,5

48,5

31,0

69,0

2016

100

51,5

48,5

31,7

68,3

S b
2017

100

51,8

48,2

31,9

68,1

Ngu n: GSO
C c u lao đ ng v gi i c a Vi t Nam hi n nay khá cân b ng v i kho ng
48% lao đ ng n và 52% lao đ ng là nam gi i. Lao đ ng làm vi c khu v c
nông thôn có gi m nh ng v n chi m t l cao trên t ng s lao đ ng, t 75%
trên t ng s lao đ ng vào n m 2005 xu ng còn 68,1% vào n m 2017

Có th th y đ i b ph n lao đ ng Vi t Nam làm vi c trong ngành nông, lâm
nghi p và thu s n. C c u chuy n d ch lao đ ng theo ngành di n ra r t ch m.
C th là n m 2005, t l lao đ ng làm vi c trong l nh v c nông nghi p, lâm
nghi p và thu s n; công nghi p và xây d ng, d ch v l n l t là 55,1%,


17,6% và 27,1%. Tính đ n n m 2017, t c là sau 12 n m; m c dù đã có s
chuy n d ch lao đ ng lao đ ng sang khu v c công nghi p và xây d ng và d ch
v (lao đ ng trong hai ngành này t ng lên t ng ng 25,7% và 34,1% trên t ng
s lao đ ng Vi t Nam) nh ng lao đ ng trong l nh v c nông nghi p v n m c
cao 40,2%.
T l (%) lao đ ng đã qua đào t o và ch a qua đào t o c a Vi t Nam

Ngu n: GSO

T l lao đ ng đã qua đào t o c a chúng ta đ t th p và ch m đ c c i
thi n theo th i gian. N m 2009, t l lao đ ng đã qua đào tào chi m 14,8% trên
t ng s lao đ ng. Tính đ n th i đi m n m 2016, c tính c ng m i ch có trên

20% lao đ ng đã qua đào t o. Bên c nh đó có s m t cân đ i nh t đ nh trong c
c u đào t o, trong đó t l lao đ ng đ c đào t o trình đ đ i h c tr lên t ng
nhanh h n so v i các lo i hình đ o khác (lao đ ng qua đào t o có trình đ đ i
h c tr lên t ng nhanh t 5,5% vào n m 2009 lên 9% vào n m 2016) trong khi
s lao đ ng đ c đào tào d i hình th c d y ngh , trung c p chuyên nghi p và
cao đ ng t ng ch m ho c t ng không đáng k (lao đ ng đ c đào t o trình đ
cao đ ng, trung c p chuyên nghi p và d y ngh t ng ng t 1,5%, 2,7% và
4,8% vào n m 2009 lên 2,7%, 3,9% và 5% vào n m 2006). S m t cân đ i
không nh ng x y ra đ i v i c c u đào t o mà còn t n t i s m t cân đ i trong
h th ng các tr ng đào t o, m t cân đ i v ngành ngh . Ngu n nhân l c
không đ c đào t o t t và b trí h p lý khi n cho lao đ ng không th phát huy
đ c h t vai trò và ti m n ng c a nó ph c v t ng tr ng và phát tri n kinh t .
Vi t Nam hi n đang trong c nh v a th a v a thi u lao đ ng, th a lao đ ng có
tay ngh th p nh ng l i thi u lao đ ng lành ngh . Trong m t báo cáo c a mình,
World Bank đã ch ra, hi n các doanh nghi p g p ph i khó kh n r t l n trong
vi c tuy n d ng lao đ ng do lao đ ng không có đ nh ng ki n th c và k n ng
c n thi t và do s thi u h t lao đ ng m t s ngành ngh (WB, 2013). Các
doanh nghi p c ng đ ng thu n v nguyên nhân ch y u d n đ n s y u kém c a
lao đ ng Vi t Nam là do h th ng giáo d c và đào t o. Hi n nay c ng nh
trong th i gian t i, doanh nghi p có nhu c u cao đ i v i ng i lao đ ng có


nh ng k n ng t ng h p v c tay ngh , nh n th c và hành vi, đ c bi t là các k
n ng nh giao ti p, teamwork, gi i quy t v n đ nh ng nh ng k n ng hi n lao
đ ng Vi t Nam đang r t y u.
Vì lao đ ng ch y u làm trong l nh v c nông nghi p và nông thôn nên t
l th t nghi p Vi t Nam thu c hàng th p nh t ông Nam Á và th gi i nh ng
t l thi u vi c làm l i khá cao do tính ch t mùa v c a ngh nông. ây c ng
là lí do khi n t l th t nghi p khu v c thành th cao h n so v i nông thôn
nh ng t l thi u vi c làm khu v c nông thôn l i cao h n so v i thành th

(xem b ng 5). Tuy nhiên c ng có th th y r ng t l th t nghi p và t l thi u
vi c làm đã gi m theo th i gian. Trong đó t l th t nghi p chung và t l thi u
vi c làm chung gi m t ng ng t m c 2,38% và 4,65% n m 2008 xu ng còn
2,24 % và 3,18%.
Th t nghi p c a Vi t Nam qua các n m phân theo
thành th và nông thôn
T l th t nghi p
Chung Thành th
Nông thôn
S b
2017
2016
2014
2012
2010
2008

2,24
2,30
2,10
1,96
2,88
2,38

3,18
3,23
3,40
3,21
4,29
4,65

T l thi u vi c làm
Chung Thành th
Nông thôn

1,78
1,84
1,49
1,39
2,30
1,53

1,62
1,66
2,35
2,74
3,57
5,10

0,82
0,73
1,20
1,56
1,82
2,34

2,03
2,12
2,90
3,27

4,26
6,10

Ngu n: GSO

III. M T S KI N NGH
I M I PHÂN CÔNG VÀ S D NG LAO
NG TRONG B I C NH CÁCH M NG KHOA H C CÔNG NGH
VÀ PHÁT TRI N KINH T TRI TH C VI T NAM
Trên c s phân tích th c tr ng phân công và s ăd ng lao đ ng ăVi t Nam
trong b iăc nhăcu căcách m ngăkhoaăh căcông ngh ăvà phát tri năkinhăt ătriăth c,
nh ng c h i và thách th c c a cách m ng 4.0 đ i v i lao đ ng, tác gi đ xu t
m t s khuy n ngh giúp lao đ ng n căta t n d ng đ c nh ng c h i và v t
qua nh ng thách th c đ t ra nh sau:
1. i v i chính ph
C năxâyăd ngăchi năl căphátătri năngu nănhânăl căsángăt o,ăv iăs ăh pătácă
ch tăch ăgi aăcácăc ăs ăđàoăt oăvàădoanhănghi p.ăChi năl căc năđ măb oăt ngă
c ngăs ătham giaăc aălaoăđ ngăn .ăC năcóăk ăho chăđ ăv tăquaăcácăràoăc năv ă
nh năth c,ăt mănhìnănh măhuyăđ ngăngu năl căchoăđàoăt oănhânăl c,ăcoiăđóălàăs ă
s ngăcònăc aădoanhănghi p,ăt ngălaiăc aăqu căgia.
C năt ngăc ngăcácăy uăt ăsángăt oătrongăxâyăd ngăcácăchínhăsáchăv ăgiáoă
d căđàoăt oăvàăcácăchínhăsách laoăđ ng,ăvi călàmăđápă ngăcácăyêuăc uăm iăv ăk ă
n ng,ăt oăraă môiătr ngăđàoăt oăt tăh n.ăC năcóăcácă chínhăsách th ătr ngălaoă
đ ngătíchăc căv iăcácăm cătiêuăxácăđ nhărõăràngăvàăcácăch ngătrìnhăh ătr ălaoă


đ ngătìm vi c.ăTh ătr ngălaoăđ ngăvàăcácăchínhăsáchăxãăh iăc năđ căxâyăd ngă
phùăh păv iăcácăhìnhăth căvi călàmăm i.
C năcóănh ngăquyăđ nhălu tăphápărõăràngăvàăt oăsânăch iăbìnhăđ ngăchoăm iă
doanhănghi păvàăcóăcácăchínhăsáchăkhuy năkhíchădoanhănghi păđ uăt ăvàoăR&D,

đ iăm iăcôngăngh ăđ ăt năd ngăc ăh iăt ăcu căcáchăm ngăcôngănghi păl năth ă4.
Nghiên c u chính sách đàoăt o lao đ ng cho khu v c nông nghi p, nông
thôn, đ y nhanh ti n trình công nghi p hoá nông nghi p nông thôn đ chuy n
d ch c c uă lao đ ng thành công vàă c i thi n thu nh p cho lao đ ng nông
nghi p, nông thôn.
Khuy n khích đ i m i sáng t o thông qua xây d ng các trung tâm đ i
m i sángăt o tr c thu c các tr ngăđ i h c g n ch t ch t v i môi tr ng kinh
doanh,ăh tr ăcác ý t ng kh i nghi p và nghiên c u tri n khai. C n có chính
sách huy đ ngăngu n v năt nhàăđ u t thiên th năvà m oăhi m đ đ uăt vào
các ho tăđ ng kh iănghi p sáng t o.
C năhoànăthi năh ăth ngăanăsinhăxãăh iăb oăđ măchoăm iăng iădânăcóăthu
nh păt iăthi u,ăcóăkh ăn ngăphòngăng a,ăkh căph căvàă gi măthi uăr iăro;ăhoànă
thi năcácăd chăv ăcôngăđ cungăc păcácăd chăv ăxãăh iăc ăb năv ăyăt ,ăgiáoăd c,ă
nhàă ,ăn căs ch,ăthông tinăchoăng iădân.
2. i v i h th ng đƠo t o vƠ d y ngh
Cu căcáchăm ngăcôngănghi păm iăm iăđ tăraăyêuăc uăph iăk tăh păcácăki nă
th căv ăcôngăngh ăthôngătină(IT)ăv iăcácăki năth căv ăcôngăngh ăđi uăhànhă(OT)ă
trong cácăch ngătrìnhăđàoăt oăvàăcácăkhóaăh căngh .ăDoăv y,ăc năt pătrungăvàoă
đàoăt oăngh ăvàăcóănh ngăchínhăsáchăthuăhútăsinhăviênătheoăh căcácăngànhăkhoaă
h c - côngăngh - k ăthu t.ă
Nâng cao ch t l ng ngu n nhân l c thông quaăđ i m i giáoăd căvàănângă
cao ch t l ngăđào t o là khâu then ch t.
làm t t n i dung này c n t p trung
vào m tăs đi m sau:
- C n c c u l i h th ng đào t o đ đ m b o cân đ i gi a các hình
th c đào t oă (nh đào t o đ i h c, cao đ ng, trung c p, đào t o ngh ),ă các
ngành ngh đào t o,ăchú tr ng vào đào t o nh ng ngành ngh mà xã h i, các
doanh nghi păđang có nhuăc u. Giáoăd căngh ănghi păc năt ngăc ngăn ngăl că
c aă h ă th ng,ă m ă r ngă thuă hútă ng iă h c,ă t ngă c ngă đào t oă n ngă l că th că
hành,ăt pătrungăvàoănh ngăk ăn ngăc ăb năc tălõiă(sángăt o,ăphânătíchăphêăphán,ă

trình bày, côngăngh ăthôngătin,ăngo iăng ầ.),ăk ăn ngăk ăthu tăvàăk ăn ngăhànhă
viăxãăh iăđ ălàmăvi cătrongămôiătr ngăcôngăngh ăhi năđ i.
i m i n i dung và ch ng trình đào t o trong đó chú tr ng c p
nh t nh ng ch ng trình đàoăt o v STEM, công ngh thông tin, khoa h căd
li u, an ninh, an toàn thông tin...Vi t Nam là qu c gia có th m nh v l nh v c
khoa h c t nhiên và công ngh thông tin nên đào t o v STEM là m t h ng
đi t t đ chúng ta t năd ng nh ng l i th c a mình.
- Ti p c n và thay đ i quan đi m giáo d c t truy n th ng sang h th ng
giáo d că m và mang tính khai phóng.ă ào t o c n linh ho t, có tính liên
ngành, trú tr ngă trang b cho sinh viên không ch ki n th c mà còn trang b
n ng l c nh n th c, t ăduy và các k n ng c n thi t nh k n ng giao ti p
trong đó có giao ti p b ngăti ng anh, teamwork, gi i quy t v n đ .


- ào t o c n g n v i nhu c u xã h i, t o ra k t n i gi a các c s giáo
d c đào t oăv i các doanh nghi p.
liên k t thành công, tr c h t c n nâng
cao nh n th căc a các tr ng đ i h c và các doanh nghi p đ h th yăđ c ý
ngh a và t m quanătr ng c a quá trình liênăk t, t đó ch đ ng liên k t v i nhau.
Nh có liên k t, sinh viên đ c h c t p môi tr ng mang tính th c ti n cao
h n, các doanh nghi păcóăth b c l rõ nhu c u c a mình đ i v i các s n ph mă
đào t o đ đ t hàng nhà tr ng c ng nh tham gia đóng góp tr c ti p quá
trình đào t o. Có nh v y thì ngu nănhânăl căt ng lai m i phù h p v i nhu
c u c a các doanh nghi p, doanhănghi p không ph i m t nhi u chi phí đ đào
t o l i.
3. i v i Doanh nghi p
C năth căs ăcoiănhânăl călàăngu năv năquanătr ngănh tăvàăđ tăconăng iă ă
v ătríătrungătâmătrongăquáătrìnhăc nhătranh,ăphátătri n.ă ăcóăth ăthíchănghiăđ că
v iă s ăthayă đ iătrongă cu că cáchă m ngă côngănghi pă này,ă doanhănghi pă c năt pă
trung vào đàoăt oăngu nănhânăl c,ăvàăt ngăc ngăh pătácă v iăcácă vi nănghiênă

c u,ătr ngăđ iăh c,ăcácăc ăs ăd yăngh ăđ ănângăcaoătrìnhăđ ăcôngăngh .ă àoăt oă
l iăchoăl căl ngălaoăđ ngăc n đ căcoiălàănhi măv ăth ngăxuyên.
Nhi uăn iădungăm iătrongăqu nălýălaoăđ ngăc năđ căc p nh tănh ăqu nălýă
cácă đ tă pháă k ă n ng,ă qu nă lýă tàiă n ng,ă ngă d ngă cácă hìnhă th că vi că làmă linhă
ho t,ăs ăhóaăcácăngu nătàiăn ng.
4. i v i ng i lao đ ng
M iăng iăc n xácăđ nhărõăn ngăl căs ătr ngăc a mìnhăvàăl aăch năngh ă
nghi păphùăh p.ăNg iă laoăđ ngăc năcóăđ căcácăk ăn ngăphùăh păv iănh ngă
côngăvi căm iăvàăluônăthayăđ i.ăNg iălaoăđ ngăc nălinhăho tăh n,ăchu n b ăchoă
cácătìnhăhu ngăvi călàmă"phiătiêuăchu n".ăTheo FreyăvàăOsborne,ăđ ăchi năth ngă
trongăcu căch yăđuaăv iăquáătrìnhăt ăđ ngăhóaăvà vi tính hóa,ăng iălaoăđ ngăc nă
làmăch ăđ căcácă"k ăn ngăsángăt oăvàăk ăn ngăxãăh i".
Ph ngăchâmă"H căt păsu tăđ i"ăcó ýăngh aăđ căbi tăquanătr ng,ăm iăng iă
laoăđ ngăph iăluônănh năth căv ăyêuăc uănângăcaoăn ngăl căvàăthayăđ iăk ăn ngă
thíchănghiăv iăcôngăngh ăm i,ăđápă ngăyêuăc uăcôngăvi căthôngăquaărènăluy nă
h căt păsu tăđ i.ăChínhăph ăvàăcácădoanhănghi păc năt oăraănhi uăc ăh iăh năđ ă
đ măb oăr ngăng iălaoăđ ngăcóăth iăgian,ăđ ngăl căvàăph ngăti năđ ăh ă tìm
ki măc ăh iăđ căđàoăt oăl i.


K T LU N
Cu c cách m ng công ngh 4.0 và s phát tri n không ng ng c a n n
kinh t tri th c là m t xu th t t y u c a nhân lo i. Bên c nh nh ng c h i
r t l n mà cu c cách m ng 4.0 mang l i thì nó c ng đ t ra không ít nh ng thách
th c cho th tr ng lao đ ng các qu c gia nói chung và Vi t Nam nói riêng.
Thi t ngh , cách t t nh t đ ng phó v i nh ng bi n đ i trong th i đ i m i đó là
m i lao đ ng, m i doanh nghi p, m i c s đào t o và Chính ph Vi t Nam c n
ch đ ng chu n b và n l c h t mình nh m đón nh n nh ng th i c và v t
qua nh ng thách th c.
i m i phân công và s d ng lao đ ng trong b i c nh

cu c cách m ng khoa h c công ngh và phát tri n kinh t tri th c là xu th và yêu
c u h t s c c n thi t. N u không chúng ta có th s đ ng nguy c t t h u nhanh
h n và xa h n bao gi h t.


DANH M C TÀI LI U THAM KH O
[1] C.Mác ậ nghen,ăToàn t p, NXB Chính tr qu c gia, Hà N i, 1995, t p
4, tr.602
[2] C.Mác ậ nghen,ăToànăt p, NXB Chính tr qu c gia, Hà N i, 1995, t p
4, tr.598
[3] C.Mác ậ nghen,ăToànăt p, NXB Chính tr qu c gia, Hà N i, 1995, t p
46, ph n II, tr.368-369
[4] C.Mác ậ nghen, Toàn t p, NXB Chính tr qu c gia, Hà N i, 1995, t p
46, ph n II, tr.372
[5]ăKlausăSchwab:ă“The FourthăIndustrialăRevolution”ă ậ Cu c cách m ng
công nghi p l n th t ,ă2016,ătr.5
[6] Nguy n Th Lan H ng,ăTác đ ng c a cu c cách m ng trong công ngh
thông tin đ n l c l ng s n xu t ậ nhìn t góc đ tri t h c, t p chí Tri t h c, s
9 (184), tháng 9/2006
[7] Website: />

Ti u lu n Nh ng v n đ KTCT đ

ng đ i

V n Công V