So sánh mô hình địa chiến lược kinh tế của Mỹ và Trung Quốc, ý nghĩa

Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

M CL C
M

U ..................................................................................................................... 2

PH N N I DUNG ..................................................................................................... 3
I.

A CHI N L

C KINH T VÀ CÁC MÔ HỊNH

A CHI N L

C

KINH T ............................................................................................................................. 3
1.

a chi n l

c kinh t ............................................................................................ 3

1.1. Khái ni m ............................................................................................................. 3
1.2. Nguyên nhân hình thành đ a chi n l
1.3. Quan đi m và chi n l

c kinh t ............................................... 3

c phát tri n trên c s đ a chi n l

2. Nh ng mô hình đ a chi n l

c kinh t ............. 6

c kinh t ................................................................. 8

2.1. Các quan đi m lý thuy t mang tính c s cho vi c xác đ nh mô hình đ a chi n
l

c kinh t .......................................................................................................................... 8
2.2. Các mô hình đ a chi n l

c kinh t .................................................................... 9

2.2.1. Mô hình đ a chi n l

c kinh t tân đ qu c ch ngh a ................................. 9

2.2.2. Mô hình đ a chi n l

c đ a kinh t tân tr ng th

2.2.3. Mô hình đ a chi n l

c kinh t v

2.2.4. Mô hình đ a chi n l

c kinh t th ch t do .............................................. 14

II. MÔ HỊNH

A CHI N L

t tr

ng ................................. 10

c .................................................. 13

C KINH T C A M VÀ TRUNG QU C.. 16

1. Mô hình đ a chi n l

c kinh t c a M (Indo – Pacific) .................................. 16

2. Mô hình đ a chi n l

c kinh t c a Trung Qu c .............................................. 18

3. So sánh mô hình đ a chi n l
III. VI T NAM TR

c kinh t c a M và Trung Qu c .................... 21

C MÔ HỊNH

A CHI N L

C KINH T C A M

VÀ TRUNG QU C .......................................................................................................... 24
K T LU N ............................................................................................................... 30
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ............................................................... 31

1


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

M
Trong b i c nh th gi i đ
xác mô hình đ a chi n l

U

ng đ i hi n nay, vi c nh n đ nh và phân tích chính

c kinh t , đ c bi t là các mô hình đ a chi n l

c a các qu c gia l n, có t m nh h

c kinh t

ng khu v c và toàn c u, có ý ngh a h t s c

quan tr ng. Bên c nh vi c giúp chúng ta hi u rõ tính quy lu t c a s hình thành,
phát tri n đ a chi n l

c kinh t trong b i c nh phát tri n kinh t th gi i hi n đ i;

vi c nghiên c u, phân tích mô hình đ a chi n l

c kinh t c a các qu c gia còn

giúp chúng ta phân tích đ

c t o c s khoa h c cho ho ch

c các y u t chi n l

đ nh và th c thi trong th c ti n chi n l
là chi n l

c phát tri n kinh t nói chung và đ c bi t

c kinh t đ i ngo i nói riêng.

Trong ph m vi môn h c
mô hình đ a chi n l

a chi n l

c kinh t , h c viên s đi sâu phân tích

c kinh t c a hai qu c gia l n là M và Trung Qu c, v i ch

đ ti u lu n: “So sánh mô hình đ a chi n l
ngh a”. Trong b i c nh cu c chi n th
đo n đ nh đi m, nh h

c kinh t c a M và Trung Qu c. Ý

ng m i M - Trung hi n đang trong giai

ng t i không ch hai n

c trong cu c mà còn t i nhi u

qu c gia khác, trong đó có Vi t Nam; thì vi c tìm hi u v mô hình đ a chi n l
kinh t c a M và Trung Qu c là vô cùng c n thi t.

2

c

Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

PH N N I DUNG
L

I.
A CHI N L
C KINH T
C KINH T
1. a chi n l c kinh t
1.1. Khái ni m

VÀ CÁC MÔ HÌNH

Là khoa h c v các y u t , mô hình chi n l

A CHI N

c qu c gia nh m nâng cao th và

l c c a qu c gia trong khu v c và trên th gi i thông qua các bi n pháp kinh t . Là
chi n l

c, ngh thu t ki m soát và khai thác các ngu n l c đ a kinh t c a m t

qu c gia trong b i c nh kinh t , chính tr qu c t có nhi u thay đ i, t o c s cho
ho ch đinh và th c thi chi n l
qu c gia và t ng c
a chi n l

c hay chính sách đ i ngo i nh m đ m b o l i ích

ng th và l c c a qu c gia trên tr
c kinh t đ nh h

ng qu c t .

ng và ph m vi c a m t qu c gia v dài h n

nh m giành l i th c nh tranh cho qu c gia thông qua vi c đ nh d ng các ngu n l c
đ a chính tr , đ a kinh t trong môi tr
đ tđ

ng thay đ i nh m đ m b o l i ích qu c gia,

c các m c tiêu v kinh t - chính tr và phù h p v i xu th phát tri n c a th

gi i. Là khoa h c v chi n l

c phát tri n qu c gia nh m giành đ

trong khu v c ho c trên th gi i ch y u b ng các ph
a chi n l

c kinh t đ

c quy n l c

ng pháp kinh t .

c xem là đ a chính tr hi n đ i, quy t đ nh s h i

nh p kinh t th gi i c a các qu c gia và t o ra các đi u ki n c nh tranh khu v c
cho kinh doanh d

i tác đ ng c a toàn c u hóa và khu v c hóa.

1.2. Nguyên nhân hình thành đ a chi n l
Nhà nghiên c u ng
nay hình thành xu h
M t là, t ng c
thông, t ng c

i Pháp F. Moreau Defarge cho r ng trong th gi i ngày

ng t

trong ho ch đ nh chi n l

c kinh t

ng tác c a ba y u t c n đ

c nghiên c u và tính đ n

c:

ng s ph thu c l n nhau, k t n i m ng. S phát tri n vi n

ng dòng ch y c a các y u t nh lu ng thông tin, d ch chuy n các

ngu n v n... đã đánh d u s "k t thúc c a đ a lý". Không gian và th i gian đã
ng ng đóng vai trò quy t đ nh. Trên th c t , m t ngành đ a lý m i xu t hi n; c c
3


Ti u lu n

a chi n l

k di đ ng, nó đ

c kinh t

V n Công V

c quy t đ nh b i các dòng ch y kinh t , s n i đ a hóa và s

phân b l i c a các l nh v c ho t đ ng t o ra và tiêu dùng s giàu có.
Hai là, s s p đ c a "B c màn s t", th t b i c a ch ngh a xã h i hi n th c.
Trong h u h t th k XX, nh ng xung đ t l n v ý th c h chính tr đã t o ra quan
ni m r ng các y u t chính tr chi n l
nhân, ph

ng v trang, kho v khí h t

ng ti n giao hàng là tiêu chí quan tr ng hàng đ u đ đánh giá s c m nh

qu c gia. Ngày nay, xung đ t v t t
nhau,

c nh l c l

ng v n đang di n ra d

nh ng n i khác nhau, nh ng ch trong nh ng tr

có s tham gia c a các n

c l n ho c kh i các n

i các hình th c khác

ng h p ngo i l thì m i

c.

Ba là, s xu t hi n c a nh ng ch th tham gia m i trong quan h kinh t th
gi i: ngoài các qu c gia có ch quy n đã có thêm nh ng ch th tham gia m i
trong các s ki n c a đ i s ng qu c t : các cá nhân, các phong trào chính tr và xã
h i, các t ch c phi chính ph , nhà th ... K t thúc th k hai m

i đã xu t hi n m t

s xu h

c; t m quan tr ng

ng m i: vi c m c a biên gi i, gi m ki m soát nhà n

qu c t c a công ty l n và các l nh v c l n c a n n kinh t t ng nhanh (t ngành
công nghi p ô tô đ n các ngân hàng, t vi n thông đ n v n t i hàng không); s
kh ng đ nh c a các hành đ ng t p th và th m chí là cá nhân trên th tr

ng, đ c

bi t là các ho t đ ng tài chính (huy n tho i v các nhà đ u c toàn n ng).
Theo quan ni m c a E.G.Kochetov, ông ch ra 4 đi m nh n c t lõi c a tình
hình đ a kinh t hi n đ i c n đ

c nghiên c u b i đ a chi n l

c kinh t :

M t là, ranh gi i gi a các ho t đ ng, chính sách đ i n i và đ i ngo i c a nhà
n

c đang m d n trong quá trình toàn c u hóa
Hai là, s phát tri n tích c c c a các quá trình kinh t hóa chính tr
Ba là, s ho t đ ng n ng đ ng c a h th ng kinh t th gi i có tác đ ng đ n

s hình thành th ch kinh t chung v i t cách là t ng h p các th ch ho t đ ng
c a các n n kinh t qu c gia

4


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

B n là, s xác l p các mô hình kinh t đ i ngo i có nh h

ng đ n s hình

thành h th ng ch nh th các quan h kinh t th gi i
Quan tr ng nh t là quá trình kinh t hóa chính tr v i t cách là t ng th
nh ng thay đ i c a chi n l
-

tđ

c c a qu c gia xu t phát t các yêu c u:

c m c tiêu, gi i quy t các nhi m v chính tr b ng bi n pháp kinh t

- S chuy n h
chính tr , t t

ng c a các u tiên phát tri n chi n l

c t các bi n pháp

ng, v trang và các bi n pháp khác sang các bi n pháp kinh t

- V trí u tiên c a các l i ích đ a kinh t chi n l
chính tr chi n l

c

môi tr

c so v i các l i ích đ a

ng bên ngoài qu c gia

- Kinh t hóa t duy c a đ i ng ngo i giao
Theo D.N.Baur shnikov: S xu t hi n các đi u ki n đ quy n l c đ a tài
chính, đ a kinh t bu c th gi i ph i theo các quy t c c a chúng, trong khi đ a chính
tr thì bi n minh, còn y u t quân s thì b o v , ngo i giao thì đ

c nâng t m lên

trình đ thi t k k thu t cho s phân chia hi n th c kinh t th gi i.
a chi n l

c kinh t xu t phát t quá trình toàn c u hóa v i nh ng thay đ i

l n trong không gian kinh t và chính tr c a th gi i g n v i quá trình t ng c

và đ y m nh phân công lao đ ng qu c t gi a các n

ng

c, các TNCs, ho t đ ng kinh

t qu c gia bên ngoài lãnh th qu c gia và s m d n ranh gi i các l nh v c ho t
đ ng đ i n i và đ i ngo i c a nhà n
tr

ng không t

ng thích tr c ti p v i lãnh th c a b t k m t qu c gia c th nào.

H th ng “th tr
m t th tr

c. K t qu là không gian kinh t và th

ng – nhà n

c” đã nh

ng ch cho h th ng “nhà n

c–

ng”: thông l qu c t chi m u th so v i thông l qu c gia nh ng

không ph i là s thay đ i biên gi i c a các qu c gia có ch quy n, mà đó đ n gi n

là – đ a chi n l

c kinh t đang ho t đ ng trên c các biên gi i qu c gia và bên

ngoài lu t l c a t ng qu c gia.
Ví d nh các TNCs vì l i nhu n có th chuy n ho t đ ng kinh doanh t n
này sang n

c khác, t i n i có đi u ki n kinh doanh thu n l i nh các đi u ki n v
5

c


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

thu , giá c s c lao đ ng. Do đó nhà n
dân c khi thu hút đ

c có th đ m b o vi c làm, thu nh p cho

c các dòng ch y v n, công ngh toàn c u mà các qu c gia

đ u đang c nh tranh quy t li t đ giành d t.

M c tiêu c b n c a ngo i giao kinh t ph i là ho ch đ nh các chi n l

c và

sách l

c đ a kinh t c a qu c gia đ nâng cao kh n ng c nh tranh c a qu c gia

trên tr

ng qu c t .

T đó, đ a chi n l

c kinh t v i t cách là khoa h c m i c n đ

c đ t vào v

trí trung tâm, c n làm sáng t nh ng dòng ch y ngu n l c khác nhau (tài nguyên
thiên nhiên, lao đ ng, tài chính) c ng nh ho t đ ng c a nhà n
$ t, qu n lý chúng. Nguyên nhân hình thành đ a chi n l
T ng c

c đ i v i s đi u

c kinh t .

ng h p tác đ a kinh t là c s gia t ng s c n thi t ph i t duy l i

vai trò m i c a qu c gia và các khu v c v i t cách là ch th kinh doanh toàn c u,

t đó đòi h i ph i hi n đ i hóa c ch đi u ti t lãnh th c p đ qu c gia và khu v c,
chuy n tr ng tâm ch c n ng đi u ti t t th ng kê – ki m soát sang ki n t o đi u
ki n kinh doanh phù h p v i l i ích qu c gia và l i ích kinh doanh nh m nâng cao
s c c nh tranh kinh t c a qu c gia trên th tr
a chi n l

ng th gi i.

c kinh t ph i nghiên c u c s khoa h c cho hành đ ng c a

qu c gia trong đi u ki n c nh tranh đ a kinh t , phân tích nh ng đ c thù c a chi n
l

c, sách l

c c a qu c gia trên th tr

1.3. Quan đi m và chi n l

ng toàn c u.

c phát tri n trên c s đ a chi n l

T ng qu c gia ph i quan tâm đ n t
l

c cho t

c kinh t

ng lai c a mình, ph i có t duy chi n

ng lai, xây d ng quan đi m và chi n l

đ t ra cho qu c gia nh ng nhi m v đ a chi n l

c phát tri n c a mình. i u đó

c kinh t bao g m:

- H i nh p vào h th ng kinh t toàn c u xu t phát không nh ng t nh ng l i
ích tr

c m t mà ph i xu t phát c t nh ng l i ích trong t

kinh t th gi i phát tri n n ng đ ng

6

ng lai b i l h th ng


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

- T o l p có ch đích nh ng tình th đ a kinh t thu n l i v i s s d ng m
r ng nh ng bi n pháp, công c có t m tác đ ng chi n l

c

- Hình thành nh ng k n ng đi u ti t hình th c c a các liên k t qu c t , n ng
đ ng chuy n d ch chúng t tr ng thái này sang tr ng thái khác, t o l p nh ng liên
k t m i, s d ng nh ng hình th c giao ti p kinh t qu c t khác nhau
- Trang b nh ng công ngh th c hi n canh tranh, nh ng bi n pháp, gi i pháp
chi n l

c

Cung c p ph

ng pháp lu n cho vi c xây d ng t ng th các bi n pháp gi i

quy t các v n đ đ a kinh t chi n l

c trong th c ti n. Trong s các bi n pháp

chi n thu t có các bi n pháp m r ng không gian c a các quy t đ nh v
ph m vi nh ng kinh nghi m truy n th ng đã bi t: ng
tiên thi t k đ

i th ng cu c là ng

t kh i
iđ u

c không gian kinh t m i và bi t cách t o ra cho không gian đó h

th ng các ch th ho t đ ng. Theo ý ngh a này thì ngu n l c đang thi u h t chính
là đ a chi n l

c kinh t v i t cách là ngu n l c phát tri n.

Trong đó ph n l n các k ho ch đ a kinh t đ

c xây d ng trên c s n ng l c

thích ng, khi mà các hình thái ho t đ ng c n đ

c t o ra cho hi n th c kinh t ,

chính tr , v n hóa v n ch a xu t hi n, song ch c ch n s xu t hi n trong t
Ví d nh , trong nh ng n m 1970 M đã b t đ u coi tr

ng lai.

ng tài chính chính pháp lý

là không gian n ng l c thích nghi còn đi u ti t th ch là hình thái đi u ti t n n
kinh t m i toàn c u hóa. i u đó d n t i d ch chuy n s n xu t công nghi p t i các
n

c đang phát tri n và xây d ng các trung tâm kinh t h u công nghi p

M mà

m t trong nh ng s n ph m c a quá trình này là nh ng quy t c trò ch i qu c t .
Trong t o l p các ph

ng tiên chi n thu t v n đ h i nh p n n kinh t qu c

gia vào kinh t th gi i là quan tr ng. Do đó c n th c hi n c i cách c n b n trong
hình th c t ch c, qu n lý các quan h kinh t đ i ngo i. C s c a c i cách là h
th ng nh ng đ nh h

ng h i nh p bao g m: nh ng đ nh h

nh ng đ nh h

ng pháp lu n và nh ng đ nh h

ng ph

7

ng lý lu n chung,

ng kinh t t ch c.


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

Phát tri n cân b ng và đ m b o n đ nh liên t c tính cân đ i c a n n kinh t là
nhi m v ch y u c a b

c chuy n quá đ trong quá trình thích nghi n n kinh t

v i s phát tri n kinh t th gi i và là m c tiêu th c hi n th ng l i chi n l

c phát

tri n kinh t đ i ngo i. Công tác chu n b đó là r t quan tr ng trong các ngành ch
l c v i t cách là nh ng l c l

ng đ t phá v kinh t , đ t trình đ phát tri n m i v

ch t nh các l nh v c công ngh thông tin, công ngh sinh h c, công ngh v t li u
m i, n ng l

ng m i…

M c dù qu c t hóa đòi h i ph i phá v nh ng k t c u kinh t c , song đó
không ph i là quá trình t phát mà ph i đ

c đi u ti t có ch đích.

i u ti t quá

u tiên c a qu c

trình qu c t hóa là ph i l a ch n đúng: T ng khoa h c công ngh

t hóa; M c đ và t c đ tác đ ng c a qu c t hóa; Các c c u đi u ti t và các
hình th c kinh t t ch c t

ng ng.

S phân tích nh ng đ nh h

ng u tiên c a h i nh p qu c t có t m quan

tr ng đ c bi t đ i v i xác đ nh các vai trò th c s và ti m n ng c a đ t n

c trong

n n kinh t th gi i, phù h p v i các ti m n ng v kinh t , khoa h c công ngh và
nhân l c. Trong l nh v c kinh t đ i ngo i ch nên t p trung vào khu v c phù h p
v i nh ng l i th c a mình.
2. Nh ng mô hình đ a chi n l c kinh t
2.1. Các quan đi m lý thuy t mang tính c s cho vi c xác đ nh mô hình đ a
chi n l c kinh t
Quan đi m c a Mearsheimer: c n c vào s khác bi t v hành vi c a các
c

ng qu c trong khu v c.
Quan đi m c a Luttwak, Szabo, Zarate v s suy gi m t

ng đ i c a các l i

ích quân s và s n i lên c a các l i ích kinh t trong quan h gi a các qu c gia

Quan đi m c a Baracuhy, Các Hsiung, Khandekar, Tssygankov v trách
nhi m đ a kinh t chi n l

c trong chính sách đ i ngo i c a các c

v c.

8

ng qu c khu


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

Quan đi m v ph
là y u t đ a chi n l

V n Công V

ng th c và m c tiêu s d ng quy n l c kinh t v i t cách

c c a qu c gia:
ng th c s d ng quy n l c kinh t : c

ng qu c khu v c có

u th kinh t v ngu n l c có th : ho c là s n sàng đ n ph

ng và tác đ ng tiêu

+ C n c vào ph
c c đ i v i các c
th tr

ng qu c láng gi ng ph thu c, đe d a ch m d t quy n ti p c n

ng, h n ch cung c p hàng hóa ho c vi n tr n

c ngoài, áp đ t các quy t c

c a trò ch i; ho c có th th c hi n các bi n pháp u đãi tích c c thúc đ y quá trình
th ch hóa khu v c cùng cam k t th c hi n các chu n m c và quy t c chung c a
nh ng c c u qu n lý khu v c đ đ t đ
m t c c u chi n l

c các m c tiêu t p th cho c khu v c v i

c chung

+ C n c vào m c tiêu s d ng quy n l c kinh t : s c m nh c a c
khu v c kinh t đ

c s d ng nh m t ph

ng ti n đ đ t đ

ng qu c

c các m c đích đ a

chính tr r ng l n; ho c ch nh m m c tiêu kinh t nh gia t ng s giàu có, ph n
vinh và gi m thi u các r i ro kinh t .
2.2. Các mô hình đ a chi n l
2.2.1. Mô hình đ a chi n l
Ch y u đ
đ đ tđ

c kinh t

c kinh t tân đ qu c ch ngh a

c tri n khai b i các c

ng qu c khu v c không ch nh m t cách

c các m c tiêu kinh t mà còn t o ra m t đ ch "không chính th c"

trong khu v c.
Không gi ng nh các chi n l

c đ a chính tr truy n th ng, nó không ch quan

tâm đ n vi c m r ng quy n ki m soát lãnh th mà còn th c hi n các hình th c
ki m soát kinh t khác nhau và hình thành c c u kinh t khu v c theo h
qu c gia y u h n ph thu c vào c
Các ph

ng ti n đ

ng các

ng qu c đó.

c s d ng là các ph

ng ti n kinh t , nh ng m c tiêu đ a

chính tr là t o ra các m i quan h tân đ qu c v i các n

c láng gi ng y u h n, và

do đó, h n ch đáng k ch quy n c a h liên quan đ n quy n l i c a c
khu v c.
9

ng qu c


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

Quy n l c kinh t s d ng các bi n pháp tr ng ph t, ch ng h n nh l nh c m
v n th

ng m i và phong t a tài chính, đ

c thi t k đ gây ra n i đau v kinh t

th c s và bu c các qu c gia y u ph i ch p nh n các đ xu t c a c

ng qu c khu

v c. S ép bu c kinh t liên quan đ n vi c t o ra m t m i đe d a có đi u ki n v
vi c s d ng các bi n pháp tr ng ph t nh v y, thay đ i cách tính toán v i các
qu c gia y u h n và bu c h ph i tuân th .
Vi c đánh thu kinh t x y ra khi s b t đ i x ng đ l n đ m c v th c a
m t qu c gia y u h n là v trí c a m t ch h u mà các nhà ch c trách khu v c
không c n s d ng v l c ho c ép bu c đ bu c nhà n
H il đ
c ng

c coi nh kho n ti n th

các n

ng tr tr

c y u h n ph i đ ng ý.

c cho c các t ch c t nhân và công

c láng gi ng đ bu c h ch p nh n và nh h

2.2.2. Mô hình đ a chi n l
Các chi n l

c đ a kinh t tân tr ng th

c đ a kinh t tân tr ng th

ng th

ng đ n các ph thu c.
ng

ng không đ

c s d ng cho

vi c th c hi n m t s d án đ a chính tr tr c ti p, nh ng đ đ t đ

c các m c tiêu

v quy n l c kinh t . Chúng bi u th m t khái ni m kinh t theo đ nh h

ng c a

ch ngh a th c d ng trong chính sách đ i ngo i, theo quan đi m n n kinh t chính
tr toàn c u v c nh tranh t con s không đ ki m soát th tr

ng, công ngh và tài

nguyên.
Các c
th

ng qu c đ a kinh t tân tr ng th

ng v th c ch t là "các qu c gia

ng m i" (Rosecrance, 1986), xác đ nh l i ích qu c gia c a h ch y u v m t

kinh t , áp d ng ch ngh a đa ph

ng ch n l c v i m t cái nhìn g n g i v các v n

đ an ninh kinh t qu c gia.
Do đó, vi c t i đa hóa s c m nh kinh t t o ra c s cho các chi n l
kinh t tân tr ng th

cđa

ng.

Không gi ng nh chi n l
chính tr thông qua các ph

c tân đ qu c mà cu i cùng tìm ki m s th ng tr

ng ti n kinh t , chi n l

10

c tân tr ng th

ng t b các


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

cam k t chính tr t n kém ho c vai trò chính tr khu v c tích c c đ có th chú ý t i
đa đ n phát tri n kinh t qu c gia.
Khi th o lu n v chi n l

c c a Nh t B n đ t i đa hóa quy n l c kinh t ,

Huntington (1993) đã xác đ nh n m thành ph n chính c a chi n l
(1) u tiên l i ích c a ng

i s n xu t so v i l i ích c a ng

c này:
i tiêu dùng;

(2) t p trung vào các ngành công nghi p thúc đ y phát tri n n ng l c s n xu t

tr

c h t ph c v th tr

ng trong n

c, và sau đó cho th tr

bi t chú ý đ n "các ngành công nghi p chi n l

ng xu t kh u, đ c

c công ngh cao, có giá tr gia t ng

cao";
(3) m r ng th ph n c a th tr
đ tn
đ

ng- t ng t tr ng th tr

ng doanh nghi p c a

c b ng cách s d ng l i nhu n, đó là m t chi n l

c có ch đích đ đ t

c "l i nhu n t

ng đ i t cách ti p c n th tr

ng, ch không ph i l i nhu n

tuy t đ i t cách ti p c n l i nhu n";
(4) h n ch nh p kh u hàng hóa và đ u t tr c ti p n
(5) d tr ngo i h i d tr
m i n đ nh và can thi p nhà n

n đ nh v i tích l y d
c trên th tr

c ngoài;
ng b ng cán cân th

ng ngo i h i

Các nhà khoa h c đã xác đ nh nh ng thành ph n t
l

ng

ng t này trong chi n

c t i đa hóa s c m nh kinh t c a Trung Qu c (ví d , Grosse 2014).
T t c đi u này d n đ n m t cách ti p c n đ i đ u v i quan h qu c t . B ng

cách tích l y tài s n, nhà n
c ađ tn

c tìm cách c i thi n v trí t

ng đ i c a n n kinh t

c trong h th ng phân c p qu c t nh m t ng c

qu c gia và s c m nh đàm phán trong đ u tr

ng qu c t và khu v c.

Gi ng nh Nh t B n và Trung Qu c, Brazil c ng là tr
l

c đ a kinh t tân tr ng th

kinh t và c i thi n v trí t

ng quy n t ch c a

ng h p c a chi n

ng. Mong mu n đ m b o quy n t ch phát tri n

ng đ i c a Brazil trong n n kinh t toàn c u là nh ng

y u t chính c a chính sách đ i ngo i c a mình, ngay t th i k Chi n tranh L nh
(HURRELL 2013, Soares de Lima và Hirst, 2006).
11


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

Theo Burges (2012), Brazil nên s d ng chi n l

c ch y u là "chi n l

c

phân ph i" nh m t nhà đàm phán trong các di n đàn khu v c và toàn c u, ông đã
đ i l p chi n l

c này v i "chi n l

c h i nh p"; ngh a là xem xét đàm phán qu c

t ch y u nh m t trò ch i v i t ng b ng không.
Nh v y, đàm phán ch y u h
l i ích riêng t

ng t i t i đa hóa th ph n c a chi c bánh vì

ng đ i c a Brazil. Burgess (2012, 2013) c ng gi i thích r ng, m c

dù cam k t theo đu i ch ngh a đa ph

ng, nh ng Brazil, trên th c t , đó là m t

cam k t khiêm t n và có ch n l c. Brazil không mu n b trói bu c vào các t ch c
khu v c và c n th n tránh tr thành th qu cho nh ng hàng hóa công c ng t p th
trong khu v c.
Theo Gomes Saraiva (2010), Brazil coi "h i nh p nh là m t cách đ ti p c n
th tr

ng n

c ngoài, t ng c

ng v th c a n

c này trong các cu c đàm phán v

các v n đ kinh t qu c t và d báo c a ngành công nghi p Brazil trong khu v c".
Theo nhi u nhà quan sát, Brazil quá quan tâm và quá t p trung vào nh ng l i
ích kinh t t
Brazil đ

ng đ i đ có th gánh trách nhi m c a ng

c coi là qu c gia t hài lòng v đ a kinh t , là n

i đ u đàn trong khu v c.
c mu n phát huy t i đa

s c m nh kinh t c a mình, nh ng không tìm ki m s th ng tr chính tr trong khu
v c.

N m thành ph n c a chi n l

c tân tr ng th

Huntington (1993), c ng có m t trong chi n l

ng đ

c kinh t đ i ngo i c a Brazil chính

ph hi n nay đang th c thi. T t c nh ng d u hi u này đ u đ
chi n l

c xác đ nh b i
c th hi n trong

c "các nhà vô đ ch qu c gia", v i m c đích là đ c i thi n kh n ng c nh

tranh qu c t và qu c t hóa các công ty Brazil. Theo gi i thích c a Abu El-Haj
(2007), Brazil đang phát tri n m t cách ti p c n tân tân tr ng th

ng đ phát tri n,

trong đó có "nh ng h n ch phi th ch đ i v i nh p kh u b ng cách s d ng t giá
h i đoái, đi u ti t các dòng tài chính và thúc đ y ho t đ ng xu t kh u".

12


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

V nh p kh u thì Brazil là m t trong nh ng n
(Canuto et al., 2015).

c khép kín nh t trên th gi i

ng th i, Chính ph đã đ u t vào vi c qu c t hóa các t p

đoàn Brazil, s d ng các kho n tr c p thông qua Ngân hàng phát tri n Nhà n

c

Brazil (BNDES) v i ch đích gia t ng th ph n (xem. Flynn là 2007).
Brazil có cán cân th

ng m i d

ng v i t t c các n

M , ngo i tr Bolivia, và tình hình đó đã nh h
bi t khi Brazil đ n ph

c thu c khu v c Nam

ng l n đ n th tr

ng ti n t , đ c

ng quy t đ nh phá giá đ ng n i t vào n m 1999, là " chính

sách “làm nghèo hàng xóm" đ i v i các n

c thành viên khác c a kh i Mercosur

(xem. Krapohl et al., 2014).
Khi th o lu n v chi n l

ng

c tân tr ng th

Brazil Kröger (2012) cho r ng

m c tiêu chính là đ giành chi n th ng trong an ninh qu c t và quy n l c b ng
cách t i đa hóa d tr ngo i h i.
2.2.3. Mô hình đ a chi n l
Các chi n l
ph

c kinh t v

c đ a kinh t v

t tr

t tr

c

c thì s d ng quy n l c kinh t nh m t

ng ti n h tr lãnh đ o khu v c mà không c n ph i ép bu c. Không gi ng nh

các chi n l

c tân đ qu c, các chi n l

t ki m ch cao h n c a c

cd nđ uđ

c đ c tr ng b i m t m c đ

ng qu c khu v c và các hình th c tác đ ng "nh h n"

thông qua các c ch t ch c h p tác. Chi n l

c này có th th c hi n thông qua

cung c p hàng hóa t i các qu c gia láng gi ng ho c hàng hóa công c ng khu v c,
nh đó các n

c khác trong khu v c có th "t do đi l i" và t n h

ng nh ng l i

ích mà không ph i chia s chi phí (Gilpin 1987, Kindleberger, 1986). Do đó, chi n
l

c đ a kinh t d n đ u đ

c k t n i v i c

ng qu c khu v c v i s chi tiêu

không cân x ng vào hàng hóa công c ng (Prys 2010).
Các bi n pháp đ c ng c th tr
ch t và ph n th
thu n l i th

ng, bao g m c vi c cung c p các l i ích v t

ng s vâng ph c đ i v i c

ng qu c khu v c, ch ng h n nh t o

ng m i, vi n tr kinh t và ti p c n th tr

công c c a các chi n l

c d n đ u.
13

ng các n

c d n đ u, là b


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

Liên minh châu Âu (EU) đang ho t đ ng v i chi n l
khu v c. EU không s d ng các bi n pháp c

c đ a kinh t d n đ u

ng ch , mà s d ng s th ng tr kinh

t c a mình đ duy trì quy n bá ch đ i v i ngo i vi c a nó. M t đ ng l c quan
tr ng là đ m b o an ninh cho l c đ a.
D a trên s c m nh kinh t to l n c a mình, EU đang c g ng xu t kh u chính
sách c a mình sang các n

c láng gi ng - ho c theo hình th c m r ng d n, ho c

thông qua các chính sách và các ch
các n

ng trình đ

c thi t k đ cu i cùng lôi kéo

c láng gi ng vào qu đ o Le Gloannec gi i thích r ng "s không đ i x ng

gi a Liên minh châu Âu và các qu c gia ng c viên cho phép EU thi t l p các
đi u ki n đ c quy n.
Làm cho qu c gia ng c viên b phân bi t đ i x và bu c ph i ph n đ u đ
vào; s th ng tr kinh t và s c m nh c a s b t đ i x ng đ
châu Âu s d ng đ thúc đ y các n

c các nhà lãnh đ o

c khác tham gia EU "(2011).

Trong khi m i quan h c a EU v i ngo i vi c a nó là c c k không đ i x ng,
và các n n kinh t láng gi ng ph thu c vào th tr

ng n i đ a c a Liên minh - vì

v y mà Joffe (2007) nói v h th ng m t "trung tâm và nói chuy n", trong đó h t
nhân chi m u th đ i v i ngo i vi.
qua đó các n

ây là k t qu c a m t quá trình h i nh p mà

c láng gi ng có th tham gia vào vi c xác đ nh l i h t nhân c a h

th ng và tr thành m t ph n c a nó
ng th i nó mang l i cho các nhà lãnh đ o c a các n

c láng gi ng c h i đi

l i t do đ n s h tr c a EU, ví d , cho phép, chính ph Belarus s d ng tài
chính c a EU mà không c n đi u ch nh chính sách (Lê Gloannec 2011). Do đó, nó
là m t chi n l

c đ a kinh t hoàn toàn khác so v i chi n l

c tân đ qu c, v n có

ít kh n ng h n đ th c hi n quy n bá ch khi d a vào s lôi kéo và ít c i m .
2.2.4. Mô hình đ a chi n l
Các chi n l

c kinh t th ch t do

c đ a kinh t th ch t do không đ

c s d ng đ đ t đ

m c tiêu đ a chính tr r ng l n, mà ch y u là đ đ t đ
14

c các

c các m c tiêu kinh t .


Ti u lu n

a chi n l

Nh ng chi n l
t

c kinh t

V n Công V

c này th hi n đ nh h

ng v kinh t b ng khái ni m ch ngh a lý

ng trong chính sách đ i ngo i
Khác v i ch ngh a th c d ng tân tr ng th

t do d a trên ni m tin r ng s t ng c
là m t đ
v

ng h

ng, chi n l

c đ a kinh t th ch

ng ph thu c l n nhau và h i nh p kinh t

ng quan tr ng nh t đ i v i t t c các c p đ v an ninh và th nh

ng.
Quy n l c t do đ a kinh t th ch v th c ch t, là "quy n l c dân s ", cùng

đ ng ý v i s c n thi t ph i h p tác v i nh ng ng

i khác trong vi c đ t đ

c các

m c tiêu qu c gia, nh ng ch a s n sàng ch p nh n gánh n ng và trách nhi m đ tr
thành "m t c

ng qu c trong khu v c." L i ích qu c gia c a chi n l

c này đ

xác đ nh ch y u b i các đi u ki n kinh t , nh vào n l c chung v s
kinh t và t ng tr

ng trong các đi u kho n đa ph

c là m t tr

ng h p c a m t chi n l

Sau Chi n tranh th gi i th hai, Tây
quy n bá ch

châu Âu. C u Th t

kinh t , nh ng là m t ng

c

n đ nh

ng t do.

c đ a kinh t t do nh v y.
c t ch i t t c các tuyên b tìm ki m

ng Helmut Schmidt g i đó là ng

i kh ng l

i lùn chính tr (xem Szabo 2015, trang 6-7).

c t ch i s d ng s c m nh kinh t đang phát tri n c a mình nh là m t
ph

ng ti n đ phát tri n n n t ng quy n l c đ a chính tr r ng l n h n c a mình,

tránh s lãnh đ o chính tr và quân s , đ y nhanh quá trình nói v "tránh lãnh đ o
ph c t p" (xem Miskimmon 2007).
Rõ ràng, cách ti p c n c a

c đã xem quy n l c kinh t nh là m t m c tiêu

trong chính nó, và không ph i là m t ph

r ng l n h n.

i v i b n s c Tây

ng ti n cho các m c đích đ a chính tr

c, phép màu kinh t là m t huy n tho i c

b n. Theo Mueller (2005), nó là bi u hi n hi n đ i c a đ o đ c Tin Lành, coi thành
công kinh t nh m t d u hi u c a s c u r i. Liên quan đ n k t c u chi n l
c, cách ti p c n chính sách đ i ngo i bi u hi n nh là s
đ i v i "ch ngh a đa ph

c

ng h có tính ph n x

ng nâng cao” (Anderson 1999). M c dù m t s nhà
15


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

quan sát tin r ng các hành đ ng

m nh khuôn kh chi n l
chuy n h

ng chi n l

cu i n m 1990,

c trong cu c kh ng ho ng châu Âu nh n

c thay đ i h

ng t i s c c nh tranh cao h n thông qua

c t t do th ch sang tân tr ng th

ng, thì ít nh t cho đ n

c v n cam k t chính sách t h c ch m ch và h i nh p vào các

t ch c châu Âu (Anderson 1999, Kudnani 2011, Mayer 2010, Szabo 2015). Cho
đ n g n đây, theo Miscimmon (2007), "
h

c hi m khi c g ng đ n ph

ng đ n quá trình h i nh p châu Âu".

II. MÔ HÌNH
A CHI N L
C KINH T C A M

QU C
1. Mô hình đ a chi n l c kinh t c a M (Indo – Pacific)
Tri t lý ti p c n xây d ng đ a chi n l
m t h th ng đ ng minh chi n l
c

ng nh

VÀ TRUNG

c kinh t qu c gia: M mu n xây d ng

c v i m c đích đ c ng c và duy trì v th siêu

ng th gi i c a mình.
Nh ng lý do vì sao M l i ch n

hi n đ a chi n l

n

D

ng và Thái Bình D

ng đ th c

c kinh t c a mình?

Nguyên nhân n m

vi c tuy t đ

ng bi n

n

D

ng đóng vai trò quan

tr ng cho dòng ch y d u m , khí đ t, và hóa hóa trên th gi i.

ây c ng là n i có

hai eo bi n quan tr ng nh t v i tuy n v n chuy n d u m t Trung
Australia và

ông Á. Trung bình m i ngày có 17 tri u thùng d u m đ

ông t i
cv n

chuy n qua eo bi n Hormuz và 15,2 tri u thùng qua eo bi n Mallacca. Trong khi
đó, n ng l c hàng h i c a các n
toàn có l i th khi ch n con đ

c trong khu v c v n còn h n ch , do đó M hoàn
ng này.

N i dung c b n c a chi n l
- Tr

D

c h t là ph m vi đ a lý. Theo chi n l

M , khu v c
Tây n

ng n

n

D

ng – Thái Bình D

cM ”

- T do và r ng m :

16

ng – Thái Bình D

ng r ng m

c an ninh qu c gia n m 2017 c a

ng b t đ u t “b Tây

n

t ib


Ti u lu n

a chi n l

+ “T do” đ

c kinh t

c th hi n trên 2 c p đ :

ng ép, áp đ t và

b c

V n Công V

c p đ qu c t , các qu c gia không

c p đ qu c gia, các cá nhân không b đàn áp và h

ng

m t n n qu n tr t t.

+ “R ng m ” trong chi n l

c này có ngh a là các tuy n đ

không b ki m soát hay b ng n ch n b i b t c c
th

ng m i t do, công b ng đ

ng hàng h i

ng qu c nào và h th ng

c duy trì.

Bi n pháp th c hi n c a M :
Th nh t, M s m r ng s quan tâm đ i v i không gian bi n, duy trì các
không gian chung trên bi n
Th hai, M s chú tr ng t ng c
l cl

ng quân s các n

ng n ng l c, kh n ng tác chi n chung gi a

c thông qua vi c tài tr và bán các trang thi t b qu c

phòng tiên ti n.
Th ba, M s t ng c

ng tôn pháp lu t, thúc đ y pháp quy n, xã h i

ng th

dân s và qu n tr minh b ch.
Th t , trên khía c nh kinh t , M s thúc đ y phát tri n khu v c kinh t t
ng vào các ho t đ ng th

nhân, d n d t h

ng m i, đ u t , k c phát tri n k t c u

h t ng.
Nh ng bi u hi n th c t :
V an ninh, đ duy trì an ninh, n đ nh
Tr ng t ng c

Châu Á – Thái Bình D

ng, Nhà

ng c ng c các liên minh quân s truy n th ng v i Nh t B n, Hàn

Qu c, Ôxtrâylia, Philíppin và Thái Lan; coi liên minh v i Nh t B n là “hòn đá
t ng” và t ng c

ng m r ng quan h quân s , an ninh v i các n

ninh khu v c, đ gây nh h
M

l

khu v c.

s chi n l
các n

ng và t o thành “các chân r t” ph c v chi n l

ng th i, t ng c

ng quân đ i đ n trú

c, các c c u an

phía tr

cc a

ng s c m nh quân s , hi n đ i hóa các l c

c, các c n c quân s , hình thành th b trí quân

c, nh m kh ng ch , ki m soát toàn b khu v c, ng n ch n không đ

c thách th c đ n vai trò lãnh đ o c a M .
17


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

V kinh t , th i gian qua, kim ng ch buôn bán hai chi u, đ u t c a M vào
khu v c t ng nhanh và cao h n nhi u so v i các khu v c khác. Hi n nay, M đang
ng: M t là, ti p t c t ng c

t p trung vào hai h
các n

c, nh t là các n

cđ

c coi là th tr

ng quan h h p tác kinh t v i

ng l n, nh Nh t B n, Trung Qu c,

ASEAN... Hai là, phát huy vai trò ch đ o trong các t ch c khu v c, nh Di n
đàn h p tác kinh t Châu Á – Thái Bình D
tr

ng, t do hoá th

c ng t ng c

ng (APEC), đ thúc đ y m c a th

ng m i, đ u t và chi ph i kinh t khu v c. Bên c nh đó, M

ng chính sách ng n ch n, nh l p hàng rào thu quan, áp d ng lu t s

h u trí tu , các ch tài tài chính… đ b o v th tr
n

ng trong n

c và ki m ch

c khác v kinh t .
V đ i ngo i, l y chiêu bài “ch ng kh ng b ”, “dân ch ”, “nhân quy n”, M

th c hi n chính sách can d vào khu v c. Trong quan h qu c t , M coi tr ng sách
l

c “cây g y và c cà r t”, đ i x v i các n

các n

c theo “tiêu chu n kép”, nh t là v i

c mà M cho là “b t tr ”; th hi n rõ nh t là cách gi i quy t v n đ h t nhân

c a C ng hòa Dân ch nhân dân Tri u Tiên.

nhà phân tích cho r ng, đó là m t chi n l
đ t m c tiêu c a M
Á – Thái Bình D

ánh giá v chi n l

c c a M , các

c nh m phát huy s c m nh t ng th đ

khu v c; nh ng, chi n l
ng đã có nhi u thay đ i.

c đó ch a phù h p v i m t Châu

ó là vì: Th nh t, chi n l

c đó v n

mang t duy c a th i k “Chi n tranh L nh”, là l y s c m nh đ “ng n ch n, ki m
ch ” n

c khác, nh m b o v an ninh, l i ích qu c gia c a mình.

mâu thu n gi a M v i các n
ph c t p. Th hai, M t ng c

c, k c các n

i u đó làm cho

c đ ng minh, ngày càng sâu s c,

ng s c m nh quân s là nhân t thúc đ y ch y đua

v trang, đe d a đ n đ n an ninh, n đ nh c a khu v c, b d lu n ph n đ i.
2. Mô hình đ a chi n l

c kinh t c a Trung Qu c

Tri t lý ti p c n xây d ng đ a chi n l
l

c kinh t qu c gia: Mô hình đ a chi n

c kinh t c a Trung Qu c th hi n rõ tham v ng t ng b

18

c nâng cao v th , nh


Ti u lu n

h

a chi n l

c kinh t

V n Công V

khu v c và qu c t , v

ng

n lên thành c

ng qu c c nh tranh vai trò th ng

tr c a M .
Y u t đ a lý c a Trung Qu c:
- Trung Qu c hi n nay là “s n ph m v đ i” c a s tính toán khôn ngoan, đ c
bi t là d

i th i T n Th y Hoàng và Mao Tr ch ông.

- Mao Tr ch

ông cho r ng, giành đ

c th ng l i toàn qu c là m t vi c r t

l n nh ng e r ng n u ch b ng lòng có v y còn quá nh bé. B t k m t v k ch nào
đ u có ph n m đ u nh ng nh ng ph n hay nh t còn có nh ng h i phía sau.
Trung Qu c và các m c tiêu đ a chi n l

c kinh t t i n m 2049: Trung Qu c

đ c bi t nh n m nh đ n “Gi c m ng Trung Hoa” v i m c tiêu tr thành ch th chi

ph i th gi i. M c tiêu 100 n m đ u tiên c a Trung Qu c là đòi l i H ng Kông,
Ma Cao đã hoàn thành, m c tiêu ti p theo đ n n m 2049 là đòi l i ài Loan.
đ

c m c tiêu, Trung Qu c s n sàng chi ti n cho các n

đ

ng” đ d n d n khi n các n
T o nên “Con đ

l

c thông qua “vành đai con

c th a nh n ài Loan là thu c v Trung Qu c.

ng t l a trên đ t li n và con đ

nhân r ng ph m vi nh h

đ t

ng t l a trên bi n” nh m

ng, m r ng không gian kinh t có l i. Thông qua chi n

c “M t vành đai, m t con đ

ng” – One Belt, One Road, thay vì nh h

ti p, Trung Qu c s lôi kéo, t o nh h

ng tr c

ng đ t o ra không gian kinh t hàng th

k .
a chi n l

c t m th k : M c tiêu ki m soát “

o th gi i”. Chi n l

c

“M t vành đai, m t con đ

ng” thách th c tr t t do M lãnh đ o, thông qua qua

đó đ tính toán đ a chi n l

c cho mình.

M u đ đ c chi m Bi n
Bi n

ông là đ

ông là m u đ th hi n rõ ràng c a Trung Qu c.

ng hàng h i nh n nh p đ ng th hai trên th gi i, có kho ng

71.000 tàu, thuy n th

ng m i đi qua khu v c này m i n m… Vì v y,

ông Nam

Á chính là đi m t a, là ch d a quan tr ng hàng đ u cho Trung Qu c v

n ra th

gi i, đ ng th i c ng là đ a bàn quan tr ng đ Trung Qu c t p h p l c l

ng, xác

19


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

đ nh v th c a m t c

ng qu c th gi i và phát huy vai trò trong các v n đ qu c

t , khu v c. T n m 2014, Bi n
th c hi n đ i chi n l

V n Công V

ông còn là n i xu t phát đi m đ Trung Qu c

c “M t vành đai, m t con đ

l p khu v c m u d ch t do châu Á - Thái Bình D
tri n c s h t ng châu Á... Ý đ chi n l
Bi n ông,

Qu c

ng”, v i các sáng ki n thành
ng, xây d ng Ngân hàng phát

c an ninh quân s , kinh t c a Trung

ông Nam Á và châu Á - Thái Bình D

ng đã r t rõ ràng.

u t c a Trung Qu c vào c s h t ng Châu Âu:
Pháp, Trung Qu c đ u t vào các chu i khách s n và th i trang, các Câu

-

l c b bóng đá và vào các h i c ng và sân bay, Công ty China Merchants Holdings

đã s

h u 49,9% sân bay Toulouse và 49%

c ng hàng hóa Terminal Link

i Trung Qu c c ng mua đ t

g n sân bay Châteauroux mi n

(Marseille). Ng
Trung n

c Pháp

- Ph n c a ng

i Trung Qu c trong v n đ u t n

c ngoài vào Pháp hi n ch

chi m 2%, song gi đây nó đang t ng t ng ngày. Reward Group đã t ng mua đ t
mi n Trung n

c Pháp là m t công ty t nhân, nh ng khi mua đ t canh tác, nó đã

th c hi n chi n l

c mang tính qu c gia c a Trung Qu c.

Trung Qu c đang g m nh m Châu Âu:
- Ngoài đ t canh tác, Trung Qu c còn quan tâm đ n nh ng v trí mang tính
chi n l

c c a Châu Âu, nhi u m ng l

i đi n, sân bay, h i c ng đã đ

c mua hay

c mua b ng ti n c a Trung Qu c
- V mua bán n i ti ng nh t có l là vi c mua h i c ng Pireus c a Hy L p,
qu c gia chìm trong kh ng ho ng kinh t . Ngoài ra, t p đoàn v n t i bi n Cosco
c a Nhà n

c Trung Qu c còn s h u h i c ng Zeebrugge c a B , có đa s c ph n

trong các c ng Valencia và Bilbao c a Tây Ban Nha
- Mua đ t canh tác

20


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

V n Công V

- N m l y h t ng quan tr ng: Ti n c a Trung Qu c đ
m ng l

i đi n

B

ào Nha và Italia. Ng

c đ u t vào các

i Trung Qu c c ng có đa s c ph n

sân bay Hahn (Frankfurt)
- Thâu tóm b t đ ng s n l n
- Nh v y Trung Qu c có đ

c hi u là Th c dân? M c dù Trung Qu c không

ph i là th c dân nh ng n u cho r ng d u chân ngày càng l n m nh c a qu c gia
này trên toàn c u là hoàn toàn vô h i thì th t sai l m.
Và cu i cùng, ti n c a Trung Qu c l i quay tr v v i túi c a ng

i Trung

Qu c. Trung Qu c cho vay không c n đáp ng yêu c u nhân quy n:
+ Các d án Con đ

ng t l a không ph i là đ u t c a Chính ph Trung

Qu c, mà là các d án th c hi n b ng vi c cho vay ti n.

cung c p các kho n

vay, vào tháng 6/2015, Trung Qu c đã thành l p Ngân hàng đ u t c s h t ng
châu Á (AIIB).
+ Các kho n vay không h

u đãi, nh ng m t khác chúng không kèm theo

ràng bu c v phát tri n dân ch hay nhân quy n.
3. So sánh mô hình đ a chi n l

c kinh t c a M và Trung Qu c

so sánh mô hình đ a chi n l

c kinh t c a M và Trung Qu c, h c viên

l p b ng so sánh nh ng đi m n i b t nh sau:
M

GI NG NHAU

TRUNG QU C

+ C 2 mô hình đ u xây d ng m c tiêu chi n l
dài h n, t m th k
+ C 2 mô hình đ u m t ph n h

Châu Á

c

ng vào khu v c

+ C 2 mô hình đ u có s quan tâm đ i v i không
gian bi n
Mô hình đ a
chi n l c
kinh t

Tân đ qu c
21

Tân tr ng th

ng


Ti u lu n

KHÁC
NHAU

a chi n l

c kinh t

Tri t lý ti p

c n xây
d ng đ a
chi n l c
kinh t

V n Công V

C ng c và duy trì v th
siêu c ng th gi i, không
đ m t v trí c a mình

Ngoi lên v trí siêu c ng,
v n lên thành c ng
qu c c nh tranh vai trò
th ng tr c a M

+ Chi n l c “ n
D ng – Thái Bình
D ng” (Indo – Pacific)

+ Chi n l c “M t vành
đai, m t con đ ng” (One
Belt, One Road)

N i dung đ a
+ T do th
chi n l c
công b ng đ
kinh t
qu c gia

ng m i,
c duy trì

+ Duy trì các không gian
chung trên bi n

Nh ng bi u
hi n th c t

+ Thâu tóm sân bay, h i
c ng, đ t canh tác, n m l y
h t ng quan tr ng, thâu
tóm b t đ ng s n l n…
+

c chi m Bi n ông

+ T ng c ng c ng c
+ u t vào c s h
các liên minh quân s
t ng c a Châu Âu và các
truy n th ng v i Nh t
n c trên con đ ng t l a
B n, Hàn Qu c, Ôxtrâylia,
+ Quan tâm đ n nh ng
Philíppin và Thái Lan
v trí mang tính chi n l c
+ Ti p t c t ng c ng
và c mua b ng ti n

quan h h p tác kinh t
+ Thành l p Ngân hàng
v i các n c
đ u t c s h t ng Châu

+ Phát huy vai trò ch
đ o trong các t ch c khu
v c

+ L y chiêu bài “ch ng
kh ng b ”, “dân ch ”,
“nhân quy n”, M th c
hi n chính sách can d vào
khu v c

Á (AIIB)
+ Cho vay không c n
đáp ng các yêu c u dân
ch , nhân quy n

Th c hi n mô hình đ a chi n l

c c a mình, liên quan đ n v n đ v th c a

qu c gia, do đó, s c nh tranh chi n l

c gi a M và Trung Qu c đang gia t ng, và
22

Ti u lu n

hai n

a chi n l

c đang h

c kinh t

V n Công V

ng t i m t cu c đ i đ u mang phong cách Chi n tranh L nh, đ c

tr ng b i cu c c nh tranh gay g t đ giành các vùng nh h

ng, và

m tm cđ

th p h n là giành u th v quân s . S khác bi t duy nh t là hai n

c đang ch

tâm tránh m t cu c đ i đ u tr c di n, ít nh t là trong th i gian hi n nay, do s
t

ng thu c ph c t p gi a hai n

c trong nhi u l nh v c.

Quy t tâm c a Trung Qu c trong vi c m r ng d u chân c a mình trên toàn
th gi i và thách th c u th c a M thông qua vi c phát tri n quân s và các sáng
u t C s h t ng châu Á (AIIB), d án “M t vành đai,

ki n nh Ngân hàng
m t con đ

ng,” hay ho t đ ng xây d ng

th y B c Kinh đang t b chi n l
c a

t các đ o nhân t o

c “thao quang d

ông, cho

ng h i” (gi u mình ch th i)

ng Ti u Bình. Gi i lãnh đ o Trung Qu c, đ c bi t là d

Bình, d

Bi n

i th i T p C n

ng nh tin r ng trong khi s c m nh c a Trung Qu c đã chín mu i thì s c

m nh c a M l i đang suy gi m. H tin r ng đã đ n lúc Trung Qu c và ng
n

c này có th v

n t i m t “Gi c m Trung Hoa,” và thi t l p m t tr t t qu c

t m i có l i h n cho nh ng l i ích c a Trung Qu c và t
đang lên c a n

i dân

ng x ng v i s c m nh

c này. Tuy nhiên, nh ng khát v ng nh v y đã làm d y lên nhi u

lo ng i không ch

Washington, mà còn

các th đô trong khu v c, trong đó có

Hà N i.
Trong khi đó, quy t tâm duy trì u th toàn c u c a Washington, đ c bi t là
khu v c châu Á-Thái Bình D
M đ i v i B c Kinh.

ng, đã đ nh hình l p tr

ng ngày càng c ng r n c a

i v i h u h t các nhà quan sát, t t c các sáng ki n ch

ch t trong khu v c c a M , ch ng h n nh tái cân b ng chi n l
Bình D

ng và Hi p đ nh

(TPP), đ u đ

c xuyên Thái Bình D

ng

c đ a ra v i m c tiêu n hàng đ u là Trung Qu c. M c ng đã âm

th m m r ng và t ng c
đ

i tác Kinh t Chi n l

c sang Tây Thái

c u th chi n l

ng m ng l

i đ ng minh và đ i tác trong khu v c đ đ t

c đ i v i Trung Qu c.

23


Ti u lu n

a chi n l

c kinh t

Trong b i c nh đó,
tranh chi n l

V n Công V

ông Nam Á đã n i lên nh m t đ u tr

c gi a hai c

ng qu c.

c bi t, Vi t Nam đã tr thành m t m c

tiêu t nhiên cho nh ng đ ng thái ngo i giao c a c hai c
III. VI T NAM TR
M VÀ TRUNG QU C

C MÔ HÌNH

Vi t Nam là qu c gia n m trong chi n l
Qu c. Tr

ng qu c.

A CHI N L

C KINH T C A

c đ a kinh t c a c M và Trung

c tác đ ng c a vi c th c hi n mô hình đ a chi n l

gia này, mà đ nh đi m g n đây là chi n tranh th
v a ch u nh h

ng cho s c nh

c kinh t c a 2 qu c

ng m i M - Trung, Vi t Nam

ng tích c c và tiêu c c:

- V tác đ ng tích c c: T ng xu t kh u sang M thay th hàng Trung Qu c;
t ng đ n hàng xu t kh u chuy n giao t Trung Qu c; các công ty đa qu c gia
chuy n công đo n s n xu t có t su t sinh l i cao sang Vi t Nam…
- V tác đ ng tiêu c c: R i ro b M áp thu cao lên hàng Vi t Nam do hàng
Trung Qu c núp bóng d

i xu t x Vi t Nam và xu t kh u sang M ; nguy c t ng

t c quá trình t p k t công ngh l c h u, ô nhi m t các doanh nghi p Trung Qu c
di chuy n s n xu t sang Vi t Nam; c nh tranh gay g t t hàng tiêu dùng và nông
ng xu t kh u và n i đ a Vi t Nam; gi m

s n c a M và Trung Qu c trên c th tr
t ng tr

ng kinh t trong dài h n.

Ông Peter Navarro, m t chuyên gia kinh t và là c v n chính tr c a T ng
th ng D.Trump, trong m t cu c ti p xúc v i gi i báo chí v ch đ chính sách đ i
ngo i c a M

khu v c Châu Á – Thái Bình D

m t qu c gia quan tr ng, tôi ch đ i các m i quan h
các qu c gia khác

ng đã phát bi u: “Vi t Nam là
m áp v i Vi t Nam và t t c

châu Á v i chính quy n c a c a T ng th ng D.Trump. Ông

D.Trump là m t doanh nhân t do, ông y hi u t m quan tr ng c a th
ph n còn l i c a th gi i vì s th nh v

ng chung c a M và các n

ng m i v i

c. Ch có đi u

ph i ti n hành vi c đó trên c s bình đ ng. Vi t Nam là m t ph n c a châu Á,
qu c gia này đang r i kh i Trung Qu c, vì Trung Qu c đang “b t n t” h và tôi tin
là chính quy n c a T ng th ng D.Trump s mu n có các liên minh kinh t và chi n
24


Ti u lu n

l

a chi n l

c kinh t

V n Công V

c m nh m vì hòa bình và th nh v

ng. Chính quy n m i c a T ng th ng

D.Trump s không thay đ i chính sách đ i ngo i đ i v i Vi t Nam”.
Vì v y, kh n ng h p tác gi a chính quy n m i c a T ng th ng D.Trump v i
Vi t Nam theo tinh th n h p tác bình đ ng cùng có l i (win - win) là r t l n. Kh
n ng h p tác v chính tr , kinh t , v n hóa, xã h i, an ninh, qu c phòng s ti p t c
phát tri n, th m chí Vi t Nam s là m t “tiêu đi m” trong chính sách đ i ngo i c a
M

khu v c, đ c bi t trong các chính sách c a M

quan h th

Bi n

ông. Tuy v y, trong

ng m i Vi t - M , Vi t Nam trong nh ng n m qua đã xu t kh u nhi u

qua M (xu t siêu l n), vì v y Vi t Nam c ng ph i chu n b cho kh n ng M s
áp đ t các chính sách b o h , đ t ra các rào c n th
đ b o v l i ích c a ng

ng m i m i đ i v i Vi t Nam

i tiêu dùng M .

Trong quan h Vi t - M , Vi t Nam c n ti p t c th c hi n chính sách nh t
quán là h

ng t i xây d ng quan h đ i tác chi n l

c, nh t là v kinh t , tôn tr ng

và n đ nh v chính tr và h p tác v an ninh, hai bên cùng có l i. Vi c t ng c

ng

và thúc đ y quan h v i M lên t m cao m i s t o ra n i l c kinh t phát tri n,
nâng cao v th c a Vi t Nam trong khu v c và trên th gi i. Vi t Nam c n t ng
c

ng trao đ i, h c h i kinh nghi m trong các l nh v c khác nhau c a M . Vi t

Nam c n t ng c

ng h p tác v i M trong các l nh v c nh kinh t và th

ng m i,

khuy n khích các công ty, doanh nghi p M đ u t t i Vi t Nam nh t là v th m dò
và khai thác d u khí, h c h i kinh nghi m trong l nh v c an ninh hàng h i. Vi t
Nam c ng c n tranh th vai trò và ti ng nói c a M trong các di n đàn đa ph
trong vi c ng h ASEAN v v n đ Bi n ông, nh m đa ph

ng,

ng hóa, qu c t hóa

v n đ Bi n ông.
Vi t Nam c n kiên quy t đ u tranh không khoan nh

ng v i M v nh ng

v n đ nh l i d ng chiêu bài t do ngôn lu n, tôn giáo, dân ch và nhân quy n đ
công kích ch đ , ti n hành “di n bi n hòa bình” đ t o ra s b t n trong xã h i
Vi t Nam, chia r quan h gi a

ng C ng s n và nhân dân Vi t Nam. Tuy nhiên,
25