Nghiên cứu cơ sở khoa học của một số biện pháp nâng cao năng lực tiêu nước cho hệ thống thủy lợi Xuân Thủy

L IC M

N

c s quan tâm giúp đ và ch b o t n tình c a các t p th các Giáo S , phó
Giáo s , Ti n s , Gi ng viên tr

ng

i h c Thu L i, s tham gia góp ý c a các nhà

khoa h c, các nhà qu n lý, b n bè, đ ng nghi p cùng s n l c c a b n thân tác gi ,
lu n v n này đã đ

c hoàn thành vào tháng 5 n m 2014.

T đáy lòng mình tác gi xin bày t lòng kính tr ng t i nhà giáo PGS.TS Lê
Quang Vinh ng

i th y h

ng d n khoa h c tr c ti p đã t n tình ch b o, h

ng đi

c ng nh cung c p các thông tin và c n c khoa h c c n thi t cho lu n v n.
Xin tr n tr ng c m n các các ban lãnh đ o, t p th gi ng viên tr

ng

ih c

Thu l i, các phòng Nông nghi p, Chi c c th ng kê hai huy n Xuân Tr

ng và

GiaoThu , Công ty TNHH m t thành viên KTCTTL Xuân Thu và các đ ng nghi p
đã t o đi u ki n cho tôi đ

c h c t p và đ rèn luy n ban thân.

Trong quá trình nghiên c u th c hi n lu n v n ch c ch n khó tránh kh i
nh ng thi u sót nh t đ nh, tác gi mong mu n đ

c s góp ý chân thành c a các th y

cô giáo và các cán b khoa h c đ ng nghi p, các th h đi tr

c, nh ng ng

i có kinh

nghi m trình đ đ lu n v n đ t hi u qu cao nh t.
Cu i cùng xin trân tr ng c m n H i đ ng ch m lu n v n t t nghi p đã t o m i đi u
ki n thu n l i đ tác gi đ

c trình bày lu n v n.

Xin chân thành c m n./
Hà N i, tháng 6 n m 2014
Tác gi

Phan Th H ng H nh


1

M CL C
M

U ....................................................................................................................1

Ch

ng 1 T NG QUAN VÙNG NGHIÊN C U ................................................10

1.1. T ng quan v đi u ki n t nhiên trên h th ng th y l i Xuân Th y ..............10
1.1.1. V trí đ a lý ..............................................................................................10
1.1.2.

c đi m đ a hình ..................................................................................11

1.1.3.

c đi m c u t o đ a ch t .......................................................................12

1.1.4.

c đi m th nh

1.1.5.

c đi m khí t

1.1.6.

c đi m thu tri u ................................................................................18

1.1.7. M ng l

ng .............................................................................13
ng, khí h u. .................................................................16

i sông ngòi và đ c đi m thu v n ...........................................19

1.1.8. M t s nh n xét và đánh giá chung v đi u ki n t nhiên .....................22
1.2. Hi n tr ng và đ nh h

ng phát tri n kinh t - xã h i trên h th ng th y l i

Xuân Th y đ n 2020..................................................................................................23
1.2.1. Hi n tr ng kinh t xã h i ........................................................................23
1.2.2. Hi n tr ng s d ng đ t và quy ho ch s d ng đ t .................................24
1.2.3. Hi n tr ng và quy ho ch phát tri n nông nghi p....................................27
1.2.4. Hi n tr ng và quy ho ch phát tri n thu s n ..........................................27
1.2.5. Hi n tr ng và quy ho ch phát tri n công nghi p ....................................28
1.2.6. Hi n tr ng và quy ho ch phát tri n đô th ..............................................28
1.2.7. Hi n tr ng và quy ho ch phát tri n c s h t ng. .................................29
1.2.8. Nh ng mâu thu n và xu h

ng d ch chuy n c c u s d ng đ t trong

quá trình công nghi p hoá và n n kinh t th tr
1.3. Hi n tr ng tiêu n

ng ................................................31

c và h th ng các công trình tiêu n

c .........................33

1.3.1. Gi i thi u tóm t t quy mô, nhi m v công trình ....................................33
1.3.2. Hi n tr ng h th ng thu l i Xuân Thu ................................................34
1.3.3. Tình hình úng ng p và nguyên nhân ......................................................40
1.4. Nh n xét và k t lu n ch

ng 1 .....................................................................42


2

Ch

ng 2 YÊU C U TIÊU N

C .......................................................................43

2.1. Phân vùng tiêu ...............................................................................................43
2.1.1. Khái ni m v vùng tiêu...........................................................................43
2.1.2. Phân lo i vùng tiêu. ................................................................................43
2.1.3. Nguyên t c phân vùng tiêu .....................................................................44

2.1.4. Phân vùng tiêu cho h th ng thu l i Xuân Thu .................................46
2.2. Tính toán xác đ nh mô hình m a tiêu thi t k ...............................................49
2.2.1. Tài li u dùng đ tính toán .......................................................................49
2.2.2. Phân tích tài li u m a .............................................................................50
2.2.3. L a ch n d ng mô hình m a ..................................................................51
2.2.4. Ph

ng pháp tính toán và k t qu tính toán ...........................................51

2.3. Tính toán h s tiêu ........................................................................................53
2.3.1. Các đ i t
2.3.2. Ph

ng tiêu n

c có trong h th ng th y l i Xuân Th y ..........53

ng pháp tính toán h s tiêu ...........................................................55

2.3.3. K t qu tính toán h s tiêu cho h th ng th y l i Xuân Th y khi ch a
xét đ n nh h

ng c a th y tri u ..............................................................................61

2.3.4. Th i gian tiêu t ch y c a h th ng .......................................................65
2.3.5. Tính toán h s tiêu cho h th ng th y l i Xuân Th y có xét đ n nh
h

ng c a th y tri u..................................................................................................69
2.4. Tính toán cân b ng n

2.4.1. Ph

c ...............................................................................72

ng pháp tính toán ............................................................................72

2.4.2. Xác đ nh m c n

c yêu c u tiêu t ch y ...............................................75

2.4.2. K t qu tính toán ....................................................................................76
2.4.3. Nh n xét k t qu tính toán ......................................................................82
2.5. K t lu n ch

ng 2 ..........................................................................................83


3

Ch

ng 3 C

S

KHOA H C C A M T S

N NG L C TIÊU N
N M 2020 ÁP
THÍCH

GI I PHÁP NÂNG CAO

C CHO H TH NG TH Y L I XUÂN TH Y

N

NG YÊU C U PHÁT TRI N KINH T - XÃ H I VÀ

NG V I K CH B N N

C BI N DÂNG .........................................84

3.1. Nguyên t c chung...........................................................................................84
3.2. Các gi i pháp đ xu t ....................................................................................86
3.2.1. Khái quát v các gi i pháp đ xu t .........................................................86
3.2.2. Các gi i pháp c th : ..............................................................................87
3.2.3. Gi i pháp công trình ...............................................................................88
3.2.4. Các gi i pháp phi công trình ...................................................................90
3.3. Phân tích c s khoa h c và kh n ng ng d ng vào th c ti n c a các gi i
pháp đ xu t ..............................................................................................................91
3.3.1. C s tính toán cân b ng n

c ...............................................................91

3.3.2. C s v hi n tr ng công trình tiêu đã có trong h th ng th y l i .........92
3.3.3. C s v đi u ki n t nhiên c a h th ng th y l i nghiên c u ..............93
3.3.4. C s đáp ng yêu c u phát tri n kinh t - xã h i c a các đ a ph

ng

trong h th ng ...........................................................................................................94
3.3.5. C s v th c tr ng th y l i và công tác qu n lý và khai thác công trình
th y l i trong h th ng th y l i Xuân Th y .............................................................95
3.3.6. C s đ nh h

ng và gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý khai thác h

th ng th y l i Xuân Th y. ........................................................................................97
3.4. Nh n xét và k t lu n ch

ng 3 ....................................................................100

K T LU N VÀ KI N NGH ..............................................................................102
I. K T LU N.......................................................................................................102
II. KI N NGH ....................................................................................................104
NH NG ÓNG GÓP C A LU N V N ...........................................................105
DANH M C CÁC TÀI LI U THAM KH O ...................................................106


4

DANH M C B NG BI U
B ng 1.1: M t s đ c tr ng khí h u vùng nghiên c u (tr m Nam
B ng 1.2. M c n

nh) .................18

c bình quân 7 đ nh max, 7 chân min ng v i t n su t 10% t i

c a Ba L t (Cao đ qu c gia, ch s max/min, đ n v : cm) ....................................18
B ng 1.3a:

m n l n nh t trong tháng 1 c ng H Miêu I (đ n v tính %0 ). ..........22

B ng 1.3b:

m n l n nh t trong tháng 1

c ng H Miêu II (đ n v tính % 0 ) .....22

B ng 1.4: Di n tích, dân s và m t đ dân s . ..........................................................23
B ng 1.5: Tình hình s d ng đ t c a huy n Xuân Tr

ng trong m t s n m đi n

hình ............................................................................................................................25
B ng 1.6: Tình hình s d ng đ t huy n Giao Thu trong m t s n m đi n hình.....26
B ng 1.7: Thông s k thu t m t s c ng tiêu t ch y có b r ng thoát n

c trên 3,0

m trong h th ng th y l i Xuân Th y .......................................................................37
B ng 1.8: T ng h p chung công trình tiêu h th ng.................................................38
B ng 2.1: Phân tích các tr n m a gây úng xu t hi n trên l u v c nghiên c u.........50
B ng 2.2. Mô hình tr n m a gây úng 3 ngày đi n hình ............................................52
B ng 2.3: K t qu tính toán mô hình m a tiêu thi t k tr m Xuân Thu .................53
B ng 2.4: Di n tích và t l di n tích các lo i đ i t

ng tiêu n

c có m t trong h

th ng th y l i Xuân Th y th i đi m hi n t i (2013)...............................................54
B ng 2.5: Di n tích và t l di n tích các lo i đ i t

ng tiêu n

c có m t trong h

th ng th y l i Xuân Th y th i đi m n m 2020 ......................................................54
B ng 2.6: H s dòng ch y C c a m t s lo i đ i t

ng tiêu n

c chính ................60

có m t trong h th ng th y l i Xuân Th y ...............................................................60
B ng 2.7: B ng tính h s tiêu cho lúa trong tr

ng h p b o = 0,2 m/ha ...................61

B ng 2.8: B ng tính h s tiêu cho lúa trong tr

ng h p b o = 0,3 m/ha ...................61

B ng 2.9: B ng tính h s tiêu cho lúa trong tr

ng h p b o = 0,4 m/ha ...................62

B ng 2.10: H s tiêu c a lúa theo ph

ng án ch n (b 0 = 0,4 m/ha) .......................62

B ng 2.11: T ng h p k t qu tính toán đ
Tr

ng khi ch a xét đ n nh h

ng quá trình h s tiêu c a vùng Xuân

ng c a th y tri u ..................................................64


5

B ng 2.12: T ng h p k t qu tính toán đ
Th y khi ch a xét đ n nh h

ng quá trình h s tiêu c a vùng Giao

ng c a th y tri u ......................................................65

B ng 2.13: Th i gian tiêu t ch y ra sông Sò và ra bi n t
k áp d ng cho tr

ng ng v i t n su t thi t

ng h p hi n t i (n m 2013) .......................................................68

B ng 2.14: Th i gian tiêu t ch y ra sông Sò và ra bi n t

ng ng v i t n su t thi t

k áp d ng cho n m 2020..........................................................................................68
B ng 2.15: K t qu tính toán đ
có xét đ n nh h

ng

ng c a th y tri u .........................................................................71

B ng 2.16: K t qu tính toán đ
xét đ n nh h

ng quá trình h s tiêu q i c a vùng Xuân Tr

ng quá trình h s tiêu q i c a vùng Giao Th y có

ng c a th y tri u ..............................................................................71

B ng 2.17: B ng k t qu tính toán xác đ nh cao trình m c n
b o yêu c u tiêu cho các vùng t

ng n

c có th tiêu t ch y qua

th i đi m hi n t i 2013 ..............................................78

B ng 2.19: T ng h p k t qu tính t ng l
các c ng c a các ti u vùng

trong đ ng đ m

ng ng v i m t khu v c đ i di n ........................76

B ng 2.18: T ng h p k t qu tính t ng l
các c ng c a các ti u vùng

c

ng n

c có th tiêu t ch y qua

th i đi m n m 2020 ...................................................79

B ng 2.20: T ng h p k t qu tính t ng l

ng n

c yêu c u tiêu c a các

vùng trong h th ng th y l i Xuân Th y ..................................................................80
B ng 2.21: Tóm t t k t qu tính toán cân b ng n
th y l i Xuân Th y

c cho các vùng trên h th ng

th i đi m hi n t i 2013 ..........................................................81

B ng 2.22: Tóm t t k t qu tính toán cân b ng n

c cho các vùng trên h th ng

th y l i Xuân Th y d báo đ n n m 2020................................................................82
B ng 3.1: Danh m c các c ng tiêu đ u m i c n c i t o nâng c p ................................90


6

DANH M C HÌNH V
Hình 1.1: V trí c a h th ng th y l i Xuân Th y - T nh Nam

nh .......................10

Hình 1.2. B n đ h th ng th y l i Xuân Th y. .......................................................36
Hình 1.3: Khu v c c a c ng Tri t Giang phía trong đ ng và phía ngoài bi n .........39
Hình 1.4: M t đo n kênh Tàu ...................................................................................40
Hình 1.5: B n đ th hi n úng ng p c a h th ng th y l i Xuân Th y ...................41
Hình 2.1: B n đ ph n vùng tiêu c a h th ng th y l i Xuân Th y ........................49
Hình 2.2:

ng t n su t lý lu n tr n m a gây úng 3 ngày .....................................52

Hình 2.3: S đ xác đ nh th i gian tiêu n
n

c tr

c trong m t ngày và đ chênh l ch m c

c và sau c ng khi tiêu ................................................................................66

Hình 2.4: S đ tính toán th y l c đ

ng tràn ch đ ch y ng p ............................73


7

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài nghiên c u
H th ng th y l i (HTTL) Xuân Th y t nh Nam

nh có di n tích t nhiên

35.376,6 ha trong đó di n tích c n tiêu (di n tích n m trong đê) là 26.786 ha, di n
tích canh tác 18.350 ha, gi i h n b i sông Ninh C
b c, t nh l 51 B và sông Sò
và đ t đai c a huy n Xuân Tr

phía tây, sông H ng

phía

phía tây nam, bao g m đ t đai c a huy n Giao Th y
ng n m

Theo k t qu nghiên c u c a Tr

phía b c t nh l 51 B.
ng

i h c Th y l i trên h th ng th y l i

Xuân Th y cho th y:
1) V ph

ng án phân vùng tiêu, h th ng th y l i Xuân Th y đ

c chia

thành hai vùng tiêu chính nh sau:
- Vùng phía b h u sông Ngô
đai c a huy n Xuân Tr

ng (sông Sò) bao g m toàn b di n tích đ t

ng n m phía b c t nh l 51 B, và 564 ha thu c l u v c tiêu

Xuân Ninh. T ng di n tích c n tiêu 9.579 ha, bi n pháp tiêu ch y u là bán t ch y
ra sông Sò r i đ ra bi n t i c a Hà L n.
- Vùng phía b t sông Ngô

ng bao g m toàn b đ t đai c a huy n Giao

Th y có di n tích c n tiêu là 17.207 ha trong đó có 4.140 ha thu c l u v c sông
Th c Hóa tiêu t ch y vào sông Sò qua c ng Th c Hóa. S di n tích còn l i là
13.067 ha tiêu t ch y tr c ti p ra bi n.
2) V bi n pháp tiêu: toàn b di n tích c n tiêu 26.786 ha đ u đ

c tiêu t

ch y (t ch y hoàn toàn và bán t ch y).
3) V h

ng tiêu: có 13.155 ha tiêu tr c ti p vào sông Sò đ ra bi n, s di n

tích còn l i là 13.631 ha tiêu tr c ti p ra bi n thông qua h th ng kênh tiêu và c ng
tiêu.
Theo k ch b n bi n đ i khí h u, n
Tài nguyên – Môi tr
Nam

c bi n dâng cho Vi t Nam (Nhà Xu t b n

ng và b n đ Vi t Nam, n m 2012), m c n

c bi n khu v c

nh s t ng kho ng 8 cm vào n m 2020. S t ng cao này có th làm thay đ i

bi n pháp tiêu, làm gi m kh n ng tiêu t ch y c a các công trình trong h th ng,
di n tích b úng ng p ho c không đ

c tiêu thoát k p th i s t ng lên. Do v y nghiên


8

c u tìm gi i pháp thích h p nh m nâng cao n ng l c tiêu n
Xuân Th y đ n sau n m 2020 có xét đ n nh h

c cho h th ng th y l i

ng c a n

c bi n dâng là r t c n

thi t. ây là lý do đ đ xu t đ tài lu n v n cao h c này.
2. M c tiêu nghiên c u
xu t đ

c m t s gi i pháp nh m nâng cao n ng l c tiêu n

Xuân Th y t nh Nam

nh đ n sau n m 2020 phù h p v i k ch b n n

c cho HTTL
c bi n dâng

cho Vi t Nam và phân tích c s khoa h c c a các gi i pháp đ xu t.
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u ng d ng
it

-

ng nghiên c u là các công trình tiêu n

c trên h th ng th y l i

Xuân Th y.
- Ph m vi nghiên c u ng d ng là c s khoa h c c a m t s gi i pháp nâng
cao n ng l c tiêu n

c cho các công trình tiêu đã xây d ng trong h th ng th y l i

Xuân Th y nh m thích ng v i k ch b n n

c bi n dâng.

4. N i dung và k t qu nghiên c u
- ánh giá hi n tr ng công trình tiêu n

c đã có trên h th ng th y l i Xuân

Th y.
- Tính toán yêu c u tiêu n

c cho h th ng th y l i

th i đi m hi n t i và

n m 2020.
- Tính toán cân b ng gi a kh n ng tiêu n

c v i yêu c u tiêu n

c trong h

th ng.
-

xu t m t s gi i pháp nâng cao n ng l c tiêu n

thích ng v i k ch b n n

c c a h th ng th y l i

c bi n dâng .

- Phân tích c s khoa h c, kh n ng ng d ng vào th c ti n c a các gi i
pháp đ xu t.
5. Ph

ng pháp nghiên c u
a) Nghiên c u t ng quan
Thu th p tài li u liên quan đ n h th ng. T ng quan k t qu nghiên c u c a

các tác gi có liên quan đ n đ tài đ rút ra v n đ chung có th áp d ng cho đ tài.

9

b) Nghiên c u th c đ a
i u tra, kh o sát ngoài th c đ a đ đánh giá hi n tr ng khai thác, v n hành
công trình; hi n tr ng s d ng đ t và xu h

ng chuy n d ch c c u s d ng đ t; các

đ c đi m t nhiên và xã h i có liên quan và nh h
c bi t kh o sát k hi n tr ng tiêu thoát n

ng đ n c u trúc h th ng….

c.

c) Nghiên c u n i nghi p
T ng h p, phân tích các s li u và các tài li u đã đi u tra, thu th p đ
Nghiên c u, tính toán, tìm nguyên nhân c a hi n t

c.

ng đ t đó đ xu t gi i pháp

kh c ph c.
6.

a đi m nghiên c u
a đi m nghiên c u c a đ tài là h th ng th y l i Xuân Th y t nh Nam

nh.


10

Ch

ng 1

T NG QUAN VÙNG NGHIÊN C U
1.1. T ng quan v đi u ki n t nhiên trên h th ng th y l i Xuân Th y
1.1.1. V trí đ a lý
H th ng th y l i Xuân Th y bao g m hai huy n Xuân Tr
Th y thu c t nh Nam
sông H ng

nh, n m

phía đông t nh Nam

nh, đ

c gi i h n b i

phía b c, sông Ninh C và huy n Tr c Ninh - t nh Nam

tây, huy n H i H u - t nh nam

nh

phía tây nam, bi n ông

nam. Sông H ng c ng là biên gi i chung gi a t nh Nam

ng và Giao
nh

phía

phía đông và đông
nh nói chung và h

th ng th y l i Xuân Th y nói riêng v i t nh Thái Bình.
H th ng th y l i Xuân Th y kéo dài t 20010’27” đ n 20022’32” v đ b c,
t 106017’44” đ n 106036’22” kinh đ đông.

Hình 1.1: V trí c a h th ng th y l i Xuân Th y - T nh Nam

nh


11

c đi m đ a hình

1.1.2.

H th ng th y l i Xuân Th y là vùng đ t đ

c hình thành nh quá trình b i

t phù sa c a h th ng sông H ng – sông Ninh C cùng v i quá trình khai hoang
l n bi n nên có đ a hình t

ng đ i b ng ph ng và đ

c chia thành hai vùng đ c l p

là vùng trong đê và vùng bãi sông, bãi bi n ngoài đê:
1. Vùng bãi sông, bãi bi n ngoài đê:

ây là các vùng đ t đang đ

c hình

thành do quá trình b i t phù sa c a sông H ng mà thành g m:
- Bãi sông Sò có di n tích 132 ha thu c các xã Giao Ti n, Giao Tân, Giao
Th nh, Xuân Hòa, Xuân Vinh có cao trình t nhiên trung bình +0,8 m đ n +1,0 m.
- Vùng bãi bi n C n Lu – C n Ng n có cao đ trung bình +0,7 m. Vùng đ t
này còn đ

c bi t đ n v i tên V

chính th c gia nh p công

n Qu c gia Xuân Th y, vùng đ t ng p n

c RAMSAR (Công

c

c b o v nh ng vùng đ t ng p

n

c có t m quan tr ng qu c t , đ c bi t nh là n i di trú c a nh ng loài chim

n

c). V

n Qu c gia Xuân Th y còn là vùng lõi có t m quan tr ng đ c bi t c a

khu d tr sinh quy n

ng b ng ven bi n châu th sông H ng đã đ

c UNESCO

công nh n n m 2004.
2. Vùng trong đê:
hình vùng này có xu h

ây là vùng nghiên c u c a lu n v n. Nhìn chung đ a

ng d c d n t b c xu ng nam, t tây sang đông và đ

c

chia thành thành hai khu v c sau:

a) Khu v c phía b c sông Ngô
Tr

ng (Sông Sò): thu c đ a bàn huy n Xuân

ng, có cao trình bình quân t +0,6 m đ n +0,7 m. Trong vùng khu v c lòng

ch o th p có cao trình t +0,3 m đ n +0,4 m n m
Xuân B c, Xuân Trung, Xuân

các xã Xuân Th y, Xuân Ng c,

ài, Xuân Tân… Nh ng vùng cao n m ven sông

H ng và sông Ninh C có cao trình t +0,9 m đ n +1,1 m g m các xã Xuân Châu,
Xuân H ng, Xuân Thành, Xuân Phong, Xuân Ninh…
b) Khu v c phía nam sông Sò: thu c đ a bàn huy n Giao Th y, h

ng d c

đ a hình tho i d n t tây b c xu ng đông nam, cao trình ph bi n t +0,7 m đ n
+0,8 m. Vùng cao ven th

ng l u sông Ngô

ng, sông H ng, kênh C n Nh t có

cao trình t +0,9 m đ n +1,0 m g m các xã Hoành S n, Giao Ti n, m t ph n các xã

12

Giao Hà, Giao Nhân, Giao Châu…

c bi t có m t s khu v c c n cát n m

phía

nam huy n Giao Th y có cao trình t +2,0 m đ n +2,5 m g m các xã Giao Lâm,
Giao Phong, Giao Ti n. Nh ng vùng đ t th p n m sát bi n có cao trình t +0,2 m
đ n +0,4 m g m m t ph n các xã Giao Ti n, Giao Châu, Giao Long, Giao H i,
Giao An và Giao Thi n.
c đi m c u t o đ a ch t

1.1.3.

D a theo tài li u đi u tra, nghiên c u c a các nhà đ a ch t trong n

c và tài

li u kh o sát đ a ch t các công trình xây d ng đã tri n khai trên h th ng th y l i
Xuân Th y trong nh ng n m qua có th khái quát c u trúc đ a ch t c a vùng nghiên
c u có d ng sau:
+ Tr m tích Pleixtoxen: n m d

i đáy đ a t ng là cát th ch anh h t nh đ n

h t trung thu c b i tích c alQ III , có b d y t 20 đ n 30 m ho c l n h n, n m khá
sâu d

i m t đ t t 20 đ n trên 30 m.
+ Tr m tích tholoxen: n m trên t ng tr m tích Pleixtoxen, d ng ph bi n là

bùn sét ki u đ m l y ven bi n (bmQ IV ). Trên t ng bùn sét là tr m tích sét bi n
(mQ IV ), trên n a là t ng á sét có ch a v sò, ch t h u c th c v t. Trên cùng là t ng
b i tích sông (alQ IV ).
Quá trình hình thành và phát tri n đ a ch t vùng nhiên c u r t ph c t p đ
th hi n

c

tính đa d ng c a các d ng đ a hình và các ki u đ a m o. Tuy nhiên có th

khái quát l i thành 2 ki u đ a m o chính sau:
1.

ng b ng b i tích phù sa sông:

Ki u đ a m o này có đ a hình r t b ng ph ng, chi m ph n l n di n tích vùng
nghiên c u.

ây là ki u đ ng b ng đã qua giai đo n phát tri n tam giác châu, đang

trong giai đo n phát tri n c a đ ng b ng b i tích phù sa sông. Nh ng ch th p là
tàn tích c a các lòng sông c còn nh ng ch cao là tàn tích c a các con tr ch g n
b . Quá trình b i l p tuy ch a hoàn thi n nh ng hi n t i đã b ng ng tr do h th ng
đê ng n l đ

c xây d ng trên h u h t các sông l n. Do nh h

mà vùng nghiên c u đã hình thành các

tr ng l n t

ng c a h th ng đê

ng đ i đ c l p v i nhau.


13

2.

ng b ng b i tích tam giác châu hi n đ i:

Ki u đ a m o này n m

khu v c c a bi n sông H ng và sông Ninh C ,

đang trong giai đo n b i t r t m nh làm cho tam giác châu sông H ng ti n nhanh
ra bi n v i t c đ vài ch c m m i n m, b m t r t b ng ph ng và đ cao tuy t đ i
r t th p, bi n đ i t 0 đ n 1,0 m.
Nhìn chung n n đ a ch t vùng nghiên c u r t y u, khi kh o sát thi t k và thi
công các công trình th y l i c n có bi n pháp thích h p đ x lý ch ng lún, ch ng
cát đùn, cát ch y.
c đi m th nh

1.1.4.

ng

t đai trong h th ng th y l i Xuân Th y đ

c hình thành ch y u do quá

trình b i t phù sa c a h th ng sông H ng và sông Ninh C . Cùng v i quá trình c i
t o đ t ph c v s n xu t nông nghi p, đi u ki n canh tác cùng nh ng tác đ ng c a
các y u t t nhiên và xã h i trên h th ng đã hình thành nhi u lo i đ t khác nhau.
Theo các chuyên gia v th nh

ng, đ t canh tác trên h th ng th y l i Xuân Th y

bao g m m t s lo i chính sau đây:
1.

t phù sa đ

c b i hàng n m (pb, ph b )

Lo i đ t này phân b
C .

các khu v c n m ngoài đê sông H ng và sông Ninh

ây là lo i đ t có dung tích h p th và m c đ bão hòa baz cao, có ph n ng

trung tính, ít chua, thành ph n c gi i th t nh , hàm l
h

ng gi m theo chi u sâu c a ph u di n.

t

ng đ i gi u kali t ng s . Các ch t d tiêu nh lân

ng mùn r t th p và có xu

m và lân t ng s r t nghèo nh ng l i

khá. Trong thành ph n cation trao đ i thì hàm l

m c th p, đ t còn kali

ng Ca++

m c th p. M c dù có di n tích không l n l i phân b

m c

m c cao còn magiê l i

ngoài đê, v mùa l vi c canh

tác trên lo i đ t này có nhi u h n ch nh ng l i là lo i đ t thích h p v i nhi u lo i rau, hoa
màu và cây công nghi p ng n ngày nh mía, ngô, đ u đ ...
2.

t phù sa không đ

c b i (p, ph)

Là lo i đ t r t ph bi n phân b

các khu v c cao n m trong đê sông. Do có đ a

hình cao và n m trong đê nên lo i đ t này h u nh không đ c b i b sung m t l ng phù


14

sa m i.

t có màu nâu t i, hình thái ph u di n khá đ ng nh t, ít chua t ng m t, càng

xu ng d

i thì pH KCl càng t ng. Các ch t t ng s nh đ m

m c khá và kali
m c th p. T
hàm l

m c cao. Các ch t d tiêu ch có kali

ng t nh đ t phù sa đ

ng Ca++ v

m c khá còn lân thì

c b i, trong t ng l

ng cation trao đ i thì

t tr i so v i Mg ++. Dung tích h p th cao.

x p x 70%. M c dù hàng n m không đ
phù sa đ

m c trung bình, lân

c b sung m t l

no baz khá, đ t

ng phù sa m i nh đ t

c b i nh ng đây l i là lo i đ t t t thích h p cho c vi c tr ng lúa, hoa

màu và thâm canh t ng v .
t phù sa chua (Pc)

3.

ây là lo i đ t ph bi n nh t trong nhóm đ t phù sa, có đ c tính chung là
chua, hàm l

ng h u c , đ m, ka li và dung tích h p thu

m c trung bình, lân

m c trung bình và nghèo, đ bão hòa baz nh d

i 50%. Do thi u và không cân

đ i hàm l

ng bón phân đ cân đ i dinh

d

ng NPK nên lo i đ t này c n t ng c

ng đ c bi t là ph i nâng cao hàm l
4.

ng h u c và h d n đ chua c a đ t

t phù sa gley (pg)

Lo i đ t này c ng khá ph bi n trên h th ng. Do phân b

khu v c có đ a hình

th p tr ng, b ng p n c trong m t th i gian dài, m c n c ng m th ng xuyên

m c

cao đã t o ra tình tr ng đ t b y m khí th ng xuyên, quá trình glây phát tri n m nh làm
cho đ t có màu loang l . Kh o sát m t s ph u di n đ t trên h th ng cho th y t l c p

h t sét

các t ng đ t th

ph n ng chua, hàm l

ng khá cao và t ng theo chi u sâu c a ph u di n.

ng mùn, đ m và kali t ng s cao trong khi lân t ng s th p.

Các ch t d tiêu nh lâ r t nghèo, kali
cation trao đ i, hàm l

t có

ng can xi

m c trung bình. Trong thành ph n các

m c trung bình, ma giê th p. Dung tích h p th

trung bình còn đ no baz khá.
5.

t đ vàng bi n đ i do tr ng lúa (Fl)

Phân b r i rác kh p các khu v c tr ng lúa n
t i ch , qua quá trình canh tác lúa n

c. Là lo i đ t có ngu n g c

c đ t b bi n đ i m t s tính ch t lý hoá h c

mà t o nên lo i đ t đ vàng. K t qu phân tích m u đ t do H i Khoa h c đ t Vi t


15

Nam th c hi n cho th y đ t có thành ph n c gi i trung bình, ph n ng ít chua, hàm
l

ng mùn khá (có th do đ

c b sung trong quá trình canh tác b ng phân h u c ).

Các ch t t ng s nh đ m và kali

m c khá, lân

m c nghèo. Hàm l

magiê th p. Dung tích h p th cation và đ no baz th p.
dân khai thác tr ng lúa n

c t lâu đ i.

ng can xi,

ây là lo i đ t đ

c nhân

phì c a chúng ph thu c vào lo i đ t t i

ch và trình đ thâm canh c a nhân dân đ a ph

ng. B i v y đ phì c a lo i đ t này

thay đ i theo vùng.
6.

t m n sú v t (Mm)

ây là lo i đ t

d ng ch a thu n th c phân b ch y u

khu v c c a sông,

ven bi n: t ng đ t m t còn đang trong quá trình b i l ng, d ng bùn l ng, l y ng p
n

c tri u, bão hòa NaCl, l n nhi u h u c , glây m nh, đ t trung tính hay ki m y u.

T ng đ t m t th

ng có hàm l

bình và khá, lân

m c trung bình, ka li

và gi u, t l Ca2+/Mg2+ th

ng h u c khá; các ch t t ng s : đ m
m c gi u; lân và ka li d tiêu

ng nh h n 1, thành ph n c gi i

Hi n nay trên các gi i đ t này, d

m c trung
m c khá

m c trung bình.

i các th m th c v t khác nhau, ngòai vi c b o v

vùng bi n, ch n sóng, ch n gió, b i đ p phù sa đang t n t i nhi u mô hình khai thác
và s d ng đ t r t hi u qu đ c bi t là các mô hình ng lâm k t h p. H

ng s

d ng lo i đ t này là: b o v và phát tri n h t di n tích vì vùng bãi l y ven bi n
hoang hóa còn chi m t l r t cao.
tr

s d ng có hi u qu cao và b o v môi

ng, b o v tính đa d ng sinh h c c n ph i gi th m r ng, s d ng k t h p d

i

r ng. Quai đê l n bi n, quy ho ch khai thác toàn di n và s d ng đ t hi u qu các
vùng đang đ
7.

c b i đ p nhanh chóng.
t m n nhi u (Mn)

Lo i đ t này có m t

các khu v c g n c a sông, ven bi n n i có đ a hình

th p, s thay đ i đ m n ph thu c theo mùa: v mùa m a đ t đ
canh tác đ

c do n

c ng t t th

ph n c gi i trung bình, th
ch a đ n 100 cm và
v sò và c bi n.

ng ngu n đ y n

c ng t hóa có th

c m n ra xa.

t có thành

ng là đ t th t pha sét, có n n cát ho c pha cát

đ sâu t 50-80 cm th

đ sâu

ng g p l p cát xám xanh, có l n xác


16

Tr

c đây lo i đ t này th

ng canh tác 1 v lúa mùa, mùa khô th

hoang. Hi n nay lo i đ t này đang đ

ng b

c chuy n đ i và khai thác thành đ t nuôi

tr ng th y s n.
c đi m khí t

1.1.5.

ng, khí h u.

H th ng th y l i Xuân Th y do n m sát bi n và ch u nh h

ng c a bi n

nên có ki u khí h u đ c tr ng nhi t đ i gió mùa có mùa đông ít l nh và ít m a, cu i
mùa m

t v i hi n t

ng m a phùn, mùa hè thì n ng m và nhi u m a

1. Nhi t đ
Nhi t đ trung bình n m kho ng 23,4oC. T ng nhi t đ toàn n m vào kho ng
8.540oC. Hàng n m có 4 tháng (t tháng 12 đ n tháng 3 n m sau) nhi t đ trung
bình tháng d
nhi t đ t

i 20oC. Tháng 1 l nh nh t có nhi t đ trung bình 16,2oC. Mùa hè

ng đ i d u h n. Có 5 tháng, t tháng 5 đ n tháng 9 nhi t đ trung bình

trên 25oC. Tháng 7 là tháng nóng nh t có nhi t đ trung bình 29,3oC.
2.

m không khí
m không khí t

ng đ i trung bình n m

trong kho ng 85%. S bi n đ i v đ

vùng nghiên c u dao đ ng

m gi a các tháng không nhi u. Ba tháng mùa

xuân (t tháng 2 đ n tháng 4) là th i k

m

t nh t, đ

m trung bình tháng đ t

kho ng 88 đ n 91% ho c cao h n. Các tháng cu i mùa thu và đ u mùa đông là th i
k khô hanh nh t, đ

m trung bình tháng có th xu ng d

nh t có th đ t t i 98% và th p nh t có th xu ng d

i 80%.

m ngày cao

i 64%.

3. B c h i

L

ng b c h i bình quân n m kho ng 836 mm. Các tháng đ u mùa m a (t

tháng 5 đ n tháng 7) l i là các tháng có l

ng b c h i l n nh t trong n m. Các

tháng cu i đông và mùa xuân (tháng 1 đ n tháng 4) có l
nh ng tháng có nhi u m a phùn và đ

m không khí t

ng b c h i nh nh t – là

ng đ i cao.

4. M a
L

ng m a trung bình n m kho ng 1.757 mm. Phân b l

ng m a bi n đ i

theo không gian, th i gian. S ngày m a trung bình hàng n m kho ng 130 đ n 140


17

ngày. Tháng 8 và tháng 9 có nhi u m a bão nh t, l

mm. L

ng m a trung bình trên 300

ng m a l n nh t n m ng v i các th i đo n th

tháng 9. Các tr n m a th i đo n ng n th

ng r i vào các tháng 8,

ng n m trong các tr n m a dài h n. S

li u t ng k t v m a gây úng trong 20 n m g n đây cho th y l

ng m a l n gây

úng có kh n ng xu t hi n vào b t c th i gian nào c a n m. Th m chí tháng 10, 11
c ng có th xu t hi n m a l n gây úng, tuy m c đ nguy hi m đ i v i cây tr ng có
th khác nhau.
5. Gió, bão
H

ng gió th nh hành trong mùa hè

nam còn mùa đông th

vùng nghiên c u là gió nam và đông

ng có gió b c và đông b c. T c đ gió trung bình kho ng 2-

3 m/s. Các tháng t tháng 7 đ n tháng 9 có nhi u bão nh t. Các c n bão đ b vào
đ t li n th

ng gây ra m a l n trong vài ba ngày, gây nh h

ng l n đ n s n xu t

và đ i s ng nhân dân. T c đ gió l n nh t trong c n bão có th lên t i trên 40 m/s.
6. Mây
L
có l
l

ng mây trung bình n m chi m kho ng 75% b u tr i. Tháng 3 u ám nh t

ng mây c c đ i, chi m trên 90% b u tr i. Tháng 10 tr i quang đãng nh t,

ng mây trung bình ch chi m kho ng d

i 60% b u tr i.

7. N ng
S gi n ng trung bình hàng n m kho ng 1.700 gi . Các tháng mùa hè t
tháng 5 đ n tháng 10 có nhi u n ng nh t, trên d

i 200 gi m i tháng. Các tháng 2,

3 trùng kh p v i nh ng tháng u ám là tháng r t ít n ng, ch đ t kho ng 30 đ n 40
gi m i tháng.
8. Các hi n t

ng th i ti t khác

N m và m a phùn là hi n t
mùa đông

ng th i ti t khá đ c đáo x y ra vào n a cu i

đ ng b ng B c B nói chung và h th ng th y l i Xuân Th y nói riêng.

Trung bình m i n m có kho ng 10 đ n 20 ngày có s

ng mù. Hi n t

ng này x y

ra ch y u vào các tháng đ u mùa đông, nhi u nh t vào tháng 11, 12. Hàng n m có
t 30 đ n 40 ngày m a phùn, t p trung nhi u nh t vào các tháng 2, 3 sau đó là các


18

tháng cu i đông và đ u mùa xuân. M a phùn tuy ch cho l

ng n

c không đáng

k nh ng l i có tác d ng r t quan tr ng cho s n xu t nông nghi p vì nó duy trì đ
tình tr ng m

t th

ng xuyên, gi m b t nguy c h n hán.

B ng 1.1: M t s đ c tr ng khí h u vùng nghiên c u (tr m Nam
c tr ng

nh)

Trung bình tháng
1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Nhi t đ , C 16,2 16,9 19,5 23,4 27,2 28,8 29,3 28,5 27,5 24,7 21,3 18,0
o

m, %

85

88

c

91

89

85

83

82

85

85

83

82

82

TB
n m
23,4
85

B c h i, mm 55,2 40,9 39,4 50,7 86,8 92,9 104,7 77,5 69,4 79,3 72,4 66,7

836

M a, mm

1757

1.1.6.

27,0 35,0 50,5 78,4 177,2 189,6 231,4 318,2 336,7 203,1 65,0 28,4

c đi m thu tri u
các khu v c ven bi n đ ng b ng B c B nói chung và ven bi n h th ng

th y l i Xuân Th y nói riêng có ch đ nh t tri u, v i biên đ tri u thu c lo i l n
nh t n

c ta, biên đ tri u trung bình t 1,6 -1,7m, l n nh t là 3,31 m và nh nh t là

0,11 m. M t ngày có m t đ nh tri u và m t chân tri u. Th i gian tri u lên kho ng
11 gi và tri u xu ng kho ng 13 gi . C kho ng 14 ngày đ n 15 ngày có m t k
n

cc

ng (đ nh tri u cao) và m t k n

đ nh tri u th p). Vào k tri u c
h

c ròng (hay còn g i là n

ng, dòng ch y sông H ng

ng r t m nh c a th y tri u v nh B c B .

nh h

n

c tri u cao nh t, m c n

vùng h l u b

nh

ng th y tri u l n sâu vào n i

đ a, v mùa c n t i 150 km, còn trong mùa l tri u nh h
m cn

c l ng, là khi

ng t 50 đ n 100 km,

c sông dâng cao gây b t l i v tiêu úng, mùa

c r i (tháng 9 và tháng 10) là tháng th y tri u cao nh t trong n m.
K tri u xu ng, biên đ tri u l n nh t vào tháng 7 và nh nh t vào tháng 3,

tháng 4. Biên đ tri u l n nh t là 3,94 m x y ra vào ngày 23/11/1968
B ng 1.2. M c n

c bình quân 7 đ nh max, 7 chân min ng v i t n su t 10%

t i c a Ba L t (Cao đ qu c gia, ch s max/min, đ n v : cm)
Tháng 7

Tháng 8

Tháng 9

175/-16

152/-6

147/-6

19

m n

ngoài kh i Bi n

ông h u nh không đ i, v mùa m a đ m n

kho ng 3,2 % còn mùa khô là 3,3 %.
mùa do nh h

ng c a n

vùng ven bi n, đ nhi m m n thay đ i theo

c ng t t các sông đ vào. Chi u dài xâm nh p m n

trung bình 1 ‰ và 4 ‰ trên sông H ng t

ng ng là 12 km và 10 km, trên sông

Ninh C là 11 km và 10 km. Chi u dài xâm nh p m n 1 ‰ sâu nh t đã x y ra trên
sông H ng là 14 km, trên sông Ninh C là 32 km.
m n trên các sông ven bi n t ng d n t đ u mùa đ n gi a mùa khô và sau
đó gi m d n đ n cu i mùa( vào các tháng mùa l ). S thay đ i này có liên quan t i
dòng n

c ng t t th

ng ngu n đ v .

Thông qua h th ng sông ngòi, kênh m

ng h th ng, ch đ nh t tri u đã

giúp cho quá trình thau chua r a m n trên đ ng ru ng h th ng. Tuy nhiên c ng còn
m t s di n tích b nhi m m n. Dòng ch y c a sông H ng k t h p v i ch đ nh t
tri u đã b i t vùng c a sông t o thành bãi b i l n là C n Lu - C n Ng n

huy n

Giao Thu
1.1.7. M ng l

i sông ngòi và đ c đi m thu v n

1. M ng l

i sông ngòi

H th ng thu l i Xuân Thu có m ng l
các sông đ u ch y theo h

i sông ngòi dày đ c. Nhìn chung,

ng tây b c – đông nam và đ ra bi n. Các sông ch y qua

đ a ph n h th ng g m sông Ninh C , sông H ng và sông Sò:
- Sông H ng có chi u dài kho ng 1.149 km b t ngu n t t nh Vân Nam c a

Trung Qu c trong đó ph n sông ch y qua Vi t Nam và ch y ra bi n
Ba L t dài kho ng 510 km.
(b t đ u t th

o n sông H ng ch y qua t nh Nam

ông t i c a
nh dài 75 km

ng l u c ng H u Bì 10 km) t o nên ranh gi i gi a T nh Nam

nh

và Thái Bình trong đó đo n ch y qua khu v c nghiên c u dài kho ng 40,5 km, có
chi u r ng trung bình kho ng 500 m - 650 m. Mùa l trên sông H ng b t đ u t
tháng VI đ n h t tháng X. Mùa l n
n

c cao nh h

ch u nh h

c sông th

ng dâng lên cao, chênh l ch m c

ng t i vi c tiêu úng. Vào mùa c n m c n

c sông gi m nhi u và

ng c a thu tri u khi n cho vùng c a sông b nhi m m n.


20

- Sông Ninh C là m t phân l u c a sông H ng, nh n n
c a Mom Rô và đ vào bi n đông
c a t nh Nam

c Sông H ng t

c a L ch thu c huy n H i H u và Ngh a H ng

nh. Sông dài kho ng 52 km trong đó đo n ch y qua h th ng dài

kho ng 16,5 km. Sông Ninh C ch u nh h

ng r t m nh c a th y tri u ngay c

trong mùa l . V mùa ki t Sông Ninh C là ngu n n

ct

i ch y u c a h th ng

th y l i Xuân Th y.
- Sông Sò (còn g i là sông Ngô

ng) dài kho ng 24 km, có b r ng đáy t

35 m đ n 45 m, là sông biên gi i c a hai huy n Xuân Tr

ng và Giao Th y, v a là

sông n i đ a c a h th ng, v a là phân l u c a sông H ng, nh n n
qua c ng Ngô

ng r i đ ra bi n

p Nh t dài 5 km làm nhi m v t

c sông H ng

c a Hà L n. o n sông t c ng Ngô

ng đ n

i, đo n còn l i ra đ n bi n làm nhi m v tiêu.

Dòng ch y l c a sông H ng khi v đ n h l u thu c khu v c h th ng th y
l i Xuân Th y mang tích ch t l m p và có nhi u đ nh.
th

ng xu t hi n vào gi a tháng VII đ n cu i tháng VIII. L

nh l l n nh t n m
ng n

c phân b

gi a các tháng không đ u, mùa l t tháng VI đ n tháng X chi m t i 80% l
n

c toàn n m, riêng tháng IX chi m 20%. Mùa c n l

ô nhi m n ng gây khó kh n cho vi c s d ng n
2. Tài nguyên n
Ngu n n

ng dòng ch y nh , m c đ

c m t.

cm t

c m t h th ng khá phong phú v i các sông l n là sông H ng,

sông Ninh C , sông Sò cùng m ng l
kênh m

ng

ng dày đ c nên ti m n ng n

sông Ninh C có ngu n n

i sông ngòi n i đ a và h th ng h , đ m, ao,
c ng t b m t t

ng đ i l n. Sông H ng và

c d i dào, tho mãn yêu c u c p n

c cho s n xu t

nông nghi p và ph c v cho sinh ho t c a nhân dân trong h th ng. Ngoài ra n

c

m a c ng là m t ngu n n

c

c quan tr ng ghóp ph n b sung ngu n tài nguyên n

m t cho h th ng..
3. Tài nguyên n

c ng m

Có 2 t ng ch a n
ó là t ng ch a n

c chính có ý ngh a quan tr ng trong khai thác và s d ng.

c l h ng Hôlôxen h t ng Thái Bình và t ng ch a n

Pleistoxen h t ng Hà N i.

c

21

T ng ch a n

c l h ng Hôlôxen h t ng Thái Bình, có hàm l

ng clo ph

bi n t 200 ÷ 400 mg/l, phân b thành t ng d i (có d i r ng 4 km) ch y d c bi n t
c a áy đ n c a Ba L t ch y u là n

c m t. Chi u sâu phân b c a t ng n

dao đ ng kho ng t 10 m đ n 20 m. Tr l

ng ti m n ng c a t ng ch a n

c này
c này

vào kho ng 485.000 m3/ngày.
Hàm l
v c có hàm l

ng Nit t

ng trong n

c đ i nh , ph n l n nh h n 100 mg/l. Khu

ng Nit t 10 mg/l đ n 20 mg/l phân b d

i d ng th u kính, r i rác

kh p b m t di n tích khu v c nghiên c u.
T ng ch a n

c l h ng Pleistoxen h t ng Hà N i có hàm l

200 mg/l, t ng khai thác ph bi n
còn phát hi n m t s t ng n
n

c ng t có ch t l

nghi p. Tr l
N

ng clo d

i

đ sâu trung bình t 40 m đ n 120 m. Ngoài ra

c ng m có đ sâu t 250 m đ n 350 m.

ây là ngu n

ng t t có th khai thác ph c v cho sinh ho t và s n xu t công

ng ti m n ng c a t ng ch a n

c này kho ng 141.000 m3/ngày.

c ng m vùng nghiên c u có ch t l ng t t, t ng đ khoáng hoá t ng d n

theo h ng đi t bi n vào đ t li n.
4. Dòng ch y bùn cát
Trong mùa l có t i trên 80% l

ng bùn cát sông đ

c đ ra bi n và b i tích

t i khu v c c a Ba L t (sông H ng) và c a L ch Giang c a sông Ninh C . L

ng

bùn cát phân b không đ u v i 91,5 % vào mùa l và 8,5 % vào mùa ki t.
5. Tình hình xâm nh p m n
Trong m t n m đ m n thay đ i theo mùa. Mùa l khi l
có tác d ng đ y n
mùa c n, l u l

c m n ra xa b nên đ m n

ng n

c sông t th

đ a làm cho đ m n t ng lên.
tháng 3, nh nh t th

ng n

vùng c a sông th

ng l u v nh nên n

m n l n nh t th

c sông l n,
ng nh . V

c bi n ti n sâu vào n i

ng xu t hi n vào tháng 1 đ n

ng vào tháng 7 tháng 8.

S thay đ i c a đ m n trong tháng c ng gi ng nh s thay đ i c a th y
tri u ngh a là có 2 k m n t

ng ng v i hai k tri u.

hi n vào nh ng ngày đ u tháng và gi a tháng âm l ch.

m n l n nh t th

ng xu t

m n nh nh t th

xu t hi n vào nh ng ngày đ u c a trung tu n và h tu n c a tháng âm l ch.

ng


22

Hàng n m v mùa ki t, l u l
đ yn

c m n t bi n

Ninh C , nh h

c ng t gi m, th y tri u dâng cao

ông xâm nh p sâu vào trong các tri n sông H ng và sông

ng l n đ n vi c l y n

khó kh n s n xu t nông nhi p v
V

ng ngu n n
ct

i c a các c ng đ u m i gây nhi u

ông Xuân t tháng 1 đ n tháng 4 c a h th ng.

ông Xuân n m 2009-2010 là m t trong nh ng v s n xu t có s xâm

nh p m n cao, xu t hi n s m và xâm nh p sâu h n vào c a sông. T i c ng Ngô
ng đ m n cao nh t đ t t i 23 - 24% 0 , t i c ng H Miêu I đ t t i 12,0 -14,5% 0 ,
t i c ng s 7 đ t t i 4 - 5% 0 . Còn t i c ng Mon Rô l n đ u tiên m n xu t hi n v i
đ m n là 0,3% 0 .

m n l n nh t c a h th ng x y ra trong các ngày c a tháng I

t n m 2005 đ n n m 2012

c ng H Miêu I và II đ

2.1a và 2.1b. Qua k t qu th ng kê đ m n

c th ng kê trong các b ng

2 c ng c a h th ng cho th y đ m n

t ng d n t n m 2006 đ n 2008, n m 2009 th p h n n m 2008, nh ng đ n n m
2010 đ m n cao nh t (t 14,4 – 16,0%o), nói chung đ m n c a h th ng có xu
h

ng bi n đ i t ng lên theo xu h
B ng 1.3a:

ng bi n đ i khí h u - m c n

m n l n nh t trong tháng 1

c bi n dâng.

c ng H Miêu I (đ n v tính %0 ).

Ngày

10

14

24

20

12

15

8

4

N m

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

4,0

2,1

1,6

6,7

4,5

14,4

13,2

12,81

Smax % 0

B ng 1.3b:

m n l n nh t trong tháng 1

c ng H Miêu II (đ n v tính % 0 )

Ngày

10

11

16

20

12

15

8

4

N m

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

4,6

2,2

2,4

6,8

5,0

16,0

13,6

13,5

Smax % 0

1.1.8. M t s nh n xét và đánh giá chung v đi u ki n t nhiên
Nhìn chung h th ng thu l i Xuân Thu n m trong vùng nhi t đói gió mùa,
m a nhi u vói h th ng sông chính là sông H ng và sông Ninh c có ngu n n

c

r t d i dào đ ng th i là ngu n phù sa b sung ch t màu cho đ ng ru ng r t thu n
l i cho ph c v s n xu t nông nghi p. M t khác l

ng m a h th ng phân b không


23

đ ng đ u t p chung ch y u vào tháng 6,7,8 k t h p v i cao đ đ t h th ng phân
b không đ ng đ u có nh ng vùng cao c c b nên v mùa ki t v n c n n
đi u ti t n

c t H Hoà Bình .

Do nh h
thu tri u nh h
nh h

cx

ng c a bi n đ i khí h u k t h p v i m c n

ng t

ng l u th p,

ng đ i m nh, d n đ n m n xâm nh p sâu vào c a sông làm

ng đ n th i gian m c ng l y n

đó ph c v cho t

c th

c c n ph i tích tr n

i b ng tr ng l c. N ng l c tiêu n

c kênh r ch tr

c c a h th ng kênh m

c
ng

và công trình n i đ ng b suy gi m do th i gian s d ng quá dài, công trình đã
xu ng c p, kênh m
thay đ i m t c t

ng không đ

c n o vét th

ng xuyên l i b l n chi m làm

t.

1.2. Hi n tr ng và đ nh h

ng phát tri n kinh t - xã h i trên h th ng th y l i

Xuân Th y đ n 2020
1.2.1. Hi n tr ng kinh t xã h i
H th ng th y l i Xuân Th y bao g m hai đ n v hành chính c p huy n là
Xuân Tr

ng và Giao Th y. Theo s li u th ng kê n m 2009, s dân và m t đ dân

s c a hai huy n nói trên đ

c trình bày

b ng 1.4.

B ng 1.4: Di n tích, dân s và m t đ dân s .
Huy n
Xuân Tr
Giao Thu

Di n tích (km2)
ng

Dân s trung bình
(ng

M t đ dân s

i)

(ng

i/km2)

114,97

165.507

1.440

238,24

188.903

793

Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Nam

nh n m 2009

Các huy n trong h th ng th y l i Xuân Th y thu c vùng kinh t tr ng đi m
B c B do v y c c u phát tri n kinh t xã h i nói chung và ngành nông nghi p nói
riêng đ u g n li n v i xu th phát tri n chung c a c t nh Nam

nh. Theo quy

ho ch t ng th phát tri n kinh t xã h i c a t nh thì đ n 2020 ngành nông nghi p
v n chi m t tr ng cao, t ng tr

ng m c th p h n nh ng n đ nh, đ t nông nghi p


24

v n còn b thu h p do chuy n đ i sang m c đích s d ng khác, do v y c n thâm
canh t ng n ng su t, b trí h p lý cây tr ng mùa v , t ng t i đa h s s d ng đ t là
nh ng bi n pháp c b n nh m n đ nh đ u ra. S n l
ph n đ u đ cho ng

ng l

ng th c không nh ng

i dân và ch n nuôi trong vùng mà còn xu t sang các t nh khác

nh t là các khu đô th , các khu công nghi p l n và xu t kh u. Ph n đ u n đ nh
m c 480kg/ng

i, n ng su t lúa bình quân đ t 13,0 t n/ha/n m tr lên.

T n m 2025 c c u kinh t nông nghi p và nông thôn d ch chuy n theo
h

ng gi m m nh nông nghi p thu n nông, đ y m nh s n xu t các s n ph m có

hi u qu , có kh n ng ng d ng công ngh m i nâng t tr ng th y s n, ch n nuôi
nh m t o ra l

ng giá tr cao trên m t đ n v di n tích.

Xây d ng vùng lúa và chuy n đ i gi ng có ch t l
ài…. ây là m t trong nh ng gi ng lúa có ch t l
Ngoài lúa là ch l c thì cây ngô s đ

ng cao nh tám Xuân

ng cao nh t c a t nh Nam

nh.

c phát tri n m nh đ ph c v ch bi n s n

ph m các lo i bánh k o và th c n gia súc.
Các lo i cây rau có giá tr hàng hóa cao s đ
t i, d a chu t, t, n m, xu hào…..s đ

c tr ng nhi u

c phát tri n m nh nh hành
nh ng xã ven bi n.

V mùa v và gi ng cây tr ng, gi nguyên trên c s mùa v và t p quán canh tác
nh đã và đang th c hi n trong vùng, trên c s áp d ng khoa h c đ a gi ng cây tr ng

m i có n ng su t cao.
1.2.2. Hi n tr ng s d ng đ t và quy ho ch s d ng đ t
Theo s li u th ng kê n m 2013 c a các huy n, bi n đ ng v c c u s d ng
đ t hi n tr ng c c u s d ng đ t c a các huy n trong h th ng th y l i Xuân Th y
đ

c nêu trong b ng 1.5 và b ng 1.6.
Giai đo n 2005-2012 t ng di n tích đ t nông nghi p gi m kho ng g n 200

ha, m c dù di n tích đ t s n xu t nông nghi p gi m nh ng đ t chuyên dùng có xu
th

t ng b i vi c khai thác qu đ t ch a s d ng v n còn trong giai đo n quy

ho ch. Qu đ t có kh n ng nông – lâm nghi p trong t ng di n tích đ t ch a s
d ng n m phân tán, r i rác, đan xen trên đ a bàn c a t t c các xã, huy n.