doi moi pp day hoc

CHUYÊN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HỢP TÁC TRONG NHÓM NHỎ
TÓM TẮT.
1. Khái niệm về dạy học hợp tác theo nhóm
2. Mục tiêu của làm việc theo nhóm.
3. Ưu, nhược điểm của làm việc theo nhóm.
a. Ưu điểm của phương pháp làm việc theo nhóm.
b. Hạn chế của làm việc theo nhóm.
4. Cách thức thành lập nhóm.
5. Tiến trình dạy học nhóm.
6. Vai trò các thành viên trong nhóm
7. Cách tổ chức cho các nhóm học sinh báo cáo kết quả thảo luận nhóm
8. Vai trò của giáo viên khi tổ chức học sinh làm việc theo nhóm
9. Những điều cần lưu ý khi tổ chức học sinh làm việc theo nhóm có hiệu quả
NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ
1. Khái niệm về dạy học hợp tác theo nhóm.
Dạy học nhóm là một hình thức xã hội của dạy học, trong đó học sinh
của một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ trong khoảng thời gian giới
hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công
và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh
giá trước toàn lớp.
(Theo PROF.BERND MEIER_ Potsdam University)
Phương pháp dạy học theo nhóm là phương pháp đặt học sinh vào môi
trường học tập (nghiên cứu, thảo luận …) theo các nhóm học sinh. Một trong
những lý do chính để sử dụng phương pháp này là nhằm khuyến khích học sinh
trao đổi và biết cách làm việc hợp tác với người khác (vì vậy còn gọi là phương
pháp dạy học hợp tác theo nhóm hay thảo luận nhóm)
Số lượng học sinh trong mỗi nhóm thường khoảng 4-6 HS. Học theo
nhóm được sử dụng rộng rãi vì nó giúp mỗi người trong một nhóm tham gia
tích cực vào quá trình học tập, lắng nghe, ghi lại và chia sẻ những kinh nghiệm
và quan điểm khác nhau của mọi người. Dạy học nhóm cũng thường được áp
dụng để đi sâu, vận dụng, luyện tập, củng cố một chủ đề đã học, nhưng cũng có

thể để tìm hiểu một chủ đề mới.
2. Mục tiêu của dạy học theo nhóm:
-Tổ chức học sinh học tập theo nhóm phát huy tính tích cực, tự giác, khả
năng chủ động, sáng tạo trong hoạt động nhận thức của học sinh.
-Tạo điều kiện để mọi người cùng tham gia, chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn
nhau, chuẩn bị cho lao động phân công hợp tác trong cộng đồng mà qua cách
học này nhiều kỹ năng xã hội cũng được hình thành và phát triển như:
+Kỹ năng giao tiếp
+Kỹ năng giải quyết vấn đề
1
+Kỹ năng nói, diễn đạt
+Kỹ năng tập hợp và ghi chép tư liệu
+Kỹ năng báo cáo
-Ngoài ra, khi tổ chức học tập theo nhóm giáo viên còn có cơ hội tận dụng ý
kiến và kinh nghiệm của người học.
3. Những ưu, nhược điểm chung của dạy học theo nhóm:
a. Ưu điểm.
Dạy học nhóm nếu được tổ chức tốt, sẽ thực hiện được những chức năng
và công dụng khác với dạy học toàn lớp, do đó có tác dụng bổ sung cho dạy học
toàn lớp.
* Phát huy tính tích cực, tự lực và trách nhiệm của học sinh. Trong học
nhóm, phải tự lực giải quyết nhiệm vụ học tập, đòi hỏi sự tham gia tích cực của
các thành viên, trách nhiệm với nhiệm vụ và kết quả làm việc của mình. Dạy
học nhóm hỗ trợ tư duy, tình cảm và hành động độc lập, sáng tạo của học sinh.
* Phát triển năng lực cộng tác làm việc. Công việc nhóm là phương pháp
làm việc được học sinh ưa thích. Học sinh được luyện tập những kỹ năng cộng
tác làm việc như tinh thần đồng đội, sự quan tâm đến người khác, tính khoan
dung.
* Phát triển năng lực giao tiếp. Thông qua cộng tác làm việc trong nhóm,
giúp học sinh phát triển năng lực giao tiếp như biết lắng nghe, chấp nhận phê

phán người khác, biết trình bày, bảo vệ ý kiến cảu mình trong nhóm.
* Hỗ trợ quá trình học tập mang tính xã hội. Dạy học nhóm là quá trình
học tập mang tính xã hội. HS học tập trong mối tương tác lẫn nhau trong nhóm,
có thể giúp đỡ lẫn nhau, tạo lập, củng cố các quan hệ xã hội và không cảm thấy
phải chịu áp lực của giáo viên.
* Tăng cường tự tin cho học sinh. Qua giao tiếp xã hội, các em học sinh
sẽ mạnh dạn hơn và ít mắc phải sai lầm. Mặt khác, thông qua giao tiếp sẽ giúp
khắc phục sự thô bạo, cục cằn.
* Phát triển năng lực phương pháp. Thông qua quá trình tự lực làm việc
và làm việc nhóm giúp học sinh rèn luyện, phát triển năng lực làm việc.
* Tạo khả năng phân hoá. Lựa chọn nhóm theo hứng thú chung hay theo
lực chọn ngẫu nhiên, các đòi hỏi như nhau hay khác nhau về mức độ khó khăn,
cách học tập như nhau hay khác nhau, phân công công việc như nhau hay khác
nhau, nam HS và nữ HS làm bài cùngnhau hay riêng rẽ.
* Tăng cường kết quả học tập. Những nghiên cứu so sánh kết quả học tập
của học sinh cho thấy rằng, những trường học đạt kết quả dạy học đặc biệt tốt là
những trường có áp dụng và tổ chức tốt hình thức dạy học nhóm.
b. Nhược điểm.
* Dạy học nhóm đòi hỏi thời gian nhiều.
Ưu điểm chính của dạy học nhóm là thông qua cộng tác làm việc trong
một nhiệm vụ học tập có thể phát triển tính tự lực, sáng tạo cũng như năng
lực xã hội, đặc biệt là khả năng cộng tác làm việc, thái độ đoàn kết của học
sinh
2
* Công việc nhóm không phải bao giờ cũng mang lại kết quả mong
muốn. Nếu được tổ chức bà thực hiện kém, nó thường sẽ dẫn đến kết quả ngược
lại với những gì dự định sẽ đạt.
* Trong nhóm chưa được luyện tập dễ xảy ra hỗn loạn.
4. Các cách thành lập nhóm học tập.
Có thể thành lập nhóm theo nhiều tiêu chí khác nhau trong năm học để

tăng tính hứng thú trong quá trình học tập.
: Ưu điểm : Nhược điểm
Tiêu chí
Cách thực hiện – Ưu, nhược điểm
1. Các nhóm
gồm những
người tự

Đối với HS thì đây là cách dễ chịu nhất để thành lập
nhóm, đảm bảo công việc thành công nhanh nhất.

Dễ tạo ra sự tách biệt giữa các nhóm trong lớp, vì vậy
cách tạo lập nhóm như thế này không nên là khả năng
duy nhất.
2. Các nhóm
ngẫu nhiên
Bằng cách đếm số, phát thẻ, gắp thăm, sắp xếp theo
màu sắc,….

Các nhóm luôn luôn mới sẽ đảm bảo là tất cả các HS
đều có thể học tập chung nhóm với tất cả các HS khác.

Nguy cơ có trục trặc sẽ tăng cao. HS phải sớm làm
quen với việc đó để thấy rằng cách lập nhóm như vậy là
bình thường.
3. Nhóm ghép
hình
Xé nhỏ một bức tranh hoặc các tờ tài liệu cần xử lý. HS
được phát các mẩu xé nhỏ, những HS ghép thành bức
tranh hoặc tờ tài liệu đó sẽ tạo thành nhóm.


Cách tạo lập nhóm kiểu vui chơi, không gây ra sự đối
địch.

Cần một ít chi phí để chuẩn bị và cần nhiều thời gian
hơn để tạo lập nhóm.
4. Các nhóm
với những đặc
điểm chung
Ví dụ tất cả những HS cùng sinh ra trong mùa đông,
mùa xuân, mùa hè hoặc mùa thu sẽ tạo thành nhóm

Tạo lập nhóm một cách độc đáo, tạo ra niềm vui và HS
có thể biết nhau rõ hơn.

Cách làm này mất đi tính độc đáo nếu được sử dụng
thường xuyên.
5. Các nhóm
cố định trong
một thời gian
dài
Các nhóm được duy trì trong một số tuần hoặc một số
tháng. Các nhóm này thậm chí có thể được đặt tên
riêng.

Cách làm này đã được chứng tỏ tốt trong những nhóm
học tập có nhiều vấn đề.

Sau khi đã quen nhau một thời gian dài thì việc lập các

nhóm mới sẽ khó khăn.
6. Nhóm có Những HS khá giỏi trong lớp cùng luyện tập với các
3
HS khá để hỗ
trợ HS yếu
HS yếu hơn và đảm nhận trách nhiệm của người hướng
dẫn.

Tất cả đều được lợi. Những HS giỏi đảm nhận trách
nhiệm, những HS yếu được giúp đỡ.

Ngoài việc mất nhiều thời gian thì chỉ có ít nhược điểm,
trừ phi những HS giỏi hướng dẫn sai.
7. Phân chia
theo năng lực
học tập khác
nhau
Những HS yếu hơn sẽ xử lý các bài tập cơ bản, những
HS đặc biệt giỏi sẽ nhận được thêm những bài tập bổ
sung.

HS có thể tự xác định mục đích của mình. Ví dụ ai bị
điểm kém trong môn toán thì có thể tập trung vào một
số ít bài tập.

Cách làm này dẫn đến kết quả là nhóm học tập cảm
thấy bị chia thành những HS thông minh và những HS
kém.
8. Phân chia
theo các dạng

học tập
Được áp dụng thường xuyên khi học tập theo tình
huống. Những HS thích học tập với hình ảnh, âm
thanh hoặc biểu tượng sẽ nhận được những bài tập
tương ứng.


HS sẽ biết các em thuộc dạng học tập như thế nào ?

HS chỉ học những gì mình thích và bỏ qua những nội
dung khác
9. Nhóm với
các bài tập
khác nhau
Ví dụ, trong khuôn khổ một dự án, một số HS sẽ khảo
sát một xí nghiệp, một số khác khảo sát một cơ sở chăm
sóc xã hội…


Tạo điều kiện học tập theo kinh nghiệm đối với những
gì đặc biệt quan tâm.

Thường chỉ có thể được áp dụng trong khuôn khổ một
dự án lớn.
10. Phân chia
HS nam và nữ

Có thể thích hợp nếu học về những chủ đề đặc trưng
cho con trai và con gái, ví dụ trong giảng dạy về tình
dục, chủ đề lựa chọn nghề nghiệp,…


Nếu bị lạm dụng sẽ dẫn đến mất bình đẳng nam nữ.
( Theo Prof. Bernd Meier_ Potsdam university)
4
5. Tiến trình dạy học theo nhóm
5.1
Nhập đề và giao nhiệm vụ.
Giai đoạn này gồm những hoạt động sau.
5
Làm việc toàn lớp
1. NHẬP ĐỀ VÀ GIAO NHIỆM VỤ.
* Giới thiệu chủ đề
* Xác định nhiệm vụ các nhóm
* Thành lập các nhóm
2. LÀM VIỆC NHÓM.
* Chuẩn bị chỗ làm việc
* Lập kế hoạch làm việc
* Thoả thuận quy tắc làm việc
* Tiến hành giải quyết nhiệm vụ
* Chuẩn bị báo cáo kết quả
Làm việc nhóm
Tiến trình dạy học nhóm
3. TRÌNH BÀY KẾT QUẢ/ĐÁNH GIÁ
* Các nhóm trình bày kết quả
* Đánh giá kết quả
Làm việc toàn lớp