“Giải pháp phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ PHÒNG NGỪA ẢNH HƯỞNG CỦA CHỦ
NGHĨA THỰC DỤNG ĐẾN HỌC VIÊN SAU ĐẠI
HỌC Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
1.1. Chủ nghĩa thực dụng và phòng ngừa ảnh hưởng của
chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở
Học viện Chính trị
1.2. Thực trạng và một số kinh nghiệm phòng ngừa ảnh
hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại
học ở Học viện Chính trị
Chương 2 YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP PHÒNG
NGỪA ẢNH HƯỞNG CỦA CHỦ NGHĨA THỰC
DỤNG ĐẾN HỌC VIÊN SAU ĐẠI HỌC Ở HỌC
VIỆN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY
2.1. Sự cần thiết và yêu cầu phòng ngừa ảnh hưởng của
chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học
viện Chính trị hiện nay
2.2. Những giải pháp chủ yếu phòng ngừa ảnh hưởng
của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở
Học viện Chính trị hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

2

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của chuyên đề
Trong quá trình đổi mới, hội nhập quốc tế, đời sống văn hóa tinh thần của
người Việt Nam chịu tác động từ những nền văn hóa của các quốc gia, dân tộc
khác trên cả hai hướng tích cực lẫn tiêu cực. Một trong những nhân tố có ảnh
hưởng đến văn hóa, đạo đức và lối sống của người Việt Nam là chủ nghĩa
thực dụng (CNTD) - một trào lưu triết học phương Tây hiện đại, xuất hiện ở
Mỹ vào những năm 70 của thế kỷ XIX. Bên cạnh những tác động tích cực,
CNTD cũng có những tác động tiêu cực đến văn hóa, đạo đức và lối sống của
nhiều tầng lớp nhân dân, trong đó có một bộ phận cán bộ, đảng viên. Nói đến
chủ nghĩa thực dụng là nói đến tính chất của hành vi sống theo đuổi lợi ích
không giới hạn và bằng mọi cách vì vật chất, vì danh lợi, vì đồng tiền. Chủ
nghĩa thực dụng hiện nay đang tác động ảnh hưởng rất lớn đến cán bộ,
chiến sĩ trong quân đội. Chính vì vậy, khắc phục những ảnh hưởng tiêu cực
của CNTD đến lối sống của học viên trong Nhà trường quân đội đã và đang
trở thành một vấn đề có ý nghĩa cấp bách cả về lý luận lẫn thực tiễn.
Văn kiện Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: “tình trạng suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”
trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; sự tồn tại và
những diễn biến phức tạp của tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí”[1; tr 1819],... chưa được ngăn chặn, đẩy lùi. Trong những căn bệnh của “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa”, suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống là
căn bệnh nguy hiểm hàng đầu, là căn nguyên gây ra nhiều căn bệnh
khác. Nghị quyết số 04-NQ/TW khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn
Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống,
những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", tiếp tục khẳng định xây
dựng, chỉnh đốn Đảng luôn là nhiệm vụ then chốt đặc biệt quan trọng, có ý

3

nghĩa sống còn đối với Đảng, với chế độ ta
Nhận thức sâu sắc vấn đề trên, những năm qua, cùng với việc thực hiện đổi
mới nội dung, chương trình, nâng cao chất lượng đào tạo, Học viện luôn coi
trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, nhân
cách lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, trong đó rất chú trọng đến việc
phòng ngừa những tác động ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đối với toàn
thể học viên. Do vậy, chất lượng giáo dục, đào tạo và uy tín của Học viện
không ngừng được nâng lên, xứng đáng là một trung tâm đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ chính trị và nghiên cứu khoa học xã hội nhân văn quân sự hàng đầu của
Quân đội và quốc gia.
Tuy nhiên, trước sự biến đổi của tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá,
xã hội của đất nước hiện nay, đặc biệt trước những tác động của mặt trái xã
hội - hệ quả từ nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
những yếu tố tiêu cực xã hội địa bàn nơi Học viện đã và đang tác động đến
mỗi học viên sau đại học. Mặt khác, một bộ phận không nhỏ học viên đã bị
ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng , toan tính lợi ích cá nhân, chạy theo
nhu cầu hưởng thụ, ngại học tập, rèn luyện, lười nghiên cứu khoa học, cơ
hội, trung bình chủ nghĩa,... đứng trước nguy cơ thách thức nếu mỗi học
viên sau đại học không tích cực tự giác tu dưỡng, rèn luyện về mọi mặt thì
những tác động tiêu cực ấy sẽ trở thành điều kiện, môi trường cho sự tồn
tại và phát triển của chủ nghĩa thực dụng và sẽ ảnh hưởng đến chất lượng
giáo dục đào tạo để trở thành các nhà khoa học, cán bộ khoa học của Quân
đội đòi hỏi phải phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học

4


viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay là yêu cầu khách quan có ý
nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.

Từ những lý do trên, nhóm tác giả lựa chọn vấn đề: “Giải pháp phòng
ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học
viện Chính trị hiện nay” làm chuyên đề nghiên cứu khoa học.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Khi bàn về vấn đề đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên có nhiều công
trình, đề tài được các nhà khoa học, cán bộ lãnh đạo, quản lý quan tâm nghiên
cứu và có ý nghĩa, giá trị to lớn trong giáo dục, bồi dưỡng rèn luyện đội ngũ
cán bộ, đảng viên trên từng lĩnh vực và cương vị công tác, tiêu biểu là:
Sách tham khảo về xây dựng đạo đức, lối sống có: Huỳnh Khánh Vinh
(2001), Một số vấn đề về lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội, Nxb Chính
trị Quốc gia, Hà Nội; Võ Văn Thắng (2006), Xây dựng lối sống Việt Nam
hiện nay - từ góc độ văn hoá truyền thống dân tộc, Nxb Văn hoá thông tin,
Hà Nội; Phạm Xuân Hảo (2010), Bồi dưỡng lối sống xã hội chủ nghĩa cho sĩ
quan trẻ hiện nay, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. Tập thể tác giả (2013),
Nhận diện và đấu tranh chống suy thoái tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối
sống của cán bộ, đảng viên hiện nay, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội; Vũ
Văn Phúc (2013) Phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa" trong cán
bộ, đảng viên hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Luận án, luận văn, bài báo khoa học có: Vũ Đình Đắc (2016), Xây dựng
lối sống có văn hóa của học viên đào tạo sĩ quan Quân đội hiện nay, luận án
tiến sĩ Chủ nghĩa xã hội khoa học, Học viện Chính trị; Trần Thanh Vân
(1998), Đấu tranh ngăn chặn và khắc phục ảnh hưởng của chủ nghĩa thực
dụng đến lối sống của Bộ đội hoá học hiện nay, luận văn cao học Triết học
của Học viện Chính trị quân sự; Trần Văn Bính (2013) Xây dựng văn hóa đạo

5


đức và lối sống văn hóa trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc
tế, Tạp chí Lý luận chính trị - số 7; Nguyễn Xuyến (2014) Kiên quyết đấu

tranh với chủ nghĩa thực dụng , Thông tin Công tác Đảng số 3...
Các sách, luận án, luận văn, bài báo khoa học trên đây các tác giải đã
tập trung nghiên cứu quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức; đã khẳng định bước vào thời kỳ đổi mới, tình hình kinh tế xã hội có nhiều thay đổi đã tác động đến và ảnh hưởng của những hiện
tượng tiêu cực xã hội, những tư tưởng, hành vi của chủ nghĩa thực dụng
đến tư tưởng, tình cảm phẩm chất đạo đức, lối sống, nhân cách của từng
đối tượng quân nhân trong quân đội ta, từ đó đề xuất giải pháp xây dựng
lối sống xã hội chủ nghĩa cho người quân nhân cách mạng trong thời kỳ
mới. Tuy nhiên, chưa có công trình nào đi sâu, trực tiếp trình bày, nghiên cứu,
luận giải với tính chất một công trình khoa học độc lập, hệ thống, toàn diện về
những giải pháp phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên
sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay. Vì vậy, đây là vấn đề mới nhóm tác
giả lựa chọn không trùng lặp với các công trình khoa học đã được nghiệm thu,
công bố.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của chuyên đề
* Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu luận giải làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận, thực tiễn về chủ
nghĩa thực dụng và ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại
học; đề xuất yêu cầu và một số giải pháp cơ bản nhằm phòng ngừa ảnh hưởng của
chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận giải, phân tích, làm rõ một số vấn đề lý luận về chủ nghĩa thực dụng và
ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị.
Đánh giá thực trạng, nguyên nhân sự ảnh hưởng của chủ nghĩa thực
dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị, chỉ rõ nguyên nhân và

6


rút ra một số kinh nghiệm bước đầu.

Xác định yêu cầu, đề xuất những giải pháp cơ bản phòng ngừa ảnh hưởng
của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của chuyên đề
* Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu các hoạt động nhằm phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa
thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu các hoạt động nhằm phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực
dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị, từ năm 2010 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của đề tài
* Cơ sở lý luận
Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam và
của Quân ủy Trung ương.
* Cơ sở thực tiễn
Dựa vào các Nghị quyết, báo cáo sơ, tổng kết của Học viện, của Hệ 6;
gắn với kết quả điều tra khảo sát, thu thập tài liệu của Phòng Chính trị, Văn
phòng, Phòng Sau đại học, một số Khoa giáo viên có liên quan và trao đổi
trực tiếp với đội ngũ cán bộ, học viên trong Hệ 6.
* Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học liên ngành và chuyên
ngành, kết hợp phương pháp lịch sử với phương pháp lôgic; tổng kết thực
tiễn, phân tích, tổng hợp, thống kê so sánh và phương pháp chuyên gia.

7


6. Cái mới của đề tài
Đề tài góp phần làm rõ thực chất sự ảnh hưởng của chủ nghĩa thực
dụng; bước đầu khảo sát làm rõ những ảnh hưởng của nó đến phẩm chất, nhân

cách của học viên sau đại học ở Học viện Chính trị.
Một số giải pháp cơ bản có tính khả thi, phù hợp với đặc thù hoạt động
của học viên sau đại học trong điều kiện học tập, rèn luyện và nghiên cứu để
phát triển và hoàn thiện năng lực, phẩm chất nhân cách của cán bộ, nhà khoa
học trong quá trình đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị.
7. Giá trị khoa học và hướng sử dụng kết quả nghiên cứu của đề tài
Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thêm cơ sở khoa học về ảnh hưởng, tác
động của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính
trị hiện nay, làm cơ sở giúp cho cấp ủy, chỉ huy Hệ 6 có biện pháp nhằm
phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học của
Học viện Chính trị trong tình hình mới.
Chuyên đề có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu trong công
tác, quản lý và giáo dục chính trị ở Học viện Chính trị hiện nay.
8. Kết cấu của đề tài
Chuyên đề gồm: Mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục.

8


9


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ
PHÒNG NGỪA ẢNH HƯỞNG CỦA CHỦ NGHĨA THỰC DỤNG
ĐẾN HỌC VIÊN SAU ĐẠI HỌC Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
1.1. Chủ nghĩa thực dụng và phòng ngừa ảnh hưởng của lối sống
thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị

1.1.1. Quan niệm về chủ nghĩa thực dụng và ảnh hưởng của chủ
nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị
* Khái quát về học viên sau đại học ở Học viện Chính trị
Học viện Chính trị là trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học xã hội và
nhân văn hàng đầu của quân đội và quốc gia. Với tính chất đào tạo sau đại
học để tạo ra đội ngũ các nhà khoa học, cán bộ đầu ngành tạo tiềm lực cán
bộ khoa học - sư phạm ngành khoa học xã hội và nhân văn cho toàn quân.
Cùng với sự phát triển về quy mô, số lượng đào tạo, chất lượng đào tạo đã
khẳng định đội ngũ các nhà giáo, các nhà khoa học, các khoa chuyên ngành,
cơ quan quản lý sau đại học đã có những bước trưởng thành vượt bậc đủ sức
gánh vác nhiệm vụ ngày càng phát triển của Học viện. Kết quả đào tạo sau
đại học đã góp phần quan trọng nâng cao uy tín và vị thế của Học viện trở
thành trung tâm đào tạo cán bộ chính trị, trung tâm nghiên cứu khoa học xã
hội và nhân văn quân sự hàng đầu của quân đội và quốc gia.
Hiện nay, các thế hệ được đào tạo sau đại học tại Học viện chính trị đã
trở thành các khoa học chuyên gia trong một số ngành khoa học xã hội và
nhân văn, chủ trì các công trình nghiên cứu cấp Nhà nước, cấp Bộ góp phần
phát triển lý luận của Đảng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất
là lý luận về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng quân đội về chính

10


trị. Họ cũng chính là những người tiên phong đi đầu thể hiện rõ sự kiên định,
vững vàng trong cuộc đấu tranh tư tưởng - lý luận chống lại các quan điểm sai
trái, phản động của các thế lực thù địch bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng.
Học viên sau đại học ở Học viện Chính trị được học tập và rèn luyện
trong môi trường đào tạo của quân đội, có sự quản lý của hệ thống tổ chức
và đội ngũ cán bộ với kỷ luật nghiêm minh, quy định chặt chẽ. Ở đó, được

học tập, rèn luyện và nghiên cứu trong môi trường quân sự với sự quản lý
chặt chẽ của tổ chức, của đội ngũ cán bộ và những điều kiện quân sự với
những quy chế, quy định chặt chẽ; những chương trình đào tạo đều gắn với
hoạt động và hướng vào xây dựng quân đội về chính trị. Đó chính là môi
trường văn hoá sư phạm rất thuận lợi, những giá tri văn hoá nhằm phát huy
phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” tạo nên sức đề kháng phòng ngừa ảnh hưởng
của lối sống thực dụng đối với nhân cách của người học viên.
Địa bàn của Học viện Chính trị là Quận Hà Đông, điều kiện kinh tế - xã
hội ngày càng phát triển, đổi mới, bên cạnh những tiến bộ, văn minh, còn
không ít những vấn đề xã hội phức tạp, đã tác động ảnh hướng đến tư tưởng,
đời sống tâm lý của người học viên sau đại học. Mặt khác, một bộ phận học
viên sau đại học vẫn còn mang nặng dấu ấn văn hoá, phong tục, tập quán của
các vùng miền địa phương trong cả nước, do đó đã ảnh hưởng đến ý thức,
hành vi và tác phong sinh hoạt của họ. Ngoài ra, ở một bộ phận học viên sau
đại học còn tồn tại những tư tưởng tiểu nông, tự phát, tự do, tuỳ tiện, lối suy
nghĩ lệch lạc. Đó chính là những lực cản trong quá trình giáo dục, quản lý
theo mục tiêu, yêu cầu của Học viện. Có thể thấy, đây chính là tác động
không nhỏ của lối sống thực dụng tạo điều kiện xâm nhập làm ảnh hưởng

11


đến phẩm chất, nhân cách của người học viên theo hướng tiêu cực.
Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đào tạo học viên sau đại học, Học viện
xác định mục tiêu là: “Đào tạo những cán bộ khoa học có bản lĩnh chính trị
vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, có
phẩm chất đạo đức tốt; có kiến thức chuyên sâu trong một lĩnh vực khoa
học chuyên ngành hoặc kỹ năng vận dụng kiến thức đó vào hoạt động thực
tiễn nghề nghiệp; có khả năng nghiên cứu độc lập, sáng tạo, phát hiện và
giải quyết những vấn đề thuộc ngành, chuyên ngành được đào tạo và tiên

phong trong sự nghiệp xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị và cuộc
đấu tranh tư tưởng, lý luận để bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng” [26,27. tr1].
Như vậy, từ những đặc điểm trên đây, trong quá trình đào tạo sau đại học
tại Học viện, tư tưởng thực dụng sẽ có thể nảy sinh ngay trong quá trình học
tập, nghiên cứu và rèn luyện nếu như người học viên sau đại học không được
tuyên truyền, giáo dục sâu sắc và quản lý chặt chẽ, cũng như không thường
xuyên đấu tranh để phòng ngừa ảnh hưởng của lối sống thực dụng từ môi
trường bên ngoài và nảy sinh ngay nội tại môi trường và hoạt động ở Học viện.
* Quan niệm về chủ nghĩa thực dụng
Cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỷ XX cùng với sự phát triển từ chủ nghĩa tư
bản chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc, trên thế giới đã xuất hiện rất
nhiều trường phái triết học khác nhau.Ph.ăng ghen đã nhận xét rằng, các trào
lưu tư tưởng triết học “Mọc ra như nấm sau trận mưa. Một tiến sỹ triết học
xoàng nhất, thậm chí một sinh viên cũng bắt tay vào việc sáng tạo ra một hệ
thống hoàn chỉnh chứ không kém”[1,16]. Đặc biệt ở nước Mỹ đã sản sinh ra
bảy trường phái triết học: chủ nghĩa tự nhiên, chủ nghĩa nhân vị, chủ nghĩa

12


thực dụng, chủ nghĩa duy tâm tiến hóa, chủ nghĩa duy tâm tư biện, chủ nghĩa
hiện thực mới, chủ nghĩa hiện thực phê phán. Trong đó, chủ nghĩa thực dụng
chiếm vị trí quan trọng nhất, có ảnh hưởng mạnh mẽ và sâu rộng trong mọi
tầng lớp xã hội Mỹ.
Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin đã đặt cơ sở phương
pháp luận cho việc nghiên cứu chủ nghĩa thực dụng - với tư cách là một
trào lưu triết học - đạo đức, thuộc về hình thái ý thức xã hội, phản ánh tồn
tại xã hội tương ứng. Kế thừa những quan điểm tư tưởng của chủ nghĩa
Mác-Lênin, trong những công trình nghiên cứu của các nhà triết học và

khoa học xã hội - nhân văn đã có hàng trăm định nghĩa khác nhau, tiếp
cận từ các góc độ khác nhau về chủ nghĩa thực dụng. Kế thừa những quan
niệm, những khía cạnh khác nhau về chủ nghĩa thực dụng. Theo chúng tôi, cách
tiếp cận khách quan nhất có thể quan niệm rằng: chủ nghĩa thực dụng không chỉ
được nhìn nhận như là những vấn đề riêng lẻ về tư tưởng, đạo đức, lối sống mà
phải tiếp cận như là vấn đề thế giới quan, nhân sinh quan và phương pháp tư duy
của con người trong cộng đồng xã hội, gắn liền với tồn tại xã hội nhất định. Chính
vì vậy, dựa vào thế giới quan và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, kế
thừa những kết quả nghiên cứu khác nhau về vấn đề này, có thể quan niệm rằng:
chủ nghĩa thực dụng là một trào lưu Triết học phương Tây hiện đại với một hệ
thống quan điểm lý luận theo lập trường duy tâm chủ quan và phương pháp siêu
hình, coi kinh nghiệm, hiệu quả và lợi ích cá nhân là tiêu chuẩn của chân lý.
Chủ nghĩa thực dụng trong quá trình hình thành và phát triển, luôn
phản ánh và bị quy định bởi tồn tại xã hội - đó là những điều kiện sinh hoạt
vật chất, những quan hệ kinh tế - xã hội đang tồn tại hiện thực trong xã hội tư
sản phương Tây hiện đại. Về thực chất chủ nghĩa thực dụng chỉ nhấn mạnh
đến lợi ích cá nhân cực đoan, bỏ qua hoặc đi ngược lại những đòi hỏi khách
quan cần phải giải quyết hài hòa các mối quan hệ, đảm bảo sự tồn tại và phát

13


triển bình thường của đời sống con người trong mối quan hệ giữa cá nhân và
xã hội.
- Nội dung quan niệm về chủ nghĩa thực dụng bao gồm một hệ thống
quan điểm sau đây:
Chủ nghĩa thực dụng là một hệ thống các quan điểm, quan niệm, tuyệt đối
hóa lợi ích cá nhân trong mối quan hệ tất yếu với lợi ích cộng đồng, xã hội.
Chủ nghĩa thực dụng bao gồm một hệ thống quan điểm coi kinh nghiệm,
hiệu quả là tiêu chuẩn chân lý. Từ đó hình thành các động cơ và nguyên tắc

sống chi phối hành vi của cá nhân hoặc một bộ phận các cá nhân trong cộng
đồng xã hội. Trong hệ thống động cơ thôi thúc các chủ thể hoạt động thực
chất lợi ích cá nhân vẫn là hạt nhân quan trọng bậc nhất và luôn được chủ
nghĩa thực dụng đặt lên vị trí hàng đầu.
Nguyên tắc tư duy của chủ nghĩa thực dụng là lấy hiệu quả, công dụng
làm tiêu chuẩn.
Chủ nghĩa thực dụng cho nhận thức của con người chỉ là kinh nghiệm,
kinh nghiệm có lợi cho hoạt động là nhận thức đúng, kinh nghiệm sai là
nhận thức sai. Chủ nghĩa thực dụng nhấn mạnh hoạt động nhận thức của con
người, nhưng chỉ là nhận thức cảm tính và mọi tri thức khoa học đều do tư
duy thuần tuý của con người sáng tạo ra. Chủ nghĩa thực dụng tuyệt đối hoá
vai trò ngẫu nhiên và kinh nghiệm chủ quan của con người, phủ định tính
khách quan của chân lý, cho rằng chân lý là cái có lợi cho anh hay cho tôi.
Các nội dung cấu thành chủ nghĩa thực dụng trên đây, mặc dù có vị trí
vai trò khác nhau nhưng quan hệ chặt chẽ với nhau, hợp thành hệ thống quan
điểm lý luận của chủ nghĩa thực dụng, trở thành tư tưởng chỉ đạo, những
nguyên tắc và động cơ thực sự của những người bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa
thực dụng, phản ánh tính toàn diện diện mạo của chủ nghĩa thực dụng. Chủ
nghĩa thực dụng lấy CNCN làm hạt nhân cho lý luận của mình. Trên thực tế,
dưới hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp, chủ nghĩa thực dụng luôn đề cao lợi
ích cá nhân, biện hộ cho CNCN, cổ vũ cho các hành vi cá nhân chủ nghĩa.

14


Chủ nghĩa thực dụng thuộc về hệ tư tưởng tư sản có nhiệm vụ bảo vệ lợi ích
giai cấp tư sản và chế độ tư bản chủ nghĩa.
Xét đến cùng, những người thực dụng chủ nghĩa có một nguyên tắc
sống là: xuất phát từ cá nhân để phục vụ cho lợi ích cá nhân. Chính từ nguyên
tắc này, mà trong cách ứng xử các quan hệ với tập thể, cộng đồng xã hội,

người thực dụng chủ nghĩa chỉ thấy cái “tôi”, cái cá nhân, cái cục bộ, bỏ qua
cái chung cái toàn cục, sẵn sàng chà đạp lên lợi ích chung và luân thường đạo
lý con người.
- Biểu hiện của chủ nghĩa thực dụng trong đời sống xã hội
Thứ nhất, những người theo chủ nghĩa thực dụng biểu hiện trong sinh
hoạt thường lo thu vén cá nhân, đề cao lợi ích cá nhân trước mắt, tham ô,
tham nhũng, chiếm đoạt tài sản, đua đòi hưởng thụ, xa hoa lãng phí, v.v..
Những hành vi này có tính chất kinh tế rõ rệt và nó luôn gắn chặt với
đời sống sinh hoạt hàng ngày của con người trong xã hội. Nhưng nhìn chung,
người có chức quyền càng cao, thì những hành vi biểu hiện trong lối sống của
người thực dụng chủ nghĩa càng trở nên nghiêm trọng nguy hiểm cho xã hội
hơn người bình thường xét cả về nội dung, mức độ, tính chất, tác hại mà nó
gây ra cho xã hội.
Thứ hai, chủ nghĩa thực dụng trong lĩnh vực chính trị luôn gắn với
động cơ tham vọng về chính trị.
Biểu hiện của nó là: tranh giành quyền lực, kèn cựa địa vị, đặc quyền
đặc lợi, bè phái, v.v. Những hành vi này, luôn gắn với động cơ, tham vọng về
chính trị và mang sắc thái chính trị tương đối rõ nét: chạy chức, chạy quyền,
chạy lợi, chạy tội. Những người thực dụng chủ nghĩa họ biết tận dụng tối đa
mọi cơ hội; những kẽ hở trong quản lý, sự lỏng lẻo của pháp luật, những yếu
kém của lãnh đạo, sự buông lỏng công tác chính trị - tư tưởng. Do đó, chủ
nghĩa thực dụng trong chính trị gắn chặt với chủ nghĩa cơ hội. Người mang
nặng chủ nghĩa thực dụng sớm hay muộn sẽ dẫn đến chủ nghĩa cơ hội dưới
nhiều hình thức.

15


Ngày nay, chủ nghĩa thực dụng thể hiện dưới hình thức “chủ nghĩa tự
nhiên thực nghiệm”, kết hợp chủ nghĩa duy tâm chủ quan với chủ nghĩa

chống cộng, hay dưới hình thức chủ nghĩa thực dụng mới, kết hợp của chủ
nghĩa thực dụng mới với chủ nghĩa thực chứng mới. Những người theo chủ
nghĩa xét lại thường mượn cớ chống giáo điều, “xuất phát từ thực tế”, nhưng
thực chất là họ theo chủ nghĩa thực dụng.
Ở Việt Nam do những đặc thù về chế độ xã hội cho nên về mặt hành vi
chủ nghĩa thực dụng chủ yếu là biểu hiện phổ biến trong sinh hoạt. Còn trong
chính trị chủ nghĩa thực dụng biểu hiện không rõ nét như ở phương Tây,
nhưng những gì ở phương Tây có thì ở Việt Nam cũng biểu hiện khá phổ
biến. Vì vậy, cũng không thể coi thường biểu hiện của chủ nghĩa thực dụng
trong chính trị bởi vì nó phát triển gắn chặt với CNCN. Đối với CNCN đồng
chí Nguyễn Chí Thanh đã nhận định: “ Không những chúng ta cần cảnh giác
với thứ CNCN về sinh hoạt và tác phong, mà còn phải cảnh giác với thứ
CNCN tạm gọi là “chủ nghĩa cá nhân chính trị” tức là một thứ chủ nghĩa cơ
hội vì nó có thể câu kết với chủ nghĩa xét lại và các thứ chủ nghĩa cơ hội
khác” [43,63].
Có thể khẳng định rằng, ở Việt Nam chủ nghĩa thực dụng không có cơ
sở hình thành như một học thuyết với một hệ thống quan điểm lý luận, mà
là tư tưởng thực dụng của những người sản xuất nhỏ, tiểu tư sản, chịu ảnh
hưởng sâu sắc của tàn dư tư tưởng phong kiến và chủ yếu biểu hiện trong
hành vi, đạo đức, lối sống.
* Ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở
Học viện Chính trị
Ảnh hưởng của lối sống thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện
chính trị là sự tác động của lối sống thực dụng nói chung đối với người học viên
trong quá trình đào tạo bởi điều kiện kinh tế - xã hội, có thể tạo nên những biểu
hiện tiêu cực kìm hãm đến việc việc xây dựng lối sống tốt đẹp cho họ. Ảnh

16

hưởng của lối sống thực dụng đến học viên sau đại học không phải là quá trình
tự thân, mà là quá trình chuyển hoá những yếu tố bên ngoài thành nhân tố bên
trong tạo nên những tư tưởng, hành vi thực dụng trong nhân cách họ. Quá trình
ấy diễn ra một cách phong phú, đa dạng thông qua các nhân tố tác động như:
điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước, điều kiện môi trường địa bàn của Học
viện, đặc điểm của hoạt động đào tạo sau đại học được thể hiện thông qua hệ
thống kiến thức chuyên sâu theo chuyên ngành đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ.
Ảnh hưởng của lối sống thực dụng đến mỗi học viên là không đồng nhất,
bởi nó tuỳ thuộc vào “sức đề kháng” và sự “tự vệ” nhân cách của từng người.
Đó là sự ổn định nhân cách trong quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện
một cách toàn diện của người học viên. Nếu như người học viên có phẩm chất,
nhân cách tốt, xu hướng nghề nghiệp rõ ràng, động cơ phấn đấu tích cực, được
giáo dục một cách bài bản, thì dù hoàn cảnh có tác động mạnh mẽ đến đâu, họ
vẫn có thể kháng cự và vượt qua. Sự ảnh hưởng của lối sống thực dụng đến học
viên sau đại học rất đa dạng và phức tạp. Nó chịu sự tác động của những điều
kiện khách quan và phụ thuộc vào nhân tố chủ quan, trong đó chủ quan giữ vai
trò quyết định sự ảnh hưởng nhiều hay ít. Nhận thức đúng đắn điều đó có ý
nghĩa rất quan trọng trong việc phòng ngừa ảnh hưởng của lối sống thực dụng
đến người học viên. Có thể thấy những biểu hiện ảnh hưởng của lối sống thực
dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay là:
Thứ nhất, sự ảnh hưởng của lối sống thực dụng làm cho học viên dẫn
đến nhận thức sai lệch về những nguyên tắc, chuẩn mực, giá trị đạo đức, đặc
trưng của lối sống tốt đẹp lành mạnh và những phẩm chất tốt đẹp “Bộ đội
Cụ Hồ”. Ảnh hưởng của lối sống thực dụng đến học viên sau đại học trước
hết về mặt nhận thức. Bởi vì, mọi hoạt động của con người đều được thông

17


qua quá trình nhận thức. Đáng lo ngại hơn là cả tư duy thực dụng kết hợp

với chủ nghĩa cơ hội đã làm cho một số học viên tìm mọi cách để thích ứng
với mưu cầu lợi ích cá nhân bằng mọi giá. Bằng cách này, cách kia kể cả xu
nịnh, gần gũi, gây ảnh hưởng của mình với đồng chí, đồng đội nhằm đạt
được những lợi ích vị kỷ của bản thân.
Sâu xa hơn sự ảnh hưởng về mặt nhận thức, đó là quan niệm lệch lạc
trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
ở nước ta hiện nay. Thông qua đó, bản chất của chế độ xã hội ở khía cạnh nhất
định được thông qua lối sống và trước hết được thể hiện trong nhận thức của
học viên sau đại học. Hơn nữa, quá trình tích cực, chủ động hội nhập quốc tế
ở nước ta hiện nay sẽ mang theo những tư tưởng của lối sống phương Tây:
“Con người sống chỉ mong muốn thu được lợi ích trực tiếp chứ không nên
suy nghĩ về những vấn đề chung và tương lai của xã hội” [35, tr.37]. Sự nhận
thức sai lệch về lối sống của một cán bộ quân đội - những giá trị cao quý
phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định động cơ, xu
hướng nghề nghiệp. Những quan niệm đó nếu không được phòng ngừa sẽ ảnh
hưởng đến toàn bộ quá trình xây dựng và hoàn thiện phẩm chất, nhân cách
của người cán bộ, của nhà khoa học trong quân đội.
Thứ hai, ảnh hưởng của lối sống thực dụng tạo nên tâm lý, thái độ và hành
vi thực dụng trong mọi hoạt động của họ. Thái độ và hành vi thực dụng bắt
nguồn từ việc nhận thức sai lệch về nguyên tắc xây dựng đạo đức mới. Những
biểu hiện của lối sống thực dụng tác động, ảnh hưởng đến tập thể học viên trong
đơn vị, còn mức độ ảnh hưởng đến đâu tuỳ thuộc vào nhân cách của mỗi học
viên. Biểu hiện của học viên sau đại học, đó là sự thờ ơ với kết quả thực chất
một số môn học, ngại nghiên cứu khoa học khi Hệ phân công.
Những hành vi chưa đúng đắn, thiếu chuẩn mực từ hệ quả tất yếu, từ

18


nhận thức và thái độ sai lệch về tác hại của lối sống thực dụng. Do nhận thức

và thái độ thực dụng, chỉ toan tính cá nhân, chạy theo lợi ích trước mắt, hành
vi thực dụng của học viên được thể hiện trong cả quá trình học tập, rèn luyện
và các hoạt động của Học viện. Trong học tập có thể sẽ dẫn đến tình trạng
thiếu tập trung, hoặc là toan tính “xin điểm” trong thi, kiểm tra; chưa coi
trọng đúng mức việc tự học, tự nghiên cứu; trong viết thu hoạch, tiểu luận,
viết luận văn, luận án còn biểu hiện sao chép, gia công chế biến một số công
trình đã được nghiệm thu, công bố,... Trong rèn luyện và tham gia các hoạt
động của Hệ, những hành vi thực dụng được biểu hiện rèn luyện không
thường xuyên, thiếu nhiệt tình, trách nhiệm với tập thể lớp với Hệ.
Thứ ba, sự ảnh hưởng của lối sống thực dụng đối với nhiệm vụ giáo dục và
đào tạo, chất lượng, sản phẩm đào tạo của Học viện phụ thuộc vào quá trình
trong suốt thời gian đào tạo sau đại học. Chất lượng sản phẩm đào tạo bao gồm
tổng hợp kết quả học tập, rèn luyện và nghiên cứu khoa học. Học viên bị ảnh
hưởng của lối sống thực dụng sau khi tốt nghiệp ra trường, họ sẽ yếu kém về
phẩm chất và năng lực, phong cách làm việc độc lập, khả năng nghiên cứu khoa
học, yếu kém về phẩm chất đạo đức, lối sống. Những tư tưởng chủ nghĩa cá nhân,
vị kỷ đề cao lợi ích vật chất, đó chính là mầm mống của thoái hoá, biến chất.
Như vậy, nhóm tác giả quan niệm: “Ảnh hưởng của lối sống thực dụng
đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị chính là quá trình xâm nhập, tác
động, chuyển hoá cả mặt nhận thức, thái độ, hành vi và chất lượng đào tạo sau
đại học của Học viện. Nhận thức đúng tính chất của sự ảnh hưởng đó để đánh
giá khách quan thực trạng ảnh hưởng của lối sống thực dụng đến học viên sau
đại học làm luận cứ xác định những dự báo và những giải pháp phòng ngừa”.
1.1.2. Một số vấn đề cơ bản về phòng ngừa ảnh hưởng của chủ

19


nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị
* Quan niệm về phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến

học viên sau đại học ở Học viện Chính trị
Theo Từ điển tiếng Việt: “Phòng ngừa là phòng trước không để cho cái
xấu, cái không hay nào đó xảy ra” [47, tr.783]. Theo đó, Học viện Chính trị là
trung tâm giáo dục và đào tạo cán bộ chính trị và nghiên cứu khoa học xã hội
và nhân văn của quân đội. Việc đào tạo những cán bộ, nhà khoa học vừa có
phẩm chất đạo đức trong sáng, vừa có năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu xây
dựng Quân đội về chính trị là một nhiệm vụ hết sức khó khăn và đầy thử
thách. Do vậy, đòi hỏi môi trường giáo dục phải thực sự trong sạch, lành
mạnh, có văn hóa và có tính sư phạm cao, mới đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ
là đào tạo ra những cán bộ của quân đội vừa “hồng”, vừa “chuyên”.
Từ cách tiếp cận trên đây, nhóm tác giả quan niệm: “Phòng ngừa ảnh hưởng
của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị là tổng thể
hoạt động của các tổ chức đảng, chỉ huy, lực lượng sư phạm mà trực tiếp là cán bộ
quản lý học viên nhằm tuyên truyền, giáo dục, phát hiện, ngăn ngừa, xử lý,... không
để chủ nghĩa thực dụng ảnh hưởng đến học viên sau đại học, góp phần xây dựng
môi trường văn hóa, sư phạm lành mạnh trong Học viện”.
Theo đó, quan niệm chỉ rõ:
Mục đích của phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến
học viên sau đại học là nhằm tạo ra môi trường văn hóa, sư phạm chính
quy, lành mạnh, đời sống tinh thần đa dạng, phong phú đáp ứng yêu cầu,
nhiệm vụ đào tạo đội ngũ cán bộ, nhà khoa học của quân đội có phẩm chất
đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, có năng lực, trình độ cao, hoàn
thành chức trách nhiệm vụ theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo.

20


Chủ thể phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng : Trước hết là
đối tượng học viên đào tạo sau đại học vừa là chủ thể, đồng thời cũng là khách
thể trong đấu tranh phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng .

Cấp ủy, chỉ huy các cấp trong Học viện, trong đó cấp ủy, chỉ huy Hệ 6 là
chủ thể trực tiếp giữ vai trò lãnh đạo, chỉ đạo và là người tổ chức triển khai thực
hiện theo chức trách, nhiệm vụ. Các chủ thể phòng ngừa ảnh hưởng của chủ
nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học có mối quan hệ chặt chẽ, thống nhất
với nhau, thực hiện theo phạm vi, chức năng, quyền hạn, trên cơ sở điều lệnh,
điều lệ, chế độ quy định của quân đội và của Học viện. Do vậy, các chủ thể
phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học phải
căn cứ vào đặc điểm tình hình thực tiễn để xác định phương hướng, nội dung,
hình thức, biện pháp phòng ngừa cho phù hợp, bảo đảm đạt hiệu quả thiết thực.
Lực lượng tham gia phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng
bao gồm: Các cơ quan chức năng, các khoa giáo viên, Hệ 6, là đơn vị quản
lý học viên trực tiếp; trong đó chú trọng đề cao vai trò của cấp ủy các lớp và
Hội đồng quân nhân của khóa. Theo chức năng, nhiệm vụ của mình, các cơ
quan chức năng giữ vai trò quan trọng trong việc tham mưu, đề xuất cho
đảng ủy, chỉ huy Học viện tiến hành xây dựng kế hoạch, chương trình hành
động, xác định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo phòng ngừa ảnh
hưởng của chủ nghĩa thực dụng . Trong đó cơ quan Văn phòng tham mưu
cho lãnh đạo, chỉ huy Học viện và hướng dẫn cho đơn vị trong việc quản lý,
duy trì nghiêm điều lệnh, điều lệ của quân đội và các chế độ quy định của
Học viện. Kịp thời phát hiện, phòng ngừa, xử lý ảnh hưởng của chủ nghĩa
thực dụng tác động vào học viên. Vì vậy, phải đề cao trách nhiệm trong việc
xây dựng kế hoạch, chương trình hành động, kể cả trong tiến hành đổi mới

21


công tác giáo dục chính trị, công tác tư tưởng tại đơn vị.
Cơ quan Chính trị tham mưu cho lãnh đạo, chỉ huy Học viện tiến hành
các nội dung giáo dục chính trị theo chương trình quy định, kết hợp với giáo
dục các chuyên đề giáo dục chính trị gắn với nâng cao nhận thức cho học viên

về ảnh hưởng, tác hại của chủ nghĩa thực dụng và biện pháp phòng ngừa ảnh
hưởng của chủ nghĩa thực dụng , tạo môi trường sư phạm lành mạnh.
Đối với cấp ủy, chỉ huy Hệ 6 phát huy vai trò của các cấp ủy, tổ chức
đảng ở các lớp và Hội đồng quân nhân của khóa tích cực tham gia vào quá
trình giáo dục, quản lý, rèn luyện học viên nhằm phòng ngừa ảnh hưởng của
chủ nghĩa thực dụng . Vì vậy, cần tích cực tham gia giáo dục, kiểm tra, giám
sát mọi hoạt động của học viên để từ đó đề ra các biện pháp hữu hiệu giúp cấp
ủy, chỉ huy các cấp không ngừng nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác giáo
dục, quản lý, rèn luyện học viên, làm cơ sở để các tổ chức đảng, cán bộ quản
lý học viên và đội ngũ cán bộ kiêm chức xác định chủ trương, biện pháp lãnh
đạo, chỉ đạo phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng trong Hệ 6.
Các chủ thể và các lực lượng tham gia phòng ngừa ảnh hưởng của chủ
nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học, cùng với việc thực hiện theo
chức năng, nhiệm vụ cần chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền, nhân
dân địa phương nơi Học viện đóng quân để tham gia tuyên truyền, giáo
dục, đồng thời có biện pháp đấu tranh ngăn chặn những học viên có hành vi
lợi dụng lôi kéo học viên tham gia vào các tệ nạn xã hội tạo cơ sở cho chủ
nghĩa thực dụng phát sinh, phát triển trong đơn vị. Tăng cường củng cố,
giữ vững mối quan hệ đoàn kết quân dân, đoàn kết giữa Học viện với cấp
ủy, chính quyền và nhân dân địa phương trên địa bàn Quận Hà Đông.
Nội dung, hình thức, biện pháp phòng ngừa ảnh hưởng của lối sống
thực dụng đến học viên sau đại học
Bao gồm tổng thể các hoạt động, từ công tác tuyên truyền, giáo dục

22


nâng cao đạo đức, lối sống và nâng cao nhận thức về ảnh hưởng và tác hại của
lối sống thực dụng đến các biện pháp quản lý, duy trì kỷ luật nhằm phòng
ngừa ảnh hưởng của lối sống thực dụng đến học viên sau đại học, cụ thể là:

Một là, làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục, quán triệt cho học viên
sau đại học có nhận thức đúng đắn đường lối, chủ trương, quan điểm của
Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, Điều lệnh, Điều lệ của quân đội, các
quy định của Học viện; nghị quyết, chỉ thị của cấp trên. Chú trọng trong
giáo dục, tuyên truyền cho học viên nhận thức đúng đắn tác hại của lối
sống thực dụng, từ đó xây dựng cho học viên có ý thức trách nhiệm cao, lối
sống trong sạch lành mạnh, đây sẽ là rào cản để lối sống thực dụng không
thể thâm nhập, len lỏi vào đời sống sinh hoạt và học tập của học viên. Cấp
ủy, chỉ huy các cấp trong Hệ 6 cần tập trung giáo dục về thái độ, động cơ
phấn đấu đúng đắn. Giáo dục, xây dựng cho học viên có ý thức tự tự giác
chấp hành tốt pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, quy chế, quy định của
Học viện và của Hệ 6.
Hai là, thường xuyên duy trì nghiêm túc, có nền nếp các chế độ, quy định
trong xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật tại Học viện. Việc duy trì các chế
độ trong ngày, trong tuần cần phải đề cao tính tích cực, chủ động và tính tự giác
cao của mỗi học viên trong việc tự rèn luyện bản thân mình. Đề cao vai trò
trách nhiệm của đội ngũ cán bộ các cấp trong quản lý và duy trì việc chấp hành
chế độ của học viên; phát huy vai trò tích cực, chủ động, tiền phong gương mẫu
của đội ngũ cán bộ trong duy trì quản lý học viên thực hiện tốt chức trách
nhiệm vụ, xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật trong đơn vị. Kịp thời các biểu
hiện của lối sống thực dụng khi có dấu hiệu thâm nhập vào Học viện và ảnh
hưởng đến mỗi học viên sau đại học. Triển khai đầy đủ, chặt chẽ, nghiêm túc và

23


thực hiện có hiệu quả các nội dung, biện pháp xây dựng Hệ 6 vững mạnh toàn
diện, tăng cường quản lý học viên trong mọi thời điểm.
Ba là, đề cao vai trò của đội ngũ cán bộ các cấp, các tổ chức trong Hệ 6
nhằm xây dựng môi trường văn hóa sư phạm lành mạnh; kết hợp quản lý chặt

chẽ các mối quan hệ của học viên. Đối với công tác quản lý và rèn luyện học
viên sau đại học thì đội ngũ cán bộ các cấp (kể cả đội ngũ cán bộ kiêm chức ở
các lớp) luôn phải là tấm gương sáng cho học viên noi theo. Những biểu hiện
của lối sống tự do và chủ nghĩa cá nhân, thực dụng sẽ làm giảm uy tín và vị
thế của người cán bộ, mất lòng tin đối với học viên , đồng thời mỗi cán bộ
phải thường xuyên theo dõi, kiểm tra uốn nắn, nhắc nhở, chấn chỉnh học viên
kịp thời, đây chính là biện pháp tốt nhất nhằm ngăn chặn kịp thời những biểu
hiện của lối sống thực dụng. Qua đó xây dựng được bầu không khí trong sạch,
lành mạnh trong đơn vị, hướng học viên vào việc xây dựng môi trường thân
thiện, đoàn kết, cùng nhau thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của Hệ 6.
Phát huy vai trò của các tổ chức trong Hệ đối với việc quản lý, giáo
dục, rèn luyện học viên, từ đó tạo sự chuyển biến tích cực trong mỗi tập
thể, mỗi cá nhân, đồng thời tìm biện pháp để ngăn chặn kịp thời những
người có tư tưởng lệch lạc của lối sống thực dụng. Kết hợp lồng ghép nội
dung vào các đợt thi đua cao điểm, các cuộc vận động với phong trào thi
đua quyết thắng trong Học viện, thông qua đó đánh giá việc học tập, rèn
luyện và nghiên cứu của mỗi học viên theo chức trách nhiệm vụ của mình.
Việc quản lý học viên trong đơn vị cần phải được kết hợp chặt chẽ với
việc quản lý các mối quan hệ của học viên, bởi vì mỗi học viên ngoài việc
ràng buộc trong môi trường quân sự họ còn nhiều mối quan hệ ngoài xã
hội, mà đây là những tác động đến tâm tư, tình cảm, lối sống và phẩm chất
đạo đức của mỗi học viên.

24


Bốn là, bằng mọi biện pháp, kịp thời phát hiện những biểu hiện của lối
sống thực dụng nảy sinh trong Hệ 6, đồng thời xử lý nghiêm minh những
học viên có lối sống thực dụng (đến mức phải xử lý). Biểu hiện của lối sống
thực dụng nảy sinh trong Hệ thường khó phát hiện, vì thế với mọi biểu hiện

của lối sống thực dụng đều phải được xem xét, đánh giá, xác minh một cách
khách quan, cụ thể, toàn diện, qua đó mới có kết luận chính xác về hành vi
và biểu hiện của lối sống thực dụng. Kiên quyết ngăn chặn hoặc bao che
giấu giếm khuyết điểm và các hành vi thờ ơ hoặc không có chính kiến rõ
ràng với những biểu hiện của lối sống thực dụng.
1.2. Thực trạng và một số kinh nghiệm phòng ngừa ảnh hưởng của
chủ nghĩa thực dụng đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị
1.2.1. Thực trạng phòng ngừa ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng
đến học viên sau đại học ở Học viện Chính trị
* Ưu điểm
Một là, cấp uỷ, chỉ huy các cấp tích cực quán triệt và triển khai thực hiện
nghiêm túc Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI), Hướng dẫn
296/HD-CT ngày 19/03/2015 của Phòng Chính trị về tổng kết 4 năm thực hiện
Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị, Chỉ thị 317-CT/QUTW của Thường vụ
Quân ủy Trung ương, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ Đảng ủy Học
viện và cơ quan chính trị đã quán triệt và thực hiện tốt việc tiếp tục đẩy mạnh
việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh gắn với thực hiện
Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng
Đảng hiện nay”; Quy định số 646-QĐ/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung
ương “Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh
đạo chủ chốt các cấp”; Chỉ thị số 771-CT/QUTW của Quân ủy Trung ương
“Về tiếp tục thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tiêu cực và thực hiện nếp sống
văn minh trong quân đội”. Trọng tâm là giáo dục nâng cao nhận thức với

25


hướng dẫn học tập và làm theo một cách cụ thể, thiết thực sát với từng chuyên
ngành của học viên; đồng thời đã tập hợp và phát huy sức mạnh tổng hợp của
mọi tổ chức, lực lượng, phương tiện để tuyên truyền giáo dục về tư tưởng và

tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong phạm vi toàn Hệ 6. Do tổ chức, quán
triệt tốt các nội dung trên mà đa số cán bộ, học viên đã nâng cao ý thức tự giác
trong rèn luyện đạo đức, lối sống, có chuyển biến tích cực trong thực hiện chức
trách, nhiệm vụ, chấp hành pháp luật, kỷ luật quy định của Học viện.
Hai là, cấp uỷ, chỉ huy các cấp trong Hệ 6 luôn nêu cao vai trò, trách
nhiệm trong việc giáo dục, bồi dưỡng, xây dựng lối sống tốt đẹp lành mạnh,
tích cực phòng ngừa ảnh hưởng của lối sống thực dụng đến học viên sau đại
học. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng ta và Hồ Chí Minh về
rèn luyện đạo đức, lối sống của học viên sau đại học, gắn với thực tiễn nhiệm
vụ giáo dục - đào tạo sau đại học ở Học viện. Cấp ủy, chỉ huy các cấp trong
Hệ 6 đã thường xuyên quan tâm giáo dục “chú trọng rèn luyện phẩm chất,
năng lực, phương pháp tác phong của người học theo mô hình, mục tiêu, yêu
cầu, nhiệm vụ đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ” [14, tr.2]. Thông qua tuyên truyền, giáo
dục đã làm cho học viên có nhận thức đúng đắn hơn, đầy đủ hơn về những
biểu hiện của lối sống thực dụng, cũng như cách thức và con đường mà lối
sống thực dụng có thể thâm nhập, để từ đó mỗi học viên biết cách tự vệ đối
với bản thân mình trước sự tấn công của lối sống thực dụng. Qua đó tự xây
dựng cho mình ý thức trách nhiệm cao, lối sống trong sạch lành mạnh, không
bị cám dỗ và vướng vào vòng xoay của lối sống thực dụng.
Ba là, các cơ quan chức năng và Hệ 6 đã kịp thời ban hành các quy chế,
quy định nhằm không ngừng nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện của học
viên. Căn cứ vào quy chế, quy định và hướng dẫn của trên; theo chức năng,
nhiệm vụ của mình các cơ quan đã ban hành quy chế giáo dục, đào tạo và quy
chế về xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật trong Học viện. Thông qua thực

26