Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam

i

LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời đại toàn cầu hoá ngày nay, nếu thương mại được coi là nhựa
sống của kinh tế thế giới thì vận tải biển được coi là mạch máu lưu thông
những dòng nhựa đó.
Ngành vận tải biển Việt Nam thu ngoại tệ chủ yếu ở dịch vụ vận
chuyển hàng hoá xuất nhập khẩu cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Vận
tải thuê và cho thuê các dịch vụ vận tải biển, thuyền viên, thuỷ thủ, dịch vụ
sửa chữa tàu, dịch vụ bến bãi thu ngoại tệ….
Hiện nay vận chuyển bằng đường biển chiếm tới 80% tổng nhu cầu vận
tải hàng hoá xuất nhập khẩu của Việt Nam, nhưng đội tàu trong nước nhận
được hợp đồng vận tải rất ít. Trên thực tế mới chỉ vận chuyển được khoảng
trên dưới 13% khối lượng hàng hoá xuất nhập khẩu, phần lớn còn lại do các
đội tàu nước ngoài thực hiện.
Để nâng cao sức cạnh tranh của đội tàu Việt Nam nói riêng cũng như
các dịch vụ của vận tải biển nói chung trong kinh doanh trên thị trường nội
địa và quốc tế thì việc quản lý để cắt giảm chi phí là một trong những vấn đề
hết sức cấp thiết đối với các doanh nghiệp vận tải biển hiện nay. Các doanh
nghiệp vận tải biển muốn phát triển bền vững thì đòi hỏi phải có một bộ máy
kế toán tốt, hoạt động hiệu quả, để có được thông tin kế toán trung thực, đóng
vai trò quan trọng trong việc ra quyết định của các nhà quản lý. Nhờ thông tin
kế toán cung cấp sẽ giúp cho các nhà quản lý đề ra các quyết định kinh doanh
hữu hiệu... Để đáp ứng được yêu cầu của quản lý, công tác kế toán cần phải
được tổ chức khoa học và hợp lý. Chính vì thế mà tổ chức kế toán luôn là vấn
đề được quan tâm nghiên cứu trên cả thực tế và lý luận
Xuất phát từ những lý do trên tôi đã chọn đề tài “Hoàn thiện tổ chức
kế toán trong các doạnh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải
Việt Nam” cho luận văn của mình.

ii

Kết cấu của Luận văn: ngoài Lời nói đầu, Kết luận, Mục lục, Tài
liệu tham khảo và các danh mục khác, Luận văn gồm 3 chương:
CHƯƠNG I: Lý luận chung về tổ chức kế toán trong các doanh
nghiệp
CHƯƠNG II: Thực trạng tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp
vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam
CHƯƠNG III: Giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán trong các doanh
nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam
CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP
Trong chương I của Luận văn, tác giả đề cập tới hai vấn đề lớn đó là:
Bản chất của kế toán và vai trò của tổ chức kế toán trong hoạt động quản lý
của các doanh nghiệp; Nội dung tổ chức kế toán trong doanh nghiệp cụ thể
như sau:
Đối với vấn đề thứ nhất bao gồm những nội dung sau:
Bản chất của hạch toán kế toán
Hạch toán kế toán là quá trình thu thập, xử lý thông tin về các hoạt
động kinh tế trong một tổ chức, một doanh nghiệp.
Tổ chức hạch toán kế toán là tổ chức quá trình thu thập, xử lý thông tin
về các hoạt động kinh tế phát sinh trong một tổ chức, một doanh nghiệp.
Vai trò và ý nghĩa của tổ chức hạch toán kế toán trong hoạt động quản
lý của các doanh nghiệp
Trong thời đại kinh tế toàn cầu, nhu cầu về thông tin cho quản lý cần
phải nhanh chóng, kịp thời và chính xác, đòi hỏi hạch toán kế toán phải được
tổ chức khoa học, hợp lý, phù hợp với đặc điểm của từng đơn vị. Kế toán là
một bộ phận chủ yếu của hệ thống thông tin, là một công cụ thiết yếu trong
quản lý kinh tế nói chung và quản trị doanh nghiệp nói riêng.

iii

Nhiệm vụ của tổ chức hạch toán kế toán trong hoạt động quản lý của
các doanh nghiệp
Nhiệm vụ cơ bản của hạch toán kế toán là cung cấp thông tin về kinh
tế, tài chính cho những người ra quyết định.
Nguyên tắc tổ chức kế toán trong doanh nghiệp
Thứ nhất: Nguyên tắc phù hợp
Thứ hai: Nguyên tắc đồng bộ, thống nhất
Thứ ba: Nguyên tắc bất kiêm nhiệm
Thứ tư: Nguyên tắc tiết kiệm, thiết thực và hiệu quả
Thứ năm: Hệ thống phải được thiết kế linh hoạt (có xu hướng mở) để
có thể điều chỉnh phù hợp với sự thay đổi của doanh nghiệp về tổ chức sản
xuất kinh doanh, về nhu cầu thông tin cho quản lý trước những biến đổi
nhanh chóng của thị trường.
Đối với vấn đề thứ hai bao gồm các nội dung sau:
Tổ chức bộ máy kế toán
Hiện nay các đơn vị có thể lựa chọn một trong ba hình thức sau để tổ
chức bộ máy kế toán:
Tổ chức bộ máy kế toán theo hình thức tập trung
Tổ chức bộ máy kế toán theo hình thức phân tán
Tổ chức bộ máy kế toán theo hình thức tập trung- phân tán
Tổ chức hệ thống chứng từ
Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ trong doanh nghiệp, đây là công
việc đầu tiên của công tác kế toán và có ý nghĩa vô cùng quan trọng, điều đó
được thể hiện:
Thứ nhất: Về phương diện quản lý
Thứ hai: Về phương diện kế toán
Thứ ba: Về mặt pháp lý

Tổ chức luân chuyển chứng từ phục vụ ghi sổ kế toán


iv

Tổ chức luân chuyển chứng từ là thiết lập đường đi cho mỗi loại chứng
từ, từ khâu lập, thu nhận, kiểm tra, hoàn chỉnh, sử dụng và bảo quản lưu giữ
chứng từ nhằm giúp việc ghi sổ kế toán, thông tin kinh tế tài chính được khoa
học, nhanh chóng, bảo quản chặt chẽ.
Việc tổ chức luân chuyển chứng từ trong doanh nghiệp do kế toán
trưởng quyết định phụ thuộc vào đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, vào
tình hình tổ chức hệ thống thông tin cũng như đặc điểm riêng của từng loại
chứng từ. Cần phải chú ý xác định quy trình vận động của chứng từ cụ thể, rõ
ràng, tiện lợi cho việc xử lý thông tin, sử dụng thông tin và hoàn thiện tổ chức
công tác kế toán.
Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán
Tài khoản là phương pháp kế toán phân loại để phản ánh và giám đốc
một cách thường xuyên liên tục và có hệ thống tình hình và sự vận động của
từng loại vốn kinh doanh, nguồn vốn kinh doanh và các quá trình sản xuất
kinh doanh trong một đơn vị kế toán cụ thể.
Bản chất của phương pháp tài khoản là sự hệ thống hoá thông tin, hệ
thống hoá tổng thể vốn và nguồn vốn, các nghiệp vụ có liên quan tới chúng.
Tài khoản kế toán dùng để phân loại và hệ thống hoá các nghiệp vụ kinh tế tài
chính theo nội dung kinh tế.
Tổ chức hệ thống sổ kế toán
Sổ kế toán phải có kết cấu khoa học, hợp lý, đảm bảo những yếu tố quy
định: ngày, tháng ghi sổ, số liệu và ngày của chứng từ sử dụng để ghi sổ, tóm
tắt nội dung hoạt động kinh tế tài chính được ghi sổ, số tiền được ghi sổ, đảm
bảo thuận tiện việc ghi chép, hệ thống hoá, tổng hợp tài liệu, thuận tiện cho
việc nhận biết thông tin phục vụ công tác lãnh đạo và quản lý các hoạt động

trong đơn vị.
Nhà nước ban hành mẫu sổ kế toán bắt buộc sử dụng chung cho các
đơn vị và mẫu sổ kế toán có tính chất hướng dẫn.
Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán


v

Kết quả cuối cùng của chu trình kế toán là cung cấp cho người sử dụng
các thông tin cần thiết về tình hình kinh tế - tài chính, kết quả kinh doanh và
sự thay đổi của tài sản, nguồn vốn của tài sản, nguồn vốn thông qua các báo
cáo kế toán.
Đối tượng sử dụng thông tin kế toán có thể được chia thành 2 loại là:
đối tượng bên ngoài doanh nghiệp, quản lý vĩ mô nền kinh tế và đối tượng
bên trong doanh nghiệp, phục vụ cho quản trị doanh nghiệp. Do vậy tổ chức
hệ thống báo cáo kế toán ở doanh nghiệp phải bao gồm các báo cáo tài chính
và các báo cáo quản trị.
Tổ chức hạch toán kế toán với sự hỗ trợ của phần mềm kế toán
Trong giai đoạn công nghệ thông tin phát triển như hiện nay, tổ chức
trang bị và ứng dụng các phương tiện, kỹ thuật tính toán, ghi chép và xử lý
thông tin nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh chóng, kịp thời và chính xác
để từng bứơc cơ giới hoá, nâng cao hiệu quả công tác quản kế toán là vấn đề
cần được các doanh nghiệp quan tâm. Công tác kế toán có sự trợ giúp đắc lực
của các phần mềm kế toán, cũng như các công cụ đo lường khác, phần mềm
kế toán và máy tính điện tử sẽ đo lường tức thời hoạt động của doanh nghiệp.

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN TRONG CÁC
DOANH NGHIỆP VẬN TẢI BIỂN THUỘC TỔNG CÔNG TY
HÀNG HẢI VIỆT NAM
Trong chưong 2 của luận văn, tác giả đã đưa ra ba vấn đề lớn là: Tổng

quan về Tổng công ty Hàng hải Việt Nam; thực trạng tổ chức hạch toán kế
toán trong các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt
Nam và Đánh giá chung về tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp vận tải
biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam.
Trong vấn đề thứ nhất, tác giả nêu khái quát sự hình thành và phát triển
của Tổng công ty Hàng hải Việt Nam và các đơn vị trực thuộc và đặc điểm sản
xuất kinh doanh của các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty, cụ thể:


vi

Tổng công ty Hàng hải Việt Nam có tên giao dịch quốc tế là VIETNAM
NATIONAL SHIPPING LINES, viết tắt là VINALINES, có trụ sở chính tại
Toà nhà trung tâm thương mại Hàng hải quốc tế, số 1 Đào Duy Anh, Đống
Đa, Hà Nội, được thành lập trên cơ sở sắp xếp lại các đơn vị: vận tải biên, bốc
xếp, sửa chữa tàu biển, dịch vụ hàng hải thuộc Cục Hàng hải và Bộ Giao
thông vận tại quản lý. Đến ngày 29 tháng 9 năm 2006 Thủ tướng Chính phủ
đã ra quyết định số 217/2006/QĐ-TTg về việc thành lập Công ty mẹ- Tổng
công ty Hàng hải Việt Nam cho phép Tổng công ty hoạt động theo mô hình
Công ty mẹ - Công ty con.
Tính tới thời điểm này thì Công ty mẹ - Tổng công ty Hàng hải Việt
Nam có nguồn vốn kinh doanh là 4.119.000 triệu VNĐ gồm 3.296.000 triệu
VNĐ vốn cố định, 61.780 triệu vốn lưu động và 762.220 triệu VNĐ các loại
vốn khác. Nguồn vốn đầu tư của chủ sở hữu nhà nước: 2.674 tỷ đồng, quỹ
đầu tư phát triển 354,39 tỷ đồng, quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu nhà nước:
125,367 tỷ đồng. Vốn đầu tư vào các công ty con, công ty liên kết 145,6 tỷ
đồng, vốn đầu tư vào các công ty liên doanh 5.700.514 USD. Tổng công ty sở
hữu số tàu biển là 103 chiếc với tổng trọng tải 1.192.241 DWT chiếm 38.27%
tổng trọng tải đội tàu biển quốc gia. Tổng số mét cầu bến do Tổng công ty
quản lý là 8.603m, năng suất khai thác cầu bến tăng từ 2.586 T/m cầu năm

2000 lên 2.911 T/m cầu năm 2003 và 3.125 T/m cầu năm 2005 (Không tính
lượng hàng thông qua tại các bến phao).
Tiếp theo tác giả đi vào xem xét, phân tích thực trạng tổ chức hạch toán
kế toán trong các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt
Nam bao gồm các nội dung sau:
Tổ chức bộ máy kế toán tại các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng
công ty Hàng hải Việt Nam.
Hình thức tổ chức kế toán:
Các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty đã tổ chức hạch toán
kế toán theo 2 cấp:


vii

Hạch toán cấp I: Là đơn vị tổ chức hạch toán tại các chi nhánh, các văn
phòng đại diện, văn phòng giao dịch; tại đây có bộ máy kế toán riêng, hoặc có
một nhân viên kế toán, các bộ máy này có nhiệm vụ theo dõi hoạt động sản
xuất kinh doanh thuộc phạm vi kinh doanh của mình và hạch toán hoặc tập
hợp chứng từ gửi dữ liệu về phòng kế toán công ty sau mỗi tuần làm việc. Đối
với các tàu biển thì thuyền trưởng là người chịu trách nhiệm tập hợp mọi chi
phí của tàu mình gửi trực tiếp cho phòng kế toán của công ty.
Hạch toán cấp II: Sau khi dữ liệu được tập hợp tại văn phòng chính của
các công ty vận tải biển, phòng kế toán công ty sẽ tổng hợp dữ liệu và hợp
nhất dữ liệu với dữ liệu của công ty để từ đó làm căn cứ để phân tích tình hình
kinh doanh của công ty và kết quả kinh doanh của từng tàu biển.
Tổ chức bộ máy kế toán
Xem sơ đồ 09: Bộ máy kế toán của các Công ty vận tải biển thuộc
Tổng công ty Hàng hải Việt Nam.
Tổ chức công tác kế toán trong các doạnh nghiệp vận tải biển thuộc
Tổng công ty Hàng hải Việt Nam

Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán
Hiện nay, để phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, làm cơ sở ghi
chép kế toán, các công ty vận tải biển đã sử dụng hệ thống chứng từ được ban
hành theo quyết định 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ tài chính. Tổ
chức tốt chứng từ kế toán có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin
nhanh chóng cho quản lý, rút ngắn thời gian luân chuyển chứng từ, tạo thuận
lợi mã hoá thông tin đồng thời nâng cao tính pháp lý và kiểm tra của thông tin
kế toán ở ngay giai đoạn đầu của công tác kế toán.
Luận văn thống kê tình hình sử dụng chứng từ xem Phụ lục 01
Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán
Trên cơ sở hệ thống tài khoản do Bộ tài chính ban hành áp dụng thống
nhất theo Quyết định 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/03/2006 của Bộ trưởng Bộ
Tài chính, các công ty vận tải biển đã tiến hành nghiên cứu nghiêm túc và xây


viii

dựng hệ thống tài khoản áp dụng phù hợp với thực tế và yêu cầu quản lý của
các đơn vị.
Qua khảo sát thực tế tại Công ty vận tải biển Vinalines, Chi nhánh
Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, Công ty cổ phần vận tải và thuê tàu biển
Việt Nam cho thấy cả hai loại hình doanh nghiệp vận tải biển hạch toán phụ
thuộc, trực thuộc khối kinh doanh tập trung của Văn phòng Tổng công ty
Hàng hải Việt Nam và doanh nghiệp hạch toán độc lập – công ty cổ phần đều
sử dụng hệ thống tài khoản theo Tổng công ty quy định, các tài khoản được
chi tiết đến tài khoản cấp 5 (tài khoản 7 số) (Xem Phụ lục 03). Nhìn chung, hệ
thống tài khoản này đã phản ánh, bao quát được các hoạt động kinh tế, các
nghiệp vụ kinh tế phát sinh, các quá trình hoạt động kinh doanh trên các tài
khoản mang tính đặc thù của ngành vận tải biển
Tổ chức hệ thống sổ kế toán

Xuất phát từ đặc điểm sản xuất kinh doanh của các Công ty vận tải biển
có nghiệp vụ kinh tế phát sinh nhiều, quy mô lớn nên hình thức tổ chức sổ kế
toán được sử dụng chủ yếu là hình thức Nhật ký chung và Nhật ký chứng từ
với đủ các loại sổ sách được quy định sử dụng trong các hình thức này, hệ
thống sổ này cũng rất thuận lợi trong việc ứng dụng phần mềm kế toán. Cụ
thể tại ba công ty được khảo sát thì Công ty vận tải biển Vinalines và Chi
nhánh Tổng công ty Hàng hải Việt Nam hình thức kế toán áp dụng là Nhật ký
chung, còn Công ty cổ phần vận tải và thuê tàu biển Việt Nam áp dụng hình
thức kế toán Nhật ký chứng từ.
Xem phụ lục 05: Danh mục sổ kế toán chủ yếu sử dụng tại các công ty
vận tải biển sử dụng hình thức Nhật ký chung.
Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán
Các đơn vị vận tải biển hạch toán phụ thuộc và các công ty vận tải biển
cổ phần thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam định kỳ đều lập báo cáo tài
chính theo đúng quy định của Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20 tháng
03 năm 2006 do Bộ tài chính ban hành, bao gồm:


ix

• Bảng cân đối kế toán
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• Thuyết minh báo cáo tài chính
Các công ty vận tải biển được khảo sát đều tuân thủ đúng chế độ báo
cáo kế toán với mục đích đảm bảo thực hiện đúng các phương pháp kế toán,
các chế độ kế toán, thể lệ kế toán; tổ chức chỉ đạo công tác kế toán trong công
ty đảm bảo thực hiện vai trò kế toán trong quản lý.
Tổ chức kiểm tra kế toán
Công tác kiểm tra kế toán có thể thực hiện định kỳ hàng năm hay đột

xuất bất thường do Ban tài chính- Kế toán hoặc ban Kiểm toán nội bộ văn
phòng Tổng công ty Hàng hải Việt Nam tổ chức chỉ đạo thực hiện. Thông
thường các bước kiểm tra tiến hành với những thủ tục sau:
+ Kiểm tra chất lượng, độ tin cậy của thông tin kế toán do phòng kế
toán cung cấp.
+ Kiểm tra đánh giá sự tuân thủ các nguyên tắc hoạt động , quản lý
kinh doanh, đặc biệt là sự tuân thủ luật pháp, chính sách, chế độ kế toán tài
chính quy định.
+ Phát hiện những sơ hở, yếu kém, gian lận trong quản lý, trong bảo vệ tài
sản của doanh nghiệp, đề xuất các giải pháp cải tiến hệ thống quản lý kế toán
Sau khi đã nêu và phân tích thực trạng tổ chức kế toán trong các doanh
nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, trong phần cuối
của chương này tác giả đã đánh giá chung về tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp
vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam trên những góc độ sau:
Kết quả đạt được
Tồn tại và nguyên nhân
Luận văn đánh giá trên các góc độ: Đối với tổ chức bộ máy kế toán, tổ
chức hệ thống chứng từ, tổ chức hệ thống tài khoản kế toán, tổ chức hệ thống sổ
kế toán, tổ chức vận dụng hệ thống báo cáo và tổ chức kiểm tra kế toán.


x

CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VẬN TẢI BIỂN THUỘC TỔNG
CÔNG TY HÀNG HẢI VIỆT NAM
Trong chương III, tác giả tập trung nghiên cứu Chiến lược và định
hướng phát triển của Tổng công ty Hàng hải Việt Nam đến năm 2020, sự cần
thiết phải hoàn thiện tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp vân tải biển
thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam và các yêu cầu nguyên tắc hoàn thiện

tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng
hải Việt Nam. Đặc biệt Luận văn tập trung phân tích các giải pháp để hoàn
thiện tổ chức hạch toán kế toán trong các doanh nghiệp vận tải biển thuộc
Tổng công ty Hàng hải Việt Nam.
Chiến lược và định hướng phát triển của Tổng công ty Hàng hải Việt
Nam đến năm 2020.
Mục tiêu đến năm 2010
Định hướng đến năm 2020
Phát triển Tổng công ty Hàng hải Việt Nam thành một Tập đoàn kinh tế
hàng hải, hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, kinh doanh đa ngành
và đa sở hữu (trong đó sở hữu nhà nước chiếm chi phối), có trình độ công nghệ
tiên tiến, quản lý hiện đại, có quy mô lớn làm nòng cốt cho ngành hàng hải Việt
Nam nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của Đất nước trong điều kiện hội nhập và
cạnh tranh quốc tế, đến năm 2020 có quy mô lớn trong khu vực.
- Đội tàu: đáp ứng một phần nhu cầu vận tải hàng hoá xuất nhập khẩu
của Đất nước, nâng thị phần vận tải lên 60% vào năm 2020. Việc đầu tư phát
triển đội tàu thực hiện theo hướng hiện đại, công nghệ cao, tổng trọng tải đội
tàu đạt 6,0 triệu DWT vào năm 2020.
Sự cần thiết phải hoàn thiện tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp
vân tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam
Cùng với sự phát triển và hội nhập sâu của ngành vận tải biển với nền
kinh tế thế giới thì việc làm sao để tiết kiệm chi phí, mở rộng thị trường là


xi

một việc làm cấp bách và cũng rất khó khăn cho các doanh nghiệp vận tải
biển trong điều kiện cạnh tranh gay gắt trong nội bộ ngành và quốc tế như
hiện nay. Ngoài việc đổi mới phương pháp quản lý, mở rộng thị trường, tìm
kiếm nguồn cung cấp hợp lý, việc hoàn thiện hệ thống thông tin cho quản lý,

trong đó trọng tâm là tổ chức kế toán đóng vai trò quan trọng, hệ thống kế
toán cần phải hoàn thiện nhằm đáp ứng tốt nhất với chi phí thấp để có thông
tin phục vụ quản trị doanh nghiệp.
Các yêu cầu, nguyên tắc hoàn thiện tổ chức kế toán trong các doanh
nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam
Các Công ty vận tải biển có đặc thù riêng về tổ chức, quản lý các hoạt
động sản xuất kinh doanh để tổ chức công tác kế toán phát huy được vai trò
của mình, khi đổi mới và hoàn thiện phải đảm bảo khoa học, hợp lý và đáp
ứng các yêu cầu, nguyên tắc sau đây:
- Hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán phải phù hợp với trình độ quản
lý, trình độ kế toán của doanh nghiệp, và điều kiện kinh tế thực tế của các
doanh nghiệp.
- Đổi mới và hoàn thiện tổ chức kế toán phải đảm bảo nhu cầu thu
nhận, xử lý và cung cấp thông tin kinh tế tài chính của doanh nghiệp đầy đủ,
chính xác, kịp thời; đáp ứng nhu cầu quản lý của doanh nghiệp, của Tổng
công ty và Nhà nước.
- Hoàn thiện tổ chức kế toán phải đáp ứng yêu cầu thông tin cho người
sử dụng ngoài doanh nghiệp và các nhà quản trị doanh nghiệp.
- Hoàn thiện tổ chức kế toán phải dựa trên nguyên tắc tiết kiệm chi phí,
có tính khả thi.
Các giải pháp hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán trong các doanh
nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam
Từ thực tế nghiên cứu tổ chức hạch toán kế toán trong các doanh nghiệp vận
tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, tác giả đã đề xuất các giải pháp
hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán tại các công ty này trên các mặt sau:


xii

Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán

Thứ nhất: Xác định phương thức tổ chức bộ máy kế toán phù hợp với
cơ cấu quản lý của doanh nghiệp
Thứ hai: Trên cơ sở khối lượng, tính chất của các nghiệp vụ kinh tế phát
sinh, yêu cầu trình độ quản lý để bố trí các cán bộ kế toán trong bộ máy kế
toán vào các bộ phận phù hợp với trình độ chuyên môn, năng lực quản lý của
từng cán bộ kế toán, bảo đảm đáp ứng được yêu cầu công việc và phát huy
được các mặt mạnh của từng cán bộ kế toán.
Thứ ba: Công ty xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, nâng cao trình độ
chuyên môn, kỹ thuật nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ kế toán trong toàn Công
ty trên cơ sở nguồn kinh phí thực tế của Công ty
Hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán
Tổ chức thực hiện hệ thống chứng từ kế toán, luân chuyển xử lý chứng
từ là khâu hết sức quan trọng, quyết định đến chất lượng thông tin kế toán.
Việc tổ chức luân chuyển trong doanh nghiệp phải đảm bảo cung cấp thông
tin kịp thời, nhanh chóng và tránh chồng chéo là rất cần thiết.Vì vậy, các công
ty vận tải biển cần quy định thống nhất quá trình luân chuyển chứng từ cho
phù hợp với điều kiện của công ty mình để thống nhất thực hiện trong toàn
công ty.
Tại một số công ty vận tải biển chưa quy định rõ quy trình luân chuyển
chứng từ tài sản, vật tư nên nhiều khi vật tư đã nhập kho hay tài sản thực tế đã
đi vào sử dụng mà kế toán vẫn chưa có chứng từ để ghi nhận. Do vậy, các
công ty vận tải biển cần phải quy định rõ quy trình luân chuyển đối với vật tư,
tài sản như sơ đồ 10.
Hoàn thiện hệ thống tài khoản kế toán
Việc áp dụng hệ thống tài khoản kế toán trong hạch toán tại các công ty
vận tải biển hiện nay còn chưa đồng bộ, do vậy khi Tổng công ty nghiên cứu
chế độ kế toán áp dụng cho các công ty thành viên phải quy định rõ phương


xiii

pháp ghi chép và phản ánh thống nhất các tài khoản kế toán trong từng nghiệp
vụ kinh tế phát sinh đối với từng loại hình doanh nghiệp..
Với các tài khoản chi tiết doanh thu, chi phí, giá vốn, xác định kết quả
kinh doanh, cuối kỳ báo cáo khi kết chuyển số dư các tài khoản, các công ty
vận tải biển cần phải chú ý kết chuyển từ những tài khoản chi tiết nhất như:
Kết chuyển từ tài khoản cấp 5: 1543111 6323111, 15431126323112,
63231119113111, 63231129113112... Để phục vụ cho việc báo cáo chi
tiết kết quả kinh doanh từng hoạt động, Tổng công ty cần mở chi tiết tài
khoản xác định kết quả kinh doanh TK 911 thành các tài khoản chi tiết tương
ứng với doanh thu và giá vốn
Hoàn thiện hệ thống sổ sách kế toán
Thứ nhất: các công ty cần quản lý một hệ thống sổ sách được in ra
thường xuyên, định kỳ và có ký duyệt để nâng cao hơn nữa việc quản lý, kiểm
tra sổ sách, số liệu, việc này cũng nhằm đề phòng xảy ra các sự cố hỏng hóc
máy tính, lỗi phần mềm để công việc vẫn tiếp diễn và hoạt động bình thường,
đúng yêu cầu.
Thứ hai: Tổng công ty Hàng hải Việt Nam cần kiểm tra và nhắc nhở các
đơn vị thực hiện nghiêm túc việc tổ chức bộ sổ theo quy định như phụ lục 5
Tổng công ty Hàng hải Việt Nam cần chuẩn hoá mẫu sổ sách kế toán,
sổ sách thống kê theo đúng quy định, thống nhất ngôn ngữ kế toán trên sổ
sách theo các chuẩn mực kế toán; áp dụng thống nhất cho tất cả các đơn vị
vận tải biển để dễ dàng cho việc kiểm tra, quản lý theo đó có thể giám sát
được việc thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước và các bên có liên quan
Thứ tư: Lựa chọn, vận dụng hình thức sổ kế toán phù hợp, trong đó xác
định số lượng, mẫu sổ kế toán chi tiết cần sử dụng đáp ứng yêu cầu quản lý.
Trên cơ sở hình thức sổ kế toán sử dụng và số loại sổ kế toán sử dụng để quy
định rõ số lượng sổ kế toán, kết cấu, căn cứ và trình tự ghi sổ cũng như phương
pháp thu thập thông tin, kiểm tra đối chiếu số liệu trên sổ sách kế toán.
Hoàn thiện hệ thống báo cáo

Tuy Tổng công ty Hàng hải Việt Nam đã quy định một số mẫu biểu
báo cáo nội bộ cho các công ty thành viên, song ngoài các mẫu biểu trên phục


xiv

vụ chủ yếu cho Tổng công ty thì các công ty cũng cần xác định yêu cầu quản
lý trong hoạt động sản xuất kinh doanh riêng của công ty mình, đặc điểm của
từng công ty để xây dựng một hệ thống báo cáo nội bộ riêng, không những
phục vụ cho cấp trên mà phục vụ cho chính đơn vị mình. Dựa trên hướng dẫn
của Tổng công ty và yêu cầu của đơn vị, các công ty vận tải biển cần sử dụng
thêm một số báo cáo kế toán nội bộ như:
- Báo cáo tình hình sử dụng vật tư, trong đó phản ánh số lượng, đơn giá,
chất lượng của từng chủng loại nhập và xuất dùng ở từng bộ phận sử dụng.
Để thấy được tính hiệu quả trong việc sử dụng vật tư tại từng bộ phận, của
từng con tàu, từ đó có biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng hơn nữa.
- Báo cáo tình hình công nợ phải thu: Theo từng đối tượng phải thu, thời
hạn thanh toán ( Báo cáo tuổi nợ).
- Báo cáo tình hình công nợ phải trả: Theo từng chủ nợ và thời hạn thanh toán.
Tất cả các báo cáo này phải được mã hoá và hệ thống trong phần mềm kế
toán của Công ty để thực hiện và khai thác các thông tin từ kế toán mang lại
bởi đặc thù sản xuất kinh doanh của ngành vận tải biển khác biệt so với các
ngành khác do đó sự thống nhất là yếu tố quan trọng.
Hoàn thiện kiểm tra kế toán
Trong tổ chức bộ máy kế toán ở các Công ty vận tải biển đều không có
bộ phận kiểm tra kế toán riêng, do đó để nâng cao chất lượng công tác kiểm
tra kế toán nội bộ thì Công ty cần thực hiện như sau:
- Cần xây dựng kế hoạch kiểm tra: Ngay từ đầu năm các công ty xây
dựng kế hoạch kiểm tra kế toán nội bộ
- Nội dung và phương pháp kiểm tra: nội dung kiểm tra bao gồm các

khâu liên quan đến công tác kế toán như: Kiểm tra chứng từ, kiểm tra việc
chấp hành chế độ ghi chép ban đầu, ghi chép trên sổ kế toán, kiểm tra việc lập
báo cáo, kiểm tra việc thực hiện các định mức kinh tế kỹ thuật, các dự toán
chi phí….kiểm tra theo nội dung chuyên đề, toàn diện.
Phần cuối của chương này tác giả phân tích điều kiện thực hiện các giải
pháp trên hai phương diện: về phía Nhà nước và Tổng công ty Hàng hải Việt
Nam, về phía các doanh nghiệp.


xv

KẾT LUẬN
Cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế đều đặn khoảng 8% năm là tốc độ tăng
trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu khoảng từ 20% đến 25% năm. Giao thương
hàng hoá tăng trưởng nhanh chóng và trong đó chủ yếu được vận chuyển bằng
đường biển (khoảng 80% tổng khối lượng hàng hoá vận chuyển) là những tiền đề
quan trọng trong phát triển ngành vận tải biển của Việt Nam. Đây là cơ hội nhưng
cũng là thách thức đối với ngành vận tải biển non trẻ của Việt Nam nói chung và
các doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam nói riêng
trước các đối thủ cạnh tranh quốc tế.
Vì vậy, để các doanh nghiệp vận tải biển có thể tồn tại và phát triển bền
vững thì cần phải phát triển hệ thống kế toán tốt, cần hoàn thiện công tác tổ
chức kế toán. Qua nghiên cứu lý luận và thực trạng tổ chức hạch toán kế toán
tại một số doanh nghiệp vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam,
Luận văn đã đạt được các kết quả cụ thể sau đây:
1. Hệ thống hoá được cơ sở lý luận chung về tổ chức hạch toán kế toán
trong các doanh nghiệp, đặc biệt làm rõ vai trò của kế toán đối với công tác
quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh ở doanh nghiệp.
2. Luận văn đã khảo sát, tổng hợp, phân tích thực trạng tổ chức hạch toán
kế toán ở các công ty vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam. Từ

đó đánh giá tồn tại và các nguyên nhân chính làm cơ sở cho các giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác hạch toán kế toán tại các công ty vận tải biển thuộc
Tổng công ty Hàng hải Việt Nam.
3. Qua nghiên cứu lý luận và thực trạng tổ chức hạch toán kế toán trong các
công ty vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, Luận văn đã mạnh
dạn trình bày quan điểm và các giải pháp hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán
trong các công ty vận tải biển thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam.
Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng, song do điều kiện nghiên cứu không nhiều và
trình độ còn hạn chế, nên chắc chắn luận văn khó tránh khỏi những tồn tại và khiếm
khuyết. Với mong muốn góp phần hoàn thiện tổ chức hạch toán tại các công ty vận
tải biển góp phần vào thực hiện chủ trương phát triển các Doanh nghiệp của Đảng và
Nhà nước, tác giả mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp, bổ sung của những
người quan tâm nghiên cứu tới vấn đề này, để Luận văn được hoàn thiện hơn.