Sáng kiến kinh nghiệm: Đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết thể dục khi trời mưa trong trường tiểu học

MỤC LỤC
Nội dung

Trang

I. Phần mở đầu : ……….....................................................................

03

1. Lý do chọn đề tài:..............................................................................

03

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài::.........................................................

05

3. Đối tượng nghiên cứu:.......................................................................

05

4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu……………………………………….

06

5. Phương pháp nghiên cứu:...................................................................

06

II.Phần nội dung :…………………………………………………….

07

1. Cơ sở lí luận::...................................................................................... 07
2. Thực trạng:..........................................................................................

08

2.1. Thuận lợi - Khó khăn:......................................................................

08

2.2. Thành công - hạn chế:....................................................................... 08
2.3. Mặt mạnh – mặt yếu:........................................................................ 09
2.4. Các nguyên nhân, yếu tố tác động:................................................... 09
2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra:.... 09
3. Biện pháp thực hiện::..........................................................................

10

3.1. Mục tiêu của biện pháp:...................................................................

10

3.2. Nội dung và hình thức thực hiện biện pháp:………………………

10

3.3. Điều kiện thực hiện biện pháp:......................................................... 14
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp:.....................................................

14

3.5. Kết quả khảo nghiệm:......................................................................

14

4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm:...................................................

16

III.Phần kết luận - Kiến nghị:..............................................................

17

1. Kết luận: :............................................................................................ 17
2. Kiến nghị:............................................................................................ 17

1


CÁC CHỮ VIẾT TẮT
XHCN

Xã Hội Chủ Nghĩa

TDTT

Thể Dục Thể Thao

GDTC

Giáo Dục Thể Chất

HKPĐ

Hội Khỏe Phù Đổng

ĐỀ TÀI
2


ĐƯA MÔN CỜ VUA VÀO THAY THẾ CÁC TIẾT THỂ DỤC
KHI TRỜI MƯA TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
I . PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục thể chất trong trường học là một bộ phận quan trọng của nền giáo
dục nước ta. Góp phần giáo dục toàn diện con người mới XHCN về “ Đức – Trí –
Thể - Mĩ – Lao động”. Từ xa xưa, con người đã coi tập luyện TDTT là biện pháp
tích cực, hiệu quả đối với việc tăng cường sức khoẻ và giúp con người ý thức hơn
về cái đẹp, cái đáng quý của bản thân mình. Đó là vẻ đẹp của sức mạnh, vẻ đẹp của
một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể cường tráng, tạo niềm tin cho chúng ta
bước vào cuộc sống hiện hữu và tương lai phía trước.
Muốn được như vậy chúng ta phải làm gì? Phải chăng chỉ có TDTT mới làm
được như vậy? Đó là câu hỏi trong hàng ngàn câu hỏi đang chờ chúng ta giải
đáp.Thật vậy, chỉ có TDTT mới làm được điều đó.
Nhà triết học Hy Lạp cổ đại Arix-Tor có nói “Không gì huỷ hoại thân thể bằng
sự thiếu vận động kéo dài”. Vì vậy, tập luyện TDTT cũng như nhu cầu ăn uống để
tồn tại và phát triển là nhu cầu thiết yếu của con người.
Nhận thức được điều đó Đảng và nhà nước ta luôn xác định sức khoẻ của con
người là vốn quý của xã hội, là tài sản vô giá của dân tộc. Lúc sinh thời Bác Hồ đã

nói “Dân giàu thì nước mạnh, mỗi một người dân yếu ớt tức là làm cho cả nước
yếu ớt một phần, mỗi một người dân mạnh khoẻ góp phần làm cho cả nước mạnh
khoẻ”. Những năm qua Đảng chỉ đạo ngành văn hóa TDTT phải thực hiện việc đưa
TDTT về cơ sở là nhiệm vụ hàng đầu, trong đó phải nói tới cuộc vận động “Toàn
dân rèn luyện TDTT theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Ngày nay trong giai đoạn đất
nước ngày một phát triển, từng bước tiếp cận nền văn minh của châu lục và thế giới
thì vai trò của thế hệ trẻ ngày càng được khẳng định, họ chính là chủ nhân tương lai
của cả nước sau này, trong đó lực lượng học sinh , sinh viên là nòng cốt.

Do đó,

TDTT trong trường học là bộ phận quan trọng của TDTT xã hội, thực hiện chức
3


năng GDTC cho thế hệ trẻ vốn có kĩ năng, kĩ xảo vận động cơ bản, tăng cường khả
năng làm việc của hệ hô hấp, hệ tim mạch, hệ vận động, đồng thời chuẩn bị thể lực
cho các em vào cuộc sống mới. Luật giáo dục được Quốc hội nước Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 14/06/2005 quy
định “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân,
tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị cho học sinh tiếp
tụchọc lên hoặc đi vào cuộc sống lao động tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Bởi vậy, ngày nay Bộ Giáo dục và Đào tạo không ngừng cải tiến, nâng cao chất
lượng giáo dục thể chất và bồi dưỡng năng khiếu thể thao trong nhà trường như các
cuộc thi Học sinh giỏi TDTT và HKPĐ. Ở các cuộc thi này thường tổ chức các
môn như: Điền kinh, đẩy gậy, bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, đá cầu… Trong đó
có các môn không có trong chương trình giảng dạy như cờ vua, đẩy gậy, kéo co vì
vậy giáo viên thể dục cần có những kế hoạch giảng dạy riêng để phát hiện học sinh

có năng khiếu để tiếp tục bồi dưỡng .
Đối với môn Cờ Vua phát triển sau nhiều môn thể thao khác nhưng tốc độ phát
triển khá nhanh. Cho đến nay ở hầu hết các tỉnh thành và nhiều ngành đã có phong
trào Cờ Vua khá rộng rãi .
Đến nay, Cờ Vua là một trong các môn thể thao mũi nhọn của nước ta và đang
được đầu tư, quan tâm phát triển để phục vụ cho mục tiêu chiến lược mà ngành
TDTT đã đề ra. Sự thành công của các đấu thủ Cờ Vua Việt Nam trên trường quốc
tế trong những năm gần đây đã chứng minh và khẳng định quan điểm đúng đắn đó.
Cờ Vua là môn thể thao có đặc trưng là ít đòi hỏi cao về tố chất thể lực, song
lại có yêu cầu cao về sự thông minh, mưu trí, óc sáng tạo ở người chơi. Vì vậy, Cờ
Vua phù hợp với con người và có điều kiện phát triển ở Việt Nam. Chơi Cờ Vua
không đòi hỏi dụng cụ, sân bãi phức tạp. hình thức tập phong phú, đa dạng.
4


Chơi Cờ Vua có tác dụng phát triển tư duy logic, luyện trí thông minh, giáo
dục những phẩm chất tốt đẹp như: tính tổ chức kỷ luật, kiên cường, bình tĩnh, óc
sáng tạo, biết phân tích, tổng hợp tình hình một cách khách quan và khoa học.......
Chơi Cờ Vua, chính là góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa,
nâng cao đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân. Thực hiện việc trao đổi văn hoá
TDTT với các nước trên thế giới. Chơi Cờ là môn thể thao giải trí tao nhã, tạo ra
cảm giác sảng khoái của sự sáng tạo và mưu trí, bởi có sự biến hoá kỳ diệu trong
mỗi nước cờ, mỗi thế biến.
Trong quá trình công tác của mình, tôi nhận thấy ở địa phương thời tiết chỉ có 2
mùa: mùa mưa và mùa nắng. Vào mùa mưa chúng tôi không thể thực hiện các tiết
dạy ngoài trời do Trường chưa có phòng đa chức năng cho học sinh tập, mỗi khi
trời mưa chúng tôi thường cho các em ngồi trong lớp chơi một số trò chơi đơn giản,
hoặc tập một số động tác thể dục cơ bản làm cho học sinh không có hứng thú học
tập. Nhận thấy đây là thời điểm thích hợp để tôi đưa môn Cờ Vua vào giảng dạy.
Nên nay tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài.“Đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết

thể dục khi trời mưa trong trường Tiểu học”. Đây là kinh nghiệm về việc xây
dựng kế hoạch, cách thức tổ chức giảng dạy môn cờ vua ở các tiết thể dục khi trời
mưa tại trường.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
Việc nghiên cứu đề tài sẽ giúp giáo viên xây dựng được kế hoạch dạy khoa
học, hợp lý, có hiệu quả để thay thế các nội dung ở môn Thể dục khi gặp thời tiết
mưa. Để từ đó tạo được hứng thú học tập của học sinh đối với bộ môn, phát hiện,
bồi dưỡng học sinh có năng khiếu.
3. Đối tượng nghiên cứu:
* Đối tượng: Là các tiết thể dục ở các khối 2, 3, 4, 5 của trường Tiểu học Ea
Bông khi vào mùa mưa, học sinh không thể tham gia ngoài trời.

5


4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
Việc xây dựng kế hoạch này phụ thuộc vào thời tiết nên nội dung giảng dạy
chưa đi sâu, chỉ mang tính chất truyền thụ những điều cơ bản về môn cờ vua cho
học sinh. Vì vậy trong quá trình huấn luyện học sinh năng khiếu sẽ cần phải có kế
hoạch giảng dạy cụ thể hơn, nhiều nội dung hơn.
5. Phương pháp nghiên cứu:
Đây là những phương pháp mà giáo viên dùng để nghiên cứu đề tài, xây dựng
đề tài thành công chứ không phải là phương pháp giảng dạy. Phương pháp giảng
dạy ta sẽ nói trong phần nội dung đề tài.
Các nguyên tắc về phương pháp là hạt nhân cơ bản trong việc lựa chọn những
phương pháp để ứng dụng vào quá trình giảng dạy, truyền thụ kiến thức cho đối
tượng giáo dục. Nó được xây dựng trên cơ sở của các quy luật về tâm lý giáo dục
nói chung. Qua nghiên cứu và kiểm nghiệm, thấy rằng cần thiết phải tuân thủ các
nguyên tắc mang tính lý luận, bao gồm các nguyên tắc: Nguyên tắc thống nhất giữa
giảng dạy Cờ vua và giáo dục toàn diện, nguyên tắc hệ thống, nguyên tắc vừa sức,

nguyên tắc trực quan, nguyên tắc bền vững kiến thức và ứng dụng thực tiễn. Trong
quá trình giảng dạy Cờ Vua thường hay sử dụng 3 nhóm phương pháp giảng dạy
chính: Nhóm phương pháp giảng dạy; Nhóm phương pháp thực hiện nghiệp vụ sư
phạm; Nhóm phương pháp thực tập sư phạm. Trong đó nhóm phương pháp thực
hiện nghiệp vụ sư phạm được coi là có hiệu quả nhất.
* Phương pháp dùng lời hay phương pháp mô tả bằng lời bao gồm: Kể chuyện,
miêu tả, giải thích, giảng bài, trò chuyện...
* Phương pháp trưng bày bao gồm: Biểu bảng, biểu đồ, kế hoạch, áp phích,
bàn cờ
treo.
* Phương pháp tham quan: Tổ chức tham quan các giải thi đấu, tổ chức tham
quan
theo các chủ đề.
6


* Phương pháp đọc và tham khảo tài liệu.
* Phương pháp luyện tập: Giải các thế cờ theo chủ đề đã được chọn lựa riêng
nhằm tạo ra những kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn.
* Phương pháp trò chơi: Chơi với bạn cùng nhóm những thế cờ đang học hoặc
trích đoạn của ván đấu, thi giải cờ thế.
* Phương pháp thi đấu: Thi đấu với bạn cùng nhóm, thi đấu nhiều bàn cùng
lúc thi đấu hạn chế thời gian.
* Phương pháp phân tích ván đấu và các thế cờ điển hình: Nghiên cứu các ván
đấu của các đại kiện tướng, phân tích các ván đấu trong học tập, phân tích các tình
thế điển hình trong khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc....
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Cờ vua không phải là một trò chơi may rủi; nó dựa thuần túy vào chiến
thuật và chiến lược. Tuy thế, trò chơi này rất phức tạp đến mức thậm chí cả những

người chơi hay nhất cũng không thể tính hết tất cả mọi phương án: mặc dù chỉ có
64 ô và 32 quân cờ trên bàn cờ nhưng số lượng nước đi có thể được thì còn vượt cả
số lượng các nguyên tử có trong vũ trụ.

7


Cờ vua là một trong những trò chơi trí tuệ phổ biến nhất thế giới; nó được nói
đến không chỉ như là một trò chơi mà còn là nghệ thuật, khoa học và thể thao. Cờ
vua đôi khi được nhìn nhận như là trò chơi chiến tranh trừu tượng; cũng như là "các
cuộc đấu trí tuệ", và việc chơi cờ vua được coi như là một cách để rèn luyện tư duy
và bản lĩnh. Cờ vua được chơi để tiêu khiển cũng như để thi đấu trong các câu lạc
bộ cờ vua, các giải đấu, chơi trực tuyến và chơi theo cách gửi thư. Rất nhiều biến
thể và các trò chơi tương tự như cờ vua được chơi trên toàn thế giới. Vậy làm thế
nào để đưa bộ môn này vào giảng dạy trong trường Tiểu học?.
2. Thực trạng
2.1. Thuận lợi - Khó khăn
Được sự quan tâm của các cấp chính quyền, Ban giám hiệu nhà trường thì
công tác giáo dục thể chất ở trường tiểu học Eabông có những bước tiến đáng kể.
Tuy nhiên qua thực tế tìm hiểu kế hoạch giảng dạy và học tập của trường, tôi
thấy rằng việc giảng dạy còn nhiều khó khăn, cơ sở vật chất, sân chơi, bãi tập, dụng
cụ còn nhiều thiếu thốn, chưa đảm bảo yêu cầu của tiết học, giáo viên chỉ giảng,
học sinh tiếp thu, vì là môn phụ nên cha mẹ học sinh chưa quan tâm, thực sự chưa
chú ý đến việc học của con em mình, chưa hiểu rõ ý nghĩa của bộ môn cờ vua. Điều
đó thật đáng buồn, cứ làm tôi phải trăn trở mãi để làm sao cho cha mẹ các em hiểu
rõ về môn này và khuyến khích các em chơi.
2.2. Thành công - hạn chế
Bằng kinh nghiệm thực tiễn sau nhiều năm tổ chức tập và rèn luyện cho học
sinh qua các buổi tập luyện tại trường đã mang lại những kết quả thiết thực. Nhiều
thành viên tích cực, có năng khiếu của đội tuyển đã có những bước tiến rõ rệt.

Nhiều HS yêu thích bộ môn là những em có năng khiếu thực sự. Các em HS thi đua
tập và rèn luyện và cũng đạt nhiều kết quả cao trong các lần tham gia Hội thao. Mặt
khác các hoạt động đó cũng đã phần nào giúp cho các em học sinh yếu, các em HS
có hoàn cảnh khó khăn “vượt lên chính mình” để học tập tốt hơn.
8


Trường Tiểu học Eabông là trường học ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó
khăn, đa số cha mẹ là người đồng bào dân tộc Êđê, sống bằng nghề nông, hoàn
cảnh còn khó khăn nên điều kiện tiếp cận với những cái mới còn chậm cũng như
việc tìm hiểu khoa học vẫn còn hạn hẹp. Bên cạnh đó các bậc cha mẹ chưa hiểu hết
lợi ích của bộ môn cờ vua nên không cho con em đi tham gia đội cờ vua của
trường, đây cũng là một hạn chế rất lớn ảnh hưởng đến những thành tích của nhà
trường.
2.3. Mặt mạnh – Mặt yếu.
Trong quá trình giảng dạy cho các em thì các em cảm thấy rất hứng thú, các
em rất hăng hái tìm tòi học hỏi những điều chưa biết về bộ môn.
Song bên cạnh đó vẫn còn một số khó khăn nhất định, vì điểm trường thuộc
vùng sâu vùng xa, vùng kinh tế khó khăn học sinh chủ yếu là dân tộc thiểu số
chiếm 100%. Về phong tục tập quán còn nhiều hạn chế trình độ dân trí còn thấp
nên ảnh hưởng không ít về vấn đề giáo dục cho học sinh.
2.4. Các nguyên nhân, yếu tố tác động
* Nguyên nhân thành công
- Có kế hoạch chu đáo cho việc thực hiện đề tài.
- Có sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường và sự giúp đỡ của đồng nghiệp.
* Nguyên nhân hạn chế
- Bản thân còn thiếu kinh nghiệm với cách thức tổ chức hoạt động tích cực cho
học sinh lĩnh hội kiến thức.
- Trang thiết bị và đồ dùng dạy học còn thiếu.
- Các em đến trường muộn nên có một số em đi học không đúng độ tuổi dẫn

đến tự ti, mặc cảm và xấu hổ nên chưa tích cực tham gia tập luyện môn cờ vua
cùng bạn bè.
2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề thực trạng mà đề tài đã đặt ra
- Qua thực nghiệm nghiên cứu và vận dụng vào chương trình giảng dạy,
những thành công và hạn chế khi áp dụng đề tài đã và chưa đạt được trên, tôi thiết
nghĩ làm sao để nền kinh tế ngày một phát triển đi lên, làm sao để dân trí dân tộc
9


ngày càng cao để những thế hệ con em học sinh học tập ngày càng tốt hơn đó là
một vấn để nan giải mà toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội đang cùng nỗ lực, cố
gắng, trong đó vai trò của ngành giáo dục là vô cùng quan trọng nhằm giúp các
em hoàn thiện mình, không những về trí tuệ mà cả về thể chất, xứng
đáng là những chủ nhân tương lai của đất nước.
- Để đạt được những vấn đề đặt ra, trước hết đất nước ta phải có một cơ
chế mở cửa quan tâm đầu tư hơn vào vùng sâu vùng xa, vùng dân tộc ít người về
kinh tế về văn hóa xã hội để nông thôn thành thị có sự cân bằng hóa.
- Có chính sách tuyên truyền sâu rộng có hiệu quả đến mọi người dân để nhân
dân tin tưởng vào đường lối chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước.
3. Giải pháp, biện pháp
3.1. Mục tiêu của biện pháp
- Việc xây dựng kế hoạch giảng dạy này nhằm mục đích giới thiệu
- Nhằm tạo hứng thú học tập của học sinh đối với bộ môn này.
- Nhằm truyền thụ những kiến thức cơ bản, những chiến thuật, về môn cờ vua.
- Qua đó sẽ phát hiện những học sinh có năng khiếu để tiếp tục bồi dưỡng,
huấn luyện để đi thi đấu ở các giải như HKPĐ các cấp.
3.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
* Nội dung kế hoạch dạy: Trong giảng dạy Cờ Vua có 3 nội dung tổ chức cơ
bản: giờ học, giờ tập luyện và giờ tự nghiên cứu.
+ Giờ học là quá trình truyền thụ một lượng kiến thức nào đó về Cờ Vua và

sự tiếp nhận lượng kiến thức đó của học sinh.
+ Giờ tập luyện là nhằm hình thành và củng cố những kỹ năng kỹ xảo thông
qua việc ứng dụng những kiến thức đã thu được vào tình huống cờ cụ thể hoặc thực
tế ván đấu. Tôi thường đưa ra các bài tập cho các em tự tập luyện, suy nghĩ, ghi ra
giấy những nước đi của mình, ngoài những nước đi như vậy có nước đi nào phù
hợp nữa không, ... Các bài tập tôi đưa ra ví thường là về trung cuộc và tàn cuộc, khi
đưa bài tập tôi yêu cầu các em đưa ra tối đa những nước có thể thực hiện được.
10


+ Giờ tự nghiên cứu là học sinh phải thực hiện những nhiệm vụ mà giáo viên
đề ra theo chủ đề cụ thể như: Nghiên cứu lý thuyết khai cuộc, chiến lược và chiến
thuật trong Cờ Vua.... Ngoài việc đạt được các mục đích của giáo viên, thì học sinh
sẽ nâng cao được năng lực tự nghiên cứu - một yêu cầu không thể thiếu được trong
quá trình học tập và giảng dạy.
* Trình tự giảng dạy trong Cờ Vua
Để xác định trình tự giảng dạy trong Cờ Vua, cần phải căn cứ vào mục đích,
yêu cầu, nhiệm vụ, thời gian và đối tượng giảng dạy mà đưa ra nội dung cho phù
hợp. Thông thường, nội dung giảng dạy trong Cờ Vua được sắp xếp theo trình tự
như sau:
1. Bàn cờ, quân cờ: Cấu tạo bàn cờ, vị trí ban đầu của các quân cờ, những chỉ
dẫn để sắp xếp một bàn cờ đúng luật....
2. Các nhân tố trên bàn cờ: Tên gọi ô cờ, hàng ngang, cột dọc, đường chéo,
trung tâm, trung tâm mở rộng, cột mở ....
3. Luật di chuyển quân, các hình thức ăn quân: Xe, Hậu, Tượng, Mã, Vua, Tốt,
các nước đi đặc biệt....
4. Kết thúc ván cờ: Thường bắt đầu từ nước chiếu Vua, cách chống đỡ khi Vua
bị
chiếu, các tình huống thắng và hoà cờ....
5. Các thuật ngữ trong Cờ vua: Cần phải giới thiệu các khái niệm, các thuật

ngữ mang tính đặc thù như: Chiếu vĩnh viễn, mát, pát, temp, chiến thuật, chiến
lược….
6. Ký hiệu và cách ghi chép trong Cờ vua: Các ký hiệu thông dụng, cách ghi
chép biên bản ngắn gọn và đầy đủ ....
7. Giá trị tương đối của các quân: Ở đây cần đưa ra các khái niệm hy sinh hay
thí quân, các vấn đề về đổi quân trong các giai đoạn ván đấu.
8. Cấu trúc ván cờ: Giới thiệu cho người học nắm được các giai đoạn của ván
cờ: Khai cuộc, trung cuộc, tàn cuộc.
11


9. Tàn cuộc: Là vấn đề then chốt trong quá trình giảng dạy Cờ Vua. Cần phải
bắt đầu giảng dạy từ tàn cuộc kỹ thuật đến tàn cuộc chiến thuật - chiến lược. Với
tàn cuộc chiến thuật - chiến lược thì bắt đầu bằng tàn cuộc Tốt sau đó đến tàn cuộc
Hậu, Xe, Tượng, Mã ....
10. Khai cuộc: Giảng dạy khái niệm, các nguyên tắc khai cuộc, một số sai lầm
trong khai cuộc, một số dạng thức khai cuộc cơ bản: Tây Ban Nha, Gambit Hậu ....
11. Trung cuộc: Khái niệm trung cuộc, tuỳ vào trình độ VĐV mà đưa ra các
mức độ khác nhau về tình thế điển hình trong giai đoạn này, các nhân tố chiến thuật
trong Cờ Vua, đòn phối hợp ....
12. Phân tích đánh giá và lập kế hoạch: Cách thức đánh giá và phân tích thế
cờ, ưu thế và sử dụng ưu thế trong Cờ Vua, những nhân tố trong thế trận ....
13. Phương pháp tính toán trong Cờ Vua: Phương pháp và các nguyên tắc tính
toán trong Cờ Vua, các dạng thức tính toán ....
14. Chiến lược trong Cờ Vua: Các nguyên tắc của chiến lược, các thành phần
của chiến lược, chiến lược trong các giai đoạn của ván đấu ...
15. Vấn đề tâm lý - sinh lý và thể lực trong hoạt động thi đấu Cờ Vua: Cần đưa
ra các hiểu biết chung về những thay đổi các chỉ số tâm lý - sinh lý trong hoạt động
tập luyện và thi đấu Cờ Vua. Vấn đề thể lực cho VĐV Cờ Vua ....
16. Các phương tiện bổ trợ trong tập luyện Cờ Vua: Giới thiệu về Cờ tướng,

Cờ vây, Cờ nhảy và các ứng dụng của tin học trong giảng dạy và tập luyện Cờ Vua.
* Kế hoạch giảng dạy Cờ Vua
Các bước lập kế hoạch giảng dạy Cờ Vua được thực hiện theo trình tự sau:
- Bước 1: Xác định đối tượng và thời gian.
- Bước 2: Xác định mục đích: Khi thực hiện xong chương trình sẽ đạt được
một trình độ nào đó.
- Bước 3: Xác định yêu cầu: Đến một mức độ nào đó về các mặt mà đối tượng
của kế hoạch chịu tác động, chi phối và phải hoàn thành.
- Bước 4: Xây dựng nội dung: Liệt kê các công việc cần phải thực hiện.
12


- Bước 5: Xác định những yêu cầu về cơ sở vật chất, dự trù kinh phí cho việc
thực hiện kế hoạch.
- Bước 6: Xây dựng chương trình: Là quá trình phân bố chi tiết nội dung công
việc theo thời gian với các phương tiện, biện pháp và phương pháp đủ đảm bảo
thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu và yêu cầu đã định.
Trong quá trình giảng dạy bản thân tôi đã áp dụng kế hoạch trên vào giảng dạy
thay thế những tiết thể dục khi trời mưa, hoặc vào những lúc thời gian rảnh. Vào
đầu năm học kì I năm học 2015-2016. Trong quá trình giảng dạy tôi thấy các các
em rất thích, tỏ ra chăm chú, hăng say học tập, tìm tòi, phát huy những kiến thức
mình học tập, chỉ mới học những tiết đầu các em đã nắm được những kiến thức cơ
bản về môn cờ vua.

Một số hình ảnh hoạt động môn cờ vua
3.3. Điều kiện thực hiện biện
pháp
Vì thời tiết mỗi năm khác nhau
nên kế hoạch cũng mang tinh chất
tương đối, giáo viên cần phải linh động

trong tổ chức giảng dạy cho học sinh.

13


Để thực hiện được các nội dung trên yêu cầu giáo viên phải nắm chắc về bộ
môn cờ vua, lí thuyết, thực hành, phương pháp...., yên tĩnh, dụng cụ tập luyện được
trang bị tương đối đầy đủ, các em học sinh đam mê môn cờ vua...
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp
Đề tài này có hai biện pháp nổi bật : xây dựng kế hoạch và phương pháp, cách
thức giảng dạy.
Việc xây dựng kế hoạch cụ thể, khoa học mang tính chất cô đọng sẽ là cơ sở
để chúng ta hình thành phương pháp, cách thức, thời lượng giảng dạy cho phù hợp
vì vậy việc xây dựng kế hoạch là yêu cầu cần thiết quan trọng trong đề tài này. Khi
có kế hoạch giảng dạy thì giáo viên sẽ phải nghiên cứu phương pháp, cách thức
giảng dạy thích hợp để hoàn thành kế hoạch đặt ra.Việc áp dụng những phương
pháp, cách thức giảng dạy sẽ là con đường đúng đắn để chúng ta hoàn thành kế
hoạch dạy học. Qua đó sẽ thu được những kết quả cao trong dạy học,…
Giữa các biện pháp phải có sự gắn bó chặt chẽ, liên kết với nhau trong toàn bộ
quá trình học tập, rèn luyện, không ngừng nâng cao học hỏi, hiểu biết về nội dung
mình tìm hiểu, cố gắng tìm tòi những bài tập, những nước đi mới hay và phù hợp...
3.5. Kết quả khảo nghiệm
Việc xây dựng được kế hoạch để đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết dạy học
thể dục khi trời mưa trong trường Tiểu học giúp tôi có được biện pháp giảng dạy
hiệu quả khi vào mùa mưa ở địa phương, tránh tình trạng chán nản, mệt mỏi mất
hứng thú học khi ngồi trong lớp không thể tham gia vận động khi trời mưa.
Tôi tiến hành một cuộc khảo sát học sinh học sinh trường Tiểu học EaBông
trước và sau khảo sát.
*Tổng số 252 học sinh của 4 khối 2,3,4,5 khi tham gia khảo sát trước khi áp
dụng “Đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết thể dục khi trời mưa trong trường

Tiểu Học”.
Mức độ

Tổng số hs khảo Tỷ lệ %
sát (n = 252)
14


Chưa tham chơi được

212

84,1%

Đã tham gia chơi được
43
15,9 %
Trong quá trình giảng dạy tôi cho các em tham gia các hoạt động học và thực
hành về cờ vua thì các em rất thích, tỏ ra chăm chú, hăng say học tập, tìm tòi, phát
huy những kiến thức mình học tập, tìm hiểu. Hiện nay các em không những học
tập, tìm tòi trên lớp mà còn phát huy được những lúc tự học ở nhà. Phần đa các em
đều yêu thích bộ môn này, so với đầu năm học thì tỉ lệ các em yêu thích môn học
này tăng lên đáng kể. Tuy tỉ lệ học sinh ham thích và tìm hiểu môn cờ vua có tăng
nhưng tỉ lệ các em tham gia thi đấu ở các giải lại đang còn thấp so với mặt bằng
chung ở các trường.
Nhờ việc giảng dạy này tôi đã phát hiện và lựa chọn được một số em có năng
khiếu cũng như một số em có sở thích và niềm đam mê đối với môn cờ vua. Để tiếp
tục luyện tập và bồi dưỡng các em để tham gia đi thi HKPĐ do phòng Giáo Dục
huyện Krông Ana tổ chức năm học 2015- 2016.

15


4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm
Sau quá trình đưa môn cờ vua vào tiết học tôi thấy các em ham thích học tập
môn học thể dục hơn, kết quả khả quan hơn tôi nghĩ. Khi đưa môn học này áp dụng
cho các em thì tôi chỉ nghĩ một phần để thay đổi không khí lớp học, một phần cho
các em làm quen dần dần nhưng đến thời điểm này trường tôi đã có 1 em đi tham
gia dự thi Hội Khỏe Phù Đổng môn cờ vua và đã lọt vào trận cuối cùng. Có thể kết
quả đạt được chưa cao nhưng đó cũng là những động lực cho tôi cố gắng phát triển
bộ môn này trong nhà trường cũng như trong học sinh.
*Tổng số 252 học sinh của 4 khối 2,3,4,5 khi tham gia khảo sát sau khi áp
dụng“Đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết thể dục khi trời mưa trong trường Tiểu Học”.

16


Mức độ

Tổng số hs khảo Tỷ lệ %

Chưa tham chơi được

sát (n = 252)
55

Đã tham gia chơi được

197

21,8%
78,2%

III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Trên đây là một số nội dung mà tôi đã đưa vào các tiết thể dục khi trời mưa
cho học sinh trường tôi. Qua phần thực nghiệm tôi nhận thấy rằng: không phải các
em không có khả năng mà do chúng ta chưa quan tâm đúng mức tới mọi mặt của
các em. Vì vậy, cần có sự quan tâm nhiều hơn về mọi mặt, tạo điều kiện cho các em
được tiếp xúc với bộ môn
2. Kiến nghị
Do đặc thù lứa tuổi các em còn nhỏ, cần chú trọng vào phần rèn kiến thức cho
các em, nhưng ở lứa tuổi này các em học hỏi rất nhanh, nên tôi hi vọng sẽ sớm triển
khai chương trình học cờ vua vào chương trình chính khoá để các em có cơ hội học
tập nhiều hơn, cha mẹ quan tâm, đầu tư nhiều hơn cho con em mình.
Các cơ quan ban ngành cần quan tâm tạo điều kiện về xây dựng CSVC đáp
ứng đủ phòng học, phòng chức năng, sân chơi bãi tập cho nhà trường.
Đề tài của tôi tuy đã hoàn thành nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót,
kính mong Lãnh đạo cùng các đồng nghiệp nhận xét góp ý để đề tài của tôi hoàn
thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Ea Bông, Ngày 10 tháng 02 năm 2016
Người thực hiện

Dương Đình Nguyên
17


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Đăng Khương (1995) ,”Cờ vua cho trẻ em 1, 2”, Nxb Trẻ

2. Bill Hartson “Nhân văn biên dịch” (2002) ,“Tự học chơi cờ vua “, Nxb :
Thanh niên.
3. B.Extrin , người dịch Phùng Duy Quang (1991) ,“Lý thuyết và thực hành
Cờ Vua“ ,Nxb : Thể dục thể thao.
4. Đàm Quốc Chính – Đặng Văn Dũng – Nguyễn Hồng Dương (1999)
“Giáo trình cờ vua“,Nxb : Thể dục thể thao.
5. UBTDTT (2007), “Luật cờ vua” ,Nxb: Thể dục thể thao.

18


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM CẤP TRƯỜNG.
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
Xếp loại :.............................. Điểm:...........................
Chủ tịch Hội đồng

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM CẤP HUYỆN.
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
Xếp loại :.............................. Điểm:...........................
Chủ tịch Hội đồng

19

20